Gba U Mbakristu Vea Wasen Ayol A Ve
Gba U Mbakristu Vea Wasen Ayol A Ve
“Se mba alegh ayol a ase.”—MBAEFESE 4:25.
1. Takerada ugen ú i yer ér encyclopedia la ôr kwagh u iyol i or ér nyi?
IER iyol i orumace kpilighyol kpishi! Takerada u i yer ér World Book Encyclopedia la kaa ér: “Ashighe agen ior mbá ve yila iyol i orumace ér ikyekye i shiren tom—i í er i̱ i̱ hembe kpilighyol sha won cii yô. Kpa sha mimi yô, iyol i orumace ka ikyekye i shiren tom ga. Kpa a fatyô u karen í sha ikyekye i shiren tom ken igbenda kpishi. Iyol i or ngi a alegh kposo kposo er ikyekye i shiren tom nahan. Hanma ilyeghegh ki yolough yô, ki a tom u injaa u eren, vough er avegher kposo kposo a ikyekye i shiren tom kpa nga a lu a tom u eren nahan. Kpa, alegh ne cii nga eren tom imôngo, nahan nga a na iyol shin ikyekye i shiren tom la i̱ er tom sha inja vough.”
2. Iyol i orumace ngi kwagh môm a tiônnongo u Kristu sha nyi gbenda?
2 Een, iyol i orumace ngi a avegher shin alegh kpishi, man hanma vegher yô, eren kwagh u kwagh a gbe sha mi la. Ma gbela shin ijughur ki inyamegh shin ma ilyeghegh ki iyolough ki gen ki ki lu a iwasen ga je kpa ki ga. Kape kwagh u tiônnongo u Mbakristu kpa a lu la, hanma or u nan lu ker cii nana fatyô u wan uwegh sha u van a mkpeyol u ken jijingi ken tiônnongo shi nan un doon ashe kpaa. (1 Mbakorinte 12:14-26) Er kwagh a lu nahan ne kpaa, ma or môm ken tiônnongo nana de nengen ér nan hemba mbagenev ga, shi ma or môm nana de henen ér nan gba ma kwagh ga ze.—Mbaromanu 12:3.
3. Mbaefese 4:25 tese ér gba u Mbakristu vea wasen ayol a ve nena?
3 Gba u Mbakristu vea wasen ayol a ve, di vough er alegh a iyol i orumace kpa a eren kwagh imôngo nahan. Apostoli Paulu yange kaa a mba i shigh ve mkurem mbananjighjigh a na imôngo mbara ér: “Nahan yô, dugh nen aie kera, hanma or nana̱ ôron kwagh sha mimi a or u nan we ndor a nan yô gadia se mba alegh ayol a ase.” (Mbaefese 4:25) Er ve lu ‘alegh a ayol ave’ yô, kwaghôron u mimi man ijoughave i kangenaa ngi hen atô u nongo u Iserael u ken jijingi u a lu—“iyol i Kristu” la. Een, hanma ve nan ngu sha ci u mbagen mbara cii. (Mbaefese 4:11-13) Mbagen mba ve lu ken mzough a ve saan saan yô, ka Mbakristu mba mimi mba vé eren kwagh ken ijoughave la, ve mba ve lu a ishimaveren i va lun shin tar ne la.
4. A fatyô u wasen mbahev sha nyi igbenda nahana?
4 Hanma inyom yô, ka i er ior udubu udubu mba ve lu a ishimaverenkeghen i va lun ken paradiso shin tar la batisema. Mbagenev mba ve lu ken tiônnongo di ka i saan ve iyol u wasen ve u ‘zan hemen sha mlu u vian.’ (Mbaheberu 6:1-3) Alaghga iwasen ne ia lu sha u nan ve mbamlumun mba sha kwagh u Ruamabera shin wasen ve ken tom u kwaghpasen. Se fatyô u wasen mbahev sha u veren ve ikyav i dedoo sha u lun a ci ken mbamkombo mba Mbakristu nduuruu. Shi se fatyô u nan ve ishimataver man ishima surun shighe u kwagh a ze ve iyol yô. (1 Mbatesalonika 5:14, 15) Se ker nen igbenda i se wase mbagenev ve “zenden sha mimi.” (3 Yohane 4) Aluer se mba igyumior shin mbabeenyol shin se hii u zenden sha mimi semberee shin se zende anyom imôngo je kpaa, se fatyô u maan mkpeyol u ken jijingi u mba ve civir a vese imôngo la—gadia kwagh gba ve a vese.
