Ityough Itiar

Kusu Mkaanem ma Aôndo Gbang Gbang

1. (a) Iserael u tsuaa la yange nenge a mimi u mkaanem ma Aôndo nena? (b) Hii nan ve kwagh la a gbe se ishima?

“NE KPAA ne fa ken asema a en cii kua ken uuma enev cii kpaa, ma kwagh môm sha akaa a dedoo a TER, Aôndo wen, ter sha a ven la bunde ga, a cii i kure ne a vough.” (Yosua 23:14-16) Ka kwagh u mbatamen mba Iserael yange ve tema ken Tar u Ityendezwa ve, Yosua ôr a ve je la. Mimi je, uityendezwa mba Yehova kuma u suur sha mi. Yange i kura kwaghngeren ne—kua Bibilo jimin cii—sha u “se̱ lu a ishimaverenkeghen” yô.—Mbaromanu 15:4.

2. (a) Ka sha nyi gbenda “Aôndo A ne i nger” Bibilo? (b) Er se fe ser ka Aôndo a ne i nger Bibilo yô, kanyi tom kwagh la a ne se?

² Shin er uumace iorov e̱r 40 nahan yange ve za ityom i ngeren Bibilo la nahan kpaa, ka Yehova iyol na a lu Orngeren i ye. Kwagh ne tese ér yange lu tesen e̱r á nger hanma kwagh ker cii yôô? Een. Yange er kwagh ne sha ikyev i icighan jijingi na u ageegh la, ka tahav mbu tomov nav je la. Apostoli Paulu yange ôr kwagh nahan wener: “Icighanruamabera cii ka Aôndo A ne i nger ye. . . . Sha u or u Aôndo nana̱ kuma nana̱ lu a agoyol sha ci u hanma tom u dedoo” yô. Sha hanma ijiir cii kwagh ne ka una wanger ior yô, ve kegh ato a Bibilo shi ve hii u eren akaa ken uuma vev sha er aa zua sha kwagh u i tese la yô.—2 Timoteu 3:16, 17; 1 Mbatesalonika 2:13.

Wase Mbagenev Ve̱ Lu a Iwuese sha i

3. Kanyi gbenda i hembe doon u wasen ior mba i lu a̱ wanger ve u fan ér Bibilo ka Mkaanem ma Aôndo ga laa?

³ Ior kpishi mba se lamen a ve mbara ka a̱ wanger ve vé fa e̱r  Bibilo i lu Mkaanem ma Aôndo e̱r se yô se fe nahan ne ga. Se er nan ve se wase ve? Ashighe kpishi gbenda u hemban doon u eren kwagh ne yô, ka i lu u bughun Bibilo tesen ve kwagh u i nger ker la. “Mkaanem ma Aôndo ma uma je, ma tem gbilin ga, ma hemba esen a hanma sanker u esen akur ahar cii, . . . ka ma kar mbamhen kua mbaawashima kpaa.” (Mbaheberu 4:12) “Mkaanem ma Aôndo” gban kan di kwagh u a er i kar, maa kwagh a bee kera je ga; ma uma je! Uityendezwa mba Bibilo mba zan hemen hemen u za ivin a mtagher shio. Tahav mbu loho u Bibilo u eren ken ishima i i mgbeghan or sha mimi la hemba mbun a agee a hanma kwagh u se ôr a ôr ayol a ase cii.

4. Ka mbampase mba mimi u Bibilo mba nyi ve gem inja mnenge i ior mbagenev ve nengen Bibilo laa, man ka sha ci u nyi?

⁴ U nengen a iti i Aôndo ken Bibilo la na ior mbagenev kpishi u seer gbilin ashe ker. Ior mbagenev hii u henen Bibilo zum u i tese ve kwagh u i er sha kwagh u awashima u uma la, shin i tese ve ityôkyaa i i hii ve Aôndo a ne kwaghbo ian la, shin ikyav i akaa a a eren ainge ne shin ishimaverenkeghen i uma u tsôron i ken tar u paradiso la. Ken ityar i kwaghaôndo a tsen ior, ujijingi mbabov ve eren ve atsan yô, mpase u Bibilo i pase kwagh u a ve a mzeyol ne, shi i tese e̱r or a kar ve nana zua a myôhôryol la ka a na isharen i ior kpishi i kende. Hii nan ve asemberakaa ne ka a kôr ior mba mimi ken ishima? Ka sha ci u ka Bibilo tseegh i lu imbor i mkaanem ma a har sha ma sha ambaakaa a hange hange ne cii ye.—Pasalmi 119:130.

