1, 2. Kumbi magazini ya Zion’s Watch Tower yingusintha wuli mu January 1895, nanga abali anguvwa wuli?

 JOHN A. BOHNET yo wenga m’gulu la Akusambira Bayibolo, wanguzizwa ndi vo wanguwona wati walonde magazini ya Zion’s Watch Tower ya January 1895. Peji lakwamba la magazini iyi lenga lakutowa ndipu pangujambulika nyanja yo yenga ndi mayiŵa kweniso kanyumba katali kakovya ŵanthu wo atenda panyanja ndi usiku ndipu ukweru waki ungufika kutali. M’magazini iyi mwenga chipharazgu chamutu wakuti, “Mo Magazini Iyi Yiwonekiyengi Sonu.”

² Chifukwa chakukondwa, M’bali Bohnet wangulembe kalata M’bali Russell. Iyu wangulemba kuti: “Ndakondwa kuti Chigongwi cha Alinda chiwoneka umampha ukongwa.” John H. Brown, yo wenga m’bali wakugomezgeka, nayu wangulemba vakukwaskana ndi peji lakwamba la magazini iyi kuti: “Yatowa ukongwa. Kanyumba naku kawoneka kuti nkhakulama ukongwa chifukwa kapumika ndi mayiŵa kweni katuwa cha.” Peji lakwamba la Chigongwi cha Alinda lenga limoza mwa vinthu vo vingusintha m’chaka ichi. Mu November, chinthu chinyaki so chikulu chingusintha. Chakukondweska nchakuti kusintha uku angukuyeruzgiya so ndi nyanja yamayiŵa.

3, 4. Kumbi ndi suzgu wuli yo yingukambika mu Chigongwi cha Alinda cha November 15, 1895, nanga nkhusintha wuli ko kungupharazgika?

³ Mu Chigongwi cha Alinda cha November 15, 1895, mwenga nkhani yo yingukonkhoska vakukwaskana ndi suzgu ya nge mayiŵa yo yatimbanyizganga chimangu m’gulu la Akusambira Bayibolo. Kanandi abali apindananga kuti ndiyani yo watenere kulongozga m’mipingu yawu. Nkhani iyi yingukamba kuti gulu lenili liyanana ndi sitima, ndi chilatu chakuti abali aziŵi cho chakhumbikanga kuti aleki jalidu lakuparanyiska mpingu. Ndipu yingukambiya limu kuti abali wo alongozganga atondeka kuwovya gulu lange sitima lenili kunozgeke chimphepu cha panyanja. Kumbi nchinthu wuli cho chakhumbikanga kuchitika?

⁴ Nkhani iyi yingukamba kuti kapiteni yo waziŵa nchitu yaki wawonesesa kuti m’sitima mwe vinthu vo vingawovya ŵanthu kuti ataskiki pa nyengu ya chimphepu kweniso kuti munthu weyosi ngwakunozgeka. Mwakuyana ŵaka,  ŵanthu wo alongozganga mipingu akhumbikanga kuwonesesa kuti mipingu yosi njakunozgeka kumalana ndi masuzgu ngange chimphepu. M’nkhani iyi mwenga chipharazgu cha kusintha ko kunguwovya kuti suzgu iyi yimali. Nkhani iyi yingupharazga kuti kwambiya nyengu yeniyo, “m’mpingu wewosi, musankhiki ŵara” kuti “‘awoneriyengi’ mskambu.”—Mac. 20:28.

5. (a) Nchifukwa wuli ndondomeku yakuti mumpingu muje ŵara yenga yakovya? (b) Kumbi tikambiskanengi mafumbu nanga?

⁵ Ndondomeku yakuti mumpingu muje ŵara yinguwovya kuti mipingu yije yakukho. Venivi vinguwovya kuti abali ŵidu amalani ndi masuzgu nga nge mayiŵa ngo nganguchitika chifukwa cha Nkhondu Yakwamba Yapacharu Chosi. Pati pajumpha nyengu, vinthu vinyaki vo vingusintha m’gulu vinguwovya kuti ŵanthu aku Yehova aje akunozgeka kumuteŵete. Kumbi ndi uchimi nuwu wa m’Bayibolo wo ungukambiya limu vinthu venivi? Kumbi imwi mwawona vinthu wuli vo vasintha m’gulu? Nanga mwayanduwa wuli chifukwa chakusintha kwenuku?

