‘Ne Ungwa Er Yobu Taver Ishima Yô’
‘Ne Ungwa Er Yobu Taver Ishima Yô’
“Ne ungwa er Yobu a taver ishima yô, man shi ne nenge mkur u Ter kure kwagh na yô, mhôônom ma ker Ter man shi zungu mhôônom kpaa.”—YAKOBU 5:11.
1, 2. Ka ican i nyi orgen ken tar u Poland vea kwase na ya ken afo a mbakwareve?
ORGEN mba yer un ér Harald Abt, yange hingir Orshiada u Yehova lu a kuma inyom ga tsô maa shoja i Hitler ngohol gar u Danzig (u hegen i yer ér Gdańsk), u a lu ken imbusutarimese i tar u Poland la. Nahan uma yange taver Mbakristu mba mimi hen shighe la kpen kpen. Udasenda mba i yer ér Gestapo la yange ve nôngo ér vea kighir Harald a̱ wa uwegh shin takerada a̱ nyiman jighjigh na, kpa orti venda. Nahan i kôr un i za wuhe, tse ken purusu usati mba kar yô, i dugh un i yem a na ken afo a mbakwarev a i yer ér Sachsenhausen la. Í shi tan un mciem iyol shi gbidyen un ken afo ne. Orvesen ugen yange tese Harald ijiir i nanden ikyom i ior, maa kaa a na ér, “Aluer u sendegh wer u lu Orkristu keng keng yô, ken atô u ayange 14 a kôr ú a gbihi hen ijiir la, u za kohol Yehova wou la.”
2 Shighe u i kôr Harald la, kwase na Elsa, lu a wan sha ave, lu iwer pue. Nahan kpa, kunya kôr udasenda mbara a Elsa ga. Nahan ve ngohol un wan, ve kôr un ve yem a na ken afo a mbakwarev a vesen a ken gar u Auschwitz, ape i wuan mbakwarev la. Kpa, Elsa wa ishima a atsan anyom imôngo er nom na Harald nahan. U fatyô u seer ôron kwagh u ishimawan ve la ken Iyoukura (zwa Buter) i Aipor 15, 1980. Harald nger ér: “Anyom a m tsa ken afo a mbakwarev man ken gaadi sha ci u jighjigh u m na Aôndo cii lu anyom 14. Ior kpishi pinem ér: ‘Kwase wou wase ú u wan ishima a atsan a ou cii kpa?’ Yange wasem kpen kpen! Shighe u i hii nan un ican la je, m fa mer mayange je una undu jighjigh na ga, kwagh ne kpa wasem u wan ishima. M fa dedoo mer una soo ér m undu jighjigh wam mer i̱ pasem i̱ tuhwa ga, kpa una soo ér m kpe sha ci u jighjigh wam. . . . Elsa yange wa ishima a atsan kpishi shighe u i wuhe un ken afo a mbakwarev anyom imôngo, ken tar u Jamani la.”
3, 4. (a) Ka akav a unô aa wase Mbakristu u wan ishima? (b) Er nan ve i we se kwagh ken Bibilo ér se hen kwagh sha uma u Yobu?
3 Mbashiada mba Yehova kpishi fa ér ican i yan ka kwagh u kiriki ga. Nahan Bibilo wa Mbakristu kwagh ér: “Mba ve lu ôron kwagh ken iti i Ter yô, ve̱ lu ne ikyav sha ican i yan man ishima i wan kpaa.” (Yakobu 5:10) I tôv mbacivir Aôndo a ican a ityôkyaa shio anyom imôngo hegen. Ikyav i dedoo i ikpela i “mbashiada i vesen” i ver se ne i̱ taver se ishima u yevese gesa u ayemegh u Mbakristu la a ishimawan.—Mbaheberu 11:32–38; 12:1.
