KHAOLO EA LESHOME LE METSO E MEHLANO
O Ile a Emela Batho ba Molimo
1-3. (a) Ke hobane’ng ha e ka ’na eaba Esthere o ne a tšohile ha a nahana ho ea ho monna oa hae? (b) Re tlil’o tšohla lipotso life ka Esthere?
ESTHERE o ile a leka ho khoba matšoafo ha a ea a lebile lebaleng la ntlo ea borena Shushane. Ho ne ho se bonolo. Lintho tsohle qhobosheaneng eo li ne li entsoe ka tsela e hlollang—litšoantšo tsa teng tse betliloeng ka mebala-bala tsa lipoho tse mapheo, tsa ba tšoereng liqha, tsa litau tse maboteng a litene a pentiloeng ka pente e benyang, litšiea tsa majoe tse khabisitsoeng le liemahale tse ntle, esita le sebaka se phahameng seo qhobosheane ena e neng e le ho sona pel’a Lithaba Tsa Zagrose tse letseng lehloa le nōka ea metsi a hloekileng ea Choaspes e bonahalang tlaasana mane. Morero oa tsona kaofela, e ne e le ho hopotsa moeti e mong le e mong ka matla a maholohali a monna eo Esthere a neng a ea ho eena, ea neng a ipitsa “morena e moholo.” Morena eo e ne ebile e le monna oa hae.
2 Monna oa hae! Assueruse o ne a fapane hōle le mofuta oa monna eo ngoanana leha e le ofe ea tšepahalang oa Mojuda a neng a ka nyaloa ke eena! * O ne a sa latele mehlala e metle e kang oa Abrahama, monna eo ka boikokobetso a ileng a mamela taelo ea Molimo ea hore a mamele Sara, mosali oa hae. (Gen. 21:12) Morena eo o ne a sa tsebe hakaalo kapa ho hang a sa tsebe letho ka Molimo oa Esthere, Jehova, hammoho le Molao oa Hae. Leha ho le joalo, Assueruse o ne a tseba molao oa Persia, haesita le molao o neng o akarelletsa o thibelang eona ntho eo Esthere a neng a le mothating oa ho e etsa. Ntho eo e ne e le eng? Molao o ne o re motho leha e le ofe ea ka hlahang ka pel’a morena oa Persia a sa mo bitsa o ne a lokeloa ke lefu. Esthere o ne a sa bitsoa, empa o ile a ea ho morena ho ntse ho le joalo. Ha a atamela lebaleng le ka hare moo morena a neng a ka ’mona a ntse a le teroneng ea hae, e ka ’na eaba o ile a ikutloa eka o ikisa lehanong la tau.—Bala Esthere 4:11; 5:1.
3 Ke hobane’ng ha a ile a ipeha kotsing joalo? Hona re ka ithuta eng ka tumelo ea mosali eo ea babatsehang? Pele ho tsohle, a re
ke re bone hore na ho tlile joang hore Esthere a be boemong bona bo sa tloaelehang ba ho ba mofumahali oa Persia.Kamoo Esthere a Hōtseng Kateng
4. Esthere o hōtse joang, hona ho tlile joang hore a lule le motsoal’ae Mordekai?
4 Esthere e ne e le khutsana. Ha re tsebe hakaalo ka batsoali ba hae ba ileng ba mo reha Hadasa, e leng lentsoe la Seheberu le bolelang “myrtle,” sehlahla se bang le lithunthung tse ntle tse tšoeu. Ha batsoali ba Esthere ba hlokahala, e mong oa beng ka eena, e leng monna ea mosa ea bitsoang Mordekai, o ile a mo hlokomela. E ne e le motsoal’ae, empa Mordekai o ne a le moholo haholo ho eena. O ile a lula le Esthere ha hae ’me a mo nka joaloka morali oa hae.—Esth. 2:5-7, 15.
5, 6. (a) Mordekai o hōlisitse Esthere joang? (b) Esthere le Mordekai ba ne ba phela bophelo bo joang Shushane?
