1. Kerea i kitẹ botonge mẹ̌těno si Yehuwa, i Amang i kitẹ makěndagẹ̌?

YEHUWA sěbạe makěndagẹ̌ si kitẹ. (Yoh. 3:16) I kitẹ mapulu mẹ̌těno si Amang i kitẹ makěndagẹ̌. Hakị u ene i kitẹ mẹ̌tawakal᷊i tadeạu ”sěngkanaung, mẹ̌kakěndagẹ̌ kere su keluarga, [dingangu] matal᷊ěntụ” su kěbị taumata, něngělembo su ”anạu sěmbaụ i kitẹ tamba pangangimang”. (1 Ptr. 3:8; Gal. 6:10) Su tempong anggota keluarga rohaning i kitẹ nakahombang masalah nakasusah naung i sire, i kitẹ mapulu mẹ̌tul᷊ung si sire.

2. Apa sarung ěndungang i kitẹ su pěngangěndungang ini?

² Kěbị apang mapulu makoạ bageang bọu kěluargang Yehuwa sarung makahombang situasi makasusah naung. (Mrk. 10:29, 30) Kụ ual᷊ingu pěngěngsuengu dunia ini seng kakạranine, ěndịu i kitẹ sauneng makahombang lawọ sasal᷊ukạ. Kerea i kitẹ mẹ̌tatul᷊ung sěmbaụ su wal᷊inẹ? Mahịe měmanda apa kaěndungang i kitẹ bọu běke soal i Lot, Ayub, dingangi Naomi. I kitẹ lai měngěndung soal u piram baụ masalah nikahombangengu anạu sěmbaụ i kitẹ dingangu carane i kitẹ botonge mẹ̌tul᷊ung si sire.

3. Kere seng nitodẹ su 2 Petrus 2:7,8, putusang dal᷊akị apa nikoạ i Lot, kụ apa tětal᷊e?

³ Lot němile nẹ̌tanạ su tal᷊oarang tau Sodom sěbạe amoral. Ene kai putusang dal᷊akị. (Basa 2 Petrus 2:7, 8.) Wilayah ene sěbạe masuburẹ̌, katewe i Lot nakahombang lawọ kasasigěsạ ual᷊ingu něngal᷊ing sarang Sodom. (Kej. 13:8-13; 14:12) Aramanung kawing i Lot sěbạe puluang mẹ̌tanạ su soa Sodom arau puluang su pirang katau apang mětẹ̌tanạ  sene, hakị u ene i sie tawe timuhụ si Yehuwa. I sie nate su tempong Mawu napakarěntang tahiti putung dingangu belerang sarang tampạ ene. Duang katau esẹ kaghiangu manga anạ i Lot lai nate. Lot nikailangengu wal᷊ene, arětạe, kụ sěbạe nakasusah naung ute i sie nikailangengu kawinge. (Kej. 19:12-14, 17, 26) Su situasi nakasusah naung ini, apa Yehuwa nikailangengu kasasabar’E si Lot? Tala.

4. Kerea Yehuwa masabarẹ̌ si Lot? (Pěmanda gambarẹ̌ sampul.)

⁴ Maning i Lot němile nẹ̌tanạ su soa Sodom, Yehuwa tatapẹ̌ timal᷊ěntụ si sie. Yehuwa něndolohẹ̌ darua malaekatẹ̌ gunang měnal᷊amatẹ̌ si Lot dingangu kěluargane. Manga malaekatẹ̌ ene něngoro si Lot lighạ sěbang bọu Sodom, katewe i Lot ”turusẹ̌ mědẹ̌děngụ”. Samurine, manga malaekatẹ̌ ene něněngal᷊ẹ̌ limang i Lot kụ nẹ̌bawa si sie dingangu kěluargane siměbang bọu soa ene. (Kej. 19:15, 16) Manga malaekatẹ̌ ene něngoro si Lot tal᷊ang sarang bul᷊udẹ̌. Katewe, i Lot tawe timuhụ si Yehuwa. I sie nẹ̌dorong tadeạu tumal᷊ang sarang soa karaniange. (Kej. 19:17-20) Yehuwa masabarẹ̌ dimaringihẹ̌ dorong i Lot, kụ němala si sie makoạ sarang soa ene. Kakạrěngụe, i Lot natakụ mẹ̌tanạ su soa ene kụ i sie něngal᷊ing sarang bul᷊udẹ̌, tampạ seng nitodẹ i Yehuwa kal᷊imona. (Kej. 19:30) Yehuwa kahěngang-hěngang masabarẹ̌ si Lot. Kerea i kitẹ botonge mẹ̌těno si Sie?

