Melquisedec: Sa Hebreong Kasulatan, unang binanggit si Melquisedec sa Gen 14:17, 18, kung saan iniulat ang pagkikita nila ni Abraham (Abram). Mga 900 taon pagkatapos nito, inihula ni David na ang Mesiyas ay magiging “isang saserdote magpakailanman gaya ng pagkasaserdote ni Melquisedec.” (Aw 110:1-4) Sinipi ni Jesus ang awit na iyan noong Nisan 11, 33 C.E. (Mat 22:42-45; Mar 12:35-37; Luc 20:41-44) Makalipas ang ilang linggo, noong Pentecostes 33 C.E., kinumpirma ni Pedro na natupad na ang hula ni David. (Gaw 2:33-36) Sa Kristiyanong Griegong Kasulatan, sa aklat lang ng Hebreo nabanggit ang pangalan ni Melquisedec. (Heb 5:6 at study note) Sa wikang Hebreo, ang pangalang Melquisedec ay nangangahulugang “Hari ng Katuwiran.”—Heb 7:2.

hari ng Salem: Ayon sa Gen 14:18, sa lunsod ng “Salem” naglingkod si Melquisedec bilang hari at saserdote. Pinaniniwalaan ng mga Judio na iisa ang Salem at Jerusalem, at sa orihinal na wikang Hebreo, nakapaloob ang “Salem” sa pangalang Jerusalem. Ipinapahiwatig din ng Hebreong Kasulatan na ang Salem ay tumutukoy sa Jerusalem. Halimbawa, nagkita sina Abraham at Melquisedec sa “Lambak ng Hari,” na lumilitaw na matatagpuan malapit sa Jerusalem. (Gen 14:16, 17; 2Sa 18:18) Sa Aw 76:2, ginamit ng salmista ang “Salem” na katumbas ng “Sion.” Kaya lumilitaw na naglingkod si Melquisedec bilang hari at saserdote sa mismong lugar kung saan naglingkod nang maglaon ang mga hari mula sa angkan ni David at ang mga saserdoteng Levita. Sa lugar ding ito namatay bilang haing pantubos si Jesu-Kristo, ang piniling maging hari at saserdote na “gaya ng pagkasaserdote ni Melquisedec.”—Heb 3:1; 7:1-3, 15-17; 10:12.

saserdote ng Kataas-taasang Diyos: Sa Kasulatan, si Melquisedec ang unang tinawag na “saserdote.” (Gen 14:18) Hindi siya sumamba sa paganong diyos, kundi sa Diyos na sinasamba ni Abraham. Pareho nilang tinawag si Jehova na “Kataas-taasang Diyos” at “Maylikha ng langit at lupa.” (Gen 14:18-20, 22) Si Jehova mismo ang nag-atas kay Melquisedec na maging saserdote.—Aw 110:4; Heb 7:17.

hari ng Salem, ibig sabihin, “Hari ng Kapayapaan”: Hindi sinabi sa Hebreong Kasulatan ang ibig sabihin ng pangalang Salem (Gen 14:18), pero sa patnubay ng espiritu, ipinaliwanag ni Pablo na nangangahulugan itong “Kapayapaan,” at lumilitaw na iniuugnay niya ito sa salitang Hebreo para sa “kapayapaan” (sha·lohmʹ). Angkop na titulo ang “Hari ng Kapayapaan” kay Melquisedec, dahil ikinukumpara sa kaniya ni Pablo si Jesus. (Heb 6:20; 7:3) At sa Bibliya, madalas iugnay ang kapayapaan sa pamamahala ni Jesus bilang ang ipinangakong Mesiyas. Halimbawa, sa Isa 9:6, 7, tinawag siyang “Prinsipe ng Kapayapaan,” ibig sabihin, prinsipeng nagtataguyod ng kapayapaan.—Tingnan din ang Aw 72:1, 3, 7; Zac 9:9, 10; para sa paliwanag tungkol sa mga salitang Hebreo at Griego na isinaling “kapayapaan,” tingnan ang study note sa Mar 5:34.

