1. Kerea pěndangu lawọ taumata soal u měhal᷊ẹ̌?

KEREA pěndangu lawọ taumata su tampạu soal u měhal᷊ẹ̌? Bal᷊inẹ kere kangerẹ, orasẹ̌ ini su lawọ negeri, taumata měhal᷊ẹ̌ limembong masěghadẹ̌ dingangu limembong marěngụ. Ual᷊ingu tumanịu masibukẹ̌ měhal᷊ẹ̌, lawọ taumata tawẹ apa tempo gunang měngirul᷊e, mẹ̌komol᷊ẹ̌ dingangu keluarga, arau měngěndung soal u Mawu. (Pkh. 2:23) Katewe, piạ lai taumata madiri měhal᷊ẹ̌, kụ i sire mědẹ̌deạ alasang tadeạu tawe harusẹ̌ měhal᷊ẹ̌.​—Amsal 26:13, 14.

2-3. Yehuwa dingangi Yesus něgělị contoh apa soal u měhal᷊ẹ̌?

² Lawọ taumata su dunia ini tawe seimbang měmanda hal᷊ẹ̌. Katewe, i Yehuwa dingangi Yesus bal᷊inẹ kere i sire. I kitẹ masingkạ Yehuwa puluang měhal᷊ẹ̌. Yesus napakal᷊ahẹ ene, kụ naul᷊ị, ”I Amangku turusẹ̌ mělẹ̌hal᷊ẹ̌ sarang orasẹ̌ ini, hakị u ene iạ lai turusẹ̌ mělẹ̌hal᷊ẹ̌.” (Yoh. 5:17) Kěnang pẹ̌tiněna kěbị hal᷊ẹ̌ nikoạ u Mawu su tempong i Sie něndiadi lawọ malaekatẹ̌ dingangu alam semesta mal᷊oahẹ̌ ini. Pẹ̌tiněna lai manga hal᷊ẹ̌ masadadạ seng nikoạ u Mawu su dunia ini. Sěngkatau pemazmur nẹ̌bera, ”Apa nikoạ’U sěbạe mal᷊awọ, Oh Yehuwa! Kěbị ene nikoạ’U dingangu pelesa. Dunia napenẹu diadikang’U.”​—Mz. 104:24.

³ Yesus lai nẹ̌těno si Amange. I sie ”mělahal᷊ẹ̌ ahli”, kụ i sie nẹ̌tul᷊ung su tempong Mawu ”něndiadi langị”. (Amsal 8:27-31) Bọu ene, su tempong su dunia, Yesus někoạ hal᷊ẹ̌ makạlaherang. I sie nẹ̌pěndang hal᷊ẹ̌ ene mẹ̌sul᷊ungu kaěng, kụ apa nikoạe něnodẹ i sie nirolohu Mawu.​—Yoh. 4:34; 5:36; 14:10.

4. Yehuwa dingangi Yesus něgělị contoh apa soal u měngirul᷊e?

⁴ Yehuwa dingangi Yesus něgělị contoh mapaelẹ̌ si kitẹ soal u měhal᷊ẹ̌ masěghadẹ̌. Katewe, ene bal᷊inẹ mangal᷊ene měngirul᷊e tawe penting. Yehuwa tawe makapěndang mal᷊owe, hakị u ene i Sie tawe harusẹ̌ měngirul᷊e tadeạu saụ  matoghasẹ̌. Alkitapẹ̌ memang naul᷊ị Yehuwa ”něngirul᷊e” su apang bọu něndiadi langị dingangu dunia. (Kel. 31:17) Katewe, bawera ”něngirul᷊e” sini mangal᷊ene Yehuwa něngědo něndiadi kěbị haghi kụ i Sie měmẹ̌manda dingangu nakaěbạ karal᷊uasẹ̌ bọu apa seng nikoạ’E. Yesus lai něhal᷊ẹ̌ masěghadẹ̌ su tempong su dunia. Katewe, i sie něpakẹ tempo gunang měngirul᷊e lai kumaěng dingangu manga hapịe.​—Mat. 14:13; Luk. 7:34.

