1, 2. Kumbi ndi nunkhu ko tingasaniya malu ngachivikiliru mazuŵa nganu?

ŴANAŴANIYANI kuti mutenda mu msewu ndipu kwe chimphepu chikulu. Kuchanya kwayamba kubenekereka ndi mitambu. Malimphezi ngatamba kung’anima ndipu chivuwa chikulu cha malimphezi chitamba kuwa. Mutesesa kuthaŵa kuti musaniyi malu ngakubisamapu. Ndipu mumphepeti mwa msewu muwona kachigongwi. Kachigongwi yaka nkhakukho umampha ndipuso nkhambula kusuluwa. Kumbi mungakondwa cha kusanirika pa malu ngamampha viyo yanga?

² Tija mnyengu yakusuzga ukongwa. Vakuchitika vam’charu ichi vihenekeheke. Kweni pe malu ngachivikiriru ngo ngangatiwovya kuti tileki kupwetekeka ndi vinthu viheni ivi. Kumbi malu yanga nchinthu wuli? Awonani vo Bayibolo likamba: “Wakambengi ku Ambuya [Yehova], ‘Ndimwi chakudinganyamu [chakubisamamu] changu ndi linga langu; Chiuta wangu, mwaku mweniyo ndigomekezga.’”—Sumu 91:2.

3. Tingachita wuli kuti Yehova waje malu ngidu ngakubisamamu?

³ Nchinthu chakukondweska ukongwa kuti  Mulengi widu Yehova ndipuso Wapachanya mu chilengedu chosi wakhoza kuja malu ngidu ngakubisamapu. Iyu wangativikiriya nadi chifukwa chakuti ngwanthazi kuphara munthu pamwenga chinthu chechosi cho chingatiwofya. Chinanga kuti ŵanthu angatiwofya, Yehova wangativikiriya ku vinthu viheni vosi. Kumbi titenere kuchitanji kuti Yehova waje chakubisamamu chidu? Titenere kumugomezga. Kweniso, Mazu ngaku Chiuta ngatitikambiya kuti: “Mujisungi mu chanju chaku Chiuta.” (Yuda 21) Tikhumbika nadi kujisunga mu chanju chaku Chiuta, ndi kusunga ubwezi widu wakukho ndi Awuskefwi akuchanya. Asani tingachita ivi tijengi ndi chigomezgu chosi kuti Yehova ndiyu malu ngidu ngakubisamamu. Kweni kumbi ubwezi uwu tingawuyamba wuli?

4, 5. Kumbi ndi nthowa zinyaki nizi zo Yehova watitilongole chanju?

⁴ Kuti tijisungi m’chanju chaku Chiuta titenere kuziŵa mo Yehova watitilongole chanju. Ŵanaŵaniyani visambizu vinyaki va m’Bayibolo vo mwasambira m’buku ili. Nge Mulengi, Yehova wakutipaska charu kuti chije muzi widu wakukondweska. Iyu wakuchilenga so ndi chakurya chakukwana kweniso maji, vinthu vachilengedu, nyama zakuziziswa ndipuso malu ngakutowa. Chiuta watitisumuliya so zina laki ndi mijalidu yaki chifukwa ndiyu Mlembi wa Bayibolo. Kweniso Mazu ngaki ngalongo kuti iyu wangutuma Mwana waki wakwanjiwa pacharu ndi kuzomerezga kuti Yesu wazisuzgiki ndi kutifwiya. (Yohane 3:16) Sonu kumbi chawanangwa chenichi chititiwovya wuli? Chititipaska chilindizga cha mnthazi mwamampha ukongwa.

