MANE nia knaar nuʼudar laʼen ida atu hametin ninia umakain mak saida? Ema barak hanoin katak laʼen ida nia knaar importante liu mak buka osan atu tau matan ba ninia umakain, tanba husi kiʼik kedas sira rona ema koʼalia hanesan neʼe. Maibé tuir loloos, feen balu neʼebé moris ho osan no sasán barak mós sente katak sira-nia umakain ladún hakmatek. Feto ida iha rai-Españól hatete: “Tuir ema nia haree, haʼu-nia laʼen mak ema diʼak, maibé iha uma-laran, nia mak siʼak-teen.” Feen ida tan husi rai-Nijéria naran Joy mós hatete: “Se haʼu iha hanoin la hanesan ho haʼu-nia katuas-oan, nia sempre hatete mai haʼu: ‘Ó tenke rona haʼu tanba haʼu mak ó-nia laʼen.’”

Oinsá mak ita nuʼudar laʼen bele tau matan ba família ho domin? Ita bele halo saida deʼit atu hametin ita-nia umakain no fó “mahon” ba ita-nia feen?—Rute 1:9.

Maski Maromak hafolin mane ho feto hanesan deʼit, maibé Bíblia hatete katak sira ida-idak iha knaar neʼebé la hanesan iha uma-laran. Roma 7:2 hatete katak feto ida neʼebé kaben ona sei iha “ninia laʼen nia ukun-fuan” okos. Hanesan kompañia ida-idak iha xefe ida atu tau matan ba sira-nia membru hotu, Maromak mós fó knaar ba laʼen atu sai ulun ba ninia feen. (1 Korinto 11:3) Tan neʼe, laʼen nia pozisaun mak nuʼudar xefe neʼebé tau matan ba ninia umakain.

Maibé oinsá mak ita nuʼudar laʼen bele halaʼo ita-nia knaar neʼebé Maromak fó ba ita? Bíblia dehan: “Laʼen sira, kontinua hadomi imi-nia feen, hanesan Kristu mós hadomi kongregasaun.” (Éfeso 5:25) Maski Jesus Kristu la kaben, maibé ninia ezemplu bele ajuda ita hotu atu sai laʼen neʼebé diʼak. Mai ita buka-hatene oinsá.

Jesus fó kmaan ba ema neʼebé lori naha todan. Ba ema hotu neʼebé iha susar laran no hasoru problema oioin, Jesus hatete: “Mai besik haʼu. . . . Haʼu sei fó kmaan ba imi.” (Mateus 11:28, 29) Jesus fó kmaan ba ema hotu hodi kura sira-nia moras no ajuda sira hakbesik ba Maromak. Tanba ema hatene katak Jesus bele halo sira sente kmaan fali, ida-neʼe halo sira hakarak hakbesik liután ba Jesus.

Oinsá mak laʼen bele halo tuir Jesus? Laʼen sira tenke hanoin oinsá atu ajuda feen halo serbisu uma-laran. Feto barak mak sente hanesan Rosa, neʼebé hatete: “Haʼu sente haʼu mak hanesan atan ida ba haʼu-nia katuas-oan.” Maibé laʼen ida naran Kweku, neʼebé kontente ho nia feen, hatete: “Haʼu  husu beibeik ba haʼu-nia ferik-oan kona-ba serbisu uma-laran neʼebé haʼu bele halo atu ajuda nia. Tanba haʼu hadomi nia, haʼu mak husu uluk atu halo serbisu uma-laran, la hein nia mak husu haʼu.”

