Mwanamume aliketi ardhini, mwili wake ukiwa umejaa majipu yenye maumivu makali kuanzia utosini hadi kwenye nyayo za miguu. Mwazie, akiwa ameinamisha kichwa, mabega yameshuka, akiwa peke yake, hana nguvu hata za kuwafukuza wadudu wanaomzunguka. Akiwa ameketi katika majivu kuonyesha anaomboleza, alikuwa akikuna ngozi yake yenye ugonjwa kwa kipande cha chungu. Zamani alikuwa mtu aliyeheshimiwa na watu wote lakini sasa alidharauliwa! Marafiki, majirani, na watu wa ukoo walikuwa wamemkimbia. Watu wote, kutia ndani watoto, walimdhihaki. Alifikiri kwamba Mungu wake, Yehova, alikuwa amemgeuka pia, lakini alikuwa amekosea.—Ayubu 2:8; 19:18, 22.

Mwanamume huyo alikuwa Ayubu. Mungu alisema hivi kumhusu: “Hakuna yeyote aliye kama yeye duniani.” (Ayubu 1:8) Karne nyingi baadaye, Yehova bado alimwona Ayubu kuwa mtu wa pekee kati ya wanaume waadilifu.—Ezekieli 14:14, 20.

Je, unakabili hali ngumu na matatizo? Simulizi la Ayubu linaweza kukufariji sana. Linaweza kukusaidia kuelewa vizuri zaidi sifa moja ambayo kila mtumishi mwaminifu wa Mungu anahitaji, yaani, utimilifu. Wanadamu wanaonyesha utimilifu wanapoendelea kujitoa kwa Mungu kikamili na kufanya mapenzi yake hata chini ya hali ngumu. Acha tujifunze mengi kuhusu hilo kupitia Ayubu.

Inaonekana kwamba mwanamume mwaminifu Musa aliandika simulizi la maisha ya Ayubu muda fulani baada ya Ayubu kufa. Akiongozwa na roho ya Mungu, Musa alifunua matukio ya hapa duniani ambayo yalimwathiri Ayubu na pia baadhi ya matukio mbinguni.

Mwanzoni mwa simulizi hilo, tunamwona Ayubu akiwa na maisha mazuri na yenye furaha. Alikuwa mwanamume tajiri, aliyejulikana na kuheshimiwa katika nchi ya Usi—huenda eneo lililo kaskazini ya Arabia. Alishiriki vitu alivyokuwa navyo pamoja na wenye uhitaji na akawatetea na kuwalinda wasiojiweza. Ayubu na mke wake walibarikiwa kupata watoto kumi. Zaidi ya yote, Ayubu alikuwa mwanamume wa kiroho. Alitafuta kwa bidii kumpendeza Yehova kama watu wake wa ukoo wa mbali Abrahamu, Isaka, Yakobo, na Yosefu walivyofanya. Kama wazee hao wa ukoo, Ayubu alitenda kama kuhani wa familia yake, alitoa dhabihu kwa ukawaida kwa niaba ya watoto wake.—Ayubu 1:1-5; 31:16-22.

Hata hivyo, ghafla kabisa hali inabadilika. Tunapata maono ya mambo yanayotendeka mbinguni, na tunajifunza mambo ambayo Ayubu hangeweza kujua. Malaika waaminifu wa Yehova walikuwa wamekusanyika mbele za Mungu, kisha malaika mwasi Shetani akaingia miongoni mwao. Yehova alijua kwamba Shetani alimdharau mwanamume mwaminifu Ayubu, hivyo, Mungu akaongea na Shetani na kumwonyesha utimilifu wa pekee wa Ayubu. Shetani akajibu hivi kwa ujasiri: “Je, Ayubu anamwogopa Mungu bure? Je, wewe hukuweka ukuta wa ulinzi kumzunguka yeye na nyumba yake na kila kitu alicho nacho?” Shetani anachukia watu wenye utimilifu. Wanapojitoa kwa Yehova Mungu kwa moyo wote, wanafunua kwamba kwa kweli Shetani ni msaliti asiye na upendo hata kidogo. Kwa hiyo, Shetani alisisitiza kwamba Ayubu alimtumikia Mungu kwa sababu za kichoyo. Shetani alidai kwamba ikiwa Ayubu angepoteza kila kitu angemlaani Mungu mbele za uso wake.—Ayubu 1:6-11.

