Julani

Lutani pa vo ve mukati

MUTU 22

Kumbi “Zeru Yakutuwa Kuchanya” Yigwira Ntchitu Pa Umoyu Winu?

Kumbi “Zeru Yakutuwa Kuchanya” Yigwira Ntchitu Pa Umoyu Winu?

1-3. (a) Kumbi Solomoni wangulongo wuli kuti wenga ndi zeru zapade pa nyengu yo wangumalisa mphindanu yakulimbana mwana yo yengapu? (b) Kumbi Yehova watilayizga kuti watipaskengenji, nanga ndi mafumbu nanga ngo ngaŵapu?

 WENGA mlandu wakusuzga ukongwa. Anthukazi ŵaŵi alimbirananga mwana. Anthukazi ŵenaŵa ajanga nyumba yimoza, ndipu wosi angubala ŵana anthulumi chinanga kuti angupambana mazuŵa ngamanavi ŵaka. Yumoza mwa ŵana ŵenaŵa wangufwa. Venivi vinguchitisa kuti ayambi kulimbiyana mwana yo wenga wamoyu ndipu weyosi wakambanga kuti mwana yo ngwamoyu ngwaki. a Pengavi munthu munyaki weyosi yo wanguwona vo vinguchitika kuti waje kaboni. Mulandu wenuwu utenere kuti anguluta nawu ku khoti limana kweni akweruzga angutondeka kuyeruzga. Pakumaliya paki, anguluta nawu kwaku Solomoni, fumu ya Ayisirayeli. Kumbi Solomoni watingi wafiskengi kuziŵa mweneku wa mwana yo ngwamoyu?

2 Solomoni wati wavwisiya kwakanyengu anthukazi ŵenaŵa achilimbana, iyu wangudanisa chimayi. Pavuli paki, wangulamula mwakusimikiza kuti mwana yo amudumuwi pakati kuti anthukazi wo agaŵani hafuhafu. Nyengu yeniyo mweneku wa mwana yo wanguŵeyere fumu kuti mwana waki wakwanjiwa mwenuyu amupereki waka ku munthukazi munyaki. Kweni munthukazi munyaki wangungangamiya kuti amudumuwi mbwenu. Yapa, Solomoni wanguziŵa yo wenga mweneku wa mwana. Iyu waziŵanga umampha kuti mzimayi watimuyanja ukongwa mwana wakubala yija, ndipu venivi vingumuwovya kumalisa mphindanu yo yengapu. Aŵanaŵaniyani ŵaka likondwa lo mweneku wa mwana wenga nalu Solomoni wati wamupaska mwana waki ndi kukamba kuti: “Mwana wamoyu muperekeni ku munthukazi wakwamba.”—1 Mafumu 3:16-27.

3 Mlandu uwu unguyeruzgika mwazeru ukongwa, asi viyo? Mwakuti ŵanthu ŵati avwa mo fumu Solomoni yinguyeruzgiya nkhani iyi, anguzukuma ukongwa “chifukwa anguziŵa kuti ye ndi zeru zakutuliya kwaku Chiuta.” Kukamba uneneska, zeru zo Solomoni wenga nazu yenga mphasu yakutuliya nadi kwaku Chiuta. Yehova wangumupaska “mtima wazeru kweniso wakuvwisa vinthu.” (1 Mafumu 3:12, 28) Kweni wuli pakukamba vaku isi? Kumbi nasi Yehova wangatipasa zeru? Hinya, tikamba viyo chifukwa mwakukambirika ndi Chiuta, Solomoni wangulemba kuti: “Pakuti Yehova mweneku wapereka zeru.” (Nthanthi 2:6) Yehova walayizga kuti waperekengi zeru, zo zimiya lusu lakugwiriskiya ntchitu umampha vo uziŵa kweniso kuwamu, ku ŵanthu wosi atizipenja ndi mtima wosi. Kumbi tingachita wuli kuti tilonde zeru kutuliya kwaku Yehova? Nanga tingazigwiriskiya wuli ntchitu pa umoyu widu?

