1-2. (a) Se fatyô u kaan ser shighe u se tagher a mbamzeyol yô, se mba tswen ga sha ci u nyi? (b) Ka nyi se lu henen ken ngeren nee?

 KA SEA tagher a mbamzeyol mba vesen yô, i lu se er se mba tswen ken ikyô, shi se fa gbenda u duen ga nahan. Nahan kpa, se mba tswen ga. Ter wase u sha la fa mbamzeyol mba se lu tagher a mi yô, nahan a tôndo zwa ér una wase se. Yehova kaa a vese ér: ‘Me wase u.’—Yes. 41:10.

² Ken ngeren ne, se lu timen fan er Yehova ka a wase se (1) sha u hemen se, (2) sha u nan se akaa a kwagh a gbe se a mi la, (3) sha u kuran se, man (4) sha u surun se ishima yô. Yehova na se vangertiôr ér, aluer ka nyityô zayol je se tagher a mi kpa, mayange una hungur a vese ga. Nahan una undu se mayange ga. Sha nahan yô, mayange se mba tswen ga.

YEHOVA HEMEN SE

3-4. Yehova hemen se nena? (Pasalmi 48:14)

³ Ôr Pasalmi 48:14. Yehova fa er se fatyô u hemen ayol a ase ga, man er ka se ver ishima ser a hemen se yô. Nahan hemen mba ve civir un sha mimi la nyian nena? Gbenda môm u a eren kwagh ne yô, ka ken Bibilo. (Ps. 119:105) Yehova ka a er tom a Bibilo u tesen se er se fatyô u tsuan akaa a dedoo, man er se fatyô u kaven un sha gbenda u a henen kwagh shi a eren kwagh la yô. Nahan ka sea eren akaa a a lu tesen se ken Bibilo la yô, i saan se iyol hegen, shi se lu a ishimaverenkeghen i va lun uma gbem sha won. a Ikyav i tesen yô, a tese se ér se deen mbagenev kwaghbo, shi ishima i de vihin se a ve gbem ga, shi se eren akaa cii sha mimi, shi mbagenev ve doo se ishima tsung. (Ps. 37:8; Heb. 13:18; 1 Pet. 1:22) Ka sea lu a aeren ne yô, se hingir mbamaren mba dedoo, shi se hingir noov shin kasev man azende a injaa.

 ⁴ Yehova ôr se kwagh u ior mba yange ve tagher a atsan shi lu ve ken ishima er se nahan la ken Bibilo. (1 Kor. 10:13; Yak. 5:17) Ka sea ôr kwagh u ior mban shi sea dondo akaa a se hen ken ve la yô, se zua a iwasen sha igbenda ihiar. Hiihii yô, ka se fa er i lu se tseegh se tagher a mbamzeyol ken uma ga yô. Mbagenev kpa yange ve tagher a mbamtaver mban, kpa ve fatyô u wan ishima sha ci u Yehova wase ve. (1 Pet. 5:9) Sha uhar yô, ka se fa kwagh u una wase se u wan ishima a mbamtaver shi lun saan saan yô.—Rom. 15:4.

5. Ka unô Yehova a eren tom a ve u wasen se u zan sha gbenda u uma laa?

⁵ Shi Yehova ka a er tom a anmgbianev mba nomso man mba kasev u hemen se. b Ikyav i tesen yô, mbatamen mba sôron atôônanongo ka ve sôron se fele fele sha er vea taver se ishima yô. Akaaôron a ve la ka a na jighjigh wase a seer taver, shi a wase se u lun ken mzough. (Aer. 15:40–16:5) Mbatamen kpa ka ve er tom kpoghuloo sha er vea wase hanma wase u lun kôôsôô a Yehova yô. (1 Pet. 5:2, 3) Mbamaren di ka ve tese mbayev vev u soon Yehova shi tsuan akaa sha kwaghfan shi lun a aeren a dedoo. (Anz. 22:6) Anmgbianev mba kasev mba ve vie ken jighjigh la di ka ve wase anmgbianev mba kasev mba kiriki sha u veren ve ikyav i dedoo, shi wan ve kwagh shi taver ve ishima.—Titu 2:3-5.