Ayubu hakujua, lakini Yehova alikuwa amemkabidhi pendeleo kubwa: Mthibitishe Shetani kuwa mwongo. Shetani aliruhusiwa kumnyang’anya Ayubu kila kitu alichokuwa nacho. Aliambiwa tu asimguse Ayubu mwenyewe. Hivyo, kwa hamu Shetani akaanza kufanya kazi yake ya kinyama. Kwa siku moja tu, Ayubu alipata mapigo mabaya sana yaliyofuatana. Aligundua kwamba mifugo yake—kwanza ng’ombe na punda, kisha kondoo, halafu ngamia—waliangamizwa ghafla. Jambo baya hata zaidi, watumishi waliochunga mifugo hiyo pia waliuawa. Kisa kimoja kilihusisha kile kilichoripotiwa kwa Ayubu kuwa “moto kutoka kwa Mungu”—labda radi. Kabla ya Ayubu kuelewa kikamili kifo cha watumishi wake au umaskini uliomkumba sasa, akapata pigo kubwa zaidi. Watoto wake kumi walikuwa wamekusanyika katika nyumba ya mkubwa wao wakati ambapo ghafla upepo mkali uliipiga nyumba na kuiangamiza, na watoto wote wakafa papo hapo!—Ayubu 1:12-19.

Ni vigumu au hata haiwezekani kuwazia jinsi Ayubu alivyohisi. Alirarua mavazi yake, akanyoa nywele zake, na kuanguka sakafuni. Ayubu alikata kauli kwamba Mungu alikuwa amempa vitu vyote hivyo kisha akavichukua. Kwa werevu, Shetani alifanya ionekane kana kwamba Mungu ndiye aliyesababisha majanga yaliyompata. Hata hivyo, Ayubu hakumlaani Mungu kama Shetani alivyotarajia. Badala yake, Ayubu alisema: “Jina la Yehova na liendelee kusifiwa.”—Ayubu 1:20-22.

Shetani akiwa amekasirika, alikataa kushindwa. Kwa mara nyingine, alifika mbele za Yehova kulipokuwa na mkutano pamoja na malaika. Na kwa mara nyingine tena, Yehova alisifu utimilifu wa Ayubu, ambao ulikuwa umedumu licha ya mashambulizi yote ya Shetani. Shetani akamjibu hivi kwa dharau: “Ngozi kwa ngozi. Mtu atatoa kila kitu alicho nacho ili aokoe uhai wake. Lakini, ili mambo yabadilike, nyoosha mkono wako upige mfupa na nyama yake, na kwa hakika atakutukana mbele za uso wako mwenyewe.” Shetani alikuwa na uhakika kwamba ikiwa Ayubu angekuwa mgonjwa sana, angemkana Mungu. Kwa kuwa Yehova alikuwa na uhakika kabisa kwamba Ayubu angedumisha ushikamanifu wake, akamruhusu Shetani amfanye kuwa mgonjwa—maadamu tu Shetani asimuue Ayubu.—Ayubu 2:1-6.

Muda mfupi baadaye, Ayubu alipigwa na ugonjwa mbaya kama ilivyosimuliwa mwanzoni. Maskini mke wake! Tayari alikuwa anaombolezea kifo cha watoto wake kumi, na sasa alilazimika kumwona mume wake akiteseka sana, bila kuweza kumsaidia! Akiwa amesononeka, alipaaza sauti na kusema: “Je, bado unashika kabisa utimilifu wako? Mtukane Mungu, ufe!” Mwanamke huyo hakuwa akizungumza kama mke ambaye Ayubu alimfahamu na kumpenda. Ayubu angeweza tu kusema kwamba alikuwa akizungumza kama mtu ambaye alikuwa amepoteza akili. Hata hivyo, bado alikataa kumtukana Mungu wake. Hakusema chochote ambacho kingehesabiwa kuwa dhambi.—Ayubu 2:7-10.