Kumbi Tingachita Wuli Kuti ‘Tisaniyi Zeru’?

4-7. Kumbi ndi vinthu vinayi nivi vo tikhumbika kuchita kuti tije ndi zeru?

4 Kumbi tikhumbika kuja ndi zeru zakuwa nazu pamwenga akusambira ukongwa kuti tilonde zeru zakutuliya kwaku Yehova? Awa. Yehova ngwakukhumbisiska kutipasa zeru zaki mwambula kutole kanthu va masambiru ngidu pamwenga mtundu widu. (1 Akorinto 1:26-29) Kweni tikhumbika kuchitapu kanthu, chifukwa Bayibolu lititichiska kuti ‘tisaniyi zeru.’ (Nthanthi 4:7) Kumbi tingachita wuli venivi?

5 Chakwamba, tikhumbika kuwopa Chiuta. Lemba la Nthanthi 9:10 likamba kuti: “Kopa Yehova ndichu chiyambi cha zeru.” Mwaviyo, kopa Chiuta ndichu chinthu chakukhumbika ukongwa kuti tije ndi zeru chayizu. Ntchifukwa wuli ve viyo? Kumbukani kuti zeru zisazgapu kuja ndi lusu lakugwiriskiya ntchitu umampha vo uziŵa kweniso kuwamu. Ndipu kopa Chiuta kung’anamuwa kumuwopa mwakuchita nayu mantha cha, kweni kumuvwiya chifukwa chakumupasa ulemu kweniso kumuthemba. Kopa Chiuta munthowa yeniyi nkhwamampha ukongwa ndipu kutitiwovya kuti tichitengi cho ntchakwenere. Kutitiwovya so kuti tichitengi vinthu mwakukoliyana ndi vo tiziŵa vakukwaskana ndi khumbu laku Chiuta pa umoyu widu. Kukamba uneneska, palivi chinthu chazeru ukongwa cho tingachita kuphara kuchita venivi, chifukwa fundu zaku Yehova nyengu zosi zakovya ukongwa.

6 Chachiŵi, tikhumbika kuja akujiyuyuwa. Munthu wangaja cha ndi zeru zakutuliya kwaku Chiuta asani ngwakujikuzga. (Nthanthi 11:2) Ntchifukwa ve viyo? Asani te akujiyuyuwa, tizomerezengi kuti tiziŵa vosi cha, kuti ndi nyengu zosi cha po maŵanaŵanu ngidu ngangaja ngakulondo, ndipuso kuti tikhumbika kuziŵa maŵanaŵanu ngaku Yehova pa nkhani zakupambanapambana. Tikumbukengi kuti Yehova “wasuska akujikuzga,” kweni wakondwa ndi kupereka zeru ku ŵanthu wo mbakujiyuyuwa.—Yakobe 4:6.

7 Chachitatu, tikhumbika kusambira Mazu ngaku Chiuta. Yehova watitivumbuliya zeru zaki kuziya mu Mazu ngaki. Mwaviyo kuti tije ndi zeru zenizi, titenere kuzifufuza mwaphamphu. (Nthanthi 2:1-5) Chinthu chachinayi ndi pempheru. Asani tipempha Chiuta mwakutuliya pasi pamtima kuti watipasi zeru, iyu wazakutipasa nadi ndi mtima wosi. (Yakobe 1:5) Iyu wazakutiwovya so mwakugwiriskiya ntchitu mzimu waki wakupaturika asani tamupempha. Mzimu wenuwu ungatiwovya kuti tisaniyi ulongozgi wazeru mu Bayibolu. Ulongozgi wo tingasaniya ungatiwovya kumalana ndi masuzgu ngo tingakumana nangu, kutcheŵa vinthu vinyaki vakofya kweniso kusankha vinthu mwazeru.—Luka 11:13.