5-6. Kerea i kitẹ botonge tumol᷊e sasasa su 1 Tesalonika 5:14 su tempong mẹ̌těno su Mawu?

⁵ Kere i Lot, sěngkatau anggota keluarga rohaning i kitẹ aramanung někoạ putusang dal᷊akị kụ nakahombang tětal᷊e. Mạeng ene nariadi, apa koateng i kitẹ? I kitẹ aramanung mapulu maul᷊ị i sie něnarimạ apa seng nisawuhe. Kụ ene memang kahěngang. (Gal. 6:7) Katewe, i kitẹ botonge měkoạ barang limembong mapia. I kitẹ botonge mẹ̌těno cara Yehuwa nẹ̌tul᷊ung si Lot. Kerea carane?

⁶ Yehuwa něndolohẹ̌ malaekatẹ̌ bal᷊inẹ kětạeng pěgělị laingatẹ̌ si Lot, katewe lai gunang mẹ̌tul᷊ung si sie tadeạu maliwirẹ̌ bọu kawawinasang Sodom. Kerene lai, i kitẹ aramanung harusẹ̌ měgělị laingatẹ̌ su anạu sěmbaụ mạeng i sie někoạ barang makasilakạ si sie. Katewe, aramanung i kitẹ lai botonge mẹ̌tul᷊ung si sie. Maning i sie mal᷊ongge tumol᷊e sasasang Alkitapẹ̌, i kitẹ harusẹ̌ masabarẹ̌. Pẹ̌těnọe su darua malaekatẹ̌ kanini. Sul᷊ungu měngědo kụ mẹ̌těngkarau bọu anạu sěmbaụ i kitẹ, kapaelange i kitẹ mědeạ cara gunang mẹ̌tul᷊ung si sie. (1 Yoh. 3:18) I kitẹ aramanung harusẹ̌ kere měněngal᷊ẹ̌ matoghasẹ̌ limane, mangal᷊ene mẹ̌tul᷊ung si sie tumol᷊e sasasang Alkitapẹ̌.​—Basa 1 Tesalonika 5:14.

7. Kerea i kitẹ botonge mẹ̌těno cara Yehuwa měmanda si Lot?

⁷ Sěběnarẹ̌e, Yehuwa botonge kětạeng měmanda kurang i Lot. Katewe, i Sie tawe někoạ ene. I Sie něngahạ si Rasul Petrus gunang mẹ̌sěbạ i Lot kai taumata nihino. I kitẹ sěbạe mal᷊uasẹ̌ ual᷊ingu Yehuwa mapulu měngampung pẹ̌sasal᷊ang i kitẹ. (Mz. 130:3) Apa i kitẹ botonge mẹ̌těno cara Yehuwa němanda si Lot? Mạeng i kitẹ měmanda manga sipatẹ̌ mapia bọu anạu sěmbaụ, i kitẹ sarung limembong masabarẹ̌ si sire. Ini makakoạ si sire limembong gampang měnarimạ sasasang i kitẹ.

8. Mạeng i kitẹ matal᷊ěntụ, i kitẹ sarung měkoạ apa?

⁸ Bal᷊inẹ kere i Lot, Ayub tawe někoạ putusang dal᷊akị. Katewe, i Sie tatapẹ̌ nakahombang masalah mawěhạ. I sie nikailangengu arětạ, kedudukan su masyarakatẹ̌, dingangu nasakị mawěhạ. Kụ limembong  nakasusah naung ute mapul᷊o anạ i rẹ̌duang kawinge nate. Ayub lai nitokeng tatělu hapị palsu. Kawe nụe tatělu hapị i Ayub tawe timal᷊ěntụ si sie? Sěmbaụ alasange, ual᷊ingu i sire tawe nẹ̌tawakal᷊i makaěna apa sěběnarẹ̌e nariadi si Ayub. Tětal᷊e, i sire nẹ̌tiněna nẹ̌sal᷊a kụ makasarẹ̌ něnoke si Ayub. Kerea tadeạu i kitẹ tawe měkoạ pẹ̌sasal᷊a mẹ̌sul᷊ung? Pẹ̌tahěndung kětạeng Yehuwa masingkạ kěbị situasing taumata. Mạeng piạ anạu sěmbaụ nasigěsạ, daringihẹ̌ pakapia bawerane. Bọu ene lai, pẹ̌tawakal᷊i makapěndang susang naunge. Mạeng měkoạ ene, i kau makatodẹ pěndang sěngkanaung su anạu sěmbaụ.