6. Ka nyi i gbe u se er ve Yehova una za hemen u hemen se?

⁶ Yehova na se hanma kwagh u una wase se u tsuan akaa sha inja shi a saan se iyol yô. Se er nan ve se tese ser se wuese akaa a a er sha ci wase laa? Anzaakaa 3:5, 6 kaa ér: “Suur sha TER a ishima you cii, de yier sha mkav wou ga.” Aluer se er nahan yô, “una kôôm igbenda [yase],” inja na yô, una wase se u palegh mbamzeyol kpishi shi a saan se iyol kpaa. Se wuese kpishi er Yehova a fe se tsembelee, shi se doo un ishima kpishi, nahan a ne se kwaghwan u una wase se yô!—Ps. 32:8.

YEHOVA NE SE AKAA A KWAGH A GBE SE A MI LA

7. Ka sha igbenda i nyi nahan Yehova a ne se akaa a kwagh a gbe se a mi laa? (Mbafilipi 4:19)

⁷ Ôr Mbafilipi 4:19. Yehova hemen se tseegh ga, kpa ka a ver se er se lu nôngon ser se zua a kwaghyan man akondo kua ijiir i tsan la. (Mat. 6:33; 2 Tes. 3:12) Ka kwaghbo u ishima nyian se sha akaa ne ga, kpa Yehova soo ér ishima i nyian se kpishi je i kar ikyaa inya ga. (Nenge ngeren u pasen Mateu 6:25.) Sha ci u nyi? Sha ci u mayange Ter wase u sha la una hungur a mbacivir un sha mimi shighe u ve lu ken ibanave la ga. (Mat. 6:8; Heb. 13:5) Se fatyô u nan jighjigh a kwagh u a kaa ér una nenge sha a vese la.

8. Yehova yange er nyi sha ci u Davidi?

⁸ Hen ase sha gbenda u Yehova yange wase Davidi yô. Ken anyom a Davidi lu yevese Tor Saulu la cii, Yehova na un kua ior nav akaa a kwagh gba ve a mi la. Davidi yange hen sha gbenda u Yehova nenge sha a na la, nahan a kaa ér: “Ngise m lu iyev, hegen m bee iyol, nahan kpaa, mayange m ngu a nenge i ta orperapera kera ga, shin tsombor u nan kpaa u sônon kwaghyan ga.” (Ps. 37:25) Alaghga we kpa u nenge er Yehova a lu nan we kua anmgbianev mbagenev akaa a kwagh a gbe ne a mi la ken ashighe a taver er Davidi nahan yô.

9. Nyian ne kpa Yehova nengen sha ior nav shighe u aahe a er ve la nena? (Shi nenge ufoto kpaa.)

⁹ Yehova ka a na ior nav akaa a kwagh a gbe ve a mi la shighe u kwagh u vihin a er ve yô. Ikyav i tesen yô, shighe u ijen gba ken Yerusalem sha ayange a mbaapostoli la, anmgbianev  mba nomso man mba kasev mba ve lu sha ajiir agen la, tindi ve a akaa a kwagh gba ve a mi la. (Aer. 11:27-30; Rom. 15:25, 26) Nyian kpa, ior mba Aôndo mba wasen anmgbianev vev mba ve lu ken ibanave la. Aahe ka una er yô, Yehova a mgbegha mbacivir un u wasen mba kwagh a tser ve la sha u nan ve akaa a hange hange er kwaghyan, man mngerem, man akondo kua mcimbim nahan. Mbamaan ajiir a nongo u Yehova ka ve hide ve sôr uya mba anmgbianev kua Ayou a Tartor a a vihi la. Shi mbacivir Yehova ka ve er kwagh fele u surun mba aahe la a bende a ve la asema shi ve taver ve asema ken Bibilo kpaa. c

10-11. Ka nyi u hen ken kwagh u Borys laa?