Kuti tije ndi zeru yakutuwa kwaku Chiuta, titenere kuyesesa kuti tiyisaniyi

8. Kumbi ndi vinthu wuli vo ŵanthu anyaki angawona mwaku isi asani te ndi zeru zakutuliya kwaku Chiuta?

8 Nge mo tingusambiriya mu Mutu 17, zeru zaku Yehova zakovya ukongwa nyengu zosi. Mwaviyo, asani te ndi zeru zakutuliya nadi kwaku Chiuta, vingaziŵika kuziya mu vo tichita pa umoyu widu. Yakobe yo wenga wakusambira waku Yesu wangukonkhoska vo vichitika asani munthu we ndi zeru zakutuliya kuchanya. Iyu wanguti: “Kweni zeru yakutuwa kuchanya, chakwamba njakutowa, pavuli paki njachimangu, njakoloŵa, njakunozgeka kuvwiya, njakuzaza ndi lisungu kweniso vipasu vamampha, njambula sankhu ndipuso njambula chinyengu.” (Yakobe 3:17) Tichikambiskana chigaŵa chechosi chakukwaskana ndi zeru zaku Chiuta zenizi, mujifumbengi kuti, ‘Kumbi ndigwiriskiya ntchitu zeru yakutuwa kuchanya pa umoyu wangu?’

“Njakutowa, Pavuli Paki Njachimangu”

9. Kumbi kuja wakutowa kung’anamuwanji, nanga ntchifukwa wuli mphakuvwika kuti tikhumbika kuja dankha akutowa kuti tije ndi zeru yakutuwa kuchanya?

9 “Chakwamba njakutowa.” Kuja wakutowa kung’anamuwa kuja wambula kufipiskika mkati ndi kubwalu viyo. Bayibolu likamba kuti zeru zisere mumtima. Kweni zeru yakutuwa kuchanya yingasere cha mumtima wo wafipiskika ndi maŵanaŵanu ngaheni, makhumbiru ngaheni kweniso vilatu viheni. (Nthanthi 2:10; Mateyu 15:19, 20) Kweni asani titesesa kuchita vosi vo tingafiska nge ŵanthu ambula kufikapu kuti mtima widu uje wakutowa, ‘tituwengeku ku chinthu chiheni, ndi kuchita cho ntchamampha.’ (Salimo 37:27; Nthanthi 3:7) Ndichu chifukwa chaki Bayibolu likamba kuti chakwamba, tikhumbika kuja dankha akutowa kuti tifiski kuja ndi mijalidu yinyaki yosi yo munthu waja nayu chifukwa cha kuja ndi zeru yakutuwa kuchanya.

10, 11. (a) Ntchifukwa wuli tikhumbika kuyesesa kuja mwachimangu ndi anyidu? (b) Kumbi mungalongo wuli kuti mukhumba kuja mwachimangu ndi anyinu asani mwaziŵa kuti mwaguŵiska Mkhristu munyinu? (Wonani so mazu ngamumphata.)

10 “Pavuli paki njachimangu.” Zeru yakutuwa kuchanya yititiwovya kuti tiyesesengi kuja mwachimangu, ndipu chimangu ndimoza mwa mijalidu yo munthu waja nayu chifukwa chakuwovyeka ndi mzimu waku Chiuta. (Agalatiya 5:22) Titesesa kuti kuti tileki kutimbanyizga “chimangu cho chimanga pamoza” ŵanthu aku Yehova. (Aefeso 4:3) Ndipuso titesesa kuweziyapu chimangu asani chatimbanyizgika. Ntchifukwa wuli kuchita venivi nkhwakukhumbika? Bayibolu likamba kuti: “Lutirizgani . . . kuja mwachimangu, ndipu Chiuta wachanju ndipuso wachimangu waŵengi namwi.” (2 Akorinto 13:11) Mwaviyo, asani tilutirizgengi kuja mwachimangu ndi anyidu, Chiuta wachimangu nayu waŵengi nasi. Ndipu mo tichitiya vinthu ndi Akhristu anyidu vikwaska so ubwezi widu ndi Yehova. Sonu kumbi tingachita wuli kuti tichitengi vinthu mwachimangu ndi anyidu? Tiyeni tiwoni chakuyeruzgiyapu.