5 Mordekai le Esthere e ne e le baholehuoa ba Bajuda ba lulang motse-moholo oa Persia ’me e ka ’na eaba ba ne ba khesoa ka lebaka la bolumeli ba bona le Molao oo ba neng ba o latela. Empa ho hlakile hore Esthere o ile a ba haufi-ufi le motsoal’ae ha a ntse a mo ruta ka Jehova, Molimo ea mohau ea ileng a pholosa batho ba Hae mathateng ka makhetlo a mangata nakong e fetileng—ea neng a tla boela a etse joalo. (Lev. 26:44, 45) Ho hlakile hore Esthere le Mordekai ba ne ba momahane ba bile ba ratana haholo.
6 Ho bonahala Mordekai a ne a sebetsa joaloka molaoli qhobosheaneng e Shushane, kamehla a lula hekeng le bahlanka ba bang ba morena. (Esth. 2:19, 21; 3:3) Ha re tsebe hore na Esthere o ne a etsa’ng ha a ntse a hōla, le hoja ho bonahala eka re tla be re sa fose ha re re o ne a hlokomela motsoal’ae ea neng a se a hōlile a bile a hlokomela le lehae, leo e ka ’nang eaba le ne le le sebakeng seo ho ahileng mafutsana ka mose ho nōka ha u le qhobosheaneng. Mohlomong o ne a thabela ho ea ’marakeng Shushane, moo litei tsa khauta le tsa silevera, hammoho le bahoebi ba bang ba neng ba rekisa thepa ea bona. Ha ho mohla Esthere a kileng a nahana hore ka le leng mabothobotho a joalo e tla ba bophelo ba letsatsi le letsatsi ho eena; o ne a sa tsebe hore na bokamoso bo mo tšoaretse eng.
O ne a le “Ponahalo e Ntle”
7. Ke hobane’ng ha Vashti a ile a tlosoa bofumahaling, hona ho ile ha etsahala’ng ka mor’a moo?
7 Ka letsatsi le leng, Shushane, ho ile ha tlala menyenyetsi ea hore litaba li senyehile ntlong ea morena. Moketeng o mong o moholo oo ho oona Assueruse a neng a thentha bahlomphehi ba hae ka limenyemenye le veine, o ile a bitsa mofumahali oa hae e motle, Vashti, ea neng a ntse a e-ja le basali ba bang sebakeng sesele. Empa Vashti o ile a hana ho tla. Morena o ile a ikutloa a theotsoe seriti ’me a tlala bohale, eaba o botsa baeletsi ba hae hore na Vashti a fuoe kotlo efe. Phello e bile efe? O ile a tlosoa bofumahaling. Bahlanka ba morena ba ile ba qala ho batla baroetsana ba batle naheng eohle; har’a bona morena o ne a tla khetha mofumahali e mocha.—Esth. 1:1–2:4.
8. (a) Ke hobane’ng ha e ka ’na eaba Mordekai o ile a tšoenyeha ka Esthere ha a ntse a hōla? (b) U nahana hore tsela eo Bibele e hlalosang botle ka eona e ka re thusa joang hore re be le pono e leka-lekaneng ka botle? (Sheba le Liproverbia 31:30.)
8 Re ka inahanela feela ha nako le nako Mordekai joaloka ntate ea lerato a ntse a sheba Esthere ’me a lemoha hore motsoala enoa oa hae e monyenyane o hōlile ’me o ntse a e-ba motle haholo, e leng se neng se etsa hore a be motlotlo le hoja ka nako e tšoanang a tšoenyeha haholo ka eena. Re bala ho re: “Mosali enoa e mocha o ne a le sebōpeho se setle ’me a le ponahalo e ntle.” (Esth. 2:7) Bibele e bontša hore ponahalo e ntle ea khahlisa, empa e lokela ho tsamaisana le bohlale le boikokobetso. Ho seng joalo, e ka etsa hore motho a ikakase, a inkele holimo ’me a be le litšobotsi tse ling tse sa thabiseng. (Bala Liproverbia 11:22.) Na u hlokometse hore seo ke ’nete? Tabeng ea Esthere, ebe botle ba hae bo ne bo tla mo tsoela molemo kapa bo ne bo tla etsa hore a ikakase? Ho se ho tla bonahala ha ’mela o ntse o puta.
9. (a) Ho ile ha etsahala’ng ha bahlanka ba morena ba bona Esthere, hona ke hobane’ng ha e tlameha ebe ho ile ha e-ba thata hore a arohane le Mordekai? (b) Ke hobane’ng ha Mordekai a ile a lumella Esthere ho nyalana le mohetene? (Sheba lebokose.)