⁵ Chilindizga chidu chakunthazi chithemba pa chinthu chinyaki so cho Chiuta wachita. Yehova wakujalikiska boma lakuchanya lo lidanika kuti Ufumu wa Umesiya. Pambula kuswera yapa, ufumu uwu wazamutuzgapu masuzgu ngosi pacharu ndi kuchisambuska paradayisu. Aŵanaŵaniyani waka! Tikhoza kuja m’charu ichi mwachimangu ndipuso mwalikondwa kwamuyaya. (Sumu 37:29) Kweni pasonupanu Chiuta watipaska marangu ngo ngangatilongozga mo tingajaliya ndi umoyu wamampha. Iyu watipaska so mwaŵi wakukamba nayu mu rombu mwakufwatuka, nyengu yeyosi ndipuso kwambula kutidumulizga. Izi ndi nthowa zimanavi waka mwa  nthowa zo Yehova walongole chanju ku mtundu wosi wa ŵanthu kweniso kwaku imwi pakumwija.

6. Kumbi mungachita wuli kuti mulongo kuti muwonga Yehova chifukwa cha chanju cho watikulongoni?

⁶ Fumbu lakukhumbika lo mutenere kujifumba ndakuti: Kumbi ini ndimuchitiyengenji Yehova pa chanju cho watindilongo? Ŵanthu anandi angakamba kuti, “Ndikhumbika kumwanja so nayu.” Kumbi ndipu namwi muwone? Yesu wangukamba kuti dangu likulu pa marangu ngosi ndakuti: “Ukamwanjanga Mbuya Chiuta waku ndi mtima waku wosi, ndi mzimu waku wosi, ndi chinjeru chaku chosi.” (Mateyu 22:37) Mwe ndi vifukwa vinandi vakwanjiya Yehova Chiuta. Kweni kumbi kujivwa waka kuti mwe ndi chanju ichi ndiku kwakukhumbika kuti mulongo kuti mutanja Yehova ndi mtima winu wosi, ndi umoyu winu wosi kweniso ndi maŵanaŵanu nginu ngosi?

7. Kumbi pe vinthu vinyaki so vo titenere kuchita kuti tilongo kuti titanja Chiuta m’malu makujivwa waka mumtima? Konkhoskani.

⁷ Nge mo Bayibolo likambiya, kwanja Chiuta kung’anamuwa kuchita vinandi kuruska kujivwa waka mu mtima kuti titimwanja. Chinanga kuti kujivwa kuti titanja Yehova nkhwakukhumbika, kweni kuchita ivi, kulongo kuti tayamba waka kumwanja. Nje ya chipasu njakukhumbika ukongwa kuti chimiti cha vipasu chime. Kweni kumbi mungakhorwa asani munthu wangakupaskani waka nje yachipasu uku imwi mukhumba chipasu cheneku? Vachiziŵikiyevi kuti mungakhorwa cha. Mwakuyana waka, kujivwa waka kuti mutanja Yehova Chiuta, nchiyambi waka cha chanju chinu. Bayibolo lititisambiza kuti: “Chifukwa chenichi nchanju cho chaku Chiuta, kuti tisungi marangu ngaki; ndipu marangu ngaki ngo kuti ngazitu cha.” (1 Yohane 5:3) Tingalongo kuti titanja nadi Chiuta, mwakuja ndi vipasu vamampha. Vipasu ivi titenere kuvilongo mu vakuchita vidu.—Mateyu 7:16-20.

8, 9. Kumbi tingalongo wuli kuti titanja ndi kuwonga Chiuta?

⁸ Tilongo kuti titanja Chiuta asani tisunga marangu ngaki ndi kugwiriskiya nchitu fundu zam’marangu yanga. Kuchita ivi nkhwakusuzga ukongwa cha. Marangu ngaku Yehova ngazitu cha, m’malu mwaki wakutipaska kuti ngatiwovyi kuja ndi umoyu  wamampha, walikondwa ndipuso wakukhorweska. (Yesaya 48:17, 18) Asani tichita vinthu vakukolerana ndi ulongozgi waku Yehova, tilongo Awuskefwi akuchanya kuti tiwonga ukongwa vosi vo atitichitiya. Kweni chakupaska chitima nchakuti mbanthu amanavi ukongwa mazuŵa nganu wo awonga. Isi tikhumba cha kuja nge ŵanthu ambula kulumba wo ŵengaku panyengu yo Yesu wenga pacharu. Yesu wanguchizga ŵanthu amakhati 10, kweni yumoza pe ndiyu wanguluta kuchimuwonga. (Luka 17:12-17) Isi tingayanja cha kuja nge ŵanthu 9 ambula kuwonga, kweni tingayanja kuja nge munthu yumoza yo wanguwonga.