11 Kumbi mungachita wuli asani mwaziŵa kuti mwaguŵiska Mkhristu munyinu? Yesu wangukamba kuti: “Asani utuza ndi mphasu yaku paguŵa la sembi, ndipu we penipo wakumbuka kuti mubali waku we nawi ndi chifukwa, leka mphasu yaku panthazi pa guŵa la sembi, ndipu luta ku mubali waku. Chakwamba kayanjani ndi mubali waku ndipu pavuli paki ukawe so kuzipereka mphasu yaku.” (Mateyu 5:23, 24) Mwakukoliyana ndi ulongozgi wenuwu, muyambengepu ndimwi kuluta kwa mubali winu kuchikambiskana nayu. Kumbi mukhumbika kuja ndi chilatu wuli? Kuti ‘mukayanjani.’ b Kuti mufiski kuchita venivi, mutenere cha kukana kuti mwamuguŵiska munyinu, kweni zomerezani. Nyengu zosi asani mukambiskana ndi chilatu chakuti muweziyepu chimangu, kupambana maŵanaŵanu ko kwengapu kumalengi, mupepesanengi kweniso kugowokiyana. Mwaviyo, asani muyesesengi kuti mujalikiski chimangu, mulongongi kuti mulongozgeka ndi zeru yakutuwa kwaku Chiuta.

“Njakoloŵa, Njakunozgeka Kuvwiya”

12, 13. (a) Kumbi mazu ngo akungafwatuliya kuti “koloŵa” pa Yakobe 3:17, ngang’anamuwanji? (b) Kumbi tingalongo wuli kuti te akoloŵa?

12 “Njakoloŵa.” Kumbi koloŵa kung’anamuwanji? Mwakukoliyana ndi vo akaswiri anyaki a Bayibolu akamba, mazu Ngachigiriki ngo akungafwatuliya kuti “koloŵa” pa Yakobe 3:17 ngakusuzga kungafwatuliya. Akufwatuliya anyaki akugwiriskiya ntchitu mazu ngakuti “kuzika,” “kuzizipizga,” ndipuso “kuŵanaŵaniya ŵanthu.” Kumbi tingalongo wuli kuti te akoloŵa?

13 Lemba la Afilipi 4:5 likamba kuti: “Ŵanthu wosi aziŵi kuti mwe akoloŵa.” Bayibolu linyaki likamba kuti: “Muje ndi mbiri yakuti ndimwi akoloŵa.” (The New Testament in Modern English, by J. B. Phillips) Vesi ili lilongo kuti iyi ndi nkhani ya mo titijiwone ŵaka cha kuti te akoloŵa, kweni mo anyidu atitiwone kuti tiziŵika ndi mbiri wuli. Ndi nyengu zosi cha po munthu wakoloŵa wangangamiya pa vo marangu ngakamba pamwenga kukhumba kuti ŵanthu achitengi vinthu nge mo iyu wakhumbiya. Mumalu mwaki waja wakunozgeka kuvwiya maŵanaŵanu nga anyaki, ndipu wachita vo ŵanthu wo akhumba asani mphakwenere. Kweniso waja wakuzika, wachita vinthu mwaukali cha pamwenga mwankhaza ndi anyaki. Chinanga kuti Mkhristu weyosi wakhumbika kuja wakoloŵa, kweni ŵara mu mpingu ndiwu akhumbika kuja pakwamba kulongo jalidu lenili. Ŵanthu atanja munthu yo ngwakuzika, ndipu asani mura ngwakuzika visuzga cha kulongoro nayu. (1 Atesalonika 2:7, 8) Mwaviyo, tingachita umampha kujifumba kuti, ‘Kumbi ŵanthu atindiwona kuti nde wakoloŵa, wakuŵanaŵaniya ŵanthu ndipuso wakuzika?’