walang talaangkanan: Gaya ng ibang tao, siguradong may mga magulang si Melquisedec, at posibleng may mga anak din siya. Kaya may talaangkanan siya. Pero dahil walang ulat sa Bibliya tungkol sa mga ninuno o anak ni Melquisedec, sinabi ni Pablo na siya ay “walang talaangkanan.” Ganito ang salin ng Syriac na Peshitta (isang saling ginagamit mula pa noong ikalimang siglo C.E.) sa Heb 7:3: “Hindi nakasulat sa mga talaangkanan kung sino ang ama at ina niya, kung kailan siya ipinanganak, at kung kailan siya namatay. Sa halip, magpakailanman ang pagkasaserdote niya, gaya ng pagkasaserdote ng Anak ng Diyos.” Hindi nakadepende sa talaangkanan ng mga tao ang pagiging saserdote ni Jesus. Hindi siya mula sa tribo ni Levi na mga saserdote. Sa halip, gaya ni Melquisedec, direkta siyang inatasan ng Diyos bilang “mataas na saserdote.” (Heb 5:10; 7:15, 16) Ang pagiging saserdote ng mga Levita ay batay sa “pinagmulang sambahayan” nila, gaya ng nakasaad sa Kautusan, kaya napakahalaga sa mga saserdote noon na magkaroon ng tumpak na rekord ng talaangkanan.—Heb 7:16; Bil 3:10, 15, 16; Ne 7:63, 64.

walang pasimula ng mga araw at walang wakas ng buhay: Hindi sinasabi ni Pablo na literal na walang pasimula si Melquisedec o si Jesus. Ipinanganak si Melquisedec gaya ng isang karaniwang tao. Nilalang naman si Jesus bilang espiritu, “ang panganay sa lahat ng nilalang” at “ang pasimula ng paglalang ng Diyos.” (Col 1:15 at study note; Apo 3:14) Ang punto lang, gaya ni Jesus, hindi minana ni Melquisedec ang pagiging saserdote mula sa mga ninuno niya. Isa pa, dahil hindi nakaulat ang “wakas ng buhay” ni Melquisedec, ginamit ito ni Pablo para ituro na hindi rin magwawakas ang pagkasaserdote ni Jesus.

ginawang tulad ng Anak ng Diyos: Hindi sinasabi ni Pablo na ginawa ng Diyos na gaya ni Melquisedec ang Anak niya, kundi ginawa niya si Melquisedec na gaya ng Anak niya. Para magawa iyan, tiniyak ni Jehova na walang mababanggit sa ulat ng Genesis tungkol sa pinagmulan, kapanganakan, pamilya, o kamatayan ng hari at saserdoteng si Melquisedec. (Gen 14:18-20) Dahil diyan, puwede nang lumarawan si Melquisedec sa isa pang saserdote na direktang inatasan ng Diyos.

nananatili siyang saserdote sa lahat ng panahon: Hindi sinasabi ng Bibliya kung may ninuno o anak si Melquisedec na nauna o sumunod sa pagkasaserdote niya. Kaya puwedeng sabihin na nanatili siyang saserdote “sa lahat ng panahon,” o “nang walang hanggan.” “Gaya ng pagkasaserdote ni Melquisedec,” hindi rin minana ni Jesus sa mga ninuno niya ang pagiging saserdote niya. (Heb 5:5, 6, 10; 6:20; 7:15-17) Isa pa, sinasabi ng Bibliya na “hindi kailangan ng mga kahalili sa pagkasaserdote” ni Jesus.—Heb 7:24 at study note.

ang taong ito na binigyan ni Abraham . . . ng ikasampu ng pinakamabubuting samsam: Sa Kautusang Mosaiko, dapat magbigay ang mga Israelita ng ikasampu, o ikapu, ng bunga ng lupain para masuportahan ang tribo ni Levi, pero nagsimula lang ito mga limang siglo pagkatapos ng panahon ni Abraham. (Bil 18:21, 24) Nang ibigay ni Abraham kay Melquisedec ang ikasampu ng samsam niya, hindi niya iyon ginawa dahil sa may kautusang nagsasabi nito, kundi dahil kinilala niya ang awtoridad na ibinigay ni Jehova kay Melquisedec bilang “saserdote ng Kataas-taasang Diyos.” (Heb 7:1) Sinasabi sa Genesis na binigyan ni Abraham si Melquisedec ng “ikasampu ng lahat ng bagay,” o ikasampu ng mga samsam niya nang talunin niya ang nagkampihang apat na hari. (Gen 14:9, 18-20) Pero idinagdag ni Pablo na ang ibinigay niya ay “ikasampu ng pinakamabubuting samsam.” Maliwanag na napakataas ng tingin ni Abraham kay Melquisedec.