Ve Na Iwasen i Kwagh a Gbe sha mi La
5. Akula man Priseka yange ve wase Paulu nena?
5 Mbakristu mba̱ ve er ivese kpa mbá ken mba ve zough a mkom sha u wasen mbananjighjigh a ve imôngo la. U tesen ikyav yô, Akula man kwase na Prishila (Priseka) yange ve wase Paulu. Ve ngohol un doo doo, ve lu eren tom tenti a na imôngo shi ve wase un u nyôôso tiônnongo u he ken Korinte la. (Aerenakaa 18:1-4) Yange ve tee uuma vev sha ci u Paulu sha gbenda u i pase se jighilii ga yô. Ve lu ken Roma zum u Paulu kaa a Mbakristu mba ve lu ker la ér: “Sugh nen Priseka man Akula, nam nen, ka mbaeren tom a mo imôngo ken Kristu Yesu. Mban yô, ve ver mon ve sha ci u uma wam, ka mo tseegh m lu sughun ve ga, ka iniongo i Kristu i ken atôatyev cii kpaa.” (Mbaromanu 16:3, 4) Mbakristu mbagen mba sha ayange ne kpaa ka ve nyôôso atôônanongo shi ve wase mbacivir a ve imôngo sha igbenda kposo kposo er Akula man Priseka nahan, ashighe agen je yô, ka ve tee uuma vev sha u yeren mbacivir Aôndo mbagenev, sha er mba ve lu tôvon ve a ican la vea er a ve sha ipila shin vea wua ve ga yô.
6. Ka iwasen i nyi Apolo yange zua a mini?
6 Akula man Priseka shi yange ve wase Apolo, u lu Orkristu u fa kwaghôron kpen kpen je tesen ior i Efese kwagh u Yesu Kristu la. Lu batisema u Yohane eren ior u lu ikyav i mgemshima u sha asorabo aa ve er sha u peren Tindi u ikyuryan la tseegh Apolo lu a mfe sha mi hen shighe la ye. Er Akula man Priseka kav er i gbe u a seer tsaase Apolo yô “ve seer bughun un gbenda u Aôndo wanger wanger.” Alaghga yange vea tese un ér batisema u Mbakristu yô ka i mir or shin mnger shi nan ngohol icighan jijingi. Apolo yange yar tom a akaa a á hen la. Shighe karen kpuaa yô, a za ken Akaya a za “wase mbananjighjigh sha mrumun u sha mhôôn u i ne un la kpishi je. Gadia a hemba Mbayuda kwaghôron sha agee, lu ken igbar je, lu tesen ken icighanruamabera er Yesu ka Kristu je.” (Aerenakaa 18:24-28) Akaaôron a mbacivir avese imôngo la kpaa aa fatyô u wasen se u seer kaven Mkaanem ma Aôndo. Sha gbar ne kpaa gba u se wasen ayol a ase.
U Nan Iwasen sha Akaa a Yolough
7. Mbafilipi yange ve er nena zum u Mbakristu mbananjighjigh a ve imôngo lu ken ibanave?
7 Shighe u Paulu lu ken Tesalonika la, ior mba ken tiônnongo u Mbakristu u ken Filipi mba̱ kwagh u Paulu doo ve ishima tsung la ve tindi un a akaa a yolough. (Mbafilipi 4:15, 16) Shighe u anmgbianev mba ken Yerusalem lu ken ibanave kpaa, anmgbianev mba ken Filipi timbir ga je er iyua kpishi je hemba agee a ve ken inya. Paulu wuese ieren i dedoo i anmgbianev mba nomso man mbakasev mba ken Filipi la kpishi, je yô, á ôr kwagh a tér ve ér mba ikyav i dedoo hen mbananjighjigh mbagen.—2 Mbakorinte 8:1-6.
