“Kwa u se hii lamen a wan wase u kwase sha kwagh u msôr la, lu anyom ataratar. Man kwagh er u kpiligh se iyol yô, yange fa kwagh u msôr je hemba er se hen ser una fa la.”—Kwaghôron u Alexander.

•  Kwagh u i doo u u fa yô

•  Kwagh u u fatyô u eren yô

•  Kwagh u Bibilo i er sha kwagh u msôr yô

 Ka a inja u lamen a mbayev sha kwagh u msôr. De deen wer saa wan wou nana va nyôr anyom pue-kar ga. Orgen ken tar u Russia iti na ér Khamit, a kaa ér: “M tôm mer, bee er yange ma se lam a wan wase u nomso sha kwagh u msôr shighe u lu cuku la je nahan. M va mase kaven er i doo u yange ma m er nahan tsuaa la, kpa shighe ne nahan kwagh vihi gba ica. M va mase kaven er shighe u wan wam lu anyom 13 la nahan maan msôrom hanma shighe yô.”

 Er nan i doo u u er kwagh sha mi?

•   Kwagh u mbayev mba wan wou a lu kelase môm vea ve man mba yôôn kasua ve ôron sha kwagh u msôr la, kua akaa a nan nengen sha televishen la aa fatyô u benden a gbenda u nan nengen msôrom ma man la.

•   Sha kwagh u gbaatom u gomoti u ken tar u Amerika, u a nengen sha kwagh u uange, i yer ér U.S. Centers for Disease Control and Prevention la a ôr yô, mbayev mba ve lu a kuma u man msôrom ga ka ve ma msôrom kpishi ken tar u Amerika.

 Nahan kera kpiligh se iyol er i hii ve mba nengen sha kwagh u mkpeyol u ior ve kaa ér, mbamaren ve lam a mbayev vev mba kiriki sha akaabo a a lu ken msôrom ma man faa la ga. Nahan u er kwagh ne nena?

 Fa wer, wan wou una fatyô u pinen we mbampin. Ka i sar mbayev mba kiriki kpishi u fan akaa. Man mba ve wa ganden sha la je yô, ka i hemba saren ve u fan akaa cii. Nahan aluer u vande wan iyol er u na ve mbamlumun sha akaa a vea lu pinen we la yô a hemba doon. Ikyav i tesen:

•   Aluer sar wan wou u fan er msôrom ka ma lu ken zwa yô, u fatyô u ôron a na wer, wain ka a wa lun ken zwa er ka kwaghman u i er sha atam a ikyon a angen nahan. Bia di ka i yua kpuaa.

•   Aluer wan wou soo u benden msôrom nengen yô, kaa a na wer, msôrom taver gande, nahan doo u mbayev vea ma ga. Ôr nan akaa a nana ma ve aa fatyô u duen ker la er: Msôrom ka ma na i kundu or iyol, kpa ka nana ma kpishi yô zu u kar nan shi nan eren akaa sha ibume shi nan ôr akaa a shighe ka una karen yô, nan vaa afanyô yô.—Anzaakaa 23:29-35.

 Tese iyol you. Bibilo kaa ér: “Hanma orfankwagh ka nan er tom u nan sha mfe.” (Anzaakaa 13:16) Fa kwagh u or ka nana ma msôrom ve ma a er nan la wang. Shi fa atindi a i we sha kwagh u msôr hen tar wou la. Aluer u er nahan yô, a tese ér, u wa iyol kuma u wasen wan wou.

 Ker ian i ne lam sha kwagh shon yô. Ter ugen ken tar u Britain, iti na ér Mark, a kaa ér: “Kwagh u msôr ngu a tsume mbayev. Yange m pine wan wam u nomso u a lu anyom anigheni yô mer, a nenge ér doo u man msôrom shinii a nenge ér ka kwaghbo? Yange m pine un kwagh ne lu shighe u se lu man ahumbe, lamen bee be bee yô. Nahan maa ôrom mnenge na gbar gbar.”

 Aluer u lam a nan sha kwagh u msôr kuma acin imôngo yô, kwagh la una hemba nyôron nan ken ishima. Aluer anyom a wan wou kuma yô, u fatyô u tesen un akaa agen a i gbe u una wa ikyo sha mi ken uma sha u kuran iyol na la kpaa, er gbenda u i doo u una eren kwagh shighe u a lu yemen sha gbenda man kwagh u yaven a or la nahan, zum u ú lu lamen a na sha kwagh u msôr yô.

 Tese sha ieren you. Mbayev mba er soso nahan. Ka kwagh u a lu zan hemen ape ve lu la ka a nyôr ve ken ishima ye. Mbatôvon sha akaa kav nahan ér, ior mba mbayev ve hembe nengen kwagh ken ve yô, ka mbamaren vev. Nahan aluer u ngu man msôrom sha ci u ishima vihi u ker shin ka u hang, nahan u soo wer ishima i gba u shimi yô, wan wou una fa je ér msôrom ka icigh ki been mbamzeyol. Sha nahan yô, ver ikyav i injaa i vea fatyô u dondon yô. Ver ishima shighe u u lu man msôrom yô, er kwagh sha inja.