ኣብ ቀዳማይ ዘመን ዝነበሩ ክርስትያናት “ብስራት መንግስቲ” ንዅሎም ሰባት ንምንጋር ዚከኣሎም ዘበለ ገይሮም እዮም። (ማቴ. 24:14) ገሊኦም ናብ ወጻኢ ሃገራት ተጓዒዞም ሰቢኾም እዮም። ንኣብነት፡ ሃዋርያ ጳውሎስ ኣብ ሚስዮናዊ ጕዕዞኡ፡ ናብቲ ሕጂ ቱርኪ ዘላትሉ ኽሊ ኸይዱ ብዙሕ ሰቢኹ እዩ። * ኣስታት 2,000 ዓመት ጸኒሑ ድማ፡ ብ2014 ኣብ ቱርኪ ፍሉይ ወፈራ ስብከት ተኻይዱ እዩ። እዚ ወፈራ እዚ ዘድለየ ስለምንታይ እዩ፧ ኣብቲ ወፈራ እተኻፈሉኸ መን እዮም፧

ብዝሒ ህዝቢ ቱርኪ 79 ሚልዮን እኳ እንተ ዀነ፡ ቍጽሪ ኣስፋሕቲ ግና ልዕሊ 2,800 ጥራይ እዩ። ስለዚ፡ መጠነ ዝምድና ኣስፋሕቲ ምስ ብዝሒ ህዝቢ፡ ዳርጋ 1 ን28,000 እዩ። በዚ ምኽንያት እዚ፡ እቶም ኣብ ቱርኪ ዚርከቡ ኣስፋሕቲ ንእተወሰኑ ነበርቲ እታ ሃገር ጥራይ እዮም ኪሰብኩ ኽኢሎም። ዕላማ እቲ ፍሉይ ወፈራ ስብከት ድማ፡ ኣብ ውሽጢ ሓጺር ግዜ ብዙሓት ሰባት ንምርካብ እዩ ነይሩ። ኣብቲ ወፈራ፡ ኣስታት 550 ተዛረብቲ ቱርክኛ ዝዀኑ ኣሕዋትን ኣሓትን ካብ ካልኦት ሃገራት ናብ ቱርኪ መጺኦም ምስቶም ኣብታ ሃገር ዚርከቡ ኣስፋሕቲ ኣገልጊሎም እዮም። እሞኸ እንታይ ውጽኢት ተረኽበ፧

ሰፊሕ ምስክርነት ተዋሂቡ። ኣብ ኢስታንቡል እትርከብ ሓንቲ ጉባኤ፡ “ሰባት ኪርእዩና ኸለዉ፡ ‘ፍሉይ ኣኼባ ኣሎኩም ድዩ፧ ኣብ ዝኸድናዮ ዘበለ ናይ የሆዋ መሰኻኽር ንረክብ ኣሎና’ ኢሎም ይሓትቱ ነበሩ” ኢላ ጸሓፈት። ኣብ ከተማ ኢዝሚር እትርከብ ጉባኤ ድማ፡ “ኣብ መጸበዪ ታክሲ ዚሰርሕ ሓደ ሰብኣይ ንሓደ ሽማግለ፡ ‘እንታይ ሓድሽ ነገር ኣሎ ድዩ፧ ንጥፈታትኩም ኣዛይድኩም ዲኹም፧’ ኢሉ ሓቲትዎ” ኢላ ጸሓፈት። እወ፡ ሰባት ነቲ ወፈራ ኣስተብሂሎምሉ እዮም።

ካብ ወጻኢ ሃገራት መጺኦም ኣብቲ ወፈራ እተኻፈሉ ኣሕዋት በቲ ዕዮ ስብከት ብዙሕ ተሓጒሶም እዮም። ስቴፈን ዝስሙ ኻብ ደንማርክ ዝመጸ ሓው፡ “መዓልቲ መዓልቲ ብዛዕባ የሆዋ ሰሚዖም ንዘይፈልጡ ሰባት ክሰብኽ ክኢለ እየ። ስም የሆዋ ብሓቂ ዘፍልጥ ዘለኹ ዀይኑ እዩ ተሰሚዑኒ” በለ። ዣን-ዴቪድ ዝስሙ ኻብ ፈረንሳ ዝመጸ ሓው ከኣ፡ “ኣብ ሓደ ጐደና ጥራይ ንነዊሕ ሰዓታት ሰቢኽና ኢና። ኣዝዩ ዜደንቕ እዩ! መብዛሕትኦም ሰባት ብዛዕባ ናይ የሆዋ መሰኻኽር ኣይፈልጡን እዮም ነይሮም። ዳርጋ ኣብ ኵሉ ኣባይቲ፡ ንሰባት ነዘራርብን ካብ ቪድዮታትና ነርእዮምን ጽሑፋት ንህቦምን ኔርና” ኢሉ ጸሓፈ።