8. Ka ieren i nyi nahan Epafroditu yange tese?
8 Shighe u í wuhe Paulu ken gaadi la, Mbafilipi tindi un a akaa a kuren ugbayol nav, shi ve tindi ortyom ve u civirigh Epafroditu hen a na kpaa. Paulu kaa ér: “Shi côhin [Epafroditu] ma a kpe sha ci u tom u Kristu, a gbihi uma na sha u ivin kwagh u a shi sha iwasen yen i ne wasem la.” (Mbafilipi 2:25-30;4:18) Epafroditu yange una lu ortamen shin diakon kpa i ôr se ga. Nahan kpa, lu Orkristu u geman iyol na nan naagh sha kwagh shi lu or u nan iwasen kpaa, nahan gba Paulu ishima a na tsung. Ma or u lun er Epafroditu nahan nan ngu ken tiônnongo wou kpa?
Ve Lu ‘Mba Surun Ishima’
9. Ka ikyav i nyi se zough a mi hen Aristareku?
9 Ken hanma tiônnongo cii kwagh u anmgbianev mba nomso man mbakasev mba lun a dooshima er Akula man Priseka man Epafroditu nahan ngu a doo mbagenev kpen kpen je. Alaghga mbacivir a vese imôngo mbagen vea eren kwagh ier i Aristareku u lu Orkristu sha derianyom u hiihii la nahan. Un man mbagen a na ityô lu mba ‘surun’ ior ‘asema,’ mba ve lu imbor i msurshima shin iwasen sha akaa a vesen a a lu hange hange yô. (Mbakolose 4:10, 11) Aristareku lu na Paulu iwasen, sha nahan yô, a tese wener un ngu huror na u mimi u sha shighe u ican. Lu imba or u i tér ken Anzaakaa 17:17 ér: “Huror yô, lu a dooshima gbem, man shi i mar anmgbian sha ci u ayange a ican.” Doo u se cii se lu mba ‘surun’ Mbakristu a vese imôngo ‘asema’ ga he? Mba ve lu yan ican kpishi la ka ve i gbe u se hemba nan ve iwasen ye. Ka a inja u se hemban wasen mba ve lu yan ican la.
10. Ka ikyav i nyi Peteru a ver sha ci u mbatamen mba ken Kristu?
10 Gba kpee u mbatamen mba ken Kristu vea hemba lun ior mba surun anmgbianev vev mba nomso man mbakasev mba ken jijingi asema. Kristu yange kaa a apostoli Peteru ér: “Taver anmgbianev ou asema.” (Luka 22:32) Peteru yange fatyô u eren kwagh nahan sha ci u a tese aeren a a vighe tsor tsor shi a taver gban gban er vande nahan, hemban cii je yô, shighe u Yesu nder shin ku kera la. Ne mbatamen kpaa, nôngo nen sha afatyô wen cii er nen nahan vough sha gbashima man sha dooshima, gadia gba mbananjighjigh a ven imôngo ishima a ven.—Aerenakaa 20:28-30; 1 Peteru 5:2, 3.
11. Se zua a mtsera sha u timen sha ieren i Timoteu la nena?
11 Timoteu u lu huror u zenden vea Paulu la, lu ortamen u wa Mbakristu mbagen ikyo tsung yô. Shin er Timoteu lu a angev mbu gen mbu lu yan ican a mi nahan kpaa, tese jighjigh u nan a ishima môm ‘shi er tom a Paulu imôngo sha Loho u Dedoo er wan vea ter nahan.’ Sha nahan yô, apostoli Paulu kaa a Mbafilipi ér: “Gadia m kera ngu a orgen u nan lu ishima i môm a ven u nana ver ishima sha kwagh wen sha mimi nahan ga.” (Mbafilipi 2:20, 22; 1 Timoteu 5:23; 2 Timoteu 1:5) Se fatyô u lun a iwasen hen mbacivir Yehova a vese imôngo la sha u se kpa se lu a imba ieren i Timoteu la. Sha mimi yô, gba u se waan ishima a mbamyen mba se uumace se lu a mi la man ameen kposo kposo, nahan kpa gba u shi se na anmgbianev asev mba nomso man mbakasev jighjigh tsung je shi se wa ve ikyo kpishi je. Doo u hanma shighe yô, se fa ser kwagh wase gba ve ishima.