⁹ Sonu kumbi marangu ngaku Yehova ngo tikhumbika kungasunga ndi nanga? Takambirana nganandi mwa marangu yanga mu buku ili, kweni tiyeni tiwerezgi ngamanavi waka. Kusunga marangu ngaku Chiuta kutiwovyengi kuti tijisungi mu chanju chaku Chiuta.

10. Konkhoskani chifukwa cho kulutirizga kusambira vakukwaskana ndi Yehova Chiuta kuliri kwakukhumbika.

¹⁰ Kusambira vakukwaskana ndi Yehova nkhwakukhumbika ukongwa kuti mundere kufupi nayu. Nchinthu chakukhumbika  kuchita nyengu zosi. Asani mungaŵa pabwalu pakuzizira ukongwa ndi usiku ndipu mutotha motu, kumbi mungazomerezga kuti motu uzimwi? Awa. Kweni mulutirizgengi kusonkhaku nkhuni kuti motu ulutirizgi kukole. Umoyu winu uthemba pakusonkheza motu kuti ulutirizgengi kukole. Nge mo nkhuni zitovye kuti motu uleki kuzimwa, “zeru yaku Chiuta” nayuso yitovya kuti chanju chidu paku Yehova chije chakukho.—Nthanthi 2:1-5.

11. Kumbi vinthu vo Yesu wangusambiza akusambira ŵaki vinguŵawovya wuli?

¹¹ Yesu wakhumbanga kuti chanju cha akumulondo ŵaki paku Yehova ndi Mazu Ngaki ngakuzirwa nga uneneska, chilutirizgi kuja chanthazi ukongwa. Yesu wati wayuka, wangusambiza ŵaŵi mwa akusambira ŵaki vinthu vakukwaskana ndi mauchimi nganyaki nga m’Malemba ngachihebere ngo ngangufiskika mwaku iyu. Kumbi yiwu anguchita wuli ndi vo wanguŵakambiya? Pavuli paki angukamba kuti: “Asi mtima widu wakolenga mwidu, po wakambiyanga nasi mu nthowa, po wabanuliyanga isi malembu ngo?”—Luka 24:32.

12, 13. (a) Kumbi nchinthu wuli cho chachitikiya ŵanthu anandi pa chanju cho ŵenga nachu paku Chiuta ndi Bayibolo? (b) Kumbi tingachita wuli kuti chanju chidu chileki kuzizira?

¹² Mwati mwayamba kusambira vo Bayibolo lisambiza weniukongwa, kumbi munguwona kuti mtima winu wayamba kukole ndi likondwa, phamphu ndipuso kwanja Chiuta? Ivi ndivu vingukuchitikiyani nadi. Ndimu so avwiya ŵanthu anandi. Sonu nchitu yagona pa kulutirizga kuja ndi chanju chenichi ndipuso kuchikuzga. Tikhumba cha kuchita vinthu vo ŵanthu anandi achita mazuŵa nganu. Yesu wangukambiya limu kuti: “Chizizirengi chanju cha ŵanandi.” (Mateyu 24:12) Kumbi mungachita wuli kuti chanju chinu paku Yehova ndi uneneska wa m’Bayibolo chileki kuzizira?