5. Manga ělangu Mawu masigěsạ měkoạ apa?

⁵ Alkitapẹ̌ němahangsang ělangu Mawu gunang masěmangatẹ̌ su tempong měhal᷊ẹ̌. Ělangu Mawu harusẹ̌ marading kụ tawe wotonge mamalasẹ̌. (Amsal 15:19) Aramanung i kitẹ měhal᷊ẹ̌ gunang měnukụ kebutuhan keluarga. Kụ kěbị tumatol᷊eng i Kristus lai piạ tanggung jawab gunang měněntiro habarẹ̌ mapia. Katewe, i kitẹ lai perlu měngirul᷊e. Apa pẹ̌sěngsul᷊ẹ i kau masigěsạ měmahiạ tempo gunang měhal᷊ẹ̌, měnginjilẹ̌, dingangu měngirul᷊e? Kerea tadeạu i kau seimbang soal u měhal᷊ẹ̌ dingangu měngirul᷊e?

6. Kerea běke su Markus 6:30-34 něnodẹ i Yesus seimbang soal u měhal᷊ẹ̌ dingangu měngirul᷊e?

⁶ Seimbang soal u měhal᷊ẹ̌ ene penting. Ual᷊ingu laahạ bọu Mawu, Datu Salomo němohẹ, ”Piạ tempo seng nitantu gunang . . . kěbị hal᷊ẹ̌.” I sie nẹ̌sěbạ soal u mẹ̌sinuang, měmangung, sumangị, luměge, mẹ̌sal᷊ai, dingangu hal᷊ẹ̌ bal᷊inẹ. (Pkh. 3:1-8) Nal᷊ahẹ, měhal᷊ẹ̌ dingangu měngirul᷊e kai darua bageang penting su pěbawiahẹ̌. Yesus seimbang soal u měhal᷊ẹ̌ dingangu měngirul᷊e. Su sěngkatempo, manga murite buhudeng nawal᷊ị bọu něnginjilẹ̌. I sire sěbạe sibukẹ̌ sarang ”tawẹ apa tempo gunang kumaěng”. Yesus nẹ̌bera, ”Mahịe i kitẹ makoạ sarang tampạ marěmasẹ̌ kụ měngirul᷊e kadodọ.” (Basa Markus 6:30-34.) Nal᷊ahẹ, maning i Yesus dingangu manga murite masibukẹ̌ kụ tawe nakapěngirul᷊e mapaelẹ̌, Yesus masingkạ i sire kěbị perlu měngirul᷊e.

7. Apa gunane mạeng i kitẹ měngěndung soal u Sabatẹ̌?

⁷ Pẹ̌sěngsul᷊ẹ, i kitẹ perlu měngirul᷊e bọu kegiatan kẹ̌koateng i kitẹ sabang ěllo. Ene nal᷊ahẹ bọu pengaturan Sabatẹ̌ sabang misa nikoạu Mawu gunang tau Israel. Maning i kitẹ seng tawe harusẹ̌ tumuhụ Hukung Musa, i kitẹ botonge makaěbạ gunane mạeng měngěndung soal u Sabatẹ̌. Ene makatul᷊ung si kitẹ měmarikěsa kerea pěndang i kitẹ soal u měhal᷊ẹ̌ dingangu měngirul᷊e.

8. Tumuhụ Keluaran 31:12-15, Sabatẹ̌ kai ěllo gunang apa?

⁸ Hengetangu Mawu naul᷊ị su apang bọu něndiadi haghing hal᷊ẹ̌ karěngụe ”ěnungu ěllo”, Mawu něngirul᷊e bọu hal᷊ẹ̌’E kụ seng tawe něndiadi apa-apa su dunia. (Kej. 2:2) Katewe, Yehuwa puluang měhal᷊ẹ̌, kụ i Sie ”turusẹ̌ mělẹ̌hal᷊ẹ̌” gunang měkoạ hal᷊ẹ̌ bal᷊inẹ. (Yoh. 5:17) Kere i Yehuwa něhal᷊ẹ̌ ěnungu ”ěllo” kụ něngirul᷊e su ”ěllo” kapitune, i Sie lai něngoro tau Israel gunang měngirul᷊e sabang ěllo kapitune. Mawu nẹ̌bera Sabatẹ̌ kai tatiala gunang i Sie dingangu tau Israel. Ene kai ”ěllo gunang měngirul᷊e kụ ene istimewa . . . [dingangu] masusi gunang Yehuwa”. (Basa Keluaran 31:12-15.) Tawẹ apa taumata botonge měhal᷊ẹ̌, sarang lai manga rariọ, ělang, dingangu binatang. (Kel. 20:10) Hukung ene nakakoạ taumata limembong fokus su hal᷊ẹ̌ rohani.

