“‘Okú Ke ‘Ofa ‘Iate Au ‘o Lahi Hake ‘i he Ngaahi Me‘á Ni?”
“Saimone foha ‘o Sioné, ‘okú ke ‘ofa ‘iate au ‘o lahi hake ‘i he ngaahi me‘á ni?”
HIVA: 32, 45
1, 2. ‘I he hili hono fakamoleki ‘a e poó kotoa ‘i he toutaí, ko e hā ‘a e lēsoni na‘e ako ‘e Pitá?
NA‘E fakamoleki ‘e he toko fitu ‘o e kau ākonga ‘a Sīsuú ‘a e pō kakato ‘i he toutai ‘i he Tahi Kālelí. Ka na‘e hala‘atā ke nau ma‘u ha ika. ‘I he pongipongi haké, na‘e tu‘u ‘a Sīsū kuo toetu‘ú ‘i he matātahí ‘o siofi kinautolu. Pea na‘á ne pehē ange kiate kinautolu: “‘Lī ‘a e kupengá ki he tafa‘aki to‘omata‘u ‘o e vaká pea te mou ma‘u ai ha me‘a.’ Ko ia na‘a nau lī ia, ka koe‘uhi ko e lahi fau ‘a e ika na‘a nau ma‘ú, na‘e ‘ikai malava ke nau fusi hake ia.”—Sione 21:1-6.
2 Na‘e ‘oange ‘e Sīsū ‘a e mā mo e ika ke kai ‘e he‘ene ‘ene kau ākongá. Na‘á ne hanga hake leva kia Saimone Pita ‘o ne ‘eke atu: “Saimone foha ‘o Sioné, ‘okú ke ‘ofa ‘iate au ‘o lahi hake ‘i he ngaahi me‘á ni?” Na‘e ‘ilo‘i ‘e Sīsū na‘e manako ‘a Pita ‘i he toutaí. ‘Oku lava pē ke pehē na‘e ‘eke ange ‘e Sīsū kia Pitá pe na‘á ne ‘ofa ‘ia Sīsū mo e ngaahi me‘a na‘á ne ako‘í ‘o lahi ange ia ‘i he‘ene ‘ofa ki he‘ene pisinisi toutaí. Na‘e tali ange ‘e Pita kia Sīsū: “‘Eiki, ‘okú ke ‘ilo ‘oku ou ‘ofa ‘iate koe.” (Sione 21:15) Talu mei he ‘aho ko iá, mo hono fakamo‘oni‘i ‘e Pita na‘á ne ‘uhinga‘i ‘a e me‘a na‘á ne lea‘akí. Na‘á ne fakahāhā ‘ene ‘ofa kia Kalaisí ‘aki ‘ene hanganaki femo‘uekina ‘i he ngāue fakamalangá, pea na‘á ne hoko ko ha mēmipa mahu‘inga ‘o e fakataha‘anga Kalisitiané.
3. Ko e hā ‘oku fiema‘u ke lāu‘ilo ki ai ‘a e kau Kalisitiané?
3 Ko e hā ‘e lava ke tau ako mei he ngaahi lea ‘a Sīsū kia Pitá? ‘Oku fiema‘u ke tau tokanga ke ‘oua ‘e tuku ke vaivai ‘etau ‘ofa kia Kalaisí. Na‘e ‘ilo‘i ‘e Sīsū ko e mo‘ui ‘i he fokotu‘utu‘u ko ení ‘e lava ke fakamafasia pea te tau fehangahangai mo e ngaahi loto-mo‘ua mo e ngaahi pole. ‘I he‘ene talanoa fakatātā fekau‘aki mo e tangata tūtū‘í, na‘e pehē ‘e Sīsū ko e kakai ‘e ni‘ihi te nau tali ‘a e “folofola fekau‘aki mo e Pule‘angá” pea ‘i he kamatá te nau hoko ‘o faivelenga. Ka ki mui ai, “ko e ngaahi loto-mo‘ua fekau‘aki mo e fokotu‘utu‘u ko ení pea mo e mālohi kākā ‘o e koloá” te ne “kāsia ‘a e folofolá” pea ko e kakai ko iá ‘e mole ‘enau faivelengá. (Māt. 13:19-22; Mk. 4:19) Kapau he‘ikai ke tau tokanga, ‘e lava ke fakalelu‘i ‘e he ngaahi loto-mo‘ua faka‘aho ‘o e mo‘uí ‘etau ngāue kia Sihová. Ko ia na‘e fakatokanga ‘a Sīsū ki he‘ene kau ākongá: “Tokanga kiate kimoutolu ke ‘oua ‘aupito na‘a hoko homou lotó ‘o mafatukituki ‘i he kai ‘o fu‘u hulú mo e inu ‘o fu‘u lahí pea mo e ngaahi loto-mo‘ua ‘o e mo‘uí.”—Luke 21:34.