 ኣብ ውሽጢ ኽልተ ሰሙን፡ 550 ዝዀኑ ተሳተፍቲ ልዕሊ 60,000 ጽሑፋት ዓዲሎም እዮም። እወ፡ ሳላ እቲ ወፈራ ሰፊሕ ምስክርነት ኪውሃብ ተኻኢሉ እዩ።

ንኣገልግሎት ዝነበሮም ቅንኣት ወሲኹ። እቲ ፍሉይ ወፈራ ኣብታ ሃገር ንዚርከቡ ኣሕዋት ዝያዳ ኺዓይዩ ደሪኽዎም እዩ። ብዙሓት ኣሕዋት ናይ ምሉእ ግዜ ኣገልግሎት ኪጅምሩ ሸቶ ኣውጺኦም እዮም። አረ ኣብተን ድሕሪ እቲ ወፈራ ዝነበራ 12 ኣዋርሕሲ፡ ቍጽሪ ስሩዓት ፈለምቲ ብ24 ሚእታዊት ወሲኹ እዩ።

ካብ ወጻኢ ሃገራት መጺኦም ኣብቲ ወፈራ እተኻፈሉ ኣሕዋት፡ ናብ ዓዶም ምስ ተመልሱ እውን እቲ ወፈራ ብዙሕ ጠቒምዎም እዩ። ሺራን ዝስማ ኻብ ጀርመን ዝመጸት ሓብቲ ኸምዚ ኢላ ጸሓፈት፦ “ኣብ ቱርኪ ዘለዉ ኣሕዋትና ብዘይወግዓዊ መገዲ ምምስካር ኣይከብዶምን እዩ። ኣነ ግና ብዘይወግዓዊ መገዲ ምስባኽ የሕፍረኒ እዩ። ይኹን እምበር፡ ሳላ እቲ ፍሉይ ወፈራን ሳላ ኣብነት እቶም ኣብታ ሃገር ዘለዉ ኣሕዋትን ሳላ ጸሎትን፡ ቅድሚ ሕጂ ኽገብሮ ዘይክእል ዝነበርኩ ነገር ክገብር ክኢለ እየ። ኣብ መደበር ባቡር እውን ከይተረፈ እሰብኽን ትራክትታት እዕድልን እየ። ሕጂ ኸም ቀደም ብዙሕ ሓፋር ኣይኰንኩን።”

ዮሃንስ ዝስሙ ኻብ ጀርመን ዝመጸ ሓው ከምዚ በለ፦ “ካብ ኣገልግሎተይ ትምህርቲ ረኺበ እየ። ኣብ ቱርኪ ዘለዉ ኣሕዋትና ንብዙሓት ሰባት ሓቂ ኼካፍሉ ብዙሕ ይጽዕሩ እዮም። ኣብ ዝረኸብዎ ዘበለ ኣጋጣሚ ይምስክሩ እዮም። ኣነ እውን ናብ ጀርመን ምስ ተመለስኩ ኸምኡ ኽገብር ወሲነ እየ። ስለዚ፡ ካብ ቅድሚ ሕጂ ብዝያዳ ንብዙሓት ሰባት እሰብኽ እየ።”

ዘይነፕ ዝስማ ኻብ ፈረንሳ ዝመጸት ሓብቲ፡ “እቲ ወፈራ ኣብ ኣገልግሎተይ ዓብዪ ጽልዋ ኣሕዲሩለይ እዩ። ዝያዳ ተባዕ ክኸውንን ብየሆዋ ኽእመንን ሓጊዙኒ እዩ” በለት።

ኣስፋሕቲ ንሓድሕዶም ተቐራሪቦም። እቶም ካብ እተፈላለያ ሃገራት ዝመጹ ኣሕዋት ዘርኣይዎ ፍቕርን ሓድነትን ነባሪ ጦብላሕታ ኣሕዲሩ እዩ። እቲ ኣቐዲሙ እተጠቕሰ ዣን-ዴቪድ፡ “እንግዶት ኣሕዋትና ‘ኽንጥዕም’ ክኢልና ኢና” በለ። ወሲኹ እውን ከምዚ በለ፦ “ከም ፈተውቶምን ከም ኣባላት ስድራ ቤቶምን ገይሮም ሓንጎፋይ ኢሎም እዮም ተቐቢሎምና። ዓለምለኻዊ ሕውነት ከም ዘሎና እፈልጥ እየ፣ ብዛዕባ እዚ ድማ ኣብ ጽሑፋትና ብዙሕ ሳዕ ኣንቢበ እየ። ሕጂ ግና ብዓይነይ ክርእዮ ኽኢለ እየ። ሓደ ኻብ ኣባላት ህዝቢ የሆዋ ብምዃነይ የሐብነኒ እዩ፣ እዚ ዜደንቕ መሰል እዚ ብምርካበይ ድማ ንየሆዋ አመስግኖ እየ።”