6, 7. (a) Kumbi lemba la Yesaya 60:17 ling’anamuwanji? (b) Kumbi mazu ngakuti “ŵalongozgi” kweniso ngakuti “ŵamazaza” ngalongonji?

⁶ Nge mo tinguwone m’Mutu 9, Yesaya wangukambiya limu kuti Yehova wazamutumbika ŵanthu ŵaki kuti aje anandi. (Yes. 60:22) Kweni Yehova wangulayizga venivi pe cha. M’uchimi wenuwu, wangukamba so kuti: ‘M’malu mwa mkuŵa ndikazanga ndi golidi, m’malu mwa chisulu ndikazanga ndi siliva; m’malu mwa chimiti, mkuŵa ndipu m’malu mwa mya ndikazanga ndi chisulu. Ndikaŵachitiyanga [“ndazamuŵika,” NW] chimangu [kuti chije nge] ŵalongozgi ŵinu ndi ŵamazaza ŵinu ukongorekwa.’ (Yes. 60:17) Kumbi uchimi uwu ung’anamuwanji? Kumbi isi utitikwaska wuli mazuŵa nganu?

⁷ Uchimi waku Yesaya ukamba kuti chinthu chinyaki chiserengi m’malu mwa chinyaki. Wonani kuti vinthu ivi visinthika kutuwa ku chiheni kuluta ku chamampha cha, kweni kutuwa ku chamampha kuluta ku chamampha ukongwa. Vinthu vosi va m’uchimi uwu vasinthiya kwamampha nge po golidi waselere m’malu mwa mkuŵa. Mwaviyo, m’uchimi uwu Yehova wangulongo kuti ŵanthu ŵaki asinthengi kamanakamana. Kumbi uchimi uwu ulongo kuti vinthu visinthengi wuli? Pakugwiriskiya nchitu mazu ngakuti “ŵalongozgi” kweniso ngakuti “ŵamazaza,” Yehova wangulongo kuti nthowa yakuphwere ŵanthu ŵaki kweniso yakwendeske vinthu m’gulu laki yisinthengi kamanakamana chifukwa m’uchimi uwu wanguzumbuwamu mazu ngakuti “ŵalongozgi” kweniso “ŵamazaza.”

8. (a) Kumbi ndiyani yo wachitiska kusintha ko kuzumburika m’uchimi waku Yesaya? (b) Kumbi tiyanduwa wuli ndi kusintha kwenuku? (Wonani so bokosi lakuti, “ Wangulonde Ulongozgi Mwakujiyuyuwa.”)

⁸ Kumbi ndiyani yo wachitiska kuti vinthu visinthi m’gulu? Yehova wangukamba kuti: ‘Ndikazanga ndi golidi,’ ‘ndikazanga ndi siliva’ kweniso ‘ndazamuŵika chimangu.’ Ivi vilongo kuti mbanthu cha wo achitiska kuti vinthu visinthi m’gulu  kweni ndi Yehova. Kutuliya pa nyengu yo Yesu wakuŵikikiya kuja Fumu, Yehova wagwiriskiya nchitu Mwana waki pakusintha vinthu. Kumbi tiyanduwa wuli ndi kusintha kwenuku? Lemba lenili likamba so kuti kusintha uku kwazamuchitiska kuti paje “chimangu” kweniso “ukongorekwa” pamwenga kuti urunji. Asani tizomerezga kusintha kweniso kulongozgeka ndi Chiuta, tija mwa chimangu ndipuso titanja urunji ndipu venivi vititichiska kuteŵete Yehova, yo wakutumika Paulo wangukamba kuti ndi “Chiuta . . . wachimangu.”​—Ŵaf. 4:9.

9. Kumbi nchinthu wuli cho chitovya kuti vinthu vichitikengi mwandondomeku kweniso kuti tivwanenengi mumpingu, nanga nchifukwa wuli?