9. Ual᷊ingu matal᷊ěntụ, i kitẹ tawe měkoạ apa, kụ kawe nụe?

⁹ Tatal᷊ěntụ makakoạ si kitẹ tawe mẹ̌bisara barang dal᷊akị soal u masalah nikahombangengu taumata wal᷊inẹ. Taumata puluang mẹ̌sampuhẹ̌ ene tawe makatoghasẹ̌ sidang. I sie kai makarusa sidang. (Amsal 20:19; Rm. 14:19) I sie tawe mapia naung, kụ mẹ̌bisara tawe tẹ̌tiněnang kal᷊imona. Bawerane sauneng makatědụ taumata apang nasigěsạ. (Amsal 12:18; Ef. 4:31, 32) Sul᷊ungu mẹ̌sampuhẹ̌, kapaelange i kitẹ mědeạ sipatẹ̌ mapia bọu taumata wal᷊inẹ kụ mẹ̌tiněna cara mẹ̌tul᷊ung si sie tumatěngo masalane.

10. Apa kaěndungang i kitẹ bọu bawera su Ayub 6:2, 3?

¹⁰ Basa Ayub 6:2, 3. Pẹ̌sěngsul᷊ẹ, i Ayub nẹ̌bisara ”tawe nipikirẹ̌ pakapia”. Katewe, samurine i sie něngakui apa niwerane ene nẹ̌sal᷊a. (Ayb. 42:6) Kere i Ayub, taumata nakahombang susah naung aramanung nẹ̌bisara tawe nipikirẹ̌ pakapia. Ěndịu i sie nẹ̌bisara sěmbaụ hal᷊ẹ̌ kụ samurine i sie nẹ̌sasěsilẹ̌. Apa harusẹ̌ koateng i kitẹ? I kitẹ tawe wotonge měmorotesẹ̌, katewe harusẹ̌ matal᷊ěntụ si sie. Pẹ̌tahěndung  Yehuwa tawe něndiadi si kitẹ gunang tumatěngo masalah dingangu kasasusah orasẹ̌ ini. Hakị u ene, i kitẹ tawe maherang mạeng sěngkatau ělang i Yehuwa masatia nẹ̌bisara tawe nipikirẹ̌ pakapia su tempong sěbạe nasusah naung. Maning i sie nẹ̌bisara tawe nẹ̌tatahino soal i Yehuwa arau soal i kitẹ, i kitẹ tawe wotonge mẹ̌pědu arau menghakimi si sie.​—Amsal 19:11

11. Su tempong měgělị sasasa, kerea manga penatua botonge mẹ̌těno si Elihu?

¹¹ Pẹ̌sěngsul᷊ẹ, taumata apang nakahombang masalah nakasusah naung aramanung perlu makaěbạ sasasa arau těgu. (Gal. 6:1) Kerea manga penatua botonge mẹ̌tul᷊ung si sie? I sire harusẹ̌ mẹ̌těno si Elihu. I sie dimaringihẹ̌ si Ayub dingangu piạ pěndang sěngkanaung. (Ayb. 33:6, 7) Elihu hědo něgělị sasasa si Ayub su tempong seng nakaěna tiněnang i Ayub. Manga penatua apang nẹ̌těno si Elihu sarung dumaringihẹ̌ pakapia kụ mẹ̌tawakal᷊i makaěna situasing tau ene. Bọu ene, su tempong i sire měgělị sasasa, i sire limembong gampang makakanoạ naungu tau nighělịkangu sasasa ene.

12. Su apang kawing dingangu darua anạe nate, apa pěngarune si Naomi?

¹² Naomi kai wawine masatia kụ makěndagẹ̌ si Yehuwa. Katewe su apang kawinge dingangu darua anạe esẹ nate, i sie mapulu měmal᷊ui arenge makoạ ”Mara”, mangal᷊ene ”Mapaị”. (Rut 1:3, 5, 20, ctk., 21) I Rut, sěngkatau anạ mantung i Naomi, turusẹ̌ dụděndingang si Naomi su tempo masigěsạ ene. I Rut tawe kětạeng nẹ̌tul᷊ung, katewe lai něhiborẹ̌ si Naomi. Rut něpakẹ bawera sederhana katewe bọu dal᷊ungu naung gunang měnodẹ i sie makěndagẹ̌ lai mapulu mẹ̌tul᷊ung si Naomi.​—Rut 1:16, 17.