14. Kumbi tingalongo wuli kuti te ‘akunozgeka kuvwiya’?

14 “Njakunozgeka kuvwiya.” Mazu Ngachigiriki ngo akungafwatuliya kuti “njakunozgeka kuvwiya” ngasanirika ŵaka pa lemba lenili pe mu Malemba Ngachigiriki Ngachikhristu. Mwakukoliyana ndi vo kaswiri munyaki wa Bayibolu wangukamba, mazu yanga “kanandi ngagwiriskikiya ntchitu pakukamba va asilikali ŵeniwo avwiya marangu nga usilikali.” Mazu yanga ngakamba so va “kujithereska.” Munthu yo walongozgeka ndi zeru yakutuwa kuchanya wavwiya mwakukhumbisiska kweniso mwambula kusuzga vo Malemba ngakamba. Iyu waziŵika kuti ndi munthu wakuvwa vaki pe cha pamwenga yo wakhumba cha kuvwa fundu zakususkana ndi zaki. Mumalu mwaki, iyu wasintha mwaliŵi asani wapaskika ukaboni wa mu Malemba wo ulongo kuti vo wachita vambula kwenere pamwenga wasankha umampha cha vinthu. Kumbi yimwi muziŵika kuti ndimu muliri viyo?

“Njakuzaza ndi Lisungu Kweniso Vipasu Vamampha”

15. Kumbi “lisungu” ndi vinthu wuli, nanga ntchifukwa wuli lizumbulika limoza ndi “vipasu vamampha” pa Yakobe 3:17?

15 “Njakuzaza ndi lisungu kweniso vipasu vamampha.” c Lisungu ntchigaŵa chakukhumbika ukongwa cha zeru yakutuwa kuchanya, chifukwa zeru yeniyi yidanika kuti njakuzaza ndi lisungu.” Wonani kuti “lisungu” lazumbulikiya so limoza ndi “vipasu vamampha.” Venivi vakuvwika chifukwa mu Bayibolu, kanandi mazu ngakuti lisungu ngakamba va kufipiya mtima munthu munyaki pamwenga kumuvwiya chitima ndi kumuchitiya vamampha. Buku linyaki lingukamba kuti mazu ngakuti lisungu ngang’anamuwa “kuvwiya chitima munthu yo wakumana ndi masuzgu ndi kuyesesa kuchitapu kanthu kuti umuwovyi.” Mwaviyo munthu yo we ndi zeru yakutuwa kuchanya, waziŵa ŵaka cha vo ŵanthu anyaki akumana navu, kweni watiŵaŵanaŵaniya kweniso kuchitapu kanthu kuti waŵawovyi. Kumbi tingalongo wuli kuti te ndi lisungu?

16, 17. (a) Kusazgiyapu pa kwanja Chiuta, ntchinthu wuli so chinyaki cho chititichiska kuti tipharazgengi nanga ntchifukwa wuli? (b) Kumbi tingalongo wuli kuti te akuzaza ndi lisungu?

16 Nthowa yakukhumbika ukongwa yo tingalongore kuti te ndi lisungu nkhupharazga uthenga wamampha wa Ufumu. Ntchinthu wuli cho chititichiska kuti tigwirengi ntchitu yeniyi? Chanju chidu paku Chiuta. Chinyaki so ntchakuti, tichitiya ŵanthu lisungu pamwenga kuti kuŵachitiya chitima. (Mateyu 22:37-39) Ŵanthu anandi mazuŵa nganu ‘mbakulimukalimuka kweniso akujowoleka nge mbereri zambula mliska.’ (Mateyu 9:36) Alongozgi ŵawu avisopa atondeka kuŵapembuzga ndi uthenga wauneneska wakutuliya mu Mazu ngaku Chiuta, mumalu mwaki aŵalandizga. Chifukwa cha venivi ŵanthu ŵenaŵa aziŵa cha ulongozgi wazeru wo usanirika mu Bayibolu kweniso vitumbiku vo Ufumu uzisengi pacharu chapasi pambula kuswera yapa. Mwaviyo, asani tiŵanaŵaniya unandi wa ŵanthu wo akhumbika kuvwa uthenga wamampha, titiŵavwiya lisungu ndipu tikhumbisiska kuchita vosi vo tingafiska kuti tiŵakambiyi vinthu vakukondwesa vo Yehova walayizga.