4 Ior mba i er akaa ve ken Bibilo ér ve wa ishima a atsan cii, Yobu hemba veren ikyav i vesen i i ishimawan. Yakobu nger ér: “Mba ve taver ishima yô, ka se yila ve ser, mba i saan ve iyol. Ne ungwa er Yobu a taver ishima yô, man shi ne nenge mkur u Ter kure kwagh na yô, mhôônom ma ker Ter man shi zungu mhôônom kpaa.” (Yakobu 5:11) Uma u Yobu wase se u kaven injar i̱ i̱ lu keghen mba ve lu civir Aôndo sha jighjigh, mba Yehova a lu veren ve doo doo la. Kwagh u hemban cii yô, uma u Yobu shi pase se akaa a a wase se shighe u ican i tser se yô. Takerada u Yobu wase se u nan mbamlumun sha mbampin mban: Shighe u se tagher a ameen yô, er nan ve i doo u se fa ityôkyaa i se lu yan ican la jighilii? Ka aeren a nyi i doo u se lu a mi ve aa wase se u wan ishima? Se taver anmgbianev asev mba ken Kristu mba ve lu yan ican la ishima nena?
Fa Ityôkyaa Jighilii
5. Shighe u se tagher a atsan shin ameen yô, ka kwagh u vesen u nyi i doo u se umburu?
5 Shighe u se lu yan ican yô, doo u se fa ityôkyaa i i lu inya ve se lu yan ican la, aluer se fa kwagh ne nahan yô, una wase se u tilen dông civir Aôndo ken ican. Kpa, aluer se fa ga yô, mbamzeyol mba se tagher a mi la vea na se yina ishima se de u civir Aôndo. Ikyaa i i lu inya sha kwagh u civir Aôndo sha mimi la ka kwagh u vesen je. Sha ityôkyaa ne yô, Ter wase u sha zamber a hanma wase ér nana er sha mkaanem man, ma kaa ér: “Wan wam, lu orfankwagh, na i saan mo iyol, sha er me gema me kaa imo a or u a laham yô.” (Anzaakaa 27:11) Nenge imba ian i civirigh i i ne se ne sha wono! Er se yen kpishi nahan kpa, se fatyô u eren kwagh u saan Orgban wase iyol. Aluer Yehova doo se ishima, nahan se wa ishima a atsan man ameen yô, se na a saan un iyol. Dooshima u Mbakristu mba mimi ve lu a mi la wasen ve u wan ishima a akaa cii. Dooshima ve ne been mayange ga.—1 Mbakorinte 13:7, 8.
6. Satan lahan Yehova nena, man a laha un nan je?
6 Takerada u Yobu pase wang ér or u nan lu lahan Yehova la ka Satan. Shi ú pase er orihyom shon u i nengen a na ga la a we ifer kpishi yô, kua awashima na u vihin mlu wase vea Aôndo la kpaa. Er se nenge ikyav sha Yobu nahan, Satan wa mba civir Aôndo kwagh iyol jighilii ér mba civir Aôndo ér vea zua a kwagh hen a na, shi a senge ér aluer i kar ve yô, dooshima ve una ndôhôr. Á laha Aôndo anyom kar hegen udubu imôngo. Shighe u i zenda Satan sha kera la, imo due sha pase ér ngu “or u senden anmgbianev asev” shi i kaa ér ka a shi senden ve “sha ishigh ki Aôndo atetan kpaa, tugh kpaa.” (Mpase 12:10) Aluer se za hemen u taver ishima sha mimi yô, se tese ser imbwase i Satan la ka i mimi ga.