¹⁰ Shi Yehova ne mba ve lu a gba civir un ga la kpa akaa a kwagh a gbe ve a mi la. Se kpa ka se dondo ikyav i Yehova la sha u eren kwagh a mba ve civir un ga la kundu kundu. (Gal. 6:10) Ka sea er nahan yô, kwagh la a wase ve u seer fan kwagh wase man Yehova kpaa. Nenge ase ikyav sha kwagh u prinsipa ugen ken tar u Ukraine, iti na ér Borys. Er Borys lu Orshiada u Yehova ga nahan kpa, yange a eren kwagh a mbayevmakeranta mba ve lu Mbashiada la kundu kundu, shi lahan atesen a ve ne jighjigh a mi la kpaa ga. Er i lu nôngon ityav hen ijiir na yô, a yevese a yem ken veghertar u Ukraine ugen ape i lu nôngon ityav ga yô, nahan anmgbianev asev na un iwasen i kwagh gba un a mi la. Shighe karen yô, Borys za Mkombo u Umbur Ku u Kristu. Borys hide hen sha akaa a anmgbianev yange ve er sha ci na la cii, nahan a kaa ér: “Mbashiada yange ve er a  mo kundu kundu, shi ve nenge sha a mo tsembelee kpaa. M wuese Mbashiada mba Yehova kpishi je.”

¹¹ Se kpa se fatyô u kaven Ter wase u sha u a zungwen mhôônom la, sha u tesen mba ve lu ken ibanave la dooshima, aluer ka mba nan jighjigh shin ka mba nan jighjigh ga je kpaa. (Luka 6:31, 36) Se mba a ishimaveren ser, dooshima u se tesen mbagenev la una mgbegha ve u va hingir mbahenen mba Kristu. (1 Pet. 2:12) Kpa aluer ve tsua u civir Yehova shin ve er nahan ga je kpa, se zua a msaanyol u vesen u or ka nan zua a mi sha u nan kwagh la.—Aer. 20:35.

YEHOVA KURAN SE

12. Ka sha nyi gbenda nahan Yehova a tôndo zwa ér una kura ior nav jimin ciilii? (Pasalmi 91:1, 2, 14)

¹² Ôr Pasalmi 91:1, 2, 14. Nyian kpa, Yehova tôndo zwa ér una kura ior nav, sha nyityôkwagh i ia fatyô u vihin ijende i ve ye vea na la cii. Mayange una de ér Satan a yange ior nav u civir un sha gbenda u a soo la ga. (Yoh. 17:15) Nahan se fatyô u lun a vangertiôr ser, hen shighe u “zegecan” la kpa, Yehova una kura se, shi una wase se sha er jighjigh wase una za hemen u taver yô.—Mpa. 7:9, 14.

13. Ka sha igbenda i nyi nahan Yehova a kuran se asange asange?

¹³ Yehova kuran se asange asange nena? Yehova na se Bibilo sha er ia wase se u fan kwagh u a lu u shami man u shami ga la yô. (Heb. 5:14) Ka sea dondon akaawan a a lu ken Mkaanem ma Aôndo la yô, kwagh la a wase se u palegh akaa a aa vihi mlu wase vea na la, shi a wase se u tsuan akaa sha inja, shi i saan se iyol, shi se lu gbong gbong kpaa. (Ps. 91:4) Heela tseegh ga, shi Yehova ka a kura se sha ikyev i tiônnongo. (Yes. 32:1, 2) Nahan ka sea luun vea mba Yehova a doo ve ishima, shi ve dondon akaawan a na la yô, se zua a ishimataver kua agee a hendan a akaabo a aa fatyô u vihin se la.—Anz. 13:20.