 ክሌር ዝስማ ኻብ ፈረንሳ ዝመጸት ሓብቲ ኸምዚ በለት፦ “ካብ ደንማርክ፡ ፈረንሳ፡ ጀርመን ወይ ቱርኪ ንምጻእ ብዘየገድስ፡ ኵላትና ኣባላት ሓንቲ ስድራ ቤት ኢና። ኣምላኽ ንዅሉ ሃገራዊ ዶባት ብዓብዪ መደምሰስ ከም ዝደምሰሶ ዀይኑ እዩ ዚስምዓካ።”

ስቴፋኒ ዝስማ ኻብ ፈረንሳ ዝመጸት ሓብቲ ድማ ወሲኻ ኸምዚ በለት፦ “ሓድነት ዘሎና ዅላትና ንየሆዋ ስለ እነፍቅሮ እምበር፡ ሓደ ባህሊ ወይ ቋንቋ ስለ ዘሎና ኸም ዘይኰነ እቲ ፍሉይ ወፈራ ምሂሩና እዩ።”

ብዙሓት ካብ ወጻኢ ሃገራት ዝመጹ ተሳተፍቲ እቲ ወፈራ፡ ናብ ቱርኪ ግዒዞም ኣብቲ ኣብኡ ዘሎ ብዙሕ ዕዮ እጃሞም ኬበርክቱ ኺሓስቡ ጀሚሮም እዮም። ገሊኦም ከኣ ድሮ ግዒዞም ኣለዉ። እዞም ዝያዳ ኣስፋሕቲ ኣብ ዜድልዩሉ ቦታ ዜገልግሉ ኣሕዋት ብዙሕ ኪንኣዱ ዚግብኦም እዮም።

ዕስራን ሓሙሽተን ኣስፋሕቲ ዘለውዋ ሓንቲ ንእሽቶ ግልልቲ ጕጅለ ኸም ኣብነት ንርአ። ንሓያሎ ዓመታት ኣብታ ጕጅለ ሓደ ሽማግለ ጥራይ እዩ ነይሩ። ብ2015 ግና ዝያዳ ኣስፋሕቲ ኣብ ዜድልዩሉ ቦታ ዜገልግሉ ሽዱሽተ ኣሕዋት ካብ ጀርመንን ነዘርላንድስን ኪሕግዝዎም ምስ መጹ፡ እቶም ኣስፋሕቲ ኽሳዕ ክንደይ ከም እተሓጐሱ እሞ ሕስብ ኣብሎ!

እዞም ካብ ወጻኢ ሃገራት መጺኦም ኣብ ቱርኪ ዘገልገሉ ኣሕዋት ብዛዕባ እቲ ዘሕለፍዎ ህይወት ከመይ እዩ ዚስምዖም፧ ዝያዳ ኣስፋሕቲ ኣብ ዜድልዩሉ ቦታ ብምግልጋል እተሕልፎ ህይወት በዳሂ ኪኸውን ከም ዚኽእል ዚከሓድ እኳ እንተ ዘይኰነ፡ ብዙሕ ዓስቢ ግና ኣለዎ። ገለ ኻብቶም ኣሕዋት እንታይ ከም ዝበሉ እስከ ንርአ፦

ፈደሪኮ ዚብሃል ካብ ስጳኛ ዝመጸ ኣብ መጀመርታ 40ታት ዕድሚኡ ዚርከብ ብዓል ሓዳር ከምዚ በለ፦ “ብዙሕ ስጋዊ ጥሪት ስለ ዘይብለይ፡ ናጻ ዝዀንኩ ዀይኑ እዩ ዚስምዓኒ፣ ኣብቲ ዝያዳ ኣገዳሲ ዝዀነ ነገር ከተኵር እውን ክኢለ እየ።” ካልኦት እውን ከምዚ ዓይነት ኣገልግሎት ኬገልግሉ ዜተባብዕ እንተ ዀይኑ ምስ ተሓትተ፡ “እሂናይ ደኣ!” በለ። ወሲኹ እውን፡ “ንሰባት ብዛዕባ የሆዋ ምእንቲ ኺፈልጡ ኽትሕግዞም ኢልካ ናብ ካልእ ሃገር ምስ እትግዕዝ፡ ንርእስኻ ኣብ ኢድ የሆዋ ኢኻ እተማዕቍባ። የሆዋ ኸም ዚሓልየልካ ድማ ዝያዳ ይስምዓካ እዩ” በለ።