Abraham, ang ulo ng angkan: Sa maraming salin, ang salitang ginamit dito ay “patriyarka” (mula sa pa·tri·arʹkhes, ang salitang Griego na ginamit dito ni Pablo), na nangangahulugang “ama ng isang tribo o bansa.” (Tingnan ang study note sa Gaw 7:8.) Noong nabubuhay si Abraham, siya ang pinuno at lider ng relihiyon ng malaking pamilya niya. Ang buong bansang Israel, kasama na ang mga saserdote at hari nito, ay nanggaling sa kaniya. Kaya mas mataas si Abraham kaysa sa mga saserdoteng Levita na nagmula sa kaniya. Pero ipinakita dito ni Pablo na mapagpakumbabang pinarangalan ni Abraham si Melquisedec at kinilalang nakakataas ito bilang hari at saserdote. (Heb 7:1, 2) Itinuro ni Pablo na siguradong mas dakila si Jesu-Kristo, ang Hari at Mataas na Saserdoteng kinakatawan ni Melquisedec.—Tingnan ang study note sa Heb 4:14.

ang mga anak na lalaki ni Levi: Walang minanang lupain ang mga di-saserdoteng miyembro ng tribo ni Levi, kaya tumatanggap sila ng ikapu mula sa iba pang miyembro ng bansa. (Bil 18:21) Ibibigay naman ng mga Levitang ito ang ikasampu ng tinanggap nila—“ang pinakamainam”—sa mga miyembro ng tribo nila na naglilingkod bilang mga saserdote. (Bil 18:25-29) Tumutulong din sila sa gawain ng mga saserdote.—Tingnan sa Glosari, “Levi; Levita.”

dapat mangolekta ng ikapu: Tingnan sa Glosari, “Ikasampu (ikapu).”

mga inapo: Lit., “lumabas sa mga balakang.” Ang katulad na ekspresyon na “bunga ng balakang” ay isinaling “mga supling” sa Gaw 2:30.—Tingnan ang study note.

ang nagbibigay ng pagpapala ay mas dakila sa tumatanggap nito: Ginamit ni Pablo ang argumentong ito para ipakitang nakahihigit ang pagkasaserdote ni Melquisedec kaysa sa tribo ni Levi. Dahil si Melquisedec ang nagbigay ng pagpapala kay Abraham, maliwanag na nakakataas ang hari at saserdoteng ito kaysa kay Abraham o sa sinumang nagmula sa kaniya, kasama na si Levi at ang mga saserdoteng Levita.—Heb 7:1, 6.

nagbibigay ng pagpapala: Sa Bibliya, pinagpapala ng isang tao ang kapuwa niya kapag pinupuri niya ang magagandang katangian o ginawa nito. (Exo 39:43) Pinagpapala niya rin ang kapuwa niya kapag sinasabi niyang pagpakitaan sana ito ng Diyos ng pabor. Sa diwa, hinihiling niya sa Diyos na pagpalain ang taong iyon. (Ru 3:10) Pero higit pa diyan ang pagpapalang ginawa ni Melquisedec kay Abraham. Bilang saserdoteng nagsasalita para sa Diyos, nagsilbing hula ang mga sinabi niya. Tiniyak niya na talagang pagpapalain ni Jehova si Abraham at ang magiging mga supling nito.—Gen 14:18-20.

pinapatotohanan na nabubuhay: Hindi perpekto si Melquisedec kaya namatay din siya. (Ro 5:12) Pero idinidiin dito ni Pablo na walang sinasabi ang Kasulatan tungkol sa kamatayan niya. Kaya masasabing pinapatotohanan ng Kasulatan na “nabubuhay” siya.—Heb 7:3 at study note.