9 Bahlanka ba morena ba ile ba bona Esthere. Ba ile ba mo nka ho Mordekai ha ba ntse ba bokella banana ba batle, eaba ba mo isa ntlong e ntlehali ea borena, ka mose ho nōka. (Esth. 2:8) E tlameha ebe ba ile ba utloa bohloko haholo ha ba arohana, etsoe e ne e se eka ke ntate le morali. Mordekai o ne a ke ke a rata ha morali enoa oa hae eo a mo hōlisitseng a ka nyaloa ke motho ea sa lumelang, esita le haeba e le morena, empa ho ne ho se seo a ka se etsang. * E tlameha ebe Esthere o ile a mamela Mordekai ka hloko ha a mo laea pele a tsamaea! Kelellong ea hae ho ne ho luma lipotso tse ngata ha a ea a lebile qhobosheaneng ea Shushane. Ebe o ne a tla phela bophelo ba mofuta ofe moo?
O Ile a Fumana Kamohelo “Mahlong a e Mong le e Mong ea mo Bonang”
10, 11. (a) E ka ’na eaba bophelo bo bocha boo Esthere a neng a bo phela, bo ile ba mo ama joang? (b) Mordekai o ile a bontša joang hore o amehile ka Esthere?
10 Esthere o ile a iphumana a phela bophelo bo bong boo a neng a sa bo tsebe a bile a sa bo tloaela. O ne a le har’a “basali ba bangata ba bacha” ba neng ba bokeletsoe likarolong tsohle tsa ’Muso oa Persia. E tlameha ebe ba ne ba fapane haholo ka litloaelo, puo hammoho le mekhoa. Ba hlokometsoe ke molaoli ea bitsoang Hegai, baroetsana bao ba ne ba lokela ho etsoa hore ba be batle ’me seo se ne se akarelletsa ho sililoa ka lioli tse nkhang hamonate selemo ho pota. (Esth. 2:8, 12) Boemo bo joalo le tsela e joalo ea bophelo e ne e ka etsa hore habonolo feela baroetsana bao ba qale ho ameha ka ho feteletseng ka ponahalo ea bona, ba be ba tlale boikakaso le moea oa tlhōlisano. Esthere o ile a ameha joang?
11 Ha ho na motho ea neng a amehile ka Esthere ho feta Mordekai. Esth. 2:11) Ha a ntse a utloa mona le mane ka Esthere—mohlomong ka thuso ea bahlanka ba sebetsang ka tlung eo—e tlameha ebe o ne a e-ba motlotlo haholo joaloka ntate. Hobane’ng?
Re bala hore letsatsi le letsatsi, o ne a tsamaella haufi le ntlo ea basali ka hohle kamoo a ka khonang e le hore a tsebe hore na Esthere o ntse a e-ea joang. (12, 13. (a) Batho ba neng ba e-na le Esthere ba ne ba mo talima joang? (b) Ke hobane’ng ha e ka ’na eaba Mordekai o ile a thaba hore ebe Esthere ha aa ka a ipolela hore ke Mojuda?
12 Esthere o ile a khahla Hegai hoo a ileng a mo tšoara ka mosa haholo, a mo fa makhabunyane a supileng ’me a mo beha sebakeng se setle ka ho fetisisa ntlong ea basali. Tlaleho eo e boetse e re: “Ka nako ena eohle Esthere o ne a fumana kamohelo ka ho tsoelang pele mahlong a e mong le e mong ea mo bonang.” (Esth. 2:9, 15) Na e ne e le botle ba hae feela bo neng bo khahlile motho e mong le e mong hakaalo? Che, Esthere o ne a e-na le litšobotsi tse ntle ho feta feela ponahalo ea hae.
Esth. 2:10) Mordekai o ne a laetse ngoanana eo hore a be hlokolosi ka taba ea hore ke Mojuda; ha ho pelaelo hore o ne a lemohile hore sechaba sa habo se ne se khetholloa haholo ke ba boreneng Persia. O ile a thaba hakaakang ha a utloa hore le hoja Esthere a ne a le hōle le eena, o ne a ntse a mamela a bile a bontša bohlale!
13 Ka mohlala, re bala ho re: “Esthere o ne a e-s’o bolele ka batho ba habo kapa ka beng ka eena, etsoe Mordekai o ne a mo laetse hore a se ke a bolela.” (14. Bacha ba ka etsisa Esthere joang kajeno?