¹³ Lutirizgani kusambira vakukwaskana ndi Yehova Chiuta kweniso Yesu Khristu. (Yohane 17:3) Lungurukani pamwenga kuŵanaŵaniya pa vinthu vo mwasambira mu Mazu ngaku Chiuta, ndipu jifumbeni kuti: ‘Kumbi ndasambiranji vakukwaskana ndi Yehova Chiuta mu nkhani iyi? Kumbi pe vifukwa vinyaki so vo nditenere kumwanjiya ndi mtima wangu wosi, maŵanaŵanu ngangu ngosi ndipuso umoyu wangu wosi?’ (1 Timote 4:15) Asani  mulungurukengi mwanthowa iyi, chanju chinu paku Yehova chikuwengi ukongwa.

14. Kumbi rombu lingatiwovya wuli kuti chanju chidu paku Yehova chilutiriyi?

¹⁴ Chinthu chinyaki cho chingatiwovya kuti chanju chidu paku Yehova chilutirizgi kukuwa, nkhuromba nyengu zosi. (1 Ŵatesalonika 5:17) Mu Mutu 17 wa buku ili, tingusambira kuti rombu nchawanangwa chakuzirwa chakutuwa kwaku Chiuta. Ubwezi widu ndi Yehova ukuwa asani tiromba kwaku iyu nyengu zosi, nge mo ŵanthu wo atanjana akambiskiyana mwakufwatuka kuti ubwezi wawu ukho. Mwaviyo, nchinthu chakuzirwa kuti marombu ngidu ngangaŵanga ngakwesa kusunga pamtima cha, pamwenga ngakuwerezgawerezga kwambula kukonkhoska vakukhosi kwidu ndipuso ngambula ng’anamuru. Titenere kukambiskana ndi Yehova nge mo mwana wangakambiskiyana ndi awiski wo atimwanja. Mbuneneska kuti tikhumbika kukambiskana nayu mwaulemu kweni titenere kufwatuka, kukamba uneneska ndipuso mwakutuliya mumtima. (Sumu 62:8) Vinthu vakukhumbika ukongwa pakusopa kwidu, ndi sambiru la Bayibolo lakutija ndipuso rombu lakutuliya pasi pamtima, ndipu kuchita ivi kungatiwovya kuti tijisungi mu chanju chaku Chiuta.

15, 16. Nchifukwa wuli titenere kuwona kuti nchitu yakupharazga Ufumu nge mwaŵi kweniso chuma?

¹⁵ Sambiru la Bayibolo lakutija kweniso rombu, ndi vigaŵa vakusopa vo titenere kuchita pakutija. Kweni sonu tiyeni tikambiskani chigaŵa chakusopa cho titichichita ndi gulu: kukambiyaku ŵanthu vakukwaskana ndi vo tigomezga. Kumbi mwayamba kali kukambiyaku ŵanthu uneneska wa m’Bayibolo? Asani ndivu mwachita, uwu ndi mwaŵi ukulu ukongwa. (Luka 1:74) Asani tikambiyaku anyidu uneneska wo tasambira wakukwaskana ndi Yehova Chiuta, tigwira nchitu yakukhumbika ukongwa yo Akhristu auneneska wosi akupaskika, yakupharazga uthenga wamampha wa Ufumu waku Chiuta.—Mateyu 24:14; 28:19, 20.

¹⁶ Wakutumika Paulo wawonanga kuti uteŵeti waki wenga chinthu chakuzirwa ukongwa ndipu wawudananga kuti mbiku pamwenga kuti chuma. (2 Ŵakorinte 4:7) Chinthu chamampha  ukongwa cho mungachita, nkhukambiyaku ŵanthu vakukwaskana ndi Yehova Chiuta kweniso vilatu vaki. Uwu ndiwu uteŵeti wamampha ukongwa wo tingachitiya Ambuyafwi ndipuso utitipaska vitumbiku vambula makambika. Asani muchitaku uteŵeti uwu, mutovya ŵanthu a mtima wamampha kuti andere kufupi ndi Awuskefwi akuchanya ndipuso kuti asere panthowa yakulongozge ku  umoyu wamuyaya. Kumbi yilipu so nchitu yinyaki yakukhorweska kuruska uteŵeti widu? Kusazgiyapu yapa, kuchitiya ukaboni Yehova ndi Mazu ngaki kutovya kuti chivwanu chidu chikuwi ndipuso kuti chanju chidu paku iyu chije chakukho. Kweniso Yehova walumba ukongwa phamphu linu pa nchitu yaki. (Ŵahebere 6:10) Kugwira nchitu iyi nyengu zosi kuchitiskengi kuti Chiuta wakuyanjeningi nyengu zosi.—1 Ŵakorinte 15:58.

