Vijana Huuliza

Ninapaswa Kujua Nini Kuhusu Kuvuta Sigara?

Hebu tazama sababu zifuatazo, halafu utie alama hii ✔ kwenye kisanduku kilicho na sababu ambazo wewe ungetoa.

□ Mimi ni mdadisi

□ Ninakabiliana na mfadhaiko

□ Ninataka kukubaliwa na wengine

□ Ningependa kupunguza uzito wangu

IKIWA umetia alama katika kisanduku chochote hapo juu, basi una sababu zinazofanana na za vijana ambao huvuta sigara au wanaotaka kuvuta. * Kwa mfano:

Kutosheleza udadisi. “Nilitaka sana kujua jinsi mtu anavyohisi anapovuta sigara, kwa hiyo, siku moja nilichukua sigara kutoka kwa msichana mmoja shuleni nami nikaenda nje na kuivuta.”—Tracy.

Kukabiliana na mfadhaiko na kutaka kukubalika. “Watoto fulani shuleni husema, ‘Ninahitaji kuvuta sigara,’ kisha baadaye wanasema, ‘Ah, sasa niko sawa!’ Nilipofadhaika, nilitamani pia kuvuta sigara ili nijihisi kama wao.”—Nikki.

Kupunguza uzito. “Wasichana fulani huvuta sigara ili wapunguze uzito—ni rahisi zaidi kuliko kujinyima chakula!”—Samantha.

Lakini hata kabla hujawasha sigara kwa mara ya kwanza—au kwa mara ya pili—hebu tua kwanza na ufikiri. Usiwe kama samaki anayeuma chambo kwenye ndoano. Ni kweli kwamba samaki huyo atafaidika kidogo tu, lakini atalipia kwa uhai wake! Badala yake, fuata shauri la Biblia, na utumie ‘uwezo wako mzuri wa kufikiri.’ (2 Petro 3:1) Jibu maswali yafuatayo.

Unajua Nini Hasa Kuhusu Kuvuta Sigara?

Andika kweli au si kweli kwenye sentensi zifuatazo.

a. ․․․ Kuvuta sigara hupunguza mfadhaiko.

b. ․․․ Moshi wote ninaovuta utatoka nje.

c. ․․․ Kuvuta sigara hakutadhuru afya yangu hadi nitakapokuwa mzee.

d. ․․․ Kuvuta sigara kutanifanya niwavutie zaidi watu wa jinsia tofauti.

e. ․․․ Nikivuta sigara, ni mimi tu nitakayeumia.

f. ․․․ Mungu hajali iwapo ninavuta sigara au la.

Majibu

a. Kuvuta sigara hupunguza mfadhaiko.—Si kweli. Ingawa kuvuta sigara huondoa kwa muda maumivu makali yanayowapata watu baada ya  kuacha, wanasayansi wamegundua kwamba nikotini huongeza kiwango cha homoni zinazomfanya mtu afadhaike.

b. Moshi wote ninaovuta utatoka nje.—Si kweli. Uchunguzi fulani unaonyesha kwamba zaidi ya asilimia 80 ya chembe za moshi wa sigara ambao unavuta hukaa mwilini.

c. Kuvuta sigara hakutadhuru afya yangu hadi nitakapokuwa mzee.—Si kweli. Ingawa athari za uvutaji wa sigara huongezeka kadiri unavyoendelea kuvuta, kuna madhara mengine ambayo hutokea mara moja. Watu fulani huwa waraibu baada ya kuvuta sigara moja tu. Uvutaji wa sigara utaathiri uwezo wa mapafu yako kuvuta hewa, na huenda ukawa na kikohozi cha kudumu. Ngozi yako itapata makunyanzi mapema. Uvutaji wa sigara utazidisha uwezekano wa kupungua kwa uwezo wa kufanya ngono, matatizo ya kushtuka-shtuka, na kushuka moyo.

d. Kuvuta sigara kutanifanya niwavutie zaidi watu wa jinsia tofauti.—Si kweli. Mtafiti Lloyd Johnston aligundua kwamba vijana ambao huvuta sigara “hawawavutii sana watu wa jinsia tofauti.”

e. Nikivuta sigara, ni mimi tu nitakayeumia.—Si kweli. Moshi wa sigara huua maelfu ya watu kila mwaka, utadhuru familia yako, rafiki zako, na hata wanyama wako vipenzi.

f. Mungu hajali iwapo ninavuta sigara au la.—Si kweli. Wale ambao wanataka kumpendeza Mungu lazima wajisafishe wenyewe “kila unajisi wa mwili.” (2 Wakorintho 7:1) Hakuna shaka kwamba kuvuta sigara hunajisi mwili. Ikiwa utachagua kujitia unajisi, ujiumize na pia uumize wengine kwa kutumia tumbaku, huwezi kuwa rafiki ya Mungu.—Mathayo 22:39; Wagalatia 5:19-21.

Unaweza Kukataa Jinsi Gani?

Kwa hiyo, utafanya nini ikiwa utapewa sigara? Huenda ukasema hivi kwa njia rahisi na kwa uthabiti, “Hapana sitaki, mimi sivuti sigara.” Kumbuka kwamba huo ni uamuzi wako, hata ikiwa utalazimishwa kuvuta sigara au hata kudhihakiwa. Huenda ukasema hivi:

● “Niliona sigara inaweza kudhuru afya yangu na hivyo nikaamua sitavuta hata kidogo.”

● “Ninapanga kufanya mambo fulani na sitaweza kuyatimiza ikiwa sitakuwa nikipumua.”