si Levi . . . ay nagbayad ng ikapu sa pamamagitan ni Abraham: Itinuro dito ni Pablo na nang kilalanin ni Abraham si Melquisedec bilang saserdote ni Jehova at parangalan ito sa pamamagitan ng pagbibigay ng ikapu, para bang pinarangalan na rin ng lahat ng magiging supling niya si Melquisedec. Sa ganitong paraan, kinatawan ni Abraham ang lahat ng supling niya. Kasama dito si Levi, na apo sa tuhod ni Abraham, pati na si Aaron na nanggaling kay Levi. Ginamit ito ni Pablo para muling patunayan na nakahihigit si Melquisedec kay Abraham. Maliban kay Jesus, maliwanag na nakahihigit din ang hari at saserdoteng ito sa sinumang inapo ni Abraham, kasama na ang lahat ng saserdoteng naglilingkod sa templo sa Jerusalem noong panahon ni Pablo. Kaya hindi mapapantayan ng mga saserdoteng iyon ang matagal nang inihulang “mataas na saserdote [na] gaya ng pagkasaserdote ni Melquisedec.”—Heb 5:10; Aw 110:4.

magiging inapo: Lit., “nasa balakang.”—Tingnan ang study note sa Heb 7:5.

Kaya kung posibleng maging perpekto ang tao: Malinaw sa isang perpektong tao na wala siyang kasalanan sa harap ng Diyos na Jehova, kaya naman talagang malinis ang konsensiya niya. (Ihambing ang Heb 10:1, 2.) Pero hindi puwedeng maging perpekto ang sinumang makasalanang tao sa pamamagitan ng Kautusang Mosaiko at ng mga saserdoteng Levita nito. (Heb 7:19) Ipinapaalala lang ng handog ng mga saserdoteng iyon na makasalanan ang bayan ng Diyos at na napakalubha ng kalagayan nila. (Heb 10:3) Itinuturo din ng mga handog na iyon ang mas malaking hain na ihahandog ni Kristo Jesus “nang minsanan.” (Heb 9:12; 10:10) Ang perpektong handog lang na ito, na eksaktong katumbas ng naiwalang buhay ni Adan, ang lubusang makakapag-alis ng kasalanan ng mga tao. (1Ti 2:6 at study note; Heb 10:4) Sa pamamagitan ng pantubos, si Kristo ang naging “wakas ng Kautusan,” at bilang Mataas na Saserdote, binuksan niya ang pagkakataon para maging perpekto ang mga tao.—Ro 10:4; Heb 10:14 at study note.

bahagi iyon ng Kautusan: Puwede rin itong isaling “dito nakabatay ang Kautusan.” Ang kaayusan ng pagkasaserdote sa Israel ay malaking bahagi ng Kautusang ibinigay ni Jehova sa bayan niya. Sa pamamagitan ng paghahandog, nakatulong ang mga saserdote para mangyari ang isa sa pinakamahahalagang layunin ng Kautusan—ang ipaalala sa bayan ng Diyos kung gaano kaseryoso ang pagiging makasalanan at ang pangangailangan nilang matubos. (Tingnan ang study note sa Heb 5:1.) Sa katunayan, ang buong Levitico, na isa sa mga aklat sa Pentateuch, ay tungkol sa pagkasaserdote, tabernakulo, at mga handog.

may pagbabago sa pagkasaserdote: Nanumpa si Jehova na aatasan niya ang Mesiyas bilang hari at saserdote na gaya ni Melquisedec. (Aw 110:2, 4; Heb 7:11) Ipinapakita ng sumpang ito na magkakaroon ng pagbabago sa pagiging saserdote ng mga Levita. Ang totoo, mapapalitan sila. Dahil galing si Jesus sa angkan ni Juda, hindi puwedeng maging mataas na saserdote si Jesus batay sa Kautusang Mosaiko, na nagsasabing dapat na manggaling sa tribo ni Levi ang mga saserdote. (Mat 2:6; Apo 5:5; tingnan ang study note sa Heb 7:14.) Pero dahil si Jesus ay gaya ni Melquisedec na direktang inatasan ng Diyos, puwede siyang maging hari at saserdote.—Heb 7:15, 21 at study note.