7. Se nôngo a mbamzeyol mba sha iyol mba se tagher a mi la nena?
7 Doo u se fa ser Diabolo una fatyô u kôron ave sha nyityô ican i se lu yan cii paven se a Yehova. Lu hanma shighe kar Yesu? Lu shighe u hôr kwaghyan ayange imôngo, ijen kôr un tsung la. (Luka 4:1–3) Kpa er Yesu ya ikyar vea Aôndo kangenaa yô, a zua a agee a tilen dông hendan a ameen la. Nahan aluer angev shin iyolbeen va se a mbamzeyol je kpa doo u se nôngo a mi sha tahav mbu se zough a mi sha ikyar i se ye vea Aôndo la. Aluer ‘or wase u ken won ne una lu vihin kera’ kpa, se yina ishima ga, gadia “or wase u kimi ne mba gem un hegh ayange ayange.”—2 Mbakorinte 4:16.
8. (a) Aluer mbamzeyol iv se ken ishima yô, vea bende a vese nena? (b) Ka mhen u nyi Yesu lu a mini?
8 Kwagh ugen yô, aluer mbamzeyol iv se ken ishima yô, vea pande agee a se zough a mi sha u civir Aôndo la. Shighe u kwagh a tsur mbagenev yô, alaghga vea pine ér, ‘Er nan Yehova a de ér kwagh ne a ereme?’ Mbagenev yô, aluer ma anmgbian ken tiônnongo nzughul a ve yô, vea pine ér, ‘Er nan ve anmgbian wam a nzughul a mo nahana?’ Mbamhen mban vea na se hungur ityôkyaa jighilii i i ne ve se lu yan ican yô, nahan se gema se hemba veren ishima sha mbamzeyol asev. Ishima yange i̱ vihi Yobu a akar a na a atar, a a va u va nzughul a na la, kwagh u akar a na er a na la va un a zayol ken ishima vough er angev nav mbura kpa yange mbu er a na ndôhôr ishima nahan. (Yobu 16:20; 19:2) Apostoli Paulu kpa kaa ér aluer se vihi ishima ica i gba yô, se ‘na diabolo ian.’ (Mbaefese 4:26, 27) Aluer or er se kwagh u vihin shin ma kwagh er u doon se ga yô, doo u se tôô ishima yase jimin cii se har sha zayol la ga, kpa hemba doon u se Mbakristu se dondo ikyav i Yesu, se “wa [ayol a ase] sha ikyev i Un u A er ijir sha mimi la,” ka Yehova Aôndo je la. (1 Peteru 2:21–23) Aluer se mba a “mhen” u Yesu kpa lu a mi la yô, se fatyô u hendan a Satan.—1 Peteru 4:1.
9. Aôndo taver se ishima ér shighe u se lu ken mzeyol shin se tagher a imeen yô, una er a vese nena?
9 Kwagh ugen yô, shighe u se tagher a mbamzeyol yô, mayange je se hen ser se vihi Aôndo ishima ve se lu yan ican ga. Ka imba mhen u Yobu lu a mi shighe u ior mba ve senge ér mba akar a na ôr un akaa a vihin un ishima je la. (Yobu 19:21, 22) Bibilo taver se ishima ér: “Á fatyô u meen Aôndo sha kwagh u ifer ga, man Un yô meen ma or ga.” (Yakobu 1:13) Kpa, Yehova gema tôndo zwa ér una wase se se wa ishima a nyityô zayol u se tagher a mi cii, shi una bugh se gbenda u hemban hanma imeen i se tagher a mi cii. (Pasalmi 55:22; 1 Mbakorinte 10:13) Aluer se kporom hen Aôndo shighe u se lu ken ican yô, se lu a mhen u vough, nahan se hendan a Diabolo tsung.—Yakobu 4:7, 8.
Akaa a aa Wase Se u Wan Ishima Yô
10, 11. (a) Lu nyi i wase Yobu u wan ishima? (b) Imoshima i wang yange i wase Yobu nena?