Asani tichitiya ŵanthu anyaki lisungu, tilongo kuti te ndi “zeru yakutuwa kuchanya”

17 Kumbi ndi nthowa yinyaki niyi yo tingalongore kuti te akuzaza ndi lisungu? Kumbukani ntharika yaku Yesu ya Msamariya mweniyo wangusaniya munthu yo wangugona mumphepeti mwa msewu, yo ankhungu angumubiya kweniso kumupuma. Msamariya mwenuyu, chitima chingumuko ndipu ‘wangumuchitiya lisungu,’ ndi kumanga vilonda vaki kweniso kumuphwere. (Luka 10:29-37) Ntharika yeniyi yilongo kuti munthu yo ngwalisungu wachitiya vinthu vamampha ŵanthu wo akhumbika chovyu. Bayibolu lititikambiya kuti “tichitiyi vamampha ŵanthu wosi, ukongwa abali ŵidu mu chivwanu.” (Agalatiya 6:10) Kumbi ndi vinthu vamampha nivi vinyaki vo tingachita? Mubali pamwenga mzichi munyaki wakukota wangakhumbika kumuwovya kuti wakasaniriki pa maunganu Ngachikhristu. Mzichi yo mulumu waki wakutayika, wangakhumbika kumuwovya kunozga nyumba yaki. (Yakobe 1:27) Kweniso tingachiska mubali pamwenga mzichi yo waguŵa mwakumukambiya “mazu ngamampha.” (Nthanthi 12:25) Mwaviyo, asani tilongo lisungu munthowa za nge zenizi, tilongo kuti tilongozgeka ndi zeru yakutuwa kuchanya.

“Njambula Sankhu Ndipuso Njambula Chinyengu”

18. Asani tilongozgeka ndi zeru yakutuwa kuchanya, kumbi ndi vinthu wuli vo tikhumbika kutuzgamu mumtima mwidu, nanga ntchifukwa wuli?

18 “Njambula sankhu.” Zeru yakutuwa kuchanya yititiwovya kuti tilekengi kuŵanaŵana kuti isi te apachanya kuphara ŵanthu anyaki wo tipambana nawu mtundu pamwenga ko tikutuliya. Asani tilongozgeka ndi zeru yeniyi, titesesa kuti tileki kuja ndi kamtima ka sankhu. (Yakobe 2:9) Pakuchitiya ŵanthu vinthu vamampha, titoliyengi cha kuti pakuti mbakusambira, ŵe ndi chuma pamwenga ŵe ndi maudindu ngapade mu mpingu. Mumalu mwaki, titumbikengi abali ndi azichi wosi chinanga angawoneka nge mbakusika. Asani Yehova ndiyu watanja ŵanthu ŵenaŵa, ndikuti nasi tikhumbika kuŵayanja.

19, 20. (a) Kumbi mazu Ngachigiriki ngo akungafwatuliya kuti “chinyengu” ngakwamba wuli? (b) Kumbi tilongo wuli kuti ‘titanja abali kwambula chinyengu,’ nanga ntchifukwa wuli tikhumbika kuchita venivi?

19 “Njambula chinyengu.” Mazu Ngachigiriki ngo akungafwatuliya kuti “chinyengu” ngangakamba va “munthu yo wachita masaza pa bwalu lakuchitiyaku masaza.” Mu nyengu yakali, Agiriki kweniso Aroma, asani achita masaza avwalanga vakuvwala vo vabisanga chisku chawu. Mwaviyo, mazu Ngachigiriki ngo akungafwatuliya kuti “chinyengu” ngangwamba kugwiriskikiya ntchitu pakukamba va ŵanthu wo achitanga vinthu mwachinyengu pamwenga wo apusisanga anyawu. Chigaŵa chenichi cha zeru yakutuwa kuchanya, chikwaska mo tichitiya vinthu ndi Akhristu anyidu kweniso mo titiŵawone mumtima mwidu.