4. Ko e hā te ne tokoni‘i kitautolu ke tau ‘ilo‘i pe ‘oku mālohi ‘etau ‘ofa kia Kalaisí? (Sio ki he ‘uluaki fakatātā ‘i he kupú ni.)
4 Hangē ko Pitá, ‘e lava ke tau fakahāhā ‘etau ‘ofa kia Kalaisí ‘aki hono fakamu‘omu‘a ‘a e ngāue fakamalangá ‘i he‘etau mo‘uí. ‘E lava fēfē ke tau fakapapau‘i ‘oku tau hokohoko atu hono fai ení? ‘E lava ke tau ‘eke hifo kiate kitautolu: ‘Ko e hā ‘oku ou ‘ofa taha ai ‘i he mo‘uí? ‘Oku ma‘u ‘eku fiefiá ‘i he tauhi kia Sihová pe ko e ngaahi ngāue kehé?’ Ke tokoni‘i kitautolu ke tali ení, tau sivisivi‘i ‘a e tafa‘aki ‘e tolu ‘o e mo‘uí ‘a ia ‘e lava ke ne fakavaivai‘i ‘etau ‘ofa kia Kalaisí. Ko e ngāue pa‘angá, taimi fakaivifo‘oú, pea mo e ngaahi me‘a fakamatelié.
TAUHI ‘A E NGĀUE PA‘ANGÁ KE ‘I HONO TU‘UNGA TOTONÚ
5. Ko e hā ‘a e fatongia ‘oku ma‘u ‘e he ngaahi ‘ulu‘i fāmilí?
5 Kia Pita, ko e toutaí na‘e ‘ikai ko ha me‘a pē na‘á ne fiefia ‘i hono faí. Ko e ngāue ia na‘á ne fai ke tokonaki ma‘a hono fāmilí. ‘I he ‘ahó ni foki, kuo ‘oange ai ‘e Sihova ki he ngaahi ‘ulu‘i fāmilí ‘a e fatongia ke tokonaki ma‘a honau fāmilí. (1 Tīm. 5:8) Kuo pau ke nau ngāue mālohi ke fai eni. Kae kehe, ‘i he ngaahi ‘aho faka‘osi ko ení, ‘e lava ke fakatupunga ‘e he ngāue pa‘angá ‘a e loto-mo‘ua lahi.
6. Ko e hā ‘e lava ai ke fakamafasia ‘a e ngāue pa‘angá?
6 ‘Oku tokolahi ma‘u pē ‘a e kakai ‘oku nau fiema‘u ngāue ka ‘oku si‘isi‘i ‘a e ngāué. Koe‘uhí ko e me‘á ni, ‘oku fe‘au‘auhi ai ‘a e kakaí ke ma‘u ha ngāue. ‘Oku ongo‘i ‘e he tokolahi ‘oku fiema‘u ke nau ngāue ‘i he ngaahi houa lahi ange, ‘o fa‘a totongi si‘isi‘i. ‘Oku feinga ‘a e ngaahi pisinisí ‘o ‘ikai mo ha toe taimi pehē ki mu‘a ke ngaohi ‘a e koloa lahi ange kae tokosi‘i ange ‘a e kau ngāué. Ko ia ‘oku hoko nai ai ‘a e kau ngāué ‘o loto-mafasia, ongosia pea a‘u ‘o nau puke. ‘Oku hoha‘a ‘a e tokolahi na‘a mole ‘enau ngāué, ko ia ‘oku nau fai ha me‘a pē ‘oku fiema‘u ‘e honau pule ngāué.
7, 8. (a) Ko hai ‘oku tau mateaki lahi taha ki aí? (e) Ko e hā ‘a e lēsoni mahu‘inga na‘e ako ‘e ha tokoua ‘i Taileni fekau‘aki mo ‘ene ngāué?