13. Kawe nụe taumata apang nikapatengu kawing i sire harusẹ̌ makaěbạ pělahiborẹ̌ bọu i kitẹ?

¹³ Su tempong sěngkatau anggota keluarga rohaning i kitẹ nitěntangu kawinge ual᷊ingu papate, i sie harusẹ̌ makaěbạ pělahiborẹ̌ bọu i kitẹ. Sěngkawingang ene botonge isul᷊ung dingangu darua kalu timuwo mědẹ̌darěduhẹ̌. Su apang seng taunge nal᷊iu, hamụu kalu ene nẹ̌kakaị. Mạeng kalu sěmbaụ niěbụ arau nate, kalu sěmbaụ lai sarung sěbạe mapěngaruh. Kerene lai, su tempong sěngkatau nikapatengu kawinge, i sie aramanung sěbạe nasusah naung kụ pěndang ene marěngụ mailang. Ene nariadi si Paula. * Kawinge sěngkělěndịu nate, kụ i sie nẹ̌běke, ”Pěbawiahẹ̌kụ sěbạe nẹ̌bal᷊ui, kụ iạ seng tawẹ apa katatoghasẹ̌. Iạ nikailangengu hapị mapia. Iạ měbẹ̌běke kěbị hal᷊ẹ̌ si sie. I sie sěntiniạ ene su rěduhẹ̌ku su tempo mal᷊uasẹ̌ dingangu masusah naung. I sie sěntiniạ dụdaringihẹ̌ su tempong iạ mẹ̌běke masalahku. Iạ nẹ̌pěndang iạ mẹ̌sul᷊ung kere niwěka rarua.”

14-15. Kerea i kitẹ měhiborẹ̌ taumata apang nasusah naung ual᷊ingu kawinge nate?

¹⁴ Kerea i kitẹ měhiborẹ̌ taumata apang nasusah naung ual᷊ingu kawinge nate? Hal᷊ẹ̌ penting humotong ute mẹ̌bisara dingangu tau ene, maning i kau běga harusẹ̌ mẹ̌berang apa. I Paula, seng nisěbạ humotong, naul᷊ị, ”Iạ nakaěna taumata tawe nyaman mẹ̌bisara soal u papate. I sire aramanung matakụ mẹ̌sal᷊a wera. Katewe sěběnarẹ̌e, ene kapaelange sul᷊ungu tawe mẹ̌bera apa-apa.” Tau lụlahunsusah aramanung tawe měharapẹ̌ i kitẹ mẹ̌bera sěmbaụ hal᷊ẹ̌ matahuěna. I Paula nẹ̌bera, ”Iạ seng mal᷊uasẹ̌ maning hapịku kětạeng mẹ̌bera, ’Iạ lai nasusah naung.’”

¹⁵ I William, kawinge nate pira taung  tamai, nẹ̌běke, ”Iạ mal᷊uasẹ̌ mạeng taumata wal᷊inẹ mẹ̌běke manga hal᷊ẹ̌ mapia soal u kawingku. Ene nakakoạ si siạ mangimang taumata makěndagẹ̌ dingangu měngẹ̌ngarěga si sie. Hal᷊ẹ̌ kerene sěbạe nakatul᷊ung si siạ. Bawerang i sire nakahiborẹ̌, ual᷊ingu kawingku kai bageang penting su pěbawiahẹ̌ku, kụ i sie sěbạe maarěga si siạ.” Sěngkatau wawine wal᷊u arenge i Bianca, nělahẹ, ”Iạ sěbạe mahiborẹ̌ mạeng taumata wal᷊inẹ mẹ̌doa dingangku lai mẹ̌basa sěmbaụ arau darua ayatẹ̌ gunang iạ. Iạ mal᷊uasẹ̌ mạeng i sire mẹ̌bisara soal u kawingku dingangu dumaringihẹ̌ iạ mẹ̌bisara soal i sie.”

16. (a) Apa harusẹ̌ koateng i kitẹ gunang i sire apang lụlahunsusah? (b) Tumuhụ Yakobus 1:27, apa tanggung jawab i kitẹ?