20 Wakutumika Peturo wangukamba kuti chifukwa chakuti ‘tivwiya uneneska’ titenere ‘kwanja abali kwambula chinyengu.’ (1 Peturo 1:22) Hinya, titenere cha kwanja abali ndi azichi ŵidu ndi chilatu chakukhumba kujiwonesa pamwenga kuwoneka nge te amampha. Tivwala vakubisa chisku cha kuti tipusisi anyidu. Mumalu mwaki tikhumbika kuŵayanja kutuliya mumtima. Asani tichita venivi, abali ndi azichi ŵidu atigomezgengi chifukwa aziŵengi kuti tichita nawu vinthu mwauneneska, mwambula chinyengu. Venivi vingawovya kuti tikoliyanengi ukongwa kweniso kuti Akhristu wosi mumpingu agomezganengi.

“Usungi zeru zakovya”

21, 22. (a) Kumbi Solomoni wangutondeka wuli kusunga zeru? (b) Kumbi tingachita wuli kuti tisungi zeru, nanga tiyanduwengi wuli asani tichita viyo?

21 Zeru yakutuwa kuchanya ndi mphasu yo Yehova watipaska, yeniyo tikhumbika kuyisunga mwakuphwere ukongwa. Solomoni wangukamba kuti: “Wamwana wangu, . . . usungi zeru zakovya ndipuso lusu la kuŵanaŵana.” (Nthanthi 3:21) Kweni ntchachitima kuti Solomoni iyu mweneku, wangutondeka kuchita vo wangukamba. Iyu wenga wazeru nadi pa nyengu yo wavwiyanga Chiuta. Kweni mukuluta kwa nyengu, anthukazi anandi achilendu wo wanguto anguchitisa kuti waleki kusopa Yehova munthowa yakuzomerezeka. (1 Mafumu 11:1-8) Vo vinguchitikiya Solomoni vititisambiza kuti, vinthu vo tiziŵa vingatiwovya cha asani tingaleka kuvigwiriskiya ntchitu umampha.

22 Sonu kumbi tingachita wuli kuti tisungi zeru zakovya? Kusazgiyapu pa kuŵerenga Bayibolu nyengu zosi pamwenga mabuku ngo “kapolu wakugomezgeka ndi wazeru” watitipasa, tikhumbika so kugwiriskiya ntchitu vo tiŵerenga. (Mateyu 24:45) Te ndi vifukwa vinandi vakugwiriskiya ntchitu zeru zakutuwa kwaku Chiuta pa umoyu widu. Zeru zenizi zititiwovya kuti vinthu vitiyendiyengi umampha pasonu panu. Zititiwovya so kuti ‘tikolesi umoyu weneku,’ umoyu wo tazamuja nawu mucharu chifya cho Chiuta watilayizga. (1 Timoteyo 6:19) Ndipu kuphara vosi, kuja ndi zeru yakutuwa kuchanya kutitiwovya kuti tije pa ubwezi wakukho ndi Mweneku wa zeru zosi, Yehova Chiuta.

a Mwakukoliyana ndi lemba la 1 Mafumu 3:16, anthukazi ŵaŵi ŵenaŵa ŵenga mahuli. Buku la Insight on the Scriptures likamba kuti: “Anthukazi ŵenaŵa atenere kuti akambika kuti ŵenga mahuli chifukwa chakuchita uhuli chayiwu cha, kweni chifukwa chakuti angubala ŵana kwambula kuyirwa. Ndipu vingachitika kuti ŵenga Ayuda pamwenga ŵanthu amtundu unyaki.”—Likusindikizika ndi Akaboni aku Yehova.

b Mazu Ngachigiriki ngo akungafwatuliya kuti “kayanjani” ngang’anamuwa “kuleka kutinkhana ndi kwamba kuja mabwezi, kwamba so kukoliyana kweniso kuchitiya vinthu limoza.” Mwaviyo, mutenere kuja ndi chilatu chakuwovya Mkhristu munyinu yo mwamuguŵiska, kuti asani vingachitika kuguŵa ko kumali.—Aroma 12:18.

c Mu Bayibolu linyaki, mazu ngenanga akungafwatuliya kuti “yakuzaza ndi lisungu kweniso ntchitu zamampha.”—A Translation in the Language of the People, lo likufwatulika ndi Charles B. Williams.