Jesus hanoin ba ema nia diʼak. Feto ida neʼebé terus ho moras boot ida durante tinan 12, bainhira nia rona katak Jesus halo milagre oioin hodi kura ema, nia hatete beibeik: “Se haʼu kona deʼit karik ninia hena, haʼu sei sai isin-diʼak.” Feto neʼe koʼalia loos. Nia hakbesik ba Jesus no kona Jesus nia hena. Iha tempu neʼe kedas, ninia moras la iha tan. Maski karik ema balu hanoin katak buat neʼebé feto halo neʼe la diʼak, maibé Jesus haree feto neʼe terus duni. * Tan neʼe, ho laran-diʼak Jesus hatete ba nia: “Sai isin-diʼak bá husi ó-nia moras boot.” Jesus la hamoe ka hatún feto neʼe, nia komprende feto neʼe iha moras boot duni. Sin, Jesus hanoin ema seluk nia susar no hatudu laran-diʼak ba sira.—Marcos 5:25-34.

 Oinsá mak laʼen bele halo tuir Jesus? Kuandu feen sai moras uitoan ka sente la diʼak, hanoin nia no hatudu pasiénsia bá. Koko atu komprende ninia sentimentu. Laʼen ida naran Ricardo hatete: “Se haʼu haree haʼu-nia feen nia emosaun tun-saʼe, haʼu hakaʼas an atu la koʼalia sai liafuan ruma neʼebé halo nia sente ladiʼak liután.”

Jesus gosta koʼalia ho ninia dixípulu sira. Jesus mak ema neʼebé kontente atu koʼalia ho ninia dixípulu sira. Nia hatete: “Buat hotu neʼebé haʼu rona husi Aman haʼu fó-hatene ona ba imi.” (João 15:15) Maski dala ruma Jesus haketak an husi ema seluk tanba nia hakarak hanoin kleʼan ka halo orasaun mesak, maibé dala barak nia mós koʼalia sai ninia hanoin no sentimentu ba ninia dixípulu sira. Porezemplu, kalan antes ema duun Jesus nuʼudar kriminozu ida no fó kastigu-mate ba nia, nia hatete ba ninia maluk sira: “Haʼu sente triste tebetebes.” (Mateus 26:38) Liután neʼe, maski dala ruma dixípulu sira hatudu hahalok la diʼak, maibé ida-neʼe la hanetik Jesus atu la koʼalia tan ho sira.—Mateus 26:40, 41.

Oinsá mak laʼen bele halo tuir Jesus? Ita presiza koʼalia sai ita-nia hanoin no sentimentu ba ita-nia feen. Iha laʼen balu neʼebé matenek atu koʼalia ho ema seluk, maibé iha uma-laran sira nonook deʼit, no ida-neʼe halo sira-nia feen sente triste. Maibé oinsá feen sira sente kuandu sira-nia laʼen koʼalia sai sira-nia hanoin no sentimentu? Feen ida naran Ana dehan: “Haʼu sente nia hadomi tebes haʼu, no haʼu sente besik ba nia.”

Maski feen nia hahalok ruma la kona ita-nia laran, maibé ita labele vinga ita-nia feen hodi la koʼalia tan ho nia. Feto ida hatete: “Kuandu haʼu-nia katuas-oan hirus haʼu, nia la koʼalia ho haʼu ba loron barak. Ida-neʼe halo haʼu sente sala no nia la hadomi ona haʼu.” Maibé laʼen ida naran Edwin hakaʼas an atu halo tuir Jesus nia ezemplu. Nia hatete: “Se haʼu sente hirus ba haʼu-nia feen, haʼu koko atu la hatán kedas, maibé haʼu buka tempu neʼebé diʼak ba ami naʼin-rua atubele koʼalia ba malu hodi rezolve problema.”

Joy, neʼebé temi tiha ona, nia haree katak husi tempu neʼebé nia laʼen komesa estuda Bíblia ho Testemuña ba Jeová, ninia hahalok neineik-neineik troka. Joy hatete: “Nia komesa hadiʼa ninia hahalok, no nia hakaʼas an tebes atu sai laʼen neʼebé diʼak hodi halo tuir Jesus nia ezemplu.” Feen-laʼen rihun ba rihun mak hadiʼa daudauk sira-nia moris kaben nian liuhusi Bíblia nia hanorin. Ita-Boot mós hakarak ka lae? Ita bele husu Testemuña ba Jeová ida kona-ba estuda Bíblia neʼebé la selu.