ang Panginoon natin ay nagmula sa Juda: Kailangang manggaling ni Jesus sa angkan ni Juda para magkaroon siya ng legal na karapatang mamahala bilang ang inihulang Mesiyanikong Hari. (Gen 49:10) Noong unang siglo C.E., malamang na may mga dokumentong naglalaman ng tumpak na mga talaangkanan na puwedeng makita ng mga tao. Pinatunayan ng mga rekord na iyon na si Jesus ay inapo ni Juda mula sa angkan ni David. Lumilitaw na nasira ang mga dokumentong iyon nang magrebelde ang mga Judio laban sa Roma noong 66-70 C.E. Pero naingatan ang talaangkanan ni Jesus sa mga Ebanghelyo nina Mateo at Lucas. (Mat 1:1, 3, 16; Luc 3:23, 33) Pagdating naman sa kuwalipikasyon ni Jesus bilang Mataas na Saserdote, hindi na kailangan ng talaangkanan. Hindi niya kailangang manggaling sa angkan ni Levi, dahil inatasan siya ng Diyos nang may kasamang panunumpa bilang hari at saserdoteng gaya ni Melquisedec.—Aw 110:1-4; Mar 12:35, 36; Heb 7:15-17; tingnan ang study note sa Heb 7:12.

pinagmulang sambahayan, gaya ng nakasaad sa Kautusan: Lit., “kautusan ng isang utos na nakasalig sa laman.” Tinutukoy dito ni Pablo ang mga patakaran sa Kautusang Mosaiko tungkol sa pagkasaserdote—halimbawa, dapat na manggaling sa angkan ni Levi ang lahat ng saserdote.

kapangyarihang nagbigay sa kaniya ng buhay na di-magwawakas: Si Jesus ay puwedeng maging “saserdote magpakailanman gaya ng pagkasaserdote ni Melquisedec” dahil tumanggap siya mula kay Jehova ng “kapangyarihang nagbigay sa kaniya ng buhay na di-magwawakas.” (Heb 7:3, 17) Natanggap ni Jesus ang maluwalhating gantimpalang iyan nang buhayin siyang muli ng Ama niya. (Gaw 13:33-37; 1Ti 6:16 at study note) Sa ganitong paraan, tinupad ni Jehova ang sumpa niya at naging posible na maging “saserdote magpakailanman” ang Anak niya. (Aw 110:4) Imortal na ngayon si Jesus. Ibig sabihin, hindi na siya posibleng mamatay. Kaya puwede siyang maglingkod bilang nagbibigay-buhay na Mataas na Saserdote na hindi kailangan ng kahalili; “lagi siyang buháy para makiusap para sa” tapat na mga mánanampalatayá.—Heb 7:24, 25.

“Ikaw ay isang saserdote magpakailanman gaya ng pagkasaserdote ni Melquisedec”: Tingnan ang study note sa Heb 5:6; 7:1.

ang naunang kautusan ay inalis: Ipinapahiwatig sa konteksto na ang “naunang kautusan” ay partikular nang tumutukoy sa mga patakaran tungkol sa pagiging saserdoteng Levita. (Heb 7:15, 16) Ang salitang Griego na isinaling “inalis” ay ginagamit kung minsan bilang termino sa batas na nangangahulugang “ipawalang-bisa.” Kaya ipinapakita dito ni Pablo na ang malaking bahaging ito ng Kautusan ay wala nang bisa. (Heb 7:11 at study note, 12) Napatunayang mahina at hindi mabisa ang kaayusang iyon sa pagkasaserdote dahil walang sinuman sa di-perpektong mga saserdote na naghain ng mga hayop ang nakaakay sa mga tao sa pagiging perpekto. (Tingnan ang study note sa Ro 8:3; Heb 5:2.) Pero ngayon, inatasan ng Diyos ang Anak niya na maging saserdoteng gaya ni Melquisedec. Kaya ang “naunang kautusan” ay napalitan ng “mas magandang pag-asa” na nakabatay sa haing pantubos ni Jesu-Kristo.—Heb 7:19 at study note, 22-27.