Je, ulijua kwamba simulizi hilo halisi linakuhusu wewe moja kwa moja? Ona kwamba Shetani alitoa dai hilo lenye chuki si tu kuelekea Ayubu bali dhidi ya wanadamu kwa ujumla. Alisema hivi: “Mtu atatoa kila kitu alicho nacho ili aokoe uhai wake.” Kwa maneno mengine, Shetani anaamini kwamba hakuna yeyote kati yetu anayeweza kudumisha utimilifu! Anasisitiza kwamba wewe humpendi Mungu kikweli, kwamba utamwacha haraka ili uokoe uhai wako. Kwa kweli, Shetani anasema kwamba wewe ni mbinafsi kama yeye! Je, ungependa kumthibitisha kuwa mwongo? Kila mmoja wetu ana pendeleo hilo. (Methali 27:11) Acheni sasa tuone changamoto ambayo Ayubu angekabili baada ya hapo.

Wanaume watatu waliomjua Ayubu—Biblia inawataja kuwa waandamani au marafiki—waliposikia kuhusu matatizo aliyokabili walisafiri kwenda kumtembelea na kumfariji. Walipomwona kutoka mbali, hawangeweza kumtambua. Akiwa na maumivu makali, na ngozi yake ikiwa nyeusi kwa sababu ya ugonjwa, alikuwa amebadilika sana. Wanaume hao watatu—Elifazi, Bildadi, and Sofari—walionyesha huzuni yao kwa kuomboleza kwa sauti na kujitupia mavumbi kichwani. Kisha wakaketi kwenye udongo karibu na Ayubu na hawakusema jambo lolote. Kwa juma zima waliketi hapo, usiku na mchana, bila kusema lolote. Hatupaswi kufikiri walinyamaza ili kufariji, kwa kuwa hawakuuliza maswali yoyote na hata hawakujaribu kupata habari zaidi—waliona tu kwamba Ayubu alikuwa na maumivu makali sana.—Ayubu 2:11-13; 30:30.

Mwishowe, Ayubu alilazimika kuanzisha mazungumzo. Kwa maumivu mengi sana, aliilaani siku aliyozaliwa. Alifunua sababu moja kuu iliyomfanya ahuzunike sana. Alifikiri kwamba Mungu ndiye chanzo cha matatizo yake! (Ayubu 3:1, 2, 23) Ingawa bado alikuwa mwanamume mwenye imani, Ayubu alihitaji faraja. Lakini waandamani wake walipoanza kuzungumza, Ayubu aligundua kwamba hali ilikuwa nzuri zaidi walipokuwa wamenyamaza.—Ayubu 13:5.

Elifazi, ambaye huenda alikuwa na umri mkubwa zaidi na alimzidi umri Ayubu, ndiye aliyezungumza kwanza. Baadaye, wale wengine walizungumza pia. Kwa ujumla, tunaweza kusema kwamba walifuata hatua za Elifazi bila kufikiri. Huenda baadhi ya mambo waliyosema hayakuonekana kuwa na madhara, kwa sababu walirudia tu mambo waliyosikia watu wakisema kumhusu Mungu kama vile jinsi alivyo juu, jinsi anavyowaadhibu watu wabaya, na kuwathawabisha wema. Hata hivyo, tangu mwanzoni walikosa kuonyesha fadhili. Elifazi alitumia mawazo yake mwenyewe kusababu kwamba kwa kuwa Mungu ni mwema naye huwaadhibu watu wabaya, na inaonekana wazi kwamba Ayubu alikuwa akiadhibiwa, basi wanapaswa kufikia mkataa gani? Si bila shaka Ayubu amekosea kwa njia fulani? —Ayubu 4:1, 7, 8; 5:3-6.