Kasev Mba Ve Wa Mbagenev Ikyo La
12. Kanyi se fatyô u henen sha ikyav i Dorka laa?
12 Dorka lu môm ken kasev mbacivir Aôndo mba ve wa mbagenev ikyo yô. Er saa ku yô, mbahenen kua a Peteru za a na sha kpoyou u sha. Za aren her yô, “kasev mba côgholov cii tile a na, lu vaan tesen uriga man akondo a Tabita [Dorka] lu kor, zum u lu a ve imôngo her yô.” Tsô i̱ nder Dorka shin ku, man se na jighjigh ser yange za hemen a “aeren a dedoo kpishi, man iwua i nan kpaa.” Ken tiônnongo u Mbakristu sha ayange a ase ne kpaa, kasev mba lun er Dorka nahan mbá mba vea fatyô u koron akondo shin eren akaa sha dooshima sha ci u mba ve lu ken ibanave yô. Nahan kpa, aeren ve a dedoo la hemba haren sha u van a mzehemen u akaa a Tartor shi eren tom u geman ior hingir mbahenen la.—Aerenakaa 9:36-42; Mateu 6:33; 28:19, 20.
13. Lidia wa Mbakristu mbacivir a na imôngo ikyo nena?
13 Kwase ugen u cian Aôndo u i yilan un ér Lidia la kpaa yange wa mbagen ikyo. Lu mar u Tiatire, kpa gema lu ken gar u Filipi zum u Paulu pase kwagh ker ken inyom i 50 S.W nahan la. A̱ shi nan kpa Lidia yange nyôr a nyôr ityô i Mbayuda, kpa alaghga yange asande a Mbayuda lu ken gar u Filipi kpuaa tsô, shi ushinagoge kpa lu ker ga. Un man kasev mbagen mbacian Aôndo yange ve kohol hen kpeifi sha u vea civir Aôndo, lu shighe ne apostoli Paulu va pase ve loho u dedoo ye. Ijiir la kaa ér: “Ter kpaa bugh ishima [i Lidia] sha u una ver ishima sha akaa a Paulu lu ôron la. Tsô mba eren un batisema kua ior i hen ya na cii yô, a zamber a vese er: Aluer nea fa ner m ne Ter jighjigh yô, va nyôr tsa nen her a mo. Nahan a kighir se.” (Aerenakaa 16:12-15) Sha ci u ieren i dedoo i Lidia eren a mbagen yô, a sendegh a Paulu man ahuraior a na tsô ve tsa hen ya na. Nyian ne kpaa ka i doo se kpen kpen shighe u Mbakristu mba lun a erdoo man dooshima ka vea ngohol se doo doo sha imba gbenda ne yô!—Mbaromanu 12:13; 1 Peteru 4:9.
Ne Igyumior Kpaa Kwagh Wen Gba Se Ishima
14. Yesu yange a er a mbayev mbakiriki nena?
14 Tiônnongo u Mbakristu yange hii sha ikyev i Wan u Aôndo Yesu Kristu u lu a bemshima shi á doo inja kpaa la. Er lu a dooshima man mhôônom ma kôron yô, ior ve zua a myôhôryol sha u lun vea na. Sha anshighe ugen la mbahenen mba Yesu lu zendan ior kera zum u ve lu van a mbayev mbakiriki hen a na yô. Kpa Yesu gema kaa a ve ér: “De nen mbayev mba kiriki, ve̱ va her a Mo; de kera yangen nen ve ga, gadia ka anza a mban ne je tartor u lu u ve ye. Mimi je, M kaan ne ne, hanma or u nana rumun tartor u Aôndo er wanye u kiriki nahan ga yô, mayange je nana nyôr ker ga.” (Marku 10:13-15) U se zua a averen a Tartor yô, sar se hide a ayol a ase ijime shi se lu a gbashima u ngohol ityesen er wanye nahan. Yesu yange tese mdoo u mbayev mbakiriki ve doo un ishima la sha u kuven ve shi veren ve doo doo kpaa. (Marku 10:16) Gema mbayev mbakiriki nyian di ye? Fa nen ner ne doo tiônnongo ishima man kwagh wen gba un ishima kpaa.