⁹ Paulo wangulemba so vakukwaskana ndi Yehova kuti, ‘Chiuta kuti ngwa chimtimbaheka cha, kweni ngwa chimangu.’ (1 Ŵakor. 14:33) Wonani kuti Paulo wanguyeruzgiya chimtimbaheka ndi kuchita vinthu mwandondomeku cha kweni ndi chimangu. Chifukwa wuli? Ŵanaŵaniyani fundu iyi: Kuchita ŵaka vinthu mwandondomeku kuchitiska kuti paje chimangu cha. Mwakuyeruzgiyapu, gulu la asilikali litenda pamzeri mwandondomeku, kweni m’malu mwakuchitiska kuti paje chimangu achita nkhondu. Mwaviyo, isi nge Akhristu tikhumbika kukumbuka fundu yakukhumbika ukongwa yakuti: Kuchita vinthu mwandondomeku kuja kwambula nchitu asani palivi chimangu. Kweni chimangu cho Chiuta wapereka chitovya kuti ŵanthu alutirizgi kuchita vinthu mwandondomeku. Mwaviyo, tikondwa ukongwa kuti gulu lidu lilongozgeka kweniso kuwovyeka ndi “Chiuta wachimangu”! (Ŵar. 15:33) Chimangu chaku Chiuta chitovya kuti tichitengi vinthu mwandondomeku, tivwananengi kweniso tikondwengi m’mipingu pacharu chosi.—Sumu 29:11.

10. (a) Kumbi ndi vinthu wuli vo vingusintha m’gulu lidu m’nyengu yakuvuli? (Wonani bokosi lakuti, “ Mo Nchitu Yakuwonere Mipingu Yingusinthiya.”) (b) Kumbi tikambiskanengi mafumbu nanga?

¹⁰ Bokosi lakuti “ Mo Nchitu Yakuwonere Mipingu Yingusinthiya” lilongo vinthu vinyaki vo vingusintha m’gulu lidu m’nyengu yakuvuli. Kumbi pambula kuswera yapa Yehova wasinthanji m’gulu laki mwakugwiriskiya nchitu Fumu, vo viyanana ndi kuŵika ‘golidi m’malu mwa mkuŵa’? Kumbi kusintha kwa kayendeseru ka mipingu kwawovya wuli kuti m’mipingu pacharu chosi muje chimangu? Kumbi kusintha kwenuku kwakuwovyani wuli kuti muteŵetiyengi “Chiuta . . . wachimangu”?

11. (a) Kumbi kufufuza Malemba kunguwovya kuti abali amuwupu wakulongozga avwisi fundu niyi? (b) Kumbi abali ŵanaŵa ŵenga akunozgeka kuchitanji?

¹¹ Kutuliya mu 1964 mpaka mu 1971, wupu wakulongozga ungujalikiska kweniso kuwonere nchitu yakufufuza nkhani zakupambanapambana m’Bayibolo. Angufufuza so mo mipingu yayendiyanga m’nyengu ya Akutumika. a Yiwu angusaniya kuti mipingu ya m’nyengu ya Akutumika yalongozgekanga ndi munthu yumoza cha kweni wupu wa ŵara. (Ŵerengani Ŵafilipi 1:1; 1 Timote 4:14.) Ŵati avwisa fundu yeniyi, abali wo ŵenga mu wupu wakulongozga anguziŵa kuti Yesu yo ndi Fumu yawu, ndiyu watiŵalongozga pakusintha vinthu m’gulu la ŵanthu aku Chiuta. Ndipu ŵenga akunozgeka kuvwiya  Fumu yawu ndi mtima wosi. Yiwu angusintha mwaliŵi mo mipingu yalongozgekiyanga kuti vikoliyani ndi mo Malemba ngakambiya. Kumbi ndi vinthu wuli vo vingusintha kukwamba kwa vyaka va m’ma 1970?