 ሩዲ ዝስሙ ኻብ ነዘርላንድስ ዝመጸ ኣብ መወዳእታ 50ታት ዕድሚኡ ዚርከብ ብዓል ሓዳር ከምዚ በለ፦ “ኣብ ግምባር፡ ማለት ኣብ ቅድሚት ኴንካ ብዛዕባ ሓቂ ሰሚዖም ንዘይፈልጡ ሓያሎ ሰባት ሓቂ ምክፋል ብዙሕ ዕግበት እዩ ዜምጽኣልካ። ሰባት ሓቂ ምስ ተቐበሉ ዚስምዖም ሓጐስ ክትርኢ ኸለኻ የሐጕሰካ እዩ።”

ሳሻ ዚብሃል ካብ ጀርመን ዝገዓዘ ኣብ መጀመርታ 40ታት ዕድሚኡ ዚርከብ ብዓል ሓዳር ድማ ከምዚ በለ፦ “ኵሉ ሳዕ ኣገልግሎት ክወጽእ ከለኹ፡ ንመጀመርታ ግዜ ሓቂ ዝሰምዑ ሰባት የጋጥሙኒ እዮም። ነዞም ከምዚኦም ዝበሉ ሰባት ብዛዕባ የሆዋ ኺፈልጡ ምሕጋዘይ ዓብዩ ዕግበት እዩ ዜምጽኣለይ።”

ኣስቱኮ ዝስማ ኻብ ጃፓን ዝመጸት ኣብ መፋርቕ 30ታት ዕድሚኣ እትርከብ ብዓልቲ ሓዳር ድማ ከምዚ በለት፦ “ቅድሚ ሕጂ፡ ኣርማጌዶን ቀልጢፋ ኽትመጽእ እየ ዝደሊ ነይረ። ናብ ቱርኪ ምስ ገዓዝኩ ግና፡ ክሳዕ ሕጂ ስለ እተዓገሰ ንየሆዋ አመስግኖ እየ። የሆዋ ዕላማኡ ንምፍጻም ንነገራት ብኸመይ ከም ዜተዓራሪ ምርኣየይ፡ ብዝያዳ ኪቐርቦ ሓጊዙኒ እዩ።”

ኣሊስያ እትብሃል ካብ ሩስያ ዝመጸት ኣብ መጀመርታ 30ታት ዕድሚኣ እትርከብ ሓብቲ ኸኣ ከምዚ በለት፦ “ኣብ ከምዚ ዓይነት ኣገልግሎት ንየሆዋ ምግልጋለይ፡ ሕያውነት የሆዋ ኽጥዕም ሓጊዙኒ እዩ።” (መዝ. 34:8) ወሲኻ ድማ፡ “የሆዋ ኣቦይ ጥራይ ዘይኰነስ፡ ፈታውየይ እውን እዩ፣ ኣብ ኣጸጋሚ እዋናት ከኣ ዝያዳ ኽፈልጦ ኽኢለ እየ። ዜሐጕስን በረኸት ዝመልኦን ህይወት እየ ዘሕልፍ ዘለኹ” በለት።

ሳላ እቲ ኣብ ቱርኪ እተገብረ ፍሉይ ወፈራ ስብከት፡ ብዙሓት ሰባት ብስራት ተበሲሮም እዮም። ግናኸ፡ ሕጂ እውን እንተ ዀነ፡ ገና ዘይተዓይየ ኽሊ ኣሎ። ናብ ቱርኪ ግዒዞም ዜገልግሉ ኣሕዋት፡ ብዛዕባ የሆዋ ሰሚዖም ዘይፈልጡ ሰባት ኵሉ ሳዕ ይረኽቡ እዮም። እሞኸ ኣብ ከምዚ ዝኣመሰለ ኽሊ ኸተገልግል ትደሊዶ፧ ትደሊ እንተ ዄንካ፡ ‘ኣዒንትኻ ኣልዒልካ፡ ግራውቲ ንዓጺድ ከም ዝጻዕደወ ርአ።’ (ዮሃ. 4:35) ‘ንዓጺድ ዝጻዕደወ’ ግራውቲ ኣብ ዘለዎ ኽፋል ዓለም ከተገልግል ትኽእል ዲኻ፧ ከምኡ ኽትገብር ሸቶ እንተ ኣልዩካ፡ ሸቶኻ ምእንቲ ኽትወቅዕ ካብ ሕጂ ኣድላዪ ስጕምትታት ውሰድ። ነቲ ብስራት “ክሳብ ወሰናት ምድሪ” ኣብ ምዝርጋሕ እተበርክቶ እጃም እንተ ኣዛይድካ፡ መወዳድርቲ ዘይብሉ ብዙሕ በረኸት ከም እትረክብ ርግጸኛ ኹን።—ግብ. 1:8።