5. (a) Zum u ior ve kaa ér ve na Bibilo jighjigh ga yô, alaghga a lu sha ci u nyi? (b) Se wase ambaaior la nena?

⁵ Nahan cii kpa, aluer ior kaa a vese ér ve na Bibilo jighjigh ga nahan se er nena? Maa i lu mkur u kwaghôron je la he? i de lu nahan ga aluer ve lumun u timen sha kwagh la yô. Alaghga ve tôô ér Bibilo ka takerada u Mbakristu Mbaaiev.  Alaghga ka iti i Mbakristu Mbaaiev ve zough a mi sha kwagh u atseregh a eren man ave a ve we ken pati la, kua shi inyaregh ki ve zeren sônon la i ne ve ior mbara ve hon Bibilo ye. Yô, pine fa shin a̱ lu ityôkyaa la i ne ve kwagh a lu nahan yô. Ibo i Bibilo i ne Mbakristu Mbaaiev sha ci u igbenda ve i taregh la kua shi mbamkposo mba ve lu hen atô u Mbakristu Mbaaiev man Mbakristu mba mimi la una na a sar ve u fan.—Mika 3:11, 12; Mateu 15:7-9; Yakobu 4:4.

6. (a) Kanyi i ne ve í wanger we iyol you, ú fe wer Bibilo ka Mkaanem ma Aôndo? (b) Ka igbenda i henen sha kwagh i nyi nahan a fatyô u yaren tom a mi u wasen ior sha u ve̱ fa ér mimi je ka hen Aôndo Bibilo i dughu?

⁶ Hen mbagenev yô, kwaghôron u jighilii u pasen atôakyaa a tesen e̱r i lu Aôndo a ne i nger Bibilo la una wase. Kanyi kwagh i tese ú wang ve ú fe wer Bibilo due ka hen Yehova Aôndo? Ka kwagh u Bibilo iyol i i i ôr sha kwagh u mdugh u i laa? Shin ka er Bibilo i lu a akaaôron a profeti kpishi a tesen mfe u fan kwagh u ken hemen vighe vighe, akaaôron a profeti shon a i gbe u aa due a lu hen or u nan hembe orumace agee laa? (2 Peteru 1:20, 21) Shin ka er Bibilo i zua ker iyol i i kpian je i cier iyol laa, shin ka er i lu iorov 40 ve nger i, shi yange ve tsa ngeren i je hemba er anyom 1,600 nahan la asee? Mase zan ka sha er i zough vough sha akaa a kwaghfan u sangen yeke a tese la kpa i gem i kaha kposo a akaangeren a sha ayange a i lu ngeren i zan a mi ave her la shinii? Shin ka sha er mbangeren i mbara yange ve yeren kwagh ga la asee? Shin ka sha er yange í nôngo kwagh kpoghuloo ér a tim i kpa i war laa? Nyityô kwagh i yange i na ve kwagh u i doo ú cii, we kpa ú fatyô u yaren tom a kwagh shon sha u wasen ior mbagenev a mi. *

 Bibilo Yase I Ôron La

7, 8. (a) Kanyi i gbe u se lu eren a Bibilo? (b) Dugh Bibilo i ôron sha tseeneke wase la kera yô, kanyi igenegh kpa i gbe u se ere? (c) We iyol you ú va mase zuan a mkav u mbaawashima mba Yehova nena?

⁷ U seer sha iwasen i í gbe u se wasen mbagenev sha u ve̱ na Bibilo jighjigh la yô, a gba u se ayol a ase kpa se ker shighe u ôron i hanma shighe. Ú ngu eren kwagh ne kpa? Ken ityakerada i i gber sha won cii, ka u ngun ú hembe lun a inja ye. Kpa ú ngu wer ka u kaan ér aluer se ôr i sha tseeneke wase tseegh kpa maa kwagh kure je ve, se kera ker kwagh ugen ga ze. Ruamabera ta icin ér or a̱ de za luun mlu u nan tswen ga. Se kera hen nen ser se fatyô u zuan a mkav sha hanma kwagh sha u keren iwanger sha mi se tseegh ga. Aluer ka u se lu Mbakristu mba ve eren kwagh sha inja vough yô, gba u se henen kwagh sha tseeneke wase shi se zaan mbamkombo mba ior i Aôndo hanma shighe kpaa.—Anzaakaa 18:1; Mbaheberu 10:24, 25.