12. (a) Kumbi vinthu vingusintha wuli mu wupu wakulongozga? (b) Konkhoskani mo Wupu Wakulongozga ugwiriya nchitu mazuŵa nganu? (Wonani bokosi lakuti, “ Mo Wupu Wakulongozga Uphwerere Nchitu za Ufumu.”)

¹² Kusintha kwakwamba kungukwaska abali a mu wupu wakulongozga. Pa nyengu iyi, mu wupu uwu mwenga abali akusankhika 7 pe wo ŵenga so mu wupu wakuwonere nchitu za Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania. Kweni mu 1971, ŵanthu a mu wupu wakulongozga angusazgikiyapu kutuwa pa 7 kufika pa 11, ndipu ungwamba kugwira nchitu zakupambana ndi wupu wakuwonere nchitu za Watch Tower. Abali a mu wupu wakulongozga, ajiwonanga kuti wosi mbakuyanana ndipu wosi ajanga macheyamani mwakusinthanasinthana.

13. (a) Kumbi mipingu yayendeskekanga wuli kutuwa mu 1932 mpaka mu 1972? (b) Kumbi Wupu Wakulongozga unguchitanji mu 1972?

¹³ Kusintha kwachiŵi kungukwaska mpingu wewosi. M’nthowa wuli? Kutuliya mu 1932 mpaka mu 1972, m’bali yumoza pe ndiyu wawoneriyanga mpingu. Kutuwa mu 1932 mpaka mu 1936, m’bali mwenuyu wadanikanga kuti wakulongozga uteŵeti. Pavuli paki zina lenili lingusintha kuja mteŵeti wa mpingu ndipu pakumaliya paki waziŵikanga kuti wakuwonere mpingu. Abali ŵenaŵa aphweriyanga mbereri mwaphamphu. Kanandi wakuwonere mpingu wasankhiyanga mpingu  vakuchita kwambula kufumba ateŵeti anyaki. Kweni, mu 1972, Wupu Wakulongozga ungusintha vinthu. Kumbi ndi vinthu wuli vo vingusintha?

14. (a) Kumbi ndi ndondomeku niyi yo yingwamba kugwira nchitu pa 1 October 1972? (b) Kumbi akukumaniska nchitu za wupu wa ŵara atiwugwiriskya wuli nchitu ulongozgi wa pa Ŵafilipi 2:3?

¹⁴ M’malu mwa munthu yumoza yo wawoneriyanga mpingu, abali anyaki wo ŵenga ndi viyeneresu va m’Malemba angwamba kusankhika kuti ateŵetiyengi nge ŵara, ndipu venivi vikoliyana ndi Malemba. Ndipu wosi pamoza apanga wupu wa ŵara wo uwonere mpingu. Ndondomeku iyi yingwamba pa 1 October 1972. Mazuŵa nganu akukumaniska nchitu za wupu wa ŵara atijiwona nge kuti mbapachanya cha, kweni nge ‘anamana kuluska wosi.’ (Luka 9:48) Chifukwa chakujiyuyuwa kwawu, abali yawa ndi thumbiku kumipingu yosi pacharu!​—Ŵaf. 2:3.

15. (a) Kumbi ndondomeku yakuti mumpingu mujengi wupu wa ŵara yawovya wuli? (b) Nchinthu wuli cho chilongo kuti Fumu yidu njazeru?

¹⁵ Ndondomeku yakuti abali wo we m’wupu wa ŵara agaŵanengi maudindu mumpingu, yawoneka kuti njakovya ukongwa. Kumbi njakovya wuli? Chakwamba, ndondomeku iyi yiwovya ŵara kukumbuka kuti chinanga angaŵa ndi maudindu ngakulungakulu mumpingu, Yesu ndiyu Mutu wa mpingu. (Ŵaef. 5:23) Chachiŵi, lemba la Nthanthi 11:14 likamba kuti: “Mu unandi wa zinduna mwe chimangu.” Mwaviyo, asani ŵara akumana kuti akambiskani nkhani zakukwaskana ndi mpingu vitovya kuti asankhi vakuchita vo vikoliyana ndi fundu  za m’Bayibolo. (Nthanthi 27:17) Yehova watumbika vo ŵara akambiskana ndipu mpingu uyanduwa. Chachitatu, chifukwa chakuti pe abali anandi wo ateŵete nge ŵara, gulu lisuzgika cha kuphwere mipingu yo yikuliyakuliya. (Yes. 60:3-5) Mwakuyeruzgiyapu, chiŵerengeru cha mipingu chingukwera kutuwa pa 27,000 mu 1971 mpaka kujumpha 113,000 mu 2013! Ivi vilongo kuti Fumu yidu njazeru chifukwa yapereka aliska pa nyengu yaki kuti alongozgengi mbereri zaki.​—Mika 5:5.