14 Ka ho tšoanang, le kajeno bacha ba ka thabisa batsoali ba bona le batho bao ba ba hōlisang. Ha bacha ba le moo batsoali ba sa ba boneng—esita leha ba le har’a batho ba sa nkeng lintho ka ho teba, ba itšoereng hampe kapa ba khopo—ba ka hana ho susumetsoa hampe ’me ba tšoarella melaong eo ba tsebang hore e nepahetse. Ha ba etsa joalo, feela joaloka Esthere, ba thabisa Ntate oa bona ea leholimong.—Bala Liproverbia 27:11.
15, 16. (a) Ke eng e ileng ea etsa hore morena a rate Esthere? (b) Ke hobane’ng ha liphetoho tse ileng tsa ba teng bophelong ba Esthere li ile tsa e-ba thata?
15 Ha nako ea hore Esthere a tlisoe ka pel’a morena e fihla, o ile a fuoa monyetla oa ho khetha lintho leha e le life tseo a nahanang hore o tla li hloka, mohlomong e le hore a iketse botle le ho feta. Leha ho le joalo, ka boikokobetso ha aa ka a kōpa letho ntle ho lintho tseo Hegai a mo boleletseng ka tsona. (Esth. 2:15) Mohlomong o ile a lemoha hore botle ka bobona bo ne bo ke ke ba hapa pelo ea morena; empa o ne a ka khahloa ke boikokobetso le ho inyenyefatsa, e leng litšobotsi tse neng li sa tloaeleha ntlong eo ea borena. Na o ne a nepile?
16 Tlaleho e re: “Morena a rata Esthere ho feta basali ba bang bohle, hoo a ileng a fumana kamohelo e eketsehileng le mosa o lerato ka pel’a hae ho feta baroetsana ba bang bohle. A mo roesa moqhaka ’me a mo etsa mofumahali ho e-na le Vashti.” (Esth. 2:17) E tlameha ebe ho ne ho se bonolo hore ngoanana enoa oa Mojuda ea ikokobelitseng a tloaele phetoho ena e etsahalang bophelong ba hae—e ne e se e le eena mofumahali e mocha, mosali oa morena ea matla ka ho fetisisa lefatšeng mehleng eo! Na boemo ba hae bo bocha bo ile ba mo mathela hloohong, a qala ho ikhohomosa? Le hanyenyane!
17. (a) Esthere o ile a lula a mamela ntate ea mo hōlisitseng joang? (b) Ke hobane’ng ha mohlala oa Esthere e le oa bohlokoa ho rōna kajeno?
17 Esthere o ile a lula a mamela ntate ea mo hōlisitseng, Mordekai. O ile a pata hore ke Mojuda. Ho feta moo, ha Mordekai a pepesa ’momori oa ho bolaea Assueruse, Esthere o ile a mamela eaba o lemosa morena, eaba ’momori oo oa nyopa. (Esth. 2:20-23) O ne a ntse a bontša tumelo ho Molimo oa hae ka ho bontša boikokobetso le ho mamela. Kajeno, ke habohlokoa ho latela mohlala oa Esthere kaha batho ba bangata ha ba nke ho mamela e le ntho ea bohlokoa, ho e-na le hoo ba bontša borabele. Empa batho ba nang le tumelo ea sebele ba nka ho mamela e le habohlokoa, feela joaloka Esthere.
Tumelo ea Esthere ea Lekoa
18. (a) E ka ’na eaba ke hobane’ng ha Mordekai a ile a hana ho inamela Hamane? (Sheba le mongolo o botlaaseng ba leqephe.) (b) Kajeno, ke joang banna le basali ba bontšang tumelo ba etsisang mohlala oa Mordekai?