10 Yobu yange ya ican kpishi, shi akar a na laha un kighir sha mi, shi un iyol na fa ityôkyaa jighilii i un lu yan ican ga, nahan kpa za hemen u civir Aôndo sha mimi. Kanyi se hen sha kwagh u ishimataver na laa? Yobu hemba mbamzeyol mban sha ci u civir Yehova sha mimi. Lu or u “cian Aôndo, paregh kwaghbo.” (Yobu 1:1) Ka imbaor i Yobu lu je la. Er fa er i hii ve kwagh kôr gema kwagh môm ga nahan kpa, mayange je gema ijime a Yehova ga. Yobu yange fa er i gbe una civir Aôndo sha shighe u dedoo man shighe u ican kpaa yô.—Yobu 1:21; 2:10.
11 Yobu lu a imoshima i wang, kwagh ne kpa sur un ishima. Nahan shighe u lu un inja er uma na sôôn kuren la je kpa, a fa wener un er kwagh u un fetyô cii sha u wasen mbagenev; shi fa ér un kura atindi a perapera a Yehova shi un palegh nyityô mcivir u aiegh cii.—Yobu 31:4–11.
12. Yobu yange er nan sha kwaghwan u Elihu laa?
12 Sha mimi yô, yange gba u a wase Yobu, a kôôm mbamhen nav mba shami ga mbara. Man er i kôôm un yô, a hide a iyol ijime a ngohol kwaghwan la, kwagh ne kpaa wase un u wan ishima tsembelee. Yobu yange hide a iyol jime ngohol kwaghwan u injaa hen Elihu, shi lumun ér Yehova a kôôm un. Á kaa ér: “M gba ôron kwagh u m kav ga tsô, akaa a a gandem, a m fe a ga je. Ka nahan man m laha iyol yam, m zamber ken vuulevu kua ken mtwe ye.” (Yobu 42:3, 6) Er Yobu lu uange nahan kpa, saan un iyol kpishi er i kôôm mhen na yô. Nahan kwagh ne wase un seer sôsom a Aôndo. A kaa ér: “M fa We [Yehova] U fatyô u eren akaa cii.” (Yobu 42:2) Yehova yange pase Yobu icivir Na, nahan a mase kaven er un gbe kwagh sha ishigh ki Orgban na ga yô.
13. Mhôônom ma Yobu zungwen ior la wase un nena?
13 Kwagh ugen yô, Yobu ver se ikyav i dedoo i zungwen mbagenev mhôônom. Akar a na a ifer la yange ôr un akaa a vihin un ishima, nahan kpa er Yehova kaa a na ér a er msen sha ci ve yô, venda ga. Shighe karen yô, Yehova maa bee un angev. (Yobu 42:8, 10) Sha mimi yô, ishimavihin ia wase se u wan ishima a mbamzeyol asev ga, kpa dooshima man mhôônom ma zungwen ma a wase se. Aluer se de u ombon mbamzeyol ken ishima yô, kwagh ne una na ishima ia tile se shimi jighilii nahan se zua a agee a civir Aôndo. Ka ieren i Yehova a veren i doo doo je ne.—Marku 11:25.
Mbawasenmhen mba Ve Wasen Se u Wan Ishima Yô
14, 15. (a) Ka aeren a nyi i doo u mbawasenmhen vea lu a mi ve vea fatyô u wasen mbageneve? (b) Pase er i hii ve Elihu wase Yobu doo doo yô.
14 Kwagh ugen u se hen sha kwagh u Yobu yô ka un ne: aluer se mba a ior mba vea wa se kwagh u dedoo yô, kwagh ne una wase se. Ambaaior la mba er ‘anmgbianev mba i mar ve sha ci u ayange a ican’ nahan. (Anzaakaa 17:17) Nahan kpa, ior mbagenev vea wa se kwagh una gema a vihi se a vihi ishima, er se nenge ikyav sha kwagh u Yobu nahan. Orwasenmhen u nan fe kwagh yô, doo u nana naan ior mba nan lu wan ve kwagh la icivir shi nana eren a ve doo doo shi nana waan ve ikyo vough er Elihu er a Yobu nahan. Mbatamen man Mbakristu mbagenev mba ve vie yô vea fatyô u kôôm mhen u anmgbianev mba mzeyol a cinge sha a ve la; man doo u anmgbianev mba ve lu wan mbagenev kwagh la vea hen akaa a injaa kpishi ken takerada u Yobu.—Mbagalatia 6:1; Mbaheberu 12:12, 13.