Lakini kama vijana walionukuliwa mwanzoni mwa habari hii, huenda ukagundua kwamba mkazo mkubwa unatokana na tamaa yako mwenyewe ya kuvuta sigara. Ikiwa hilo ni kweli, unaweza kukabili tamaa hii kwa kufikiri zaidi kuhusu maswali kama vile:

● Je, kwa kweli nitapata faida zozote kwa kuvuta sigara? Kwa mfano, nikiamua kuvuta sigara ili tu niwapendeze wengine, je, kwa kweli nitakubalika machoni pao ikiwa sifanyi mambo mengine ya kuwapendeza? Kwa kweli, je, ningependa kuwa rafiki ya watu ambao wangefurahi kuniona nikidhuru afya yangu?

● Kuvuta sigara kutanigharimu pesa ngapi, kutaniletea matatizo gani ya afya, au kutaathiri jinsi gani uhusiano wangu na watu wengine?

 ● Je, niko tayari kuharibu uhusiano wangu pamoja na Mungu kwa sababu ya kuvuta sigara?

Namna gani ikiwa tayari wewe ni mraibu wa kuvuta sigara. Unaweza kufanya nini ili uache?

Jinsi ya Kuacha Kuvuta Sigara

1. Jisadikishe. Andika sababu zako za kuacha kuvuta sigara, na uzipitie kwa ukawaida. Tamaa ya kuwa safi machoni pa Mungu inaweza kukusaidia sana kuacha.—Waroma 12:1; Waefeso 4:17-19.

2. Tafuta msaada. Ikiwa umekuwa ukivuta sigara kisiri, sasa ndio wakati wa kuwaeleza wengine na kutafuta msaada. Waeleze wale ambao umekuwa ukiwaficha kuhusu uvutaji wako wa sigara, na uwaombe wakusaidie kuacha. Ikiwa unataka kumtumikia Mungu, mwombe akusaidie.—1 Yohana 5:14.

3. Andika tarehe ya kuacha. Andika kwenye kalenda yako siku ambayo umeazimia kuacha kuvuta sigara, na isiwe zaidi ya majuma mawili. Waeleze rafiki zako pamoja na familia yako kwamba unaacha kuvuta sigara tarehe hiyo.

4. Tafuta na uharibu. Kabla ya tarehe uliyoweka kufika, pekua kila mahali chumbani, kwenye gari, na hata kwenye nguo zako uone ikiwa kuna sigara zozote. Ziharibu zote. Haribu viberiti vyote na visahani vya kuweka majivu.

5. Kabiliana na athari za kuacha kuvuta sigara. Kunywa maji mengi au maji ya matunda, na upate usingizi wa kutosha. Kumbuka kwamba athari hizo zitadumu kwa muda mfupi tu, lakini faida utakazopata zitadumu milele!

6. Epuka vishawishi. Epuka maeneo au hali zitakazochochea tamaa ya kuvuta sigara tena. Huenda hata ukahitaji kuepuka kushirikiana na watu wanaovuta sigara.—Methali 13:20.

7. Epuka visingizio. Usijidanganye kwa kusema, “Nitavuta mara moja tu.” Visingizio vya namna hiyo humfanya mtu arudie uraibu wake tena. —Yeremia 17:9.

Usiwaruhusu Wengine Wakudanganye

Kila mwaka, makampuni ya sigara hutumia mabilioni ya pesa katika matangazo ya biashara. Bila shaka wanajua kwamba vijana wengi watashawishiwa kuanza kuvuta sigara na kuwa waraibu wakati ujao.

Usiruhusu wauzaji wa sigara wachukue pesa zako. Kwa nini ukubali kunaswa na mtego wao? Wafanyabiashara hao na vijana wenzako wanaovuta sigara hawakutakii mema. Badala ya kuwasikiliza, sikiliza shauri linalopatikana katika Biblia na “ujifaidi mwenyewe.”—Isaya 48:17.

[Maelezo ya Chini]

[Sanduku/Picha katika ukurasa wa 27]

VIJANA WENZAKO WANASEMA NINI?

“Mtu yeyote akiniuliza kwa nini sivuti sigara, nitamjibu hivi, ‘Kwa sababu sitaki kufanya mapafu yangu yawe meusi na kufupisha maisha yangu.’”

“Mtu akinipa sigara nivute, nitamwambia, ‘Sitaki.’ Akijaribu kunilazimisha, nitamwambia, ‘Unajaribu kuninyima haki yangu ya kujiamulia? Hilo ni jambo la kushangaza sana siku hizi!’”

[Picha]

Benjamin

Heather

[Sanduku katika ukurasa wa 28]

● JE, WAJUA?

Tumbaku isiyo na moshi—kama vile tumbaku inayotafunwa —inaweza kuwa na nikotini nyingi zaidi kuliko sigara na ina kemikali zaidi ya 25 zinazoweza kutokeza kansa na zinaweza kuongeza uwezekano wa kushikwa na kansa ya koo na ya kinywa.

[Sanduku katika ukurasa wa 28]

MBONA USIWAULIZE WAZAZI WAKO?

Ni rahisi zaidi kukabiliana na msongo wa marika ukiwa umejitayarisha. Mbona usiwaombe wazazi wako mwe na vipindi vya mazoezi ili utajitayarishe kumjibu mtu yeyote atakayekupa sigara? Mwombe mzazi wako aigize kama kijana anayekushinikiza uvute sigara. Dokezo: Tumieni sehemu “Kukabiliana na Mkazo” inayopatikana kwenye ukurasa wa 132 na 133 wa kitabu Maswali Ambayo Vijana Huuliza—Majibu Yafanyayo Kazi, Buku la 2, ili upate madokezo mazuri kuhusu jinsi unavyoweza kujibu.

[Picha katika ukurasa wa 28]

Kama samaki anayeuma chambo kwenye ndoano, mvutaji sigara hufaidika kidogo tu lakini analipia kwa uhai wake