TALANOA KI HE MOʻUÍ
ʻUhinga ʻOku ʻi Ai Ai ha Taumuʻa Moʻoni ʻEmau Moʻuí
ʻI HONO fāʻeleʻi pē hoku foha ko Gary ʻi he 1958, naʻá ku ongoʻi naʻe ʻi ai ha meʻa naʻe hoko. Kae kehe, naʻe feʻunga mo e māhina ʻe hongofulu pea toki ʻiloʻi ai ʻe he kau toketaá hono tuʻungá pea mo ha toe taʻu ʻe nima pea toki fakapapauʻi ia ʻe he kau toketā ʻi Lonitoní. Naʻá ku loto-mamahi ʻi he taimi naʻe fāʻeleʻi mai ai ʻeku tama ko Louise, ʻi he hili ha taʻu ʻe hiva meia Gary, ʻa ia naʻe hā mei ai ha ngaahi fakaʻilonga naʻe kovi ange ia ʻia Gary.
“Ko hoʻo ongo tamaikí fakatouʻosi ʻokú na maʻu ʻa e mahaki LMBB, a pea kuo pau ke ke feʻao mo ia,” ko e lea anga-ʻofa mai ia ʻa e kau toketaá. ʻI he taimi ko iá, naʻe siʻi ʻaupito ʻa e meʻa naʻe ʻiloʻi fekauʻaki mo e palopalema fakakēnisi hāhāmolofia ko ení. Ko hono ngaahi fakaʻilonga anga-mahení ʻoku kau ai ʻa e kovi ʻa e sió ʻo iku atu ai ki he kui, fuʻu sino, toe lahi ange ʻa e louhiʻinimá mo e/pe louhiʻivaʻé, tuai ʻa e tupú, palopalema ʻi he fengāueʻakí, maʻu ha kalasi ʻo e suká, mahaki ʻo e hokotanga huí, pea ʻikai ngāue lelei ʻa e kofuuá. Ko ia ai, ko hono tokangaʻi ʻeku ongo tamaikí ʻe hoko ko ha pole lahi. Ko ha fakatotolo ki muí ni naʻe fakafuofua ai ki he toko 1 ʻi he kakai ʻe toko 125,000 ʻi Pilitānia ʻoku nau maʻu ʻa e mahaki ko ení, neongo ko e tokolahi ʻoku nau maʻu ia ka ʻoku ʻikai fuʻu kovi.
HOKO ʻA SIHOVA KO HOMAU “HUFANGA”
Naʻá ku talanoa ki ha taha ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻi he hili atu pē ʻeku malí, pea naʻá ku ʻiloʻi leva ai ko e moʻoní eni. Ka naʻe ʻikai teitei mahuʻingaʻia ai ʻa hoku husepānití. Koeʻuhí ko ʻene ngāué, naʻa mau faʻa hiki maʻu pē, ko ia naʻe ʻikai lava ai ke u feohi mo ha fakatahaʻanga. Kae kehe, naʻe hokohoko atu pē ʻeku lau ʻa e Tohi Tapú mo ʻeku lotu kia Sihová. He fakafiemālie moʻoni ē hono lau “ʻe hoko ʻa Sihova ko e kolo moʻunga maʻa siʻi haveʻi: Ko e hufanga ki he ngaahi taimi ʻefiʻefi” pea ‘talaʻehai te ne liʻaki, ʻa e kau kumi [kiate iá]’!—Saame 9:9, 10.
Naʻe ʻikai ke sai e sio ʻa Gary, ko ia ʻi heʻene taʻu onó, naʻe ʻave ai ia ki ha akoʻanga makehe ʻi ha ako nofo maʻu ʻi he matāfonua fakatonga ʻo ʻIngilaní. Naʻá ne faʻa tā mai kiate au fekauʻaki mo e ngaahi meʻa naʻe hohaʻa ki aí, pea naʻe malava ai ke u tokoniʻi ia ʻi he telefoní ke ne mahinoʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapu tefitó. ʻI he hili ha ngaahi taʻu siʻi mei hono fāʻeleʻi ʻa Louise, naʻá ku puke ai ʻi ha mahaki neave mo ha felāngaaki ʻa e uouá. Naʻe foki mai ʻa Gary mei heʻene ako nofo maʻú ʻi heʻene taʻu 16. Kae kehe, naʻe fakaʻau pē ke toe kovi ange ʻene sió, pea naʻe lau fakaʻofisiale ia ʻoku kui ʻi he 1975. ʻI he 1977 naʻe liʻaki kimautolu ʻe hoku husepānití.