walang anuman na naging perpekto dahil sa Kautusan: Sa Kautusang Mosaiko, nakakalapit sa Diyos ang di-perpektong mga lingkod niya para humingi ng kapatawaran dahil sa mga hayop na inihahandog ng mga saserdote. (Lev 1:3, 4; Aw 65:2-4) Pero hindi kailanman lubusang naalis ng kaayusan sa pagkasaserdote at ng mga handog na batay sa Kautusan ang kasalanan ng mga tao. (Ro 8:3 at study note; Heb 10:4) Kaya hindi lubusang maibabalik ng Kautusan ang kaugnayan ng di-perpektong mga tao kay Jehova.

pero nagawa iyon ng mas magandang pag-asa na ibinigay ng Diyos: Nagbigay si Jehova ng “mas magandang pag-asa” nang isugo niya si Jesu-Kristo sa lupa para maglaan ng mas magandang handog at magsilbing isang saserdote na nakahihigit sa mga saserdoteng naglingkod sa ilalim ng Kautusang Mosaiko. Kasama dito ang pag-asang maligtas sa pamamagitan ng haing pantubos ni Kristo. Dahil sa pantubos, puwedeng ‘makalapit sa Diyos’ ang di-perpektong mga tao at lubusang maibalik ang kaugnayan nila sa Kaniya.—Heb 6:18, 19; 7:25.

hindi ito ginawa nang walang panunumpa: Hindi lang basta inatasan ng Diyos si Jesus bilang Mataas na Saserdote; may kasama pa itong panunumpa. (Aw 110:1, 4; Heb 7:21 at study note) Gaya ng sumpa ni Jehova, magtatatag siya ng “mas mabuting tipan”—isang tipang nakahihigit sa tipang Kautusan.—Heb 7:22.

naging saserdote nang walang panunumpa: Inutusan ni Jehova si Moises na atasan si Aaron bilang ang unang mataas na saserdote sa Israel, at itinalaga naman Niya ang mga anak ni Aaron bilang mga katulong na saserdote. (Exo 28:1; 29:35) Paglipas ng panahon, ang mga inapo na ni Aaron ang naglingkod bilang mga saserdote sa Israel, at naging katulong nila ang iba pang lalaki sa tribo ni Levi. (Exo 29:9; Bil 3:6-10) Kaya tinanggap ng mga saserdote sa Israel ang marangal na posisyong ito “nang walang panunumpa”; nakuha nila ito dahil sa “pinagmulang sambahayan” nila. (Heb 7:16) Idiniin ni Pablo na ang kaayusan ng pagkasaserdoteng itinatag ng Diyos nang may panunumpa ay di-hamak na nakahihigit sa pagkasaserdoteng minana lang.

Si Jehova ay sumumpa: Sumipi ulit si Pablo sa Aw 110:4, pero dito, dinagdagan niya ang sinipi niyang bahagi: “Si Jehova ay sumumpa, at hindi magbabago ang isip niya.” (Tingnan ang mga study note sa Heb 5:6.) Naidiin na ni Pablo na hindi mababago ang isinumpa ni Jehova; ito ang pinakamaaasahang garantiya. (Tingnan ang study note sa Heb 6:17, 18.) Kaya ang panunumpa ni Jehova tungkol kay Jesus, “Ikaw ay isang saserdote magpakailanman” gaya ng pagkasaserdote ng hari at saserdoteng si Melquisedec, ay personal na tipan sa pagitan Niya at ng Anak Niya. (Heb 7:17) Lumilitaw na ito ang tipang tinutukoy ni Jesus nang makipagtipan siya sa mga tagasunod niya “para sa isang kaharian.”—Luc 22:29 at study note.

Jehova: Sa pagsiping ito sa Aw 110:4, ang pangalan ng Diyos, na kinakatawan ng apat na katinig sa Hebreo (ang transliterasyon ay YHWH), ay lumitaw sa orihinal na tekstong Hebreo. Kaya ginamit din dito sa Heb 7:21 ang pangalan ng Diyos.—Tingnan ang Ap. C1 at C2.

garantiya ng isang mas mabuting tipan: Si Jesus ay hindi lang “ang tagapamagitan” ng bago at mas mabuting tipan (Heb 8:6 at study note); siya rin ang “garantiya” (o, “panagot”) ng tipang iyon. Ang salitang Griego para sa “garantiya” ay isang termino sa batas na tumutukoy sa isa na tumitiyak na “matutupad ang isang legal na pananagutan.” Si Jesus ang naging garantiya na siguradong matutupad ang isang “mas magandang pag-asa.”—Heb 7:19 at study note, 20 at study note; ihambing ang Ro 8:32.