14. (a) Er nan ve Aôndo ka a de ér se tagher a atsana? (b) Pasalmi 9:10 na se vangertiôr ér nyi? (Shi nenge ngeren u shin kpe kpaa.)

¹⁴ Ashighe a ken ijime la, Yehova yange a kura ior nav sha er or a fatyô u vihin ve iyol shin wuan ve ga yô. Kpa yange eren nahan hanma shighe ga. Bibilo kaa ér ashighe agen akaa a vihin aa fatyô u eren se. (Orpa. 9:11) Shi Yehova yange de i tôv mbacivir un a ican shin i wua ve je kpaa, sha er una tese ér Satan ka oraie yô. (Yobu 2:4-6; Mat. 23:34) Se kpa, imbakwagh ne ia fatyô u eren se nyian. Er ashighe agen Yehova una kar a atsan a ase kera ga nahan kpa, se fatyô u lun a vangertiôr ser mayange je una kende mba un doo ve ishima la ga. d—Ps. 9:10.

YEHOVA SURUN SE ISHIMA

15. Ka sea eren msen shi sea henen Mkaanem ma Aôndo shi sea luun imôngo vea Mbakristu mba se civir Aôndo a ve la yô, kwagh la a sur se ishima nena? (2 Mbakorinte 1:3, 4)

¹⁵ Ôr 2 Mbakorinte 1:3, 4. Ashighe agen ishima a vihi se shin ishima a nyian se shin se ure. Alaghga hegen je kpa, u ngu nôngon a zayol u a na i lu u inja er u ngu tswen yô. Mbagenev fa er i lu u ken ishima la jee? Or a fa ga kpa, Yehova yô, fa. A fa mbamzeyol asev tseegh ga kpa, “surun se asema ken ameen a se tagher a mi cii.” Sha ci u nyi? Ka sea er msen sea zamber a Yehova yô, a na se “bem u Aôndo u a hembe hanma mkav la.” (Fil. 4:6, 7) Shi ka sea ôr mkaanem ma Yehova a ne se la ken Bibilo yô, se zua a msurshima. A tese se ken Mkaanem nam er se doo un ishima kpishi shi un tesen se er se lu a kwaghfan shi un ne se ishimaverenkeghen yô. Ka sea za mbamkombo yô, se zua a ishimasurun sha u  henen akaa a taver se ishima ken Bibilo man sha u lun vea anmgbianev asev mba nomso man mba kasev mba se doo ve ishima yô.

16. Ka nyi u hen ken kwagh u Nathan man Priscilla laa?

¹⁶ Se fatyô u nengen er Yehova ka a sur se ishima shi a taver se ishima ken Bibilo yô, sha u timen sha ikyav i Nathan man Priscilla, mba ve lu ken tar u Amerika yô. Ken anyom a karen la, ve tsua ér vea mough a yem ape kwagh a hembe gban sha mbapasenkwagh u Tartor yô. Nathan kaa ér: “Yange se na jighjigh ser Yehova una ver iniôngon yase la.” Kpa yange mba za nyer hen ape ve za ér vea za wase tom u pasen kwagh la yô, ve za tagher a ican i inyar, shi kwaghnyoon ta sha a ve. Nahan shighe kar yô, ve hide ken ya, kpa ve lu ken ibanave her. Shi Nathan kaa ér: “Yange taver mo er Aôndo ver se doo doo er m hen mer una ver se la ga yô. Nahan m hii u henen mer shin m er ma kwaghbo o.” Nahan kpa, shighe kar yô, Nathan man Priscilla mase kaven ér Aôndo kende ve hen shighe u ve tagher a mtaver la ga yô. Nathan shi za hemen kaa ér: “Hen ashighe a taver ne cii, Bibilo hingir se er ka ijende i i lu taver se ishima shi hemen se nahan. Er se ver ishima sha gbenda u Yehova wase se u wan ishima a mbamzeyol asev la, lu sha mbamzeyol mbara ga yô, kwagh la wase se u nan jighjigh ser Yehova una za hemen u nengen sha a vese ken hemen kpaa.”