15. Ka akaa a mimi a nyi nahan i ôr sha kwagh u uma u Yesu ken Luka 2:40-52, man ka ikyav i dedoo i nyi a ver sha ci u igyumioro?
15 Shighe u Yesu lu gumor la je tese mdoo u Aôndo doo un ishima man Ruamabera kpaa doo un ishima la. Shighe u lu anyom 12 la, un vea mbamaren nav, Yosev man Maria ve mough zende ken gar ve Nasareti ve yem ken Yerusalem sha u za eren iniongo i Paseka. Zum u mbamaren mba Yesu mba ngur hiden zende yô, ve kav ér Yesu lu ken kweior u ve lu hiden zende a ve imôngo la ga. Ken masejime yô, ve va zua a na tema ken kparyou ugen ken tempel, kegh ato a mbatesen mba Mbayuda shi lu pinen ve mbampin kpaa. Kpiligh Yesu iyol er Yosev man Maria ve fetyô u fan ape un lu ga yô, tsô á pine ve ér: “Ne kera fa er i lu u Me lu ken akaa a Terem keng gaa?” Tsô a hide vea ve ken ya, lu ungwan imo ve shi lu yemen hemen hemen sha mfe man ivesen kpaa. (Luka 2:40-52) Nenge ikyav i dedoo i Yesu a ver igyumior yase sha wono! Sha kpôô yô, gba u vea ungwan imo i mbamaren vev shi vea lu a gbashima u henen akaa a ken jijingi er un kpa er nahan.—Duteronomi 5:16; Mbaefese 6:1-3.
16. (a) Shighe u Yesu lu eren shiada ken tempel la, mbayev mbakiriki yange ve genger amo ve ôr ér nyi? (b) Ka ian i nyi igyumior i Mbakristu ve lu a mi nyian nee?
16 Er u lu gumor yô, alaghga u lu eren shiada sha kwagh u Yehova ken makeranta man sha uya uya vea mbamaren ou. (Yesaia 43:10-12; Aerenakaa 20:20, 21) Shighe u Yesu lu eren shiada shi lu been ior angev ken tempel cii man ku na la, mbayev mbagen genger amo lu kaan ér: “Hosana Wan u Davidi.” Tsô, asema vihi upristi mba tamen man mbangeren sha kwagh ne, ve kaa a na ér: “U ungwa kwagh u mban ve lu ôron ne kpa?” Yesu kaa a ve ér: “Een Mayange ne mba a ôr kwagh u i nger la er: Ka ken zwa u anikundanev man mbamanatumba U sôr iwuese ye, gaa?” (Mateu 21:15-17) Ne igyumior i ken tiônnongo kpaa, ne mba a ian i vesen i wuese Aôndo man Wan na vough er mbayev mbakiriki mbara nahan. Se soo ne shi se soo ser ma ne lu vea vese shi ma ne eren tom a vese ikyooso ikyooso sha u yôôn angwe u Tartor.
Shighe u Aahe a Er Yô
17, 18. (a) Hii nan ve yange Paulu lu ityough sha u nengen ér i kohol iyua sha ci u Mbakristu mba ken Yudia la? (b) Iyua i yange i er a ishima môm sha ci u mbananjighjigh mba ken Yudia la i va a nyi hen atô u Mbakristu mba ve lu Mbayuda man mba ve lu Atôatyev laa?
17 Ken nyityô mlu u se lu ker cii dooshima ngu a mgbegha se u wasen Mbakristu mba ve civir a vese imôngo mba ve lu ken ican la. (Yohane 13:34, 35; Yakobu 2:14-17) Dooshima u anmgbianev mba nomso man mbakasev mba ken Yudia yange mgbegha Paulu sha u kohol iyua sha ci ve ken atôônanongo a ken Akaya man Galatia man Masedonia kua ken haregh u Ashia la. A̱ shi nan kpa tôvacan man ayôôso man ijen i̱ yange mbahenen mba ken Yerusalem tagher a mi la yange va a akaa a Paulu a yila á ér “atsan” man ‘mkighir u sha atsan’ man ‘mye u yan ve ishar’ kpaa la. (Mbaheberu 10:32-34; Aerenakaa 11:27–12:1) Sha nahan yô, yange lu ityough sha u nengen ér i kohol inyaregh sha ci u Mbakristu mba ken Yudia.—1 Mbakorinte 16:1-3; 2 Mbakorinte 8:1-4, 13-15; 9:1, 2, 7.