⁸ Bibilo ôr imbakwagh ne sha kwagh u ititor i ken Etiopia i yange i lu ôron kwaghôron u profeti u Yesaia la. Ortyom hemen Orkristu u ivangeli Filibu ér a̱ za pine or la kwagh nahan ér: “U kav kwagh u u lu ôron ne kpa?” Oretiopia la hide a iyol ijime gema kaa ér: “Á er nan man me kavaa? Saa or nana pasem.” A kaa a Filibu ér a̱ pase un ikyav i ivur Ruamabera la. Nahan Filibu kpa gba lun or u henen Bibilo sha tseeneke na tseegh tsô maa pasen mnenge na sha avur a Ruamabera ga. Lu vea nongo u Aôndo u shin tar la ikyooso ikyooso. Ka nahan ve yange kôr cio u wasen Oretiopia la u zuan a mtsera ken kwaghwan u Yehova lu nan sha ikyev i nongo shon la ye. (Aerenakaa 6:5, 6; 8:5, 26-35) Kape ainge kpa i lu je la, or môm kpa nan gba fan mbaawashima mba Yehova nan mtswen ga. Se cii kwagh gba se sha iwasen i Yehova a ne sha dooshima sha ikyev i nongo na u shin tar la.

9. Ka mserakaa u ôron Bibilo u nyi nahan una fatyô u wasen se ciili?

 ⁹ U wasen se u kaven Bibilo yô, nongo u Yehova gber ityakerada i dedoo atô kposo kposo i i har sha Ruamabera yô. Heela tseegh ga, i shi i sôr ian i ôron Bibilo hanma shighe la i ver sha ci wase ken Makeranta u Henen Tom u Hemen u Aôndo, ú i nyer ken atôônanongo a Mbashiada mba Yehova tar sha won cii la. Or a fatyô u zuan a mbamtsera mba vesen sha u timen ken Icighanruamabera iyol i nan la. (Pasalmi 1:1-3; 19:7, 8) Nôngo ngeegh ôron Bibilo hanma shighe. Shin wea kav hanma kwagh wang ga kpaa, u zuan a jiminkwagh u a lu ishimaveren i Ruamabera la una lu ú a iwasen kpishi je. U tesen ikyav yô, aluer ú ngu ôron upeeji unyiin shin utaan tseegh hanma iyange kpa, ú fatyô u ôron Bibilo jimin cii been e̱r ken inyom i môm nahan.

10. (a) Ka hanma shighe ú er Bibilo you we? (b) Ka unô mbagenev i gbe u a wa ve ken Bibilo i ôrono, man hii nan u̱ gban uwer ga la i lu a inja?

¹⁰ Ka hanma shighe ú fatyô ôron Bibilo you we? Aluer ú ver miniti 10 shin 15 sha u ôron i hanma iyange tseegh kpa, ú zua a mtsera kpishi. Aluer ka nahan ga yô, a̱ bunde kera kera kpa hanma sati di tsô yô, sôr ian ver i ôron i hanma shighe, nahan de gbe inya u ôron i ga. Aluer ú er kwase shin nom yô, we man kwase wou shin nomou ne zua a iember sha u teman imôngo ôron Bibilo genger genger sha ato a en. Aluer mbayev mbá mbà ve kav ishigh ve kom u ôron takerada yô, ngula nana̱ ôr genger genger maa i gba di sha orgen. Bibilo i ôron i lu kwagh u or a eren ken ayange a uma u nan cii yô, di er kwaghyan nahan. Er ú fe nahan, aluer or ngu yan kwagh sha inja ga yô, iyol i nan ia ya ican. Nahan kape mkpeyol wase u ken jijingi kpa a lu la, man uma u tsôron wase kpa sha zwa la, akaa ne cii har sha u se yan “hanma kwaghôron u a dugh sha zwa u Aôndo” la nduuruu.—Mateu 4:4.