16. (a) Kumbi ŵara ŵe ndi udindu wuli? (b) Kumbi Akusambira Bayibolo angawonanga wuli mazu ngaku Yesu ngakuti, “ŵeta mbereri zangu”?

¹⁶ Mu mazuŵa nga Akusambira Bayibolo, ŵara anguziŵa kuti ŵe ndi udindu wakovya Akhristu anyawu kuti alutirizgi kuja ateŵeti aku Chiuta. (Ŵerengani Ŵagalatia 6:10.) Mu 1908, nkhani yo yenga mu Chigongwi cha Alinda yingukonkhoska mazu ngo Yesu wangukamba ngakuti: “Ŵeta mbereri zangu.” (Yoh. 21:15-17) Nkhani yo yingukambiya ŵara kuti: “Tingachita umampha kuwona mazu nga Ambuya ngakukwaskana ndi mskambu wawu kuti ngakukhumbika ukongwa chifukwa tiziŵengi kuti ndi mwaŵi ukulu kuliska kweniso kuphwere ŵanthu ŵa Ambuya.” Mu 1925, Chigongwi cha Alinda chingukonkhoska ukongwa kukhumbika kwa kuteŵete nge aliska ndipu chingukumbuska ŵara kuti: “Tchalitchi laku Chiuta ndaku iyu mweneku, . . . ndipu abali wosi wo ateŵete abali ŵawu azamumuka kwaku iyu.”

17. Kumbi ŵara awovyeka wuli kuti aje aliska alusu?

¹⁷ Gulu laku Yehova lisambiza ŵara kuti asinthi malusu ngawu nga uliska kutuwa ku “chisulu” kuti ngaje nge “siliva.” Mu 1959, kungwambika Sukulu ya Uteŵeti wa Ufumu yo yisambiza akuwonere pamwenga kuti ŵara. Pa sukulu iyi penga nkhani yakuti, “Kovya Munthu Weyosi Pakuyija.” Nkhani iyi yinguchiska abali amaudindu kuti “apangi ndondomeku yakwendere  apharazgi m’nyumba zawu.” Yingukonkhoska so nthowa zakupambanapambana zo ŵara angachitiya maulendu nga uliska ngakuchiska. Fundu zinyaki zo zasambizikanga mu sukulu iyi zingunozgeka so, ndipu mu 1966, angwamba kusambiza fundu zasonu. Pa sukulu iyi penga nkhani yakuti, “Kukhumbika kwa Nchitu ya Uliska.” Chilatu cha nkhani iyi chenga kuwovya alongozgi kuwona kuti “atenere kuphwere mbereri zaku Chiuta, kweni angaluwanga cha udindu wakuphwere mabanja ngawu ndipuso kupharazga.” Mazuŵa nganu sukulu iyi yichitika kaŵikaŵi. Kumbi nchinthu wuli cho chachitika chifukwa cha masambiru ngo gulu laku Yehova lipereka? Sonu mumipingu yachikhristu mwe abali anandi wo ateŵete nge aliska.

18. (a) Kumbi ŵara apaskika nchitu yikulu niyi? (b) Nchifukwa wuli Yehova kweniso Yesu atanja ukongwa ŵara wo agwira nchitu yawu mwaphamphu?