7 ‘I he tu‘unga ko e kau Kalisitiané, ‘oku tau mateaki ange kia Sihova ‘i ha toe taha kehe, ‘o kau ai hotau pule ngāué. (Luke 10:27) Ko ‘etau ngāue pa‘angá ko ha founga ia ke tokonaki ai ‘etau ngaahi fiema‘u tefitó pea poupou ai ki he‘etau ngāue fakafaifekaú. Ka ‘o kapau he‘ikai ke tau tokanga, ‘e lava ke fakalelu‘i ‘etau lotú ‘e hotau ngaahi fatongia ‘i he ngāue‘angá. ‘E lava ke tau ako mei he hokosia ‘a ha tokoua ‘i Taileni. Na‘á ne pehē: “Ko ‘eku ngāué ko hono fakalelei‘i ‘a e ngaahi komipiuta maumaú pea na‘e fakafiefia ‘aupito, ka na‘e kau ki ai ‘a e ngāue ‘i he ngaahi houa lōloa. Ko hono olá, na‘e ‘ikai meimei ma‘u ai haku taimi ki he ngaahi me‘a fakalaumālié. Na‘á ku toki fakatokanga‘i ko hono fakamu‘omu‘a ‘a e ngaahi me‘a ‘o e Pule‘angá, na‘e fiema‘u ke liliu ‘eku ngāué.” Ko e hā na‘e fai ‘e he tokoua ko ení?
8 “Hili ‘a e palani ‘i he ta‘u nai ‘e taha,” ko ‘ene fakamatalá iá, “na‘á ku fili ke u fakatau ‘aisikilimi Mātiu 5:3, 6.
‘i he ve‘ehalá. ‘I he kamatá, na‘á ku faingata‘a‘ia fakaepa‘anga pea hoko ‘o loto-si‘i. ‘I he taimi na‘á ku fetaulaki ai mo hoku kaungāngāue ki mu‘á, na‘a nau kata‘i au pea ‘eke mai ‘a e ‘uhinga na‘á ku fakakaukau ai na‘e lelei ange ‘a e fakatau ‘aisikilimí ia ‘i he ngāue ki he ngaahi komipiutá ‘i ha ‘ātakai ‘oku ‘i ai ha ‘ea-fakamokomoko. Na‘á ku lotu kia Sihova, ‘o kole tokoni kiate ia ke u fekuki mo ia pea ke a‘usia ‘eku taumu‘a ke ma‘u ‘a e taimi lahi ange ki he ngaahi ngāue fakalaumālié. ‘Ikai fuoloa, na‘e kamata ke lelei ange ‘a e ngaahi me‘á. Na‘á ku ‘ilo‘i lelei ange ‘a e anga ‘o e sai‘ia ‘eku kau kasitomaá ‘i he ‘aisikilimí peá u pōto‘i ange ‘i hono ngaohi iá. Tuaiekemo mo e ‘osi ‘eku ‘aisikilimí hono fakatau atu ‘i he ‘aho kotoa. Ko hono mo‘oní, na‘e lelei ange hoku tu‘unga fakapa‘angá ‘i he taimi na‘á ku ngāue ai ki he ngaahi komipiutá. Kuó ne ‘ai au ke u fiefia ange koe‘uhí ‘oku ‘ikai ke u loto-mafasia mo loto-hoha‘a hangē ko ia na‘á ku ma‘u ‘i he‘eku ngāue ki mu‘á. Pea ko e me‘a mahu‘inga tahá, ‘oku ou ongo‘i ofi ange kia Sihova he taimí ni.”—Lau ‘a e9. ‘E lava fēfē ke tau hokohoko atu ke ma‘u ha vakai mafamafatatau ki he ngāue pa‘angá?