Haishangazi kwamba Ayubu alikasirishwa na njia hiyo ya kufikiri. Aliipinga kwa uthabiti. (Ayubu 6:25) Lakini washauri hao watatu wa Ayubu walikuwa na uhakika kwamba alikuwa na hatia ya dhambi iliyofichwa; ni lazima awe alifanya kitu fulani ili astahili kupatwa na mambo hayo mabaya. Elifazi alimshutumu Ayubu kuwa mwenye kimbelembele, mwovu, na kwamba hakumwogopa Mungu. (Ayubu 15:4, 7-9, 20-24; 22:6-11) Sofari alimwambia Ayubu atupilie mbali uovu wake na aache kufurahia dhambi. (Ayubu 11:2, 3, 14; 20:5, 12, 13) Naye Bildadi akasema jambo la kikatili sana. Alisema kwamba lazima wana wa Ayubu walitenda dhambi, hivyo walistahili kufa!—Ayubu 8:4, 13.

Wanaume hao walifanya jambo baya hata zaidi. Mbali tu na kusema kwamba Ayubu hakuwa mwaminifu kwa Mungu, walidai kwamba ni bure hata kujaribu kudumisha utimilifu! Katika maneno yake ya utangulizi, Elifazi alizungumza kuhusu ufunuo aliopata kutoka roho fulani asiyeonekana. Mkataa ambao Elifazi alifikia kutoka kwa mawasiliano hayo na roho mwovu ulikuwa mbaya: Eti Mungu “hana imani na watumishi wake, naye huona kwamba malaika wake wana kasoro.” Njia hiyo ya kufikiri inamaanisha kwamba wanadamu hawawezi kumpendeza Mungu! Baadaye, Bildadi alidai kwamba utimilifu wa Ayubu haukuwa muhimu machoni pa Mungu—kama tu mnyoo usivyo na thamani!—Ayubu 4:12-18; 15:15; 22:2, 3; 25:4-6.

Je, umewahi kujaribu kumfariji mtu aliye na maumivu makali? Si rahisi. Lakini tunaweza kujifunza mengi kutoka kwa waandamani wa Ayubu waliokuwa wamekosea—mengi kuhusu kile ambacho hatupaswi kusema. Licha ya kwamba walisema maneno mengi makubwa na kusababu kwa njia yenye makosa, wanaume hao watatu hawakumrejelea Ayubu kwa jina lake hata mara moja! Hawakutafakari jinsi Ayubu alivyoumia moyoni na hawakuona uhitaji wa kushughulika naye kwa wororo. * Hivyo, ikiwa mtu unayemjali ameshuka moyo, jaribu kuwa mchangamfu, kupendezwa naye kibinafsi, na kumwonyesha fadhili. Jitahidi kuimarisha imani na ujasiri wake, na kumsaidia kumtegemea Mungu na aamini kwamba Mungu ana fadhili, rehema, na haki. Hivyo ndivyo Ayubu angewafanyia waandamani wake ikiwa wangekuwa na matatizo kama yake. (Ayubu 16:4, 5) Lakini aliitikiaje mashambulizi hayo yenye kuendelea dhidi ya utimilifu wake?

Jamani, tayari Ayubu alikuwa ameshuka moyo kabla ya majadiliano hayo kuanza. Tangu mwanzo, Ayubu alikiri kwamba baadhi ya maneno yake yalikuwa “mazungumzo ya ovyoovyo” na “maneno ya mtu aliyekata tamaa.” (Ayubu 6:3, 26) Ni rahisi kuelewa kwa nini hali ilikuwa hivyo. Alisema mambo hayo kwa sababu alikuwa na maumivu ya moyoni. Pia, yalionyesha kwamba hakuelewa kabisa mambo yaliyokuwa yakitukia. Kwa sababu ya misiba iliyokumba familia yake ghafla na iliyoonekana kuwa isiyo ya kawaida, Ayubu alifikiri kimakosa kwamba Yehova ndiye aliyeisababisha. Kulikuwa na matukio muhimu ambayo Ayubu hakuyajua, hivyo alifikia mkataa usiofaa kutokana na kufikiri kimakosa.