17. Nchifukwa wuli uteŵeti wachikhristu ukhumbika kuchitika liŵi ukongwa mazuŵa nganu?

¹⁷ Nchinthu chakukhumbika kukumbuka kuti nchitu yakupharazga Ufumu njakukhumbika kuchitika liŵi ukongwa. Bayibolo likamba kuti: “Memeza mazu; pamphuka.” (2 Timote 4:2) Nchifukwa wuli nchitu iyi yitenere kugwirika liŵi mazuŵa nganu? Mazu ngaku Chiuta ngatitikambiya kuti: “Zuŵa la Ambuya likuru le pafupi, laŵandika, lituza ruŵi.” (Zefaniya 1:14) Hinya, nyengu yakuti Yehova watuzgepu mgonezi wosi uwu yanenekera. Tikhumbika kutcheŵeska ŵanthu. Yiwu akhumbika kuziŵa kuti nyengu yinu tilimu njakuti asankhi Yehova kuja Wakuwusa wawu. Nyengu ya umari “yithaŵiriya.”—Habakuku 2:3.

18. Nchifukwa wuli titenere kusopa Yehova limoza ndi Akhristu auneneska?

¹⁸ Yehova wakhumba kuti isi timusopengi limoza ndi Akhristu auneneska. Ndichu chifukwa chaki Mazu ngaki ngatitikambiya kuti: “Ndipu tipimirani kwachikhuŵirizgiyana ku chanju ndi ku nchitu zamampha; kwambura kujowo unganu waku taŵeni, uli nkharusu ka ŵanyaki, kweni ŵakuchiskana; ndipu ukongwa viŵi po muwona kuti zuŵa lo liŵandika.” (Ŵahebere 10:24, 25) Asani tiungana ndi Akhristu anyidu ku maunganu, tija ndi mwaŵi wapade wakuthamika ndi kusopa Chiuta widu wakwanjiwa. Kweniso tiwovyana ndi kuchiskana.

19. Kumbi tingachita wuli kuti tikhoreski ubwezi mu mpingu wachikhristu?

¹⁹ Asani tisopa limoza ndi ateŵeti aku Yehova anyaki, tikuzga kukolerana ndipuso ubwezi mu mpingu. Tingachita umampha ukongwa kuwona vinthu vamampha mwa anyidu nge mo Yehova wawone vamampha mwaku isi. Mungakhazganga kuti Akhristu anyinu akachitanga vinthu nge ŵanthu akufikapu cha. Kumbukani kuti uzimu waku taŵanthu ukuwa mwakupambanapambana ndipuso kuti tosi tinangiska pakuchita vinthu. (Ŵakolose 3:13) Yesesani  kwanjana ndi ŵanthu wo atanja ukongwa Yehova, ndipu musaniyengi kuti mukuwengi mwauzimu. Kusopa Yehova limoza ndi abali kweniso azichi ŵinu auzimu kukuwovyeningi kuti mujisungi mu chanju chaku Chiuta. Kumbi Yehova watumbika wuli ŵanthu wo atimusopa mwakugomezgeka ndi kuja mu chanju chaki?

20, 21. Kumbi ‘umoyu chayiwuchayiwu’ ung’anamuwanji, nanga nchifukwa wuli ngwakukondweska kuwukhazga?