 Ishimaveren Yase

11. Kanyi ia lu awashima wase zum u se lu ôron Bibilo laa?

¹¹ Kanyi i gbe u ia lu ishimaveren yase zum u se er Bibilo laa? Avershigh wase i de lu u gban ôron di upeeji mba se soo u ôron la been tsô ga. Awashima wase i lu u seer fan Aôndo doo doo sha er mdoo u a doo se ishima la una seer shi se civir un sha gbenda u una lumun a mi yô. (Yohane 5:39-42) Inja yase i lu er orngeren Bibilo ugen u yange kaa ér: “TERE, nam, m̱ fa igbenda You, tesem ihange You” la nahan.—Pasalmi 25:4.

12. (a) Hii nan ve u zuan a ‘mfe u vough’ la i lu kwagh u hange hange, man or a nguren ôron takerada yô, kanyi kwagh nahan i gbe u nana nôngo nana er ve nana zua a mfe shono? (b) Ka sha u yaren tom a igbendaakaa inyiin i nyi ve se fatyô u gbidyen kwar sha kwagh u se ôr ken Bibilo la zuan a mtsera? (Nenge ken akwati u a lu sha peeji 30 la.) (c) Tese ikyav sha avegher ne sha mbampin mba i pin ken ikyumhiange ne. Bugh avur a Ruamabera a i ter a ter á kpa i nger á cii ga la ôr.

¹² Se nguren ngohol ityesen hen Yehova yô, i lu isharen yase u zuan a ‘mfe u vough’ la. A mfe ne shio yô, se er nan ve se er kwagh e̱r Mkaanem ma Aôndo ma kaa la nahan vough ken uuma asev, shin se pase mbagenev ma voughlo? (Mbakolose 3:10; 2 Timoteu 2:15) U̱ se̱ zua a mfe u vough yô, a gba u se ôr ma kule kule, man aluer ijiir igen war taver yô, a gba u se ôr ijiir la kwa kimbir kimbir sha er se zua a mkav u í yô. Aluer se tamber se hen sha kwagh la, se tôv sha mi igbenda wue wue yô, shi se zua a mtsera. Igbendaakaa i wasen inyiin, i se fatyô u tôvon sha mi la ngi sha peeji 30. Ú fatyô u tôvon sha avegher a Ruamabera kpishi shi zuan a mtsera sha mi sha u yaren tom a môm ken igbendaakaa ne shin a̱ hemba môm je kpaa. Ú ngure nan mlumun sha upeeji mba ve dondo ne tsô ú nenge e̱r kwagh ne a lu nahan yô.

(1) Ashighe kpishi ivur Ruamabera i ú ôron la ia fatyô u pasen we imba or i Yehova a lu yô. U tesen ikyav yô, ken Pasalmi 139:13, 14 la, i tese e̱r Aôndo a we anikyundanev mba ken uya  ikyo tsung yô. Ijiir la kaa ér: “Ka We U maghem ken iyav mbu ngôm ye. M ngu wuese We er U erem m lu kwagh u cieryol man u kpilighyol kpaa yô; ityom You kpiligh iyol, uma wam kpaa fa nahan dedoo!” Ityom i Yehova a er la kpiligh iyol je zua ga! Gbenda u i er uumace la e̱r shiada sha mdoo u se doo un ishima tsung la.

Sha kwagh u i ôr ken Yohane 14:9, 10 la yô, ka sea ôr kwagh u gbenda u yange Yesu eren kwagh a mbagenev la yô, se nengen e̱r i lu Yehova iyol na kpa yange ma er la. Er se fe kwagh ne se lu a mi ken ishima nahan yô, se mase kuren ikyaa ser nyi sha kwagh u Yehova sha akaa a yange za hemen, i nger ken Luka 5:12, 13 man Luka 7:11-15 laa?

(2) Nenge er akaa a yange er ne a bende a itinekwagh i Bibilo la yô: ka mpaase u paase ahon a gban sha hementor u Yehova man mtsegh u tseghan iti na sha ikyev i Tartor u sha ikyev i Yesu Kristu, Vor u ityendezwa la je la.