9. Kerea manga těmbonangu agama su zaman i Yesus tawe seimbang soal u Sabatẹ̌?

⁹ Ěllong Sabatẹ̌ ene mapaelẹ̌ gunang  ělangu Mawu. Katewe, manga těmbonangu agama su zaman i Yesus někoạ haghing atorang sěbạe kaku soal u ěllong Sabatẹ̌. Contone, i sire nẹ̌sěding taumata měnipo gandum gunang kanengang arau mapakapia taumata masakị su ěllong Sabatẹ̌. (Mrk. 2:23-27; 3:2-5) Yesus naul᷊ị su tumatol᷊ene manga atorang ene bal᷊inẹ apa ikẹ̌kapulung Mawu.

10. Tumuhụ Matius 12:9-12, kerea pěndang i Yesus soal u Sabatẹ̌?

¹⁰ Yesus dingangu manga tumatol᷊ene bọu bangsa Yahudi, tụtol᷊e Sabatẹ̌ ual᷊ingu matuhụ su Hukung Musa. * Katewe, Yesus nẹ̌bisara dingangu někoạ lawọ hal᷊ẹ̌ gunang měnodẹ tawe nẹ̌sal᷊a mạeng měkoạ barang mapia dingangu mẹ̌tul᷊ung taumata su ěllong Sabatẹ̌. Yesus naul᷊ị, ”I kitẹ botonge měkoạ barang mapia su ěllong Sabatẹ̌.” (Basa Matius 12:9-12.) Tumuhụ si Yesus, měkoạ manga hal᷊ẹ̌ ene tawe limawang hukung soal u Sabatẹ̌. Kěbị apa nikoạ i Yesus něnodẹ i sie masingkạ alasang Mawu nẹ̌dorong manga ělang’E měkoạ Sabatẹ̌. Su ěllo ene, ělangu Mawu měngirul᷊e bọu hal᷊ẹ̌ i sire tadeạu botonge fokus měngibadah su Mawu. Yesus tantu nihiking su keluarga tụtol᷊e Sabatẹ̌ gunang měngibadah su Mawu. Bọu apa i kitẹ masingkạ? Alkitapẹ̌ naul᷊ị su tempong i Yesus su soa asal᷊e, Nazaret, i sie simuẹ̌ su sinagoga kụ dimarisị gunang mẹ̌basa ”kere wiasa kẹ̌koatenge su ěllong Sabatẹ̌”.​—Luk. 4:15-19.

11. I sai nakoạ pẹ̌tatěnoěng si Yesus soal u měhal᷊ẹ̌ masěghadẹ̌?

¹¹ Yusuf, papạ angkat i Yesus, tantu něněntiro si Yesus tadeạu makoạ basẹ̌ u kalu. Kụ, i sie lai tantu něněntiro kerea pěndangu Mawu soal u měhal᷊ẹ̌. (Mat. 13:55, 56) Yesus tantu nakasilo kerea i Yusuf něhal᷊ẹ̌ masěghadẹ̌ ěllo-ěllo gunang měnukụ kebutuhan anggota kěluargane seng kakạl᷊awọe. Samurine, Yesus nẹ̌bera su manga murite, ”Sěngkatau mělahal᷊ẹ̌ harusẹ̌ makaěbạ bawaehe.” (Luk. 10:7) Nal᷊ahẹ, Yesus masingkạ kerea měhal᷊ẹ̌ masěghadẹ̌.