²⁰ Yehova watumbika ateŵeti ŵaki akugomezgeka mwakuŵapaska umoyu, kweni kumbi ndi umoyu wamtundu wuli? Kumbi sonu mwe amoyu nadi? Tanandi tikhoza kumuka kuti hinya te amoyu. Nanga si tituta, titurya ndipuso titumwa. Mbuneneska nadi kuti umoyu te nawu. Ndipu asani takondwa nyengu zinyaki tifika pakukamba kuti, “Uwu ndiwu umoyu chayiwuchayiwu!” Kweni ndipuwuli, Bayibolo lilongo kuti fundu yakuvwika umampha njakuti, mazuŵa nganu palivi munthu yo we ndi umoyu chayiwuchayiwu.

²¹ Mazu ngaku Chiuta ngatitilunguchizga kuti ‘tikoreski umoyu chayiwuchayiwu.’ (1 Timote 6:19) Mazu yanga ngalongo kuti ‘umoyu chayiwuchayiwu’ ngweniwo tikhazga kuzilonde kunthazi. Asani tazija akufikapu, tazamuja ndi umoyu chayiwuchayiwu chifukwa chakuti tazamuja nge mo Chiuta wakhumbiyanga kuti tijaliyengi pakwamba. Panyengu yo tazamujaliya mu paradayisu pacharu chapasi ndi umoyu wambula kutama, mwachimangu ndipuso mwalikondwa, tazamukondwa ndi ‘umoyu chayiwuchayiwu,’ pamwenga kuti umoyu wamuyaya. (1 Timote 6:12) Tikhazga vinthu vakukondweska nadi.

22. Kumbi mungachita wuli kuti ‘mukoreski umoyu chayiwuchayiwu’?

²² Kumbi ‘tingakoreska wuli umoyu chayiwuchayiwu’? Pa lemba lenili Paulo wangukambiya Akhristu “kuti ŵachiti umampha” ndi “kuti ŵasambasiyi mu nchitu zeneku.” (1 Timote 6:18) Ivi vilongole limu kuti vinandi vithemba pa mo tigwiriskiya nchitu uneneska wo tawusambira m’Bayibolo. Kweni kumbi Paulo wang’anamuwanga kuti tazamuja ndi ‘umoyu chayiwuchayiwu’ chifukwa chakuchita vinthu vamampha? Awa, chifukwa chakuti umoyu wamampha uwu uthemba pa kulonde ‘wezi wambula makambika’ waku Chiuta.  (Ŵaroma 5:15) Chinanga wuli ve viyo, Yehova wakondwa kupaska mphotu ŵanthu wo atimuteŵete mwakugomezgeka. Iyu wakhumba kuzikuwonani muchija ndi ‘umoyu chayiwuchayiwu.’ Ŵanthu wo atijisunga mu chanju chaku Chiuta akhazga kuzilonde umoyu walikondwa, wachimangu ndipuso wamuyaya.

23. Nchifukwa wuli kujisunga mu chanju chaku Chiuta nkhwakukhumbika?

²³ Weyosi waku isi wangachita umampha kujifumba kuti, ‘Kumbi ndisopa Chiuta munthowa yakuzomerezgeka yo ye m’Bayibolo?’ Asani zuŵa lelosi titijisanda, timukengi kuti titimusopa nadi munthowa yeniyi ndipu ivi vilongongi kuti te pa nthowa yamampha. Tingaŵa ndi chigomezgu chosi kuti Yehova ndiyu pakubisamapu pidu. Iyu wavikiriyengi ŵanthu ŵaki wosi akugomezgeka ku masuzgu nga mazuŵa ngakumaliya nga mgonezi uheni uwu. Yehova watitaskengi so ndi kutiserezga mu mgonezi wufya wo we pafupi sonu. Tazamukondwa ukongwa kuzija ndi umoyu munyengu iyi. Ndipuso tazamukondwa ukongwa chifukwa chakuti panyengu ya mazuŵa ngakumaliya nganu, tapanga vakusankha vazeru. Asani mupangengi vakusankha ivi pasonupanu, mwazamukondwa ndi ‘umoyu chayiwuchayiwu,’ umoyu wangeti wo Yehova Chiuta wakhumba kuti tije nawu kwamba kali mpaka muyaya.