9 ‘Oku hounga‘ia ‘a Sihova ‘i he taimi ‘oku tau ngāue mālohi aí. ‘Oku fakapale‘i ‘a e ngāue mālohí. (Pal. 12:14) Ka ‘oku fiema‘u ke tau fakapapau‘i he‘ikai hoko ‘etau ngāue pa‘angá ‘o mahu‘inga ange ia kiate kitautolu ‘i he‘etau ngāue kia Sihová. ‘I he lave ki he‘etau ngaahi fiema‘u fakamatelie tefitó, na‘e pehē ‘e Sīsū: “Ko ia leva, hanganaki fuofua kumi ki he Pule‘angá mo e mā‘oni‘oni ‘a e ‘Otuá, pea ‘e tānaki atu kiate kimoutolu ‘a e ngaahi me‘á ni kotoa.” (Māt. 6:33) Ka ‘e lava fēfē ke tau ‘ilo‘i ‘oku tau ma‘u ha vakai mafamafatatau ki he ngāue pa‘angá? ‘E lava ke tau ‘eke hifo kiate kitautolu, ‘‘Oku ou vakai ki he‘eku ngāué ‘oku mahu‘inga mo fakafiefia ka u vakai ki he‘eku ngāue ki he ‘Otuá ko e me‘a anga-maheni pē ia pe fakapipiko?’ Ko e fakakaukau ki he fehu‘i ko ení ‘e lava ke ne tokoni‘i kitautolu ke tau vakai mā‘ala‘ala ki he me‘a ‘oku tau ‘ofa mo‘oni aí.
10. Ko e hā ‘a e lēsoni mahu‘inga na‘e ako‘i mai ‘e Sīsuú?
10 Na‘e ako‘i mai ‘e Sīsū ‘a e me‘a ‘oku totonu ke fakamu‘omu‘a ‘i he‘etau mo‘uí. ‘I he taimi ‘e taha, na‘á ne ‘a‘ahi ai ki he ‘api ‘o e ongo tautehina, ko Mele mo Mā‘ata. ‘I he taimi pē ko iá, na‘e kamata teuteu ‘e Mā‘ata ha me‘akai ma‘a Sīsū, ka na‘e tangutu pē ‘a Mele ‘o ofi kia Sīsū pea fanongo ki he‘ene faiakó. Na‘e lāunga ‘a Mā‘ata ‘i he ‘ikai ke tokoni ange ‘a Melé. Na‘e pehē ‘e Sīsū kia Mā‘ata: ‘Na‘e fili ‘e Mele ‘a e me‘a ‘oku leleí, pea ‘e ‘ikai ke to‘o ia meiate ia.’ (Luke 10:38-42) Na‘e ako‘i mai heni ‘e Sīsū ha lēsoni mahu‘inga. Ke faka‘ehi‘ehi mei hono fakahoha‘asi kitautolu ‘e he‘etau ngaahi fiema‘ú pea fakamo‘oni‘i ‘etau ‘ofa kia Kalaisí, kuo pau ke tau fili “‘a e me‘a ‘oku leleí.” ‘Oku ‘uhinga ení ko hotau vaha‘angatae mo Sihová kuo pau ke hoko ma‘u pē ia ko e me‘a mahu‘inga taha ‘i he‘etau mo‘uí.
KO ‘ETAU VAKAI KI HE TAIMI FAKAIVIFO‘OÚ MO E FAKAFIEFIÁ
11. Ko e hā ‘oku lea‘aki ‘e he Tohi Tapú fekau‘aki mo e mālōloó mo e fakafiemālié?
11 ‘Oku femo‘uekina ‘aupito ‘etau mo‘uí, ko ia ‘i he taimi ‘e ni‘ihi ‘oku fiema‘u ke tau mālōlō mo fakafiemālie. ‘Oku tau lau ‘i he Tohi Tapú: “‘Oku ‘ikai ha me‘a ‘e lelei ange ki ha tangata ka ke ne kai mo inu mo ma‘u ha fiefia ‘i he‘ene ngāue mālohí.” (Tml. 2:24) Na‘e ‘ilo‘i ‘e Sīsū na‘e mahu‘inga ki he‘ene kau ākongá ke nau mālōlō. Ko e fakatātaá, hili ‘enau ngāue mālohi ‘aupito ‘i he ngāue fakamalangá, na‘e tala ange ‘e Sīsū kiate kinautolu: “Mou ha‘u, ‘a kimoutolu pē, ki ha potu lala ‘o ki‘i mālōlō.”—Mk. 6:31, 32.