Esekiel man Daniel yange ve kindigh ôron kwagh u itinekwagh i Bibilo nena? (Esekiel 38:21-23; Daniel 2:44; 4:17; 7:9-14)

Yange Bibilo pase wanger wanger ér Yesu ka Vor u ityendezwa la nena? (Mbagalatia 3:16)

Mpase tese mkur u vesen u itinekwagh i Tartor la nena? (Mpase 11:15; 12:7-10; 17:16-18; 19:11-16; 20:1-3, 21:1-5)

(3) Pine iyou you e̱r we ú yar tom a kwagh u ú henen la yô. U̱ tesen ikyav yô, i nger kwagh u idya i eren man ihembeato i Iserael la hii ken Ekesodu zan zan za nyôr ken Duteronomi. Se hen se fa e̱r anza man aeren angara yange ume atam a bo yô. Sha nahan yô, ishima i mgbegha se u eren ishima i Yehova, kera dondon ikyav i bo i Iserael la ga. “Akaa ne er ve, lu akav a tesen man i nger a sha u a̱ lu se ityesen, se mba mkur u ashighe a ve sha a vese ne yô.”—1 Mbakorinte 10:11.

 Ngeren u a er kwagh u mwoo u Kain yange wua Abel la tese se nyi kwagha? (Genese 4:3-12; Mbaheberu 11:4; 1 Yohane 3:10-15; 4:20, 21)

Kwaghwan u Bibilo i we Mbakristu mba ve lu a ishimaverenkeghen i yemen sha la shi ngu sha ci u mba ve lu a ishimaverenkeghen i zuan a uma u tsôron shin tar ne la kpaa? (Numeri 15:16; Yohane 10:16)

Aluer se mba ityough gondo a tiônnongo u Kristu ga je kpa, hii nan ve i gbe u se tôv se fa e̱r se hemban eren sha kwaghwan u Bibilo i we se, se vande fan kera laa? (2 Mbakorinte 13:5; 1 Mbatesalonika 4:1)

(4) Hen sha er ú yar tom a kwagh u ú ôron ne sha u wasen mbagenev yô. Ior cii ishima nyian ve sha kwagh u mbamzeyol mba sha kwagh u mkpeyol vev, nahan se fatyô u ôron kwagh u yange Yesu er la sha ato ve sha u tesen kwagh u una va hemba eren cii zum u una lu Tor u ageegh ken Tartor na la yô, di er i nger nahan, ér: “Ikpelaior va her a Na, ve lu a mbasombon  man mbakeer man mbaapirashe man mbakondonaker, man mbagenev kpaa kpishi, . . . nahan A war ve.”—Mateu 15:30.

Ka an á fatyô u tôôn kwaghngeren u a er kwagh u mnder u yange i nder wan u Yariu u kwase shin ku la wasen nan a mini? (Luka 8:41, 42, 49-56)

13. Kanyi kwagh se fatyô u keghen ashe ser se zua a mi ken Bibilo i ôron gban uwer ga shi henen kwagh vea nongo u Yehova laa?

¹³ Zum u ka sea time sha igbendaakaa i inyiin i i tese sha heen ne yô, Bibilo i ôron ka i lu se a inja tsung je! U ôron kwagh haan mbabov kera yô, Bibilo i ôron ka kwagh u kiriki ga. Kpa ia fatyô u wasen se sha ayange a uma wase cii, sha ci u ka sea nguren ôron Ruamabera yô, se hemban taver ken jijingi cii. U ôron Bibilo puusu puusu la una kporom a vese ikyua a Yehova, Ter wase u doon se ishima la, man anmgbianev asev mba ve lu Mbakristu la kpaa. Kwagh la una wase se u eren sha kwaghwan u i we ér se̱ ‘kusu kwaghôron u uma gbang gbang’ la.—Mbafilipi 2:16.

[Ngeren u shin kpe]

Kwaghôron u Hiden Kimbir Kwagh

• Ka sha ci u nyi yange i nger Bibilo shi i kura i zan zan i ar sha ayange ase nee?

• Se wase mbagenev u fan Bibilo shi lun a iwuese sha i nena?

• Hii nan ve Bibilo i ôron sha tseeneke wase puusu puusu gban uwer ga la i lu a inja? Ka sha u yaren tom a igbendaakaa inyiin i nyi nahan man se time sha kwagh u se hen la sha gbenda u nan se mtsera?

[Mbampin Mba Ngeren u Henen]

[Ngeren u kiriki/Foto u sha peeji 30]

ZUM Ú Ú ER MA IJIIR KEN BIBILO YÔ, HEN SHA

Kwagh u i lu ôron we sha kwagh u Yehova iyol na la

E̱r kwagh la a zough sha itinekwagh i Bibilo jimin cii la

E̱r í gbe u kwagh la una bende a uma wou la

E̱r ú yar tom a mi sha u wasen mbagenev la