¹⁸ Mwakugwiriskiya nchitu Yesu Khristu yo ndi Fumu yidu, Yehova wasankha ŵara kuti agwiri nchitu yikulu ukongwa. Nchitu wuli? Nchitu yakulongozga mbereri zaku Chiuta m’nyengu yinu yakusuzga ukongwa. (Ŵaef. 4:11, 12; 2 Tim. 3:1) Ŵara wo agwira nchitu mwaphamphu atanjika ukongwa ndi Yehova kweniso Yesu chifukwa avwiya pemphu la m’Malemba lakuti: ‘Liskani mskambu waku Chiuta wo we mwinu, . . . mwakukhumba, . . . mwaphamphu . . . pakuŵa vikozgu [vakuwoniyapu] ku mskambu wo.’ (1 Pet. 5:2, 3) Tiyeni tiwoni nthowa ziŵi zo aliska achikhristu ajaliya vakuwoniyapu ku mskambu kweniso mo atovye kuti mumpingu muje chimangu ndi likondwa.

19. Kumbi tituvwa wuli asani ŵara ayenda nasi mu uteŵeti wakumunda?

¹⁹ Chakwamba, ŵara agwira nchitu ndi munthu weyosi mumpingu. Luka wakulemba Uthenga wamampha wakukwaskana ndi Yesu kuti: ‘Wadumuwanga mumsumba ndi mumuzi,  wakumemeza ndi wakugozga Ufumu waku Chiuta, ndi pamoza nayu chumi ndi ŵaŵi [12] wo.’ (Luka 8:1) Nge mo Yesu wapharazgiyanga limoza ndi akutumika, ŵara achakuwoniyapu chamampha nawu apharazgiya limoza ndi Akhristu anyawu. Yiwu aziŵa kuti asani achita venivi atovya kuti ŵanthu akoliyanengi mumpingu. Kumbi ŵanthu mumpingu atiŵawona wuli ŵara aviyo? Jeannine, mzichi wavyaka va m’ma 80, wangukamba kuti: “Kupharazga ndi mura mu uteŵeti wakumunda kutindipaska mwaŵi wakuti ndichezi nayu kweniso kuti ndimuziŵi umampha.” Steven, m’bali wavyaka va m’ma 30, wangukamba kuti: “Asani mura wapharazga nani nyumba ndi nyumba, nditijivwa kuti wakhumba kundiwovya. Ndikondwa ukongwa kulonde chovyu chaviyo.”

20, 21. Kumbi ŵara angamuyezga wuli muliska wa m’ntharika yaku Yesu? Konkhoskani chakuyeruzgiyapu. (Wonani so bokosi lakuti, “ Maulendu Ngauliska Ngangovya.”)

²⁰ Chachiŵi, gulu laku Yehova lisambiza ŵara kuti aŵanaŵaniyengi akulopwa. (Ŵah. 12:12) Nchifukwa wuli ŵara atenere kuwovya ŵanthu wo alopwa mwauzimu, nanga angachita wuli venivi? Mafumbu yanga ngamukika m’ntharika yaku Yesu ya mliska ndi mbereri yakusoŵa. (Ŵerengani Luka 15:4-7.) Mliska wati waziŵa kuti mbereri yaki yimoza yasoŵa, wangwamba kuyipenja nge kuti wenga ndi yimoza pe. Kumbi ŵara achikhristu atimuyezga wuli muliska mwenuyu mazuŵa nganu? Ŵara awona kuti ŵanthu wo alopwa mbakukhumbika ukongwa nge mo mliska wawone kuti mbereri yaki yakusoŵa njakukhumbika ukongwa. Yiwu awona kuti kuwovya munthu wakulopwa yo wenge mbereri yakusoŵa, nkhutaya ŵaka nyengu cha. Kweniso nge mo mliska walutiya kuchipenja mbereri yo yasoŵa, ŵara nawu aluta kuchipenja ŵanthu akulopwa kuti aŵawovyi.