12. Ko e hā ‘oku fiema‘u ai ke tau tokanga fekau‘aki mo e taimi fakaivifo‘oú mo e fakafiefiá? ‘Omai ha fakatātā.
12 Ko e taimi fakaivifo‘oú mo e fakafiefiá ‘e lava ke tokoni‘i ai kitautolu ke tau ma‘u ha mālōlō mo fakafiemālie. Ka kuo pau ke tau tokanga ke ‘oua ‘e hoko ‘etau fiefiá ko e me‘a mahu‘inga taha ia ‘i he‘etau mo‘uí. ‘I he ‘uluaki senitulí, na‘e ma‘u ‘e he tokolahi ‘a e fakakaukau ko ení: “Tuku ke tau kai ā mo inu, he ko ‘apongipongí te tau mate.” (1 Kol. 15:32) Ko e fakakaukau ko ení ‘oku anga-maheni‘aki foki ia ‘i he ‘ahó ni. Ko e fakatātaá, ko ha talavou ‘i ‘Iulope Hihifo na‘e kamata ke ne ma‘u ‘a e ngaahi fakataha faka-Kalisitiané. Ka ‘i he‘ene sai‘ia ‘aupito ‘i he fakafiefiá na‘e ta‘ofi ai ‘ene feohi mo e Kau Fakamo‘oni ‘a Sihová. Neongo ia, ki mui ai, na‘á ne fakatokanga‘i ko ‘ene tokangataha ki he fakafiefiá na‘á ne hokosia ai ‘a e palopalema lahi. Na‘e kamata ke ne toe ako ‘a e Tohi Tapú, pea ‘i he faai mai ‘a e taimí, na‘e malava ke ne toe kamata malanga‘i ‘a e ongoongo leleí. Hili ‘ene papitaisó, na‘á ne pehē: “Ko e faka‘ise‘isa pē ‘oku ou ma‘ú ko e mole ‘a e fu‘u taimi lahi ki mu‘a ke u fakatokanga‘i ‘oku lahi mama‘o ange ‘a e fiefia ‘oku ma‘u ‘i he tauhi kia Sihová ‘i he tuli ki he fakafiefia ‘oku tu‘uaki mai ‘e he māmani ko ení.”
13. (a) ‘Omai ha fakatātā ‘o e ‘uhinga ‘oku ‘ikai lelei ai ‘a e taimi fakaivifo‘oú mo e fakafiefia ‘oku fu‘u tōtu‘á. (e) Ko e hā ‘e lava ke ne tokoni‘i kitautolu ke tau ma‘u ha vakai mafamafatatau ki he taimi fakaivifo‘oú mo e fakafiefiá?
13 ‘Oku totonu ke tokoni‘i kitautolu ‘e he taimi fakaivifo‘oú ke tau ma‘u ha fakafiemālie mo ha ivi mālohi. Ko ia ko e hā hono lahi ‘o e taimi ‘oku totonu ke tau fakamoleki ‘i he taimi fakaivifo‘oú? Ke tokoni‘i kitautolu ke tali iá, ‘e lava ke tau fakakaukau ki ai ‘i he foungá ni. ‘Oku sai‘ia ‘a e kakai tokolahi ‘i he kai keké mo e me‘a melié. Ka ‘oku tau ‘ilo‘i kapau te tau kai ‘a e ngaahi me‘á ni ‘i he taimi kotoa, ‘e fakatu‘utāmaki ia ki he‘etau mo‘ui leleí. Kapau ‘oku tau loto ke tau mo‘ui lelei, kuo pau ke tau kai ‘a e me‘akai ‘oku lelei kiate kitautolú. ‘I he founga meimei tatau, kapau ‘oku tau fakamoleki ‘a e lahi taha hotau taimí ‘i he taimi fakaivifo‘oú mo e fakafiefiá, ‘e uesia ai hotau vaha‘angatae mo Sihová. Ko e hā ‘e lava ke ne tokoni‘i kitautolu ke tau ‘ilo‘i pe ‘oku tau ma‘u ha vakai mafamafatatau ki he taimi fakaivifo‘oú pe ‘ikai? Ko e me‘a ‘e taha ‘e lava ke tau faí ko hono fili ha uike pea tohi‘i hifo ‘a e ngaahi houa ‘oku tau fakamoleki ‘i he ngaahi ngāue ‘oku felāve‘i mo ‘etau ngāue kia Sihová, hangē ko e ngaahi fakataha faka-Kalisitiané, ngāue fakamalangá mo e ako Tohi Tapú. ‘E lava ke tau tohi‘i hifo leva ‘a e lahi ‘o e ngaahi houa ‘oku tau fakamoleki ‘i he uike tatau pē ‘i he taimi fakaivifo‘oú, hangē ko e sipotí, televīsoné, pe keimi vitioó. ‘I he‘etau fakahoa ‘a e ongo fika ko iá, ko e hā ‘oku tau ako mei aí? ‘Oku fiema‘u ke tau fai ha liliu?