18 Iyua i yange í er a ishima môm sha ci u uicighanmbaiorov mba ken Yudia la tese ér Mbayuda mbacivir Yehova man Atôatyev cii lu ken mzough u anmgbianev kangenaa. Iyua i yange i lu eren ne shi bugh atôatyev a a hingir Mbakristu la gbenda u tesen Mbacivir a ve imôngo mba ken Yudia la ér ve mba a iwuese sha iwanger i ken jijingi i ve zough a mi sha ikyev ve mgbeghaa la. Nahan, ve lu karen akaa a yolough man a ken jijingi imôngo. (Mbaromanu 15:26, 27) Nyian ne kpaa, ka se er iyua sha ci u mbananjighjigh a vese imôngo mba ve lu ken ibanave la a ishima yase man sha dooshima kpaa. (Marku 12:28-31) Gba u se wasen ayol ase sha gbar ne kpaa, sha er ‘un u a lu a kwagh kpuaa la kpaa kwagh una yina un ga’ yô.
19, 20. Na ikyav i tesen er ior mba Yehova ka ve na iwasen shighe u aahe a er la.
19 Er se fe ser gba u se wasen ayol a ase yô, se mba timbir u wasen anmgbianev asev mbanomso man mbakasev mbananjighjigh la ga. U tesen ikyav yô, nenge a se kwagh u za hemen shighe u tar-tenger kpishi, iwo kpa yôhôr ken mhii u inyom i 2001 ken tar u El Salvador la. Ibaver igen kaa ér: “Anmgbianev mba ken avegher kposo kposo a tar u El Salvador cii ve kohol akaa a nan myôhôryol. Kwe u anmgbianev mba ken tar u Guatemala man United States kua Canada wase se kpishi. . . . I maa ayou atsan hemba 500 man Ayou a Tartor a doon ashe 3 je ngôôr ga. Tom u anmgbianev mba ve ne ayol a ve mban ve er kpoghuloo sha ijoughave ve la er zege shiada je zua ga.”
20 Ibaver igen shin tar u South Africa kaa ér: “Mngerem ma deemee má ma kough ajiir kpishi ken tar u Mozambique la kpaa ma bende a anmgbianev asev mba ken Kristu kpishi. Branci u ken tar u Mozambique la wa ago a nengen sha mbamgbe vev mbagen kpishi. Kpa ve kaa ér se tindi anmgbianev mba ve lu ken ibanave la a akondo a á lu a gba icaver ga yô. Nahan se kohol akondo atihi atihi je iv gongolo u lun iniembe angahar 40 nahan sha u tindin anmgbianev asev mba ken tar u Mozambique a mi.” Een, gba u se wasen ayol a ase sha gbar ne kpaa.
21. Kanyi a time sha mi ken kwaghhenen u a dondo nee?
21 Er i vande pasen ken ijime nahan, alegh a iyol i orumace cii nga a inja. Kape ken tiônnongo u Mbakristu kpa i lu vough je la. Gba u mba ve lu ker cii vea wasen ayol a ve. Shi gba u vea za hemen u civir gungur môm. Kwaghhenen u a dondo ne una time sha atôakaa aa a na ve kwagh afatyô u lun nahan yô.
Ú Na Mlumun Wer Nyi?
• Iyol i or ngi kwagh môm a tiônnongo u Kristu sha nyi gbenda?
• Kanyi Mbakristu mba tsuaa mbara yange ve er shighe u mbananjighjigh a ve imôngo lu ken ibanave laa?
• Ka akav a ken Ruamabera a nyi a tese ér gba u Mbakristu vea suen shi vea wasen ayol a ve?
[Study Questions]
[Picture on page 10]
Akula man Prishila yange ve waan mbagenev ikyo
[Pictures on page 12]
Ior mba Yehova mba wasen ayol a ve shi mba wasen mbagenev shighe u aahe a er yô