²¹ Kumbi mliska wa m’ntharika wanguchita wuli wati wayisaniya mbereri yaki? Wanguyinyamuwa ndi kuyiŵika “pamapewa ngaki,” ndipu wanguluta nayu ko kwenga zinyaki. Mwakuyana ŵaka, mazu nga chanju ngo mura wangakamba ngangakwaska mtima wa munthu wakulopwa ndipu ngangamuwovya kuti wawere so ku mpingu. Ivi ndivu vinguchitikiya Victor, m’bali wa ku Africa yo wanguleka kuwungana. Iyu wangukamba kuti: “Abali angulutirizga kundiwovya m’vyaka vosi 8, vo ndenga wakulopwa.” Kumbi nchinthu wuli cho chingumuwovya? Iyu wangukonkhoska kuti: “Zuŵa linyaki, John, mura yo tinguselere limoza Sukulu ya Uteŵeti wa Upayiniya, wangundiyende ndipu wangundilongo vithuzi vo tingujambulisa kusukulu yeniyi. Vithuzi ivi vingundikumbuska vinthu vamampha vinandi, mwakuti ndigwamba kuŵanaŵaniya likondwa lo ndaŵanga nalu pa nyengu yo ndateŵetiyanga Yehova.” Pati pajumpha nyengu yimanavi, Victor wangwamba kuwungana. Sonu wateŵete so nge mpayiniya. Kukamba uneneska, ŵara wo atitiphwere atitiwovya kuti tije ndi likondwa.​—2 Ŵakor. 1:24. b

22. Kumbi urunji kweniso chimangu vitovya wuli kuti ŵanthu akoliyanengi mumpingu wachikhristu? (Wonani so bokosi lakuti, “ Tinguzizwa Ukongwa.”)

²² Nge mo tawone kali, Yehova wangukambiya limu kuti ŵanthu ŵaki azamulutirizga kuja mwachimangu kweniso kwanja urunji. (Yes. 60:17) Mijalidu yeniyi yitovya kuti ŵanthu akoliyanengi mumpingu. M’nthowa wuli? Pa nkhani ya urunji, Yehova ‘ndi Chiuta yumoza.’ (Mar. 6:4) Pacharu chosi chapasi mipingu yosi yigwiriskiya nchitu fundu zaki za urunji zakuyanana. Kweniso marangu ngaki pa nkhani ya chamampha ndi chiheni ngamoza “mumaeklesiya [mipingu] ngosi nga ŵakupaturika.” (1 Ŵakor. 14:33) Mwaviyo, mipingu yiyanduwa pijapija asani yigwiriskiya nchitu fundu zaku Chiuta. Pa nkhani ya chimangu, Fumu yidu yikhumba kuti tikondwengi ŵaka ndi chimangu cha, kweni nasi tiwovyengi kuti mumpingu muje “chimangu.” (Mat. 5:9) Mwaviyo, titesesa kuchita vinthu vo vitovya kuti paje “chimangu.” Titesesa kuchitapu kanthu kuti timaliski nkhani zo zatipambaniska maŵanaŵanu. (Ŵar. 14:19) Asani tichita venivi, titovya kuti mumpingu muje chimangu kweniso kukoliyana.​—Yes. 60:18.

23. Kumbi Isi nge ateŵeti aku Yehova, tikondwa ndi vinthu wuli mazuŵa nganu?

²³ Mu November 1895, Chigongwi cha Alinda chati chapharazga ndondomeku yakuti mumipingu muje ŵara, abali angukonkhoska vo akhumbisiskanga. Kumbi akhumbisiskanganji? Yiwu arombanga kweniso akhumbisiskanga kuti ndondomeku yasonu iyi yiwovyi ŵanthu aku Chiuta “kuja akukoliyana m’chivwanu.” Asani tikumbuka vyaka vinandi kuvuli uku, tikondwa ukongwa kuwona mo Yehova wasinthiya ndondomeku yakuwonere mipingu mwakugwiriskiya nchitu Fumu yidu, chifukwa tawovyeka kuti tisopengi mwakukoliyana. (Sumu 99:4) Ivi vachitiska kuti ŵanthu wosi aku Yehova mazuŵa nganu akondwengi mu “mzimu umoza,” ayendengi ‘mwakulingana,’ ndipuso ateŵetiyengi “Chiuta . . . wachimangu” “ndi mtima umoza.”​—2 Ŵakor. 12:18; Ŵerengani Zefaniya 3:9.