14. Ko e hā ‘e lava ke ne tokoni‘i kitautolu ke fili ‘a e taimi fakaivifo‘ou mo e fakafiefia ‘oku leleí?
14 ‘Oku faka‘atā kitautolu ‘e Sihova ke tau fili hotau taimi fakaivifo‘oú, pea ‘e lava ke toe fili ‘e he ngaahi ‘ulu‘i fāmilí ‘a e taimi fakaivifo‘ou ki honau fāmilí. ‘I he Tohi Tapú, ‘oku ‘omai ‘e Sihova ‘a e ngaahi tefito‘i mo‘oni ‘oku fakahaa‘i ai ‘a e anga ‘o ‘ene fakakaukaú. ‘Oku tokoni‘i kitautolu ‘e he ngaahi tefito‘i mo‘oni ko ení ke tau fai ha ngaahi fili lelei.
KO ‘ETAU FAITAU MO E TULI KI HE ME‘A FAKAMATELIÉ
15, 16. (a) ‘E lava fēfē ke hoko ‘a e tuli ki he me‘a fakamatelié ko ha tauhele ia kiate kitautolu? (e) Ko e hā ‘a e fale‘i fakapotopoto na‘e ‘omai ‘e Sīsū fekau‘aki mo e ngaahi me‘a fakamatelié?
15 ‘Oku ongo‘i ‘e he tokolahi he ‘ahó ni kuo pau ke nau ma‘u ‘a e fakamuimui taha ‘i he valá, telefoni to‘oto‘ó, komipiutá, mo e hā fua. ‘Oku uesia kinautolu ‘e he tuli ki he me‘a fakamatelié, ko ha founga mo‘ui ‘a ia ‘oku mahu‘inga ange ai ‘a e ngaahi me‘a fakamatelié mo e pa‘angá ‘i ha toe me‘a kehe. ‘I he tu‘unga ko ha Kalisitiané, ko e hā Luke 12:15) Ko e hā na‘á ne lea pehē aí?
‘a e me‘a ‘oku mahu‘inga taha kiate koé? ‘Eke hifo kiate koe: ‘‘Oku ou fakamoleki ‘a e taimi lahi ange ‘i he fakakaukau ki he ngaahi me‘alele pe ngaahi ākenga fakamuimui tahá ‘i he‘eku teuteu ki he ngaahi fakataha ‘a e fakataha‘angá? Kuó u fu‘u femo‘uekina ‘i he ngaahi ngāue faka‘ahó ‘o si‘isi‘i ai hoku taimi ki he lotú pe ko hono lau ‘a e Tohi Tapú?’ Kapau he‘ikai ke tau tokanga, ko e ‘ofa ki he ngaahi me‘a fakamatelié ‘e lava ke hoko ‘o mahu‘inga ange ia ‘i he‘etau ‘ofa kia Kalaisí. ‘Oku totonu ke tau fakakaukau ki he ngaahi lea ‘a Sīsuú: “Le‘ohi kimoutolu telia ‘a e fa‘ahinga kotoa pē ‘o e mānumanú.” (16 Na‘e pehē ‘e Sīsū “‘oku ‘ikai lava ha taha ke ngāue fakatamaio‘eiki ki ha ‘eiki ‘e toko ua.” Na‘á ne tānaki mai: “He‘ikai lava ke mou ngāue fakatamaio‘eiki ki he ‘Otuá pea ki he Koloá.” ‘Oku ‘ikai malava ke tau ‘oatu hotau lelei tahá kia Sihova pea ‘i he taimi tatau ‘oku tau tokangataha ki he ngaahi me‘a fakamatelié. Na‘e fakamatala‘i ‘e Sīsū te tau “fehi‘a ki he taha kae ‘ofa ki he taha” pe te tau “pīkitai ki he taha kae ta‘etoka‘i ‘a e taha.” (Māt. 6:24) Koe‘uhí ko ‘etau ta‘ehaohaoá, ‘oku fiema‘u ke hokohoko atu ‘etau faitau mo e “ngaahi holi ‘a hotau kakanó,” ‘o kau ai ‘a e tuli ki he me‘a fakamatelié
17. (a) Ko e hā ‘oku faingata‘a ai ki he ni‘ihi ke nau ma‘u ha fakakaukau mafamafatatau ki he ngaahi me‘a fakamatelié? (e) Ko e hā te ne tokoni‘i kitautolu ke faitau mo e tuli ki he me‘a fakamatelié?