tipan: Tingnan sa Glosari.

kailangang may pumalit sa kanila: Tinutukoy dito ni Pablo ang linya ng matataas na saserdote. Noong 1512 B.C.E., inatasan ni Jehova si Aaron bilang ang unang mataas na saserdote. Nang mamatay si Aaron sa edad na 123, pinalitan siya ng anak niyang si Eleazar. (Bil 20:25-28; 33:39) Nang mamatay naman si Eleazar, pinalitan siya ng anak niyang si Pinehas. (Jos 24:33; Huk 20:27, 28) Noong panahon ni Pablo, pagkalipas ng mga 15 siglo, marami nang ‘pumalit na mga saserdote.’ Lumilitaw na mahigit 80 lalaki ang naging mataas na saserdote hanggang sa mawasak ang templo sa Jerusalem noong 70 C.E.

hindi kailangan ng mga kahalili: O “permanente siya,” ibig sabihin, hindi kailangang palitan. Lahat ng mataas na saserdote sa angkan ni Aaron ay namatay, kaya kailangang may humalili sa kanila. (Heb 7:23) Dahil si Jesu-Kristo ay “mananatiling buháy magpakailanman,” hindi kailangan ng mga kahalili sa pagkasaserdote niya.—Tingnan ang study note sa Heb 7:25.

maililigtas din niya nang lubusan: Taon-taon naghahandog ng mga hayop ang di-perpektong mga tao na naglingkod bilang mataas na saserdote, pero “minsanan” lang inihandog ni Jesus ang perpektong hain niya at “walang hanggan ang bisa nito.” (Heb 7:27) Isa pa, dahil imortal si Jesus, kaya niyang tapusin ang sinimulan niyang atas na iligtas ang makasalanang mga tao. (Ro 6:9; Heb 7:23, 24) “Lubusan” ang pagliligtas niya dahil tinutulungan niya ang bawat masunuring tagasunod niya hanggang sa magkaroon ito ng buhay na walang hanggan, imortal na buhay man iyon sa langit o walang-hanggang buhay sa lupa.—1Co 15:54, 55; Apo 21:3, 4.

makiusap: Tumutukoy ang terminong ito sa paglapit sa isa para makiusap alang-alang sa iba. Dahil hindi puwedeng direktang lumapit sa Diyos ang isang di-perpektong tao, si Jesus ang nakikiusap at nagtatanggol sa harap ng Diyos para sa mga tagasunod niya. (Heb 2:18 at study note) Sa ngalan ni Jesus, makakalapit sa Diyos ang mga Kristiyano anumang oras, dahil alam nilang laging handa si Kristo na tulungan sila. (Ju 16:23; Heb 4:15, 16 at study note) Hindi naman sinasabi dito ni Pablo na ayaw magpatawad ng Diyos at na kailangan pang magmakaawa ni Jesus sa kaniya para magpakita Siya ng awa. Maawain si Jehova at handang magpatawad. (Exo 34:6, 7; Aw 86:5) Ang totoo, ang Diyos pa nga ang naglaan kay Jesus bilang tagapagtanggol ng tunay na mga mananamba Niya para makalapit sila sa Kaniya at makatanggap ng awa at tulong.—Ro 3:24, 25; 2Co 5:18, 19; 1Ju 2:1, tlb.; 4:10.

mataas na saserdote na tapat: Binanggit ni Pablo ang katangiang ito bilang isa sa pinakamalalaking dahilan kung bakit nakahihigit si Jesus sa sinumang Judiong mataas na saserdote na naglingkod sa Israel; walang makakapantay sa perpektong rekord niya ng katapatan sa Diyos. Ang salitang Griego na isinalin ditong “tapat” ay puwede ring tumukoy sa pagiging “banal” o “deboto” (gaya ng mababasa sa ibang salin), pero matibay ang basehan ng saling “tapat.” Halimbawa, madalas gamitin sa Septuagint ang salitang Griegong ito bilang panumbas sa salitang Hebreo na nangangahulugang “tapat.” Isinulat ni David sa Aw 16:10: “Ang tapat sa iyo ay hindi mo hahayaang mapunta sa hukay.” Parehong sinipi nina Pedro at Pablo ang awit na ito, at ipinatungkol nila ito kay Jesus. Ang salitang Griego na ginamit dito ni Pablo ay ginamit din sa Gaw 2:27 at 13:35. (Ihambing ang study note sa Tit 1:8.) Sa lahat ng nilalang ng Diyos, si Jesus ang pinakamagandang halimbawa ng katapatan, kaya tama lang na tumukoy sa kaniya ang ekspresyong “tapat sa [Diyos].”