12. Manga ayatẹ̌ sude něnodẹ i Paulus masingkạ kerea měhal᷊ẹ̌ masěghadẹ̌?

¹² Rasul Paulus lai masingkạ kerea měhal᷊ẹ̌ masěghadẹ̌. Hal᷊ẹ̌e kahumotongange ute měhabarẹ̌ su taumata wal᷊inẹ soal i Yesus dingangu apa nitěntirong Yesus. Katewe, Paulus lai něhal᷊ẹ̌ gunang měnukụ kebutuhan i sie hala. Tau Tesalonikạ masingkạ i Paulus ”něhal᷊ẹ̌ masěghadẹ̌ dingangu nal᷊owe ěllo hěbi” tadeạu i sie tawe makoạ ”bawawaěng mal᷊ěghadẹ̌” gunang taumata wal᷊inẹ. (2 Tes. 3:8; Kis. 20:34, 35) Su manga ayatẹ̌ ene, i Paulus aramanung nẹ̌bisara soal u hal᷊ẹ̌e měkoạ tenda. Su tempong su Korintus, i sie nẹ̌tanạ su wal᷊eng i Akuila dingangi Priskila kụ něhal᷊ẹ̌ dingangi sire ”ual᷊ingu keterampilan i sire mẹ̌sul᷊ung, ene kai měkoạ tenda”. Su tempong Paulus naul᷊ị i sie něhal᷊ẹ̌ ”ěllo hěbi”, ene bal᷊inẹ mangal᷊ene i sie něhal᷊ẹ̌ kụ tawe něngirul᷊e. I sie lai měngẹ̌ngirul᷊e, contone su ěllong Sabatẹ̌. Su ěllo ene i sie měnginjilẹ̌ su tau Yahudi, ual᷊ingu tau Yahudi lai tawe něhal᷊ẹ̌ su ěllong Sabatẹ̌.​—Kis. 13:14-16, 42-44; 16:13; 18:1-4.

13. Apa wotonge kaěndungang i kitẹ bọu i Paulus?

¹³ Rasul Paulus nakoạ pẹ̌tatěnoěng mapaelẹ̌. Maning i sie harusẹ̌ měhal᷊ẹ̌, i sie tatapẹ̌ marading ”měhabarẹ̌ habarẹ̌ mapia bọu Mawu”. (Rm. 15:16; 2 Kor. 11:23) I sie lai němahangsang taumata wal᷊inẹ gunang měkoạ hal᷊ẹ̌ mẹ̌sul᷊ung. Hakị u ene, i Akuila dingangi Priskila kai ’hapị sěngkapěhal᷊ẹ̌ dingangi [Paulus] gunang melayani si Kristus Yesus’. (Rm. 12:11; 16:3) Paulus lai němahangsang tau Korintus tadeạu ”sibukẹ̌ měkoạ lawọ hal᷊ẹ̌ gunang Tuang”. (1 Kor. 15:58; 2 Kor. 9:8) Yehuwa lai něngahạ si Rasul Paulus gunang měmohẹ, ”Mạeng piạ u madiri měhal᷊ẹ̌, abe wala i sie kumaěng.”​—2 Tes. 3:10.

14. Apa mangal᷊ene bawerang i Yesus su Yohanes 14:12?

¹⁴ Hal᷊ẹ̌ paling penting koateng i kitẹ su ěllo pěngěngsuenge ini ute měnginjilẹ̌ dingangu měkoạ muritẹ̌. Kụ, i Yesus seng naul᷊ị kal᷊imona manga murite sarung měkoạ hal᷊ẹ̌ limembong gěguwạ bọu apa seng nikoạe. (Basa Yohanes 14:12.) Ini bal᷊inẹ mangal᷊ene i kitẹ sarung měkoạ mukjizat kere i Yesus. Katewe, mạeng isul᷊ung dingangi Yesus, tumatol᷊ene sarung měnginjilẹ̌ dingangu měněntiro su limembong lawọ tampạ, su limembong lawọ taumata, dingangu tempone limembong marěngụ.