17 ‘Oku mātu‘aki tokangataha ‘a e kakai tokolahi ki he‘enau ngaahi holí mo e fiefiá ‘o faingata‘a ai ke nau ma‘u ha vakai mafamafatatau ki he ngaahi me‘a fakamatelié. (Lau ‘a e 1 Kolinitō 2:14.) Koe‘uhí ‘oku ‘ikai ke nau fakakaukau lelei, ‘oku faingata‘a ke nau tala ‘a e faikehekehe ‘i he tonú mo e halá. (Hep. 5:11-14) Ko ‘enau holi ki he ngaahi me‘a fakamatelié ‘e faka‘a‘au ke mālohi ange. Pea ko e lahi ange ‘o e me‘a ‘oku nau ma‘ú, ko e lahi ange ia ‘enau holí. (Tml. 5:10) Ka ‘oku ‘i ai ‘a e me‘a ‘e lava ke tau fai ke tau‘i‘aki ‘a e fa‘ahinga fakakaukau ko ení. Ko hono lau ma‘u pē ‘a e Folofola ‘a e ‘Otuá ‘e fakaivimālohi‘i ai kitautolu koe‘uhi ke tau lava ‘o taliteke‘i ‘a e tuli ki he me‘a fakamatelié. (1 Pita 2:2) Na‘e fakalaulauloto ‘a Sīsū ki he poto ‘o Sihová, pea na‘e tokoni‘i ai ia ke ne taliteke‘i ‘a e ngaahi fakatauele ‘a e Tēvoló. (Māt. 4:8-10) ‘I he ‘ahó ni foki, kapau ‘oku tau loto ke taliteke‘i ‘a e tuli ki he me‘a fakamatelié, ‘oku fiema‘u ke tau ngāue‘aki ‘i he‘etau mo‘uí ‘a e poto ‘o Sihová. ‘E fakahaa‘i ai heni kia Sīsū ‘oku tau ‘ofa kiate ia ‘o lahi ange ia ‘i he ngaahi me‘a fakamatelié.
18. Ko e hā ‘okú ke fakapapau‘i ke faí?
18 ‘I he taimi na‘e ‘eke ange ai ‘e Sīsū kia Pita, “‘Okú ke ‘ofa ‘iate au ‘o lahi hake ‘i he ngaahi me‘á ni?” na‘á ne ako‘i kia Pita ko e tauhi kia Sihová ‘oku fiema‘u ke ne tokangataha ki ai ‘i he‘ene mo‘uí. ‘Oku mahu‘inga iá he ko e ‘uhinga ‘o e hingoa Pitá “Ko ha Konga Maka.” Ko e ngaahi ‘ulungaanga lelei ‘o Pitá ‘e lava ke fakahoa ia ki ha maka. (Ngā. 4:5-20) ‘I he ‘ahó ni, ‘oku tau fiema‘u foki ke tu‘u ma‘u ‘etau ‘ofa kia Kalaisí. Ko ia ‘oku tau fakapapau‘i ko e ngāue pa‘angá, taimi fakaivifo‘oú mo e ngaahi me‘a fakamatelié kuo pau ke ‘i hono tu‘unga totonú ‘i he‘etau mo‘uí. ‘E hoko leva ai ‘o tau hangē ko Pitá, ‘a ia ‘okú ne pehē: “‘Eiki, ‘okú ke ‘ilo ‘oku ou ‘ofa ‘iate koe.”
^ pal. 14 Sio ki he kupu “‘Oku ‘Aonga Ho‘o Fakafiefiá?” ‘i he Taua Le‘o ‘o ‘Okatopa 15, 2011, peesi 9-12, palakalafi 6-15.