15 Se hen akaa a injaa kpishi sha gbenda u Elihu kôôm Yobu man akar a na la. Yange kegh ato a akar a Yobu doo doo cii ve mase ôron kwagh ye. (Yobu 32:11; Anzaakaa 18:13) Shighe u Elihu lu wan Yobu kwagh la, a yila Yobu sha iti maa a ôr kwagh a na sha inja i boki a boki. (Yobu 33:1) Elihu yange er kwagh ier i akar a Yobu a atar la ga, gadia a tese ér un hemba fan kwagh a Yobu ga. Á kaa ér, “ka shin inya i coon mo kpaa ye.” Yange ôr Yobu akaa a vihin un ishima sha u seer un ican ga. (Yobu 33:6, 7; Anzaakaa 12:18) Elihu na Yobu ibo sha aeren a na a tse la ga, kpa gema wuese un sha perapera na. (Yobu 33:32) Ieren i dedoo igen i Elihu lu a mi yô, henen kwagh sha gbenda u Aôndo a soo la, sha nahan yô, a wase Yobu u fan ér Yehova una er ifer mayange ga. (Yobu 34:10–12) Yange wa Yobu kwagh ér a lu gigh gigh sha ishigh ki Yehova, a de tesen Yehova ér un ngu perapera ga. (Yobu 35:2; 37:14, 23) Sha kpôô yô mbatamen mba ken Kristu man mbagenev vea fatyô u henen akaa a dedoo sha ieren i Elihu la.
16. Ior mba yange ve senge ér mba akar a Yobu la gema lu ikyagh ki Satan nena?
16 Elihu ôr Yobu akaa a vihin un ishima er Elifasa man Bildadi kua Sofar nahan ga. Yehova ôr kwagh a akar a Yobu a atar la ér: “Gadia ne terem sha kwagh u mimi er wanakiriki Wam Yobu a er nahan ga.” (Yobu 42:7) Yange vea hen ér mba a mbamhen mba dedoo kpa, ve tese ér mba akar a Yobu a mimi ga, ve lu ikyagh ki tomough ki Satan. Sha hiihii la je ve mba utar mbara cii hen ér ka Yobu a er kwaghbo ve a lu yan ican ye. (Yobu 4:7, 8; 8:6; 20:22, 29) Elifasa yange kaa ér Aôndo na mba ve civir un la jighjigh ga, shi sea lu perapera shin sea lu ga kpa kwagh gba un sha mi ga. (Yobu 15:15; 22:2, 3) Elifasa shi yange wa Yobu aie iyol kpaa. (Yobu 22:5, 9) Kpa Elihu yô, wase Yobu u civir Aôndo sha mimi, man ka kwagh u i doo u or u nan we mbagenev kwagh kundu kundu nana er vough je la.
17. Shighe u se lu yan ican yô, kanyi i doo u se lu a mi ken ishima?
17 Kwagh ugen kpa ngu u se hen ken takerada u Yobu sha kwagh u ishimataver yô. Aôndo wase u lun a dooshima la fa mbamzeyol asev, nahan a wa iyol a kegh a kegh u wasen se sha igbenda kposo kposo. Aluer se umbur yô, se ôr kwagh u Elsa Abt ken ijime. Ungwa ase kwagh u yange ôr ne. A kaa ér: “Cii man i kôrom yô, m ôr washika u Kwaseshiada ugen ngerem yô, a kaa ér shighe u í lu tôvon or a ican kpoghuloo yô, jijingi u Yehova una lu a nan, una sur nan ishima. Nahan kpa, m hen mer adooga lu lamen a mo ér i doom tsô. Kpa, er i lu tôvon mo a ican yô, m nenge mer kwagh u ôr la lu mimi. Aluer kwagh ngu a vande eren we nahan ga yô, alaghga a taver we u lumun. Kpa, kwagh erem nahan. Sha mimi yô, Yehova wasen se.” Elsa lu ôron kwagh u Yehova una va er ken hemen ga, shin kwagh u yange er anyom dubu imôngo sha shighe u Yobu la ga. Kpa lu ôron kwagh u er sha ayange ase ne yô. Sha kpôô yô, “Yehova wasen se!”