¹⁶ Kere i Rut turusẹ̌ dụděndingang si Naomi seng nawal᷊u, i kitẹ lai harusẹ̌ turusẹ̌ mẹ̌tul᷊ung si sire apang lụlahunsusah. I Paula, seng nisěbạ humotong, nẹ̌bera, ”Su apang kawingku nate, lawọ taumata apidu nẹ̌tul᷊ung dingangu něhiborẹ̌ si siạ. Kakạrěngụe, i sire seng nasibukẹ̌ dingangu pěbawiahi sire. Katewe pěbawiahẹ̌ku seng kahěngang-hěngang nẹ̌bal᷊ui. Iạ sěbạe mạhiborẹ̌ mạeng piạ u makatahěndung piạ taumata lụlahunsusah kụ perlu makaěbạ pělahiborẹ̌ bul᷊ange arau taunge bọu papate ene nariadi.” Tantu, kěbị taumata nẹ̌tatěntang. Piạ kakělang masahawụ menyesuaikan diri dingangu situasi wuhu. Katewe, piạ lai apidu masusah naung mạeng měkoạ hal᷊ẹ̌ biasa kẹ̌koatenge dingangu taumata ikẹ̌kěndage. Cara taumata lụlahunsusah ene nẹ̌tatěntang. Katewe, pẹ̌tahěndung Yehuwa něgělị si kitẹ kesempatan  istimewa lai tanggung jawab gunang mẹ̌tul᷊ung dingangu měhiborẹ̌ si sire apang kawinge nate.​—Basa Yakobus 1:27.

17. Kawe nụe i sire apang nitěntangu kawing i sire harusẹ̌ makaěbạ pělahiborẹ̌?

¹⁷ Pirang katau harusẹ̌ tumatěngo kasasigěsạ dingangu susah naung ual᷊ingu nitěntangu kawing i sire. Ene nikapěndangeng i Joice. Kawinge něněntang si sie ual᷊ingu piạ wawine wal᷊inẹ. I sie nẹ̌bera, ”Pěndang tědụu naung ual᷊ingu nẹ̌cere ene limembong gěguwạ sul᷊ungu susah naung ual᷊ingu kawing nate. Mạeng i sie mate ual᷊ingu silakạ arau nasakị, ene bal᷊inẹ pilene. Katewe ini, kawingku němile něněntang si siạ. Iạ sěbạe nipakamea dingangu nihinakaneng.”

18. Apa wotonge koateng i kitẹ gunang i sire apang seng tawẹ apa kawing i sire?

¹⁸ Mạeng i kitẹ měkoạ barang mapia si sire apang seng tawẹ apa kawing i sire, ene něnodẹ i kitẹ kahěngang-hěngang makěndagẹ̌ si sire. Su tempo kere ini, i sire kahěngang-hěngang membutuhkan hapị mapia. (Amsal 17:17) Kerea i kau měnodẹ i kau hapị i sire? I kau botonge měmaringang si sire kumaěng. Kụ i kau lai botonge měrekreasi arau měnginjilẹ̌ dingangi sire. Arau, pẹ̌sěngsul᷊ẹ i kau lai botonge měmaringang si sire tumol᷊e ibadah keluarga. Mạeng i kau měkoạ ene, i kau sarung makal᷊uasẹ̌ si Yehuwa, ual᷊ingu i sie ”marěduhẹ̌ dingangi sire apang nasusah naung” kụ i Sie lai ”měndariagạ wawine wal᷊u”.​—Mz. 34:18; 68:5.

19. Tumuhụ 1 Petrus 3:8, apa harusẹ̌ koateng i kitẹ kěbị?

¹⁹ Seng mal᷊ighạ, su tempong Kararatuangu Mawu mẹ̌parenta su dunia, kěbị kasasigěsạ ”seng kawul᷊enang”. I kitẹ kěbị sarung mal᷊uasẹ̌ ual᷊ingu su tempo ene, ”manga hal᷊ẹ̌ kangerẹ seng tawe tahěndungang, arau saụ tumimbul᷊ẹ̌ su ral᷊ungu naung”. (Yes. 65:16, 17) Sarang tempo ene marěnta, karimạko i kitẹ kěbị mẹ̌tatul᷊ung dingangu měnodẹ kakěndagẹ̌ bọu bawera lai kakanoạ su keluarga rohaning i kitẹ.​—Basa 1 Petrus 3:8.