ʻI he hili pē ʻa e foki mai ʻa Gary, naʻa mau kau ai ʻi he ngaahi ngāue ʻa ha fakatahaʻanga anga-ʻofa, pea naʻá ku papitaiso ʻi he 1974. Naʻá ku houngaʻia lahi ʻi hono tokoniʻi ʻe ha mātuʻa ʻa Gary ke ne fekuki mo e ngaahi liliu fakaesino naʻá ne hokosia lolotonga ʻene taʻu hongofulu tupú. Naʻe tokoni mai kiate au ha Kau Fakamoʻoni kehe ʻi he ngaahi ngāue fakaʻapí, pea faai atu pē, naʻe totongiʻi ʻe he kau maʻu mafai ʻi he feituʻú ʻa e toko nima ʻo kinautolu ke nau tokangaʻi kimautolu. He tāpuaki moʻoni ē ko ia!
Naʻe hokohoko atu ʻa e fakalakalaka ʻa Gary ʻi he moʻoní peá ne papitaiso ʻi he 1982. Naʻá ne fakapapauʻi ʻi hono lotó ke tāimuʻa tokoni. Ko ia ai, naʻá ku fili ai ke u kau fakataha mo ia ʻi he ngāue ko iá pea hokohoko atu ai ʻi ha ngaahi taʻu. Naʻe fiefia ʻaupito hoku fohá ʻi hono ʻeke ange ʻi ha taimi ki mui ʻe heʻemau ʻovasia sēketí, “Fēfē ke ke hoko ko ha tāimuʻa tuʻumaʻu, Gary?”
Ko e fakalototoʻa tofu pē ia naʻe fiemaʻu kia Gary, pea ʻi he 1990 naʻe fakanofo ai ia.Naʻe fetongi tuʻo ua ʻa e hui alanga ʻo Gary, ko e ʻuluakí ʻi he 1999 pea ko hono uá ʻi he 2008, ka ko e palopalema fakaesino ʻo Louise naʻe toe kovi ange ia. Naʻe fāʻeleʻi pē ia ʻoku kui, pea ʻi heʻeku sio ki ha toe foʻi louhiʻivaʻe ʻi hano vaʻe ʻe tahá, naʻá ku ʻiloʻi ai naʻá ne toe maʻu foki ʻa e mahaki LMBB. Naʻe fakahaaʻi leva mei hano ngaahi sivi ha toe ngaahi palopalema mafatukituki ʻi hono ngaahi ʻōkani lahi ʻi lotó. ʻI he faai mai ʻa e ngaahi taʻú, naʻe fai hono ngaahi tafa lalahi, ʻo kau ai hano tafa tuʻo nima ʻa hono kofuuá. Hangē pē ko Gary, naʻá ne suka foki.
ʻI hono ʻiloʻi ʻa e ngaahi faingataʻa ʻe malava ke hoko ʻi he taimi ʻoku fiemaʻu ai ke fai hano tafá, ʻoku talanoa ai ki muʻa ʻa Louise ki he kau faitafá, ko e kau toketā fakamohé, pea mo e kau pulé ke fakamatalaʻi ʻa ʻene fili fekauʻaki mo e ngaahi founga fakafaitoʻo ʻoku ʻikai kau ai ʻa e totó. Ko hono olá, ʻokú ne fetaulaki lelei ai mo e faʻahinga kotoa ʻoku nau mātuʻaki tokangaʻi lelei ʻa hono ngaahi palopalema fakaesinó.
MOʻUI ʻOKU ʻI AI HONO TAUMUʻA
Ko homau ʻapí ʻoku lahi ai ʻa e ngāué, ʻo fakatefito kotoa ia ʻi he lotu kia Sihová. Naʻá ku faʻa fakamoleki ha ngaahi houa lahi ʻi he lautohi kia Gary mo Louise ki muʻa ke ala maʻu ʻa e ngaahi tokoni fakaʻilekitulōnika ʻi onopōní. ʻI he taimi ní, ko e CD, DVD mo e ngaahi hiki mei he www.jw.org ʻoku malava ai kia kimautolu kotoa ke mau fai ʻa e ako Tohi Tapu ʻi he taimi-tēpile fakauiké ʻi he ngaahi taimi kehekehe, pea ʻoku malava ke mau kau longomoʻui ʻi he tali ʻi he ngaahi fakatahá.
He houngaʻia ē ko kimautolu ʻi he ngaahi moʻoni mahuʻinga ʻi he Folofola fakamānavaʻi ʻa Sihová!