hindi gaya ng mga makasalanan: Lit., “hiwalay sa mga makasalanan.” Si Jesus ay “hindi gaya” ng lahat ng iba pang tao—kasama na ang mga taong mataas na saserdote—dahil hindi siya kailanman nagkasala. (1Pe 2:22) Wala rin siyang tendensiyang magkasala. Sa pamamagitan ng banal na espiritu, pinrotektahan siya ni Jehova para hindi siya magmana ng kasalanan mula sa kaniyang di-perpektong ina na si Maria. (Luc 1:35) Pero ang ekspresyong “hiwalay sa mga makasalanan” ay hindi nangangahulugang iniwasan ni Kristo ang lahat ng makasalanan at di-perpektong tao. Bilang maawaing Mataas na Saserdote, hindi sila nilayuan ni Jesus dahil gusto niyang tulungan silang mapalapít kay Jehova at maabot ang mga pamantayan Niya. (Mat 9:11, 12) Kaya sinabi ni Pablo na “kailangan” ng makasalanang mga tao ng ganiyang Mataas na Saserdote. (Ihambing ang Heb 2:10 at study note.) Isa pa, nang sumulat si Pablo sa mga Hebreo, matagal nang ‘hiwalay si Jesus sa mga makasalanan’ sa isa pang diwa—umakyat na siya sa langit.

itinaas nang higit pa sa langit: Itinaas ni Jehova ang Anak niya nang paupuin niya ito sa kaniyang kanan, isang posisyon na di-hamak na mas mataas kaysa sa anumang bagay na nasa pisikal na langit at malayong-malayo sa makasalanang mga tao. (1Ha 8:27; Heb 1:3 at study note; 4:14 at study note) Kaya ang pagkasaserdote ni Jesus ay mas mataas kaysa sa mga Levita, na naglingkod sa templo na malapit nang wasakin noon. Isa pa, madalas ding gamitin sa Bibliya ang “langit” para tumukoy sa pamamahala o gobyerno. (Isa 65:17; Dan 4:26; 2Pe 3:13; Apo 21:1) Bilang hari at saserdote na gaya ni Melquisedec, ang pamamahala ni Jesus ay mas mataas sa lahat ng gobyerno at awtoridad sa langit at sa lupa dahil nakaupo siya sa trono niya sa kanan ng Diyos.—Mat 28:18; 1Co 15:27; Efe 1:20, 21; Fil 2:9; 1Ti 6:14-16; Heb 1:4 at study note; ihambing ang Col 1:16 at study note.

nang minsanan at walang hanggan ang bisa nito: Ipinapakita ng pariralang ito ang malaking kaibahan ng handog ni Jesu-Kristo bilang Mataas na Saserdote at ng handog ng lahat ng matataas na saserdote sa Israel mula sa angkan ni Aaron. Kailangang maghandog ng di-perpektong mga lalaking iyon para sa sarili nilang kasalanan at sa kasalanan ng bayan. (Lev 4:3, 13-16) Taon-taon silang naghahandog sa Araw ng Pagbabayad-Sala. (Heb 10:1) Puwede rin silang mangasiwa sa paghahain ng pang-araw-araw na mga handog kung gusto nila. Pero isang beses lang naghandog si Jesus, at perpekto iyon. Ito ang pinakamagandang handog, at walang hanggan ang bisa nito para sa lahat ng tapat na tao. Inaalis nito ang kasalanan magpakailanman, at hindi na kailangang ulitin ang paghahandog nito.—Heb 9:12 at study note, 26, 28; 10:1, 2, 10; 1Pe 3:18.

ginawang perpekto: Tingnan ang study note sa Heb 2:10; 5:9.