Hata hivyo, Ayubu alikuwa mwanamume mwenye imani yenye kina na yenye nguvu. Imani yake ilionekana kupitia maneno aliyosema katika mjadala huo mrefu—maneno ambayo ni ya kweli, mazuri, na yanayotutia moyo sasa. Alipozungumzia maajabu ya uumbaji, alimtukuza Mungu katika njia ambazo hakuna mwanadamu angeweza kujua bila msaada wa Mungu. Kwa mfano, alisema kwamba Yehova ‘anaining’iniza dunia mahali pasipo na kitu,’ jambo ambalo wanasayansi hawakujua hadi mamia ya miaka baadaye. * (Ayubu 26:7) Ayubu alipozungumzia tumaini lake la wakati ujao, alikuwa na uhakika ambao wanaume wengine wenye imani yenye nguvu walikuwa nao pia. Ayubu aliamini kwamba ikiwa kifo kingekatisha maisha yake, Mungu angemkumbuka, angemtamani, na mwishowe angemrudishia uhai.—Ayubu 14:13-15; Waebrania 11:17-19, 35.

Namna gani suala la utimilifu? Elifazi na marafiki wake wawili walisisitiza kwamba utimilifu wa mwanadamu hauna thamani machoni pa Mungu. Je, Ayubu alikubaliana na fundisho hilo la uovu? La hasha! Ayubu alisisitiza kwamba Mungu anathamini utimilifu wetu. Alisema hivi akiwa na uhakika kumhusu Yehova: ‘Atatambua utimilifu wangu.’ (Ayubu 31:6) Isitoshe, Ayubu aliona wazi kwamba njia ya kufikiri kimakosa ya wafariji wake ilikuwa shambulizi dhidi ya utimilifu wake. Ilimchochea Ayubu kuongea kwa muda mrefu kuliko alivyokuwa amezungumza. Hotuba hiyo hatimaye iliwafanya wanaume hao watatu wanyamaze.

Ayubu alielewa kwamba utimilifu wake ulihusisha maisha yake ya kila siku. Hivyo alitetea jinsi alivyoishi na jinsi alivyotenda. Kwa mfano, aliepuka ibada ya sanamu; aliwatendea wengine kwa fadhili na heshima; aliendelea kuwa safi kimaadili, akiithamini ndoa yake; na zaidi ya yote, alidumisha ushikamanifu wake kwa Mungu wa pekee wa kweli, Yehova. Hivyo Ayubu aliweza kusema hivi kwa moyo wake wote: “Mpaka nitakapokufa, sitaukana utimilifu wangu!”—Ayubu 27:5; 31:1, 2, 9-11, 16-18, 26-28.

Je, una maoni kama ya Ayubu kuhusu utimilifu? Ni neno rahisi kutamka, lakini Ayubu alielewa kwamba haitoshi tu kusema tuna utimilifu. Tunaonyesha kwamba tumejitoa kikamili kwa Mungu kwa moyo wote tunapomtii na kufanya yaliyo sawa machoni pake katika shughuli zetu za kila siku, hata tunapokabili hali ngumu. Tukiishi hivyo, bila shaka tutamfurahisha Yehova na kumuudhi Shetani, kama Ayubu alivyofanya miaka mingi iliyopita. Hiyo ndiyo njia bora zaidi ya kuiga imani ya Ayubu!

Lakini simulizi la Ayubu linaendelea. Alikuwa amepoteza usawaziko, akakazia hasa uadilifu wake mwenyewe na kusahau kumtetea Mungu wake. Alihitaji kurekebishwa na kupata msaada wa kiroho. Na bado alikuwa na maumivu makali na huzuni, alihitaji sana faraja ya kweli. Yehova angemfanyia nini mwanamume huyu mtimilifu na mwenye imani? Makala nyingine katika mfululizo huu itajibu maswali hayo.