I Saan Or u Nan We Ishima la Iyol
18. Ka akaa a dedoo a nyi Yobu zua a mi sha ishimataver na laa?
18 Alaghga ican ia tser se mbagenev kpoghuloo er Yobu nahan. Kpa, nyityô ican i tar u bo ne u ve se a mi cii, se mba a atôakaa a injaa a civir Aôndo sha mimi er Yobu nahan. Sha mimi yô, ishimataver yange i wase Yobu kpen kpen. Yange i̱ wase un tile dông. (Yakobu 1:2–4) Shi i̱ na mlu na vea Aôndo seer taver a taver. Yobu kaa ér, “lu m ungwa agwa Wou sha m-ongo u ken ato; kpa hegen yô, ashe am nenge a We.” (Yobu 42:5) Kwagh ne tese ér Satan ngu or u aiegh, gadia a kanshio u yangen Yobu u civir Aôndo sha mimi. Anyom kar uderi imôngo kpa, Yehova ôr kwagh tér ortom na Yobu ér a ver ikyav i dedoo i perapera. (Esekiel 14:14) Ieren i Yobu i mimi kua ishimataver na la ngi ior mba civir Aôndo nyian a iwasen kpen kpen.
19. Er nan ve u hen wer ishimataver ka kwagh u injaa kpishi?
19 Shighe u Yakobu nger Mbakristu mba ken derianyom u hiihii la washika ôr ve kwagh u ishimataver i Yobu la, lu ôron akaa a dedoo a ishimataver ka i va a mi yô. Yange tese ve ikyav sha Yobu, sha u umbur ve ér Yehova veren mba ve civir un la doo doo. (Yakobu 5:11) I ôr ken Yobu 42:12 ér: “TER ver Yobu ken masejime doo doo, hemba mver u tsuaa la.” Yehova yange hide Yobu a akaa a saa un la cica cii je neer a neer, shi Yobu tsa anyom imôngo shi saan un iyol kpaa. (Yobu 42:16, 17) Nyian ne kpaa nyityô mnyoon shin ican shin zayol u nanden ityough u se lu wan ishima a mi cii, a va kar a mi kera shi se hungur a mi shighe u se va nyôr ken tar u he u Aôndo la. (Yesaia 65:17; Mpase 21:4) Se ungwa kwagh u ishimataver i Yobu, nahan se kange ishima ser, sha iwasen i Yehova yô, se dondo ikyav na la. I tôndon zwa a vese ken Bibilo ér: “Or u nan taver ishima ken imeen yô, saan nan iyol, gadia zum u nana kar ikyaren i i lu karen nan la yô, nana ngohol tsar u uma u A tende zwa sha mi a mba A doo ve ishima yô.”—Yakobu 1:12.
Ú Na Mlumun Wer Nyi?
• Se na a saan Yehova iyol nena?
• Aluer se mba yan ican yô, er nan i doo u se kure ikyaa ser Aôndo ta se kera ga?
• Ka akaa a nyi yange wase Yobu u wan ishima?
• Se dondo ikyav i Elihu la sha u taver mba se civir Aôndo imôngo la asema nena?
[Study Questions]
[Picture on page 16]
Or u nan fe u wan ior kwagh nan we ve ikyo, shi nan ne ve civir shi nan eren a ve doo doo kpaa
[Pictures on page 17]
Elsa vea Harald Abt