Ko e ngaahi tali ʻa Gary ʻoku faʻa ako maʻuloto ia, pea kapau ʻoku ʻi ai haʻane konga ʻi he Ako Fakafaifekau Fakateokalatí, ʻoku malava ke ne fakahoko ia ʻi heʻene lea pē ʻaʻana. Naʻe fakanofo ia ko ha sevāniti fakafaifekau ʻi he 1995 pea ʻokú ne femoʻuekina maʻu pē ʻi he Fale Fakatahaʻangá, ʻi hono talitali lelei ʻa e kau mēmipa ʻo e fakatahaʻangá pea tokoni ʻi he meʻa fakaongo leʻo-lahí.
Naʻe ʻalu fakataha ʻa e Kau Fakamoʻoni kehé mo Gary ʻi he ngāue fakafaifekaú, ʻo faʻa teke ʻa e saliote ʻokú ne ngāueʻakí koeʻuhí ko ʻene langa huí. Naʻe tokoniʻi ia ʻe ha Fakamoʻoni ʻe taha ke ne fai ha ako Tohi Tapu mo ha tokotaha mahuʻingaʻia. Naʻe toe fakalototoʻaʻi ʻe Gary ha Kalisitiane naʻe ʻikai longomoʻui ʻi ha taʻu ʻe 25. ʻOku fakatou maʻu ʻe he ongo meʻá ni he taimí ni ʻa e ngaahi fakatahá.
ʻI he taʻu hiva ʻa Louise, naʻá ne ako ʻa e nití mei heʻene kui fefiné, pea ko au mo e taha ʻi he faʻahinga naʻa nau tokangaʻi kimautolú naʻá ma akoʻi ia ʻi he tui teuteú. Koeʻuhi ko e hokohoko atu ʻene fuʻu saiʻia ʻi he tuituí, ʻokú ne niti ʻa e ngaahi sipi lanu fakaʻofoʻofa ki he fanga kiʻi pēpeé pea pehē ki he kau taʻumotuʻa ʻi he fakatahaʻangá. ʻOkú ne toe ngaahi ʻa e fanga kiʻi kaati talamonū ʻo ngāueʻaki ʻa e fanga kiʻi fakatātā ʻoku fakapipiki. Ko e ngaahi kātí ni ʻoku koloaʻaki ia ʻe he faʻahinga ʻoku ʻoange ki aí. ʻI heʻene taʻu hongofulu tupu siʻí, naʻe poto ai ʻa Louise ʻi he taipe vavé. ʻI he taimi ní, ʻi he tokoni ʻa ha komipiuta makehe ʻoku lea, ʻokú ne fetuʻutaki maʻu pē ai mo hono ngaahi kaungāmeʻá ʻi he ʻīmeilí. Naʻe papitaiso ʻa Louise ʻi heʻene taʻu 17. Lolotonga ha feingangāue fakamalanga makehe, naʻá ma tāimuʻa tokoni fakataha ai. Hangē pē ko Gary, ʻoku ako maʻuloto ʻe Louise ʻa e ngaahi konga Tohi Tapu ke fakahaaʻi ai ʻene tui ki he ngaahi talaʻofa ʻa e ʻOtuá ki ha māmani ʻa ia “ʻe toki fakaava ʻa e mata ʻo e kui” pea ʻe “ʻikai ha nofo ai te ne pehe, ʻOku ou mahaki.”—ʻAi. 33:24; 35:5.
He houngaʻia ē ko kimautolu ʻi he ngaahi moʻoni mahuʻinga ʻi he Folofola fakamānavaʻi ʻa Sihová! ʻOku fonu homau lotó ʻi he houngaʻia ʻi he poupou anga-ʻofa ʻa ʻemau fakatahaʻangá, he ka ne ʻikai ia heʻikai lava ai ʻa e lahi taha ʻemau ngāué. Pea tautefito koeʻuhí ko e tokoni ʻa Sihová, ʻoku ʻi ai ai ha taumuʻa moʻoni ʻemau moʻuí.
a Ko e mahaki Laurence-Moon-Bardet-Biedl naʻe fakahingoa ia ki he kau toketā ʻe toko fā naʻa nau ʻiloʻi ʻa e faʻahinga palopalema fakakēnisi ko ení, ʻa ia ʻoku maʻu ia ʻi he taimi ʻoku fakatou maʻu ai ʻe he ongo mātuʻá ʻa e kēnisi hoa tatau vaivaí. ʻI he ʻahó ni, ʻoku faʻa ui ia ko e mahaki Bardet-Biedl. ʻOku ʻikai hano faitoʻo.