15. Manga kakiwal᷊o apa harusẹ̌ tiněnang i kitẹ, kụ kawe nụe?

¹⁵ Mạeng i kau mělẹ̌hal᷊ẹ̌, kěnang pẹ̌tiněna manga kakiwal᷊o ini: ’Apa su tampạ pělahal᷊ẹ̌kang taumata masingkạ iạ marading měhal᷊ẹ̌? Apa iạ někoạ pakapia hal᷊ẹ̌ku dingangu nakasue ene su tempone?’ Mạeng i kau simimbahẹ̌ iya, aramanung bosẹ̌u mangimang si kau. Kụ, ini makakoạ manga hapị su pělahal᷊ẹ̌kangu limembong mapulu dumaringihẹ̌ habarẹ̌ mapia. Bọu ene lai, su soal u měnginjilẹ̌ dingangu měněntiro, i kau botonge mẹ̌tiněna manga kakiwal᷊o ini: ’Apa taumata masingkạ iạ marading měnginjilẹ̌? Apa iạ někoạ  persiapan pakapia gunang měnginjilẹ̌? Apa iạ masahawụ saụ mẹ̌tiwo si sire apang mapulu dumaringihẹ̌? Kụ, apa iạ marading tụtol᷊e haghing cara měnginjilẹ̌?’ Mạeng i kau simimbahẹ̌ iya, i kau sarung mal᷊uasẹ̌ su tempong měkoạ pelayanan.

16. Kerea pěndang i Yesus dingangu manga rasule soal u měngirul᷊e, kụ kawe nụe ene nẹ̌tatěntang dingangu pěndangu lawọ taumata orasẹ̌ ini?

¹⁶ Yesus masingkạ pẹ̌sěngsul᷊ẹ i sie dingangu manga rasule perlu měngirul᷊e. Katewe, lawọ taumata su zaman i Yesus dingangu lai su zaman i kitẹ piạ pěndang mẹ̌sul᷊ung kere tau esẹ kalạ su papinintu i Yesus. Esẹ ene nẹ̌bera su watangenge, ”I kau botonge mẹ̌santai, kumaěng, měnginung, dingangu měbiahẹ̌ mal᷊uasẹ̌.” (Luk. 12:19; 2 Tim. 3:4) I sie nẹ̌pěndang hal᷊ẹ̌ sěbạe penting su pěbawiahẹ̌ ene kai měngirul᷊e dingangu měbiahẹ̌ mal᷊uasẹ̌. Katewe, Yesus dingangu manga rasule tawe kerene.

17. Su tempong tawe něhal᷊ẹ̌, kerea i kitẹ měpakẹ pakapia tempong i kitẹ?

¹⁷ Orasẹ̌ ini, i kitẹ mẹ̌tawakal᷊i mẹ̌těno si Yesus. Su tempong tawe něhal᷊ẹ̌, i kitẹ tawe kětạeng měpakẹ tempo gunang měngirul᷊e katewe lai gunang měnginjilẹ̌ dingangu měngibadah. Měnginjilẹ̌ dingangu měngibadah ene penting si kitẹ. Hakị u ene, i kitẹ turusẹ̌ mẹ̌tawakal᷊i měkoạ manga hal᷊ẹ̌ ene gunang Yehuwa. (Ibr. 10:24, 25) Maning nẹ̌pasiarẹ̌, i kitẹ tatapẹ̌ duměnta su pěngangibadang su tampạ ene, kụ i kitẹ lai mědeạ kesempatan gunang měnginjilẹ̌.​—2 Tim. 4:2.

18. Datung i kitẹ, Kristus Yesus, mapulu i kitẹ měkoạ apa?

¹⁸ I kitẹ sěbạe mal᷊uasẹ̌ ual᷊ingu Datung i kitẹ, Kristus Yesus, tawe nẹ̌dorong i kitẹ měkoạ limembong mal᷊awọ bọu apa wotonge ikakoạ i kitẹ. (Ibr. 4:15) I sie lai nẹ̌tul᷊ung si kitẹ tadeạu seimbang soal u měhal᷊ẹ̌ dingangu měngirul᷊e. Yesus mapulu i kitẹ piạ tempo gunang měngirul᷊e. I sie lai mapulu i kitẹ měhal᷊ẹ̌ masěghadẹ̌ gunang měnukụ kebutuhan dingangu měkoạ hal᷊ẹ̌ makal᷊uasẹ̌, ene kai měkoạ muritẹ̌. Su pěngangěndungang tuhụe, i kitẹ sarung měngěndung apa nikoạ i Yesus gunang mapakawebasẹ̌ si kitẹ bọu pẹ̌tatahuělang sěbạe matingkaị.