17. Anmgbian u kwase Helga yange zua a ishimasurun nena? (Shi nenge foto kpaa.)

¹⁷ Shi Yehova una fatyô u surun se ishima sha ikyev i anmgbianev asev mba nomso man mba kasev. Vea er kwagh ne nena? Se fatyô u nengen a mimi u kwagh ne ken ikyav i anmgbian u kwase ugen ken tar u Hungary, iti na ér Helga. Yange nyôr ken mbamzeyol atô kposo kposo mba na ve lu un hang shi nenge wener un gba kwagh ga yô, man yange tsa ken mbamzeyol mban anyom imôngo. Kpa ka una hide a hen sha akaa a yange za hemen la yô, a nenge er Yehova yange lu eren tom a anmgbianev mba nomso man mba kasev ken  tiônnongo u surun un ishima yô. Helga kaa ér: “Yehova ka a wasem hanma shighe u a nenge ér tom u m eren u nengen sha iyol yam, kua tom u nengen sha wan wam u a lu uange, man mbamtaver mbagen nahan na m kera lu a agee ga la. Ken atô u anyom 30 a a kar la cii, hanma iyange yô, Yehova lu kuren iceghzwa i a er ér una surum ishima la. Yange a surum ishima hanma shighe sha akaa a mbagenev ve ôr sha u taver mo ishima la. Ashighe kpishi mbagenev yange ve tindim a ilyoho, gayô ve nger kwagh sha kaade ve tindim a mi, shin ve ôr kwagh u wuese mo sha shighe vough.”

18. Se fatyô u surun mbagenev asema nena?

¹⁸ Se mba a ian i icivirigh i kaven Aôndo wase sha u surun mbagenev asema. Se er kwagh ne nena? Se fatyô u keghen ato a ve zulee shi lamen a ve sha gbenda u surun ve ishima shi eren akaa a wasen ve sha igbenda igen. (Anz. 3:27) Ka se kange ishima u eren kwagh u una sur hanma or u nan lu yan ican la ishima, kua mba ve civir Aôndo ga je kpaa la. Shighe u kwagh u vihin a er mbawanndor a vese, nahan ve lu zungwen, shin ve gbe angev, shin ishima i lu nyian ve yô, ka se za ikyua a ve shi se kegh ato a ve, maa se ôr kwagh u taver ve ishima ken Bibilo. Ka sea dondo ikyav i Yehova, “Aôndo u lun a ishimasurun cii” la yô, se wase mba ve ne jighjigh a vese imôngo la u wan ishima a atsan, shi ikyav yase la ia fatyô u wasen mba ve civir Aôndo ga la u va henen kwagh na.—Mat. 5:16.

YEHOVA WASEN SE HANMA SHIGHE CII

19. Ka nyi Yehova a er sha ci wase, man se dondo ikyav na la nena?

¹⁹ Ior mba civir Yehova doo un ishima kpishi je. Te se kera shighe u se tagher a atsan la ga. Yehova nengen sha mbacivir un mba mimi vough er mbamaren ka ve nenge sha ônov vev nahan. Ka a hemen se, shi a na se akaa a kwagh a gbe se a mi la, shi a kura se, shi a sur se ishima kpaa. Ka sea suen mbagenev shi sea taver ve ishima shighe u ve tagher a atsan yô, se kaven Ter wase u sha u dooshima la. Er se lu ken tar ne yô, alaghga se tagher a mbamtaver shi se zungwe, kpa se fatyô u lun a vangertiôr ser Yehova ngu a vese. Bee kera yô, a kaa a vese ér: “De cie ga, gadia M ngu a we.” (Yes. 41:10) Nahan kwagh ne wase se u lun a vangertiôr ser, er Yehova a lu a vese yô, mayange se mba tswen ga!