Msaidie Mtoto Wako Akabiliane na Huzuni

KATIKA duka moja la vitabu, mama aliyefadhaika alimfokea hivi muuzaji: “Duka lenu limejaa vitabu lakini hamna kitabu hata kimoja cha kumsaidia mtoto wangu!” Mama huyo alikuwa akitafuta mwongozo wa kumsaidia mwana wake kukabiliana na kifo cha ghafula cha mshiriki wa karibu wa familia.

Mama huyo alikuwa na sababu nzuri ya kuhangaika. Inahuzunisha kama nini kwa mtoto mdogo kukabiliana na kifo cha mpendwa! Watoto wanafanikiwa wanapotunzwa na familia zao, lakini mtu fulani ambaye mtoto ana uhusiano wa karibu sana naye anaweza kufa. Ukiwa mzazi, unaweza kumsaidia mtoto wako jinsi gani ikiwa mpendwa fulani anakaribia kufa au tayari amekufa?

Bila shaka, kwa kuwa umempoteza mpendwa wako, unakabiliana na hisia zako mwenyewe; huenda ukahisi kuwa umelemewa. Hata hivyo, usisahau kwamba mtoto anahitaji msaada wako. “Mara kwa mara, watoto huwa wanasikia habari fulani watu wanapozungumza, na wakiachwa peke yao, mara nyingi wanapotosha habari hizo au wanazielewa vibaya,” chasema kitabu kimoja kinachosambazwa na hospitali fulani huko Minnesota, Marekani. Kinaongezea hivi: “Watoto wanapaswa kuambiwa ukweli.” Hivyo huenda likawa jambo la hekima kuwafafanulia watoto wako mambo ya hakika, ikitegemea jinsi wanavyoelewa. Si rahisi kufanya hivyo, kwa sababu uwezo wa watoto wa kuelewa mambo unaweza kutofautiana sana.—1 Wakorintho 13:11.

Jinsi ya Kufafanua Kifo

Watafiti fulani wanasema kwamba wazazi wanapozungumza na mtoto kuhusu kifo, wanapaswa kuwa waangalifu kuhusu kutumia maneno kama vile “kulala,” “kupotea,” au “kwenda.” Kutumia maneno kama hayo bila kuyafafanua kunaweza kumtatanisha mtoto mdogo. Bila shaka, kwa kufaa Yesu alilinganisha kifo na usingizi. Lakini kumbuka kwamba hakuwa akizungumza na watoto. Zaidi ya hilo, aliufafanua mfano huo. Yesu aliwaambia wanafunzi wake hivi: “Lazaro rafiki yetu anapumzika.” Ijapokuwa wanafunzi walikuwa watu wazima, “walifikiri [Yesu] alikuwa akisema juu ya kupumzika katika usingizi.” Hivyo, Yesu akafafanua jambo hilo kwa kusema: “Lazaro amekufa.” (Yohana 11:11-14) Ikiwa watu wazima wanahitaji ufafanuzi ulio wazi kama  huo, je, watoto hawahitaji ufafanuzi ulio wazi hata zaidi?

“Huenda mzazi akatumia lugha isiyoshtua anapomweleza mtoto wake kuhusu kifo,” wanasema watungaji Mary Ann Emswiler na James P. Emswiler, “lakini anapofanya hivyo, anaweza kufanya mtoto awe na maoni ambayo hakuwa nayo mwanzoni na yanayoweza kumwogopesha au kumdhuru.” Kwa mfano, kumwambia mtoto wako kwamba mpendwa aliyekufa amelala tu kunaweza kumfanya ahofu kwamba akilala usiku, huenda asiamke tena. Akiambiwa tu kwamba mtu aliyekufa “ameenda,” mtoto anaweza kuhisi kwamba mtu huyo amemkataa au amemwacha.

Wanapojaribu kumweleza mtoto kuhusu kifo, wazazi wengi wamegundua kwamba watoto wanaelewa haraka zaidi maneno rahisi ya moja kwa moja kuliko wanavyoelewa mawazo magumu au lugha ya mfano. (1 Wakorintho 14:9) Watafiti wanapendekeza kwamba umtie moyo mtoto wako akuulize maswali na azungumzie mambo yanayomhangaisha. Ukizungumza naye kwa ukawaida huenda ukafaulu kumfanya aelewe mambo vizuri na kugundua njia nyingine za kumsaidia mtoto wako.

Chanzo cha Mwongozo Unaotegemeka

Wakati anapoomboleza, mtoto atatazamia umpe mwongozo, utegemezo, na majibu. Hivyo, unaweza kupata wapi habari inayotegemeka kuhusu kifo? Watu wengi wamegundua kwamba Biblia ni chanzo kinachotegemeka cha faraja na tumaini. Inaandaa habari za kweli kuhusu chanzo cha kifo, hali ya wafu, na tumaini kwa ajili ya wapendwa wetu waliokufa. Ukweli ulio wazi kwamba “wafu, hawajui lolote kamwe” unapaswa kumsaidia mtoto kufahamu kuwa mpendwa wake aliyekufa hateseki. (Mhubiri 9:5) Zaidi ya hilo, katika Biblia, Mungu ametupa tumaini la kuwaona tena wapendwa wetu waliokufa katika dunia paradiso.—Yohana 5:28, 29.

Ukitumia Maandiko Matakatifu, unaweza kumsaidia mtoto wako kujifunza kwamba Biblia inaandaa mwongozo unaotegemeka na faraja katika hali yoyote yenye kutaabisha. Wakati huohuo, mtoto wako ataona kwamba ukiwa mzazi unategemea Neno la Mungu ili kupata mwelekezo kuhusu mambo muhimu maishani.—Methali 22:6; 2 Timotheo 3:15.

Maswali Yako Yajibiwa

Unapomsaidia mtoto wako kukabiliana na kifo cha mpendwa, huenda ukakumbana na hali zenye kutatanisha. Unaweza kufanya nini? * Acha tufikirie maswali fulani ya kawaida yanayoweza kutokea.

• Je, nimfiche mtoto wangu huzuni yangu? Ni jambo la kawaida kutaka kumlinda mtoto wako. Lakini je, ni kosa kwa mtoto wako kukuona ukiomboleza? Wazazi wengi wameona kwamba inafaa kuwa wanyoofu kuhusu huzuni yao, na hivyo kumwonyesha mtoto wao kwamba ni jambo la kawaida kuhuzunika. Wazazi fulani wamezungumza na watoto wao kuhusu watu mbalimbali katika Biblia walioomboleza waziwazi. Kwa mfano, Yesu alitokwa na machozi Lazaro rafiki yake alipokufa. Yesu hakuficha hisia zake.—Yohana 11:35.

• Je, mtoto wangu anapaswa kuhudhuria programu ya mazishi katika chumba cha kuhifadhia maiti, kando ya kaburi, au ahudhurie hotuba ya mazishi? Ikiwa mtoto atahudhuria, huenda ikafaa kumweleza mapema yatakayotukia, na ni kwa nini programu ya mazishi inafanywa. Bila shaka, chini ya hali fulani, wazazi wanaweza kuamua kwamba kuna sababu nzuri kwa nini watoto wao hawapaswi kuwepo katika  programu hiyo. Watoto wanaohudhuria mazishi yanayoendeshwa na Mashahidi wa Yehova wanaweza kunufaika kutokana na hotuba inayotegemea Biblia. Zaidi ya hilo, “upendo mwororo” unaoonyeshwa miongoni mwa wahudhuriaji unaweza kufanya tukio hilo liwe lenye maana na kumfariji mtoto pia.—Waroma 12:10, 15; Yohana 13:34, 35.

• Je, niongee na mtoto wangu kumhusu mpendwa aliyekufa? Watafiti fulani wanasema kwamba ukiepuka kabisa kuzungumza kumhusu, huenda mtoto wako akakata kauli kimakosa kwamba unaficha jambo fulani kumhusu mtu aliyekufa au kwamba unajaribu kumsahau. Mwandishi Julia Rathkey anasema hivi: “Ni muhimu kuwasaidia watoto wajifunze kuishi na kumbukumbu hizo bila kuogopa.” Kuzungumza kwa uhuru kumhusu aliyekufa na pia kutaja mambo mazuri kumhusu yeye na maisha yake, kunaweza kusaidia kukabiliana na huzuni. Wazazi Mashahidi wanawafariji watoto wao kwa tumaini la Biblia la ufufuo katika dunia paradiso ambapo magonjwa na kifo havitakuwapo tena.—Ufunuo 21:4.

• Ninaweza kumsaidia jinsi gani mtoto wangu anapoomboleza? Anapokabiliana na huzuni, huenda mtoto wako akaathirika kimwili kwa kuwa mgonjwa. Anaweza kukasirika ama kusumbuka kwa sababu ya kuhisi kwamba amefadhaika na hana uwezo. Usishangae mtoto wako anapolemewa na hisia za hatia, anapokufuata bila kukuacha, au anapokuwa na wasiwasi ukichelewa kurudi nyumbani ama ukiwa mgonjwa. Unaweza kukabiliana jinsi gani na msukosuko ambao mtoto wako anapitia? Mtoto wako anapaswa kuhisi kwamba unatambua kuna tatizo fulani. Hivyo, uwe na utambuzi na uchunguze hali hiyo kadiri muda unavyopita. Usimwelewe mtoto wako vibaya au kupunguza uzito wa jinsi anavyoathiriwa na kifo cha mpendwa. Mtegemeze kwa ukawaida, na umhimize aulize maswali na awasiliane kwa uhuru. “Kupitia faraja kutokana na Maandiko,” unaweza kuimarisha tumaini la mtoto wako na lako pia.—Waroma 15:4.

• Ninapaswa kurudia tena shughuli za kawaida za familia na mambo mengine wakati gani? Wataalamu wanasema kwamba unapaswa kuendeleza shughuli za kawaida za familia. Inasemekana kwamba kufanya hivyo kunasaidia sana kukabiliana na huzuni. Wazazi wengi ambao ni Mashahidi wa Yehova wamegundua kwamba kuendeleza ratiba ya kiroho, kutia ndani funzo la Biblia la familia na kuhudhuria mikutano ya Kikristo, kunaweza kuimarisha familia na kuitia nguvu.—Kumbukumbu la Torati 6:4-9; Waebrania 10:24, 25.

Mpaka wakati ambapo Yehova Mungu atakomesha magonjwa na kifo, mara kwa mara watoto watakabili huzuni inayotokana na kifo. (Isaya 25:8) Hata hivyo, wakipata uhakikisho na utegemezo unaofaa, watoto wanaweza kukabiliana kwa mafanikio na kifo cha mpendwa.

[Maelezo ya Chini]

[Picha katika ukurasa wa 19]

Mtie moyo mtoto wako akuulize maswali na azungumzie mambo yanayomhangaisha

[Picha katika ukurasa wa 20]

Dumisha ratiba, kutia ndani funzo lenu la Biblia la familia