18 Monna ea bitsoang Hamane o ile a behoa boemong bo phahameng ntlong ea borena ea Assueruse. Morena o ile a etsa Hamane tona-khōlō, ea e-ba eena moeletsi ea ka sehloohong le letsoho la morena. Morena o ile a ba a ntša taelo ea hore ha batho bohle ba bona letona lena la hae, ba lokela ho le inamela. (Esth. 3:1-4) Molao oo e ne e le bothata ho Mordekai. O ne a lumela hore o lokela ho mamela morena empa eseng ho feta ho hlompha Molimo. Ha e le hantle, Hamane e ne e le Moagage. Seo se bolela hore e ne e le setloholo sa Agage, morena oa Baamaleke ea ileng a bolaoa ke moprofeta oa Molimo, Samuele. (1 Sam. 15:33) Baamaleke ba ne ba le khopo hoo ba ileng ba iketsa lira tsa Jehova le tsa Baiseraele. Molimo o ne a sa amohele sechaba sa Baamaleke. * (Deut. 25:19) Joale, ke joang Mojuda ea tšepahalang a neng a ka inamela Moamaleke? Mordekai o ne a ke ke a etsa joalo. O ile a ema a tiile ho seo a se lumelang. Ho fihlela lena le holimo, banna le basali ba bontšang tumelo ba ’nile ba beha bophelo ba bona kotsing e le hore ba mamele molao-motheo ona: “Re tla mamela Molimo e le ’musi ho e-na le batho.”—Lik. 5:29.
19. Hamane o ne a batla ho etsa’ng, hona o ile a susumetsa morena joang?
19 Hamane o ile a tuka ke bohale. Empa o ile a bona ho sa lekana hore a fumane tsela ea ho bolaea Mordekai feela. O ne a batla ho timetsa sechaba sa habo Mordekai kaofela! Hamane o ile a bua le morena, a senya Bajuda lebitso. Le hoja a ne a sa ba bolele ka mabitso, o ile a fana ka maikutlo a hore ke batho ba se nang thuso ea letho, “ba hasaneng le ba arohileng ho lichaba” tse ling. Ho hobe le ho feta ke hore o ile a re ba ne ba sa mamele melao ea morena; ka hona, e ne e le marabele a kotsi. O ile a re o tla fana ka chelete e ngata letlōleng la morena e le hore e koahele litšenyehelo tsohle tsa ho bolaea Bajuda kaofela ba tlas’a ’muso oo. * Assueruse o ile a fa Hamane lesale la hae la tiiso e le hore a tiise taelo leha e le efe eo a batlang hore e phethoe.—Esth. 3:5-10.
20, 21. (a) Phatlalatso ea Hamane e ile ea ama Bajuda ba phelang ’Musong oohle oa Persia joang, ho akarelletsa le Mordekai? (b) Mordekai o ile a kōpa Esthere hore a etse’ng?
20 Kapele-pele feela, manģosa a ile a jahella libakeng tsohle tsa ’muso oo o moholo ka lipere, a isa molaetsa oa polao ho Bajuda. Nahana feela hore na ho ile ha etsahala’ng ha litaba tseo li fihla hōle Esthere 3:12–4:1.
Jerusalema, moo masala a Bajuda a neng a sa tsoa khutla botlamuoeng Babylona a neng a hoehla ka thata ho tsosolosa motse o neng o ntse o se na marako a o sirelelitseng. Mohlomong Mordekai o ile a nahana ka bona le ka metsoalle ea hae le beng ka eena ba lulang Shushane, ha a utloa litaba tsena tse bohloko. A tsielehile, o ile a hahola liaparo tsa hae, a apara lesela la mokotla, a itšela ka molora hloohong eaba o hlaba seboko habohloko a le bohareng ba motse. Leha ho le joalo, Hamane eena o ne a lutse le morena a ntse a inoella, ho eena ho sa re le hore teke! ka lebaka la mesarelo eo a e baketseng Bajuda ba bangata le metsoalle ea bona e Shushane.—Bala21 Mordekai o ne a tseba hore o lokela ho etsa ho hong ka taba eo. Empa o ne a ka etsa’ng? Esthere o ile a utloela ka mahlomola a hae eaba o mo romella liaparo, empa Mordekai ha aa ka a tšeliseha. Mohlomong e ne e se e le nako joale a ntse a ipotsa hore na ke hobane’ng ha Molimo oa hae, Jehova, a lumeletse hore Esthere eo a mo ratang a nkoe ho eena ebe o etsoa mofumahali oa morena oa mohetene. Joale ho bonahala lebaka la seo le tla hlahella. Mordekai o ile a romella mofumahali molaetsa, a kōpa Esthere hore a buisane le morena, a buelle “batho ba habo.”—Esth. 4:4-8.
22. Ke hobane’ng ha Esthere a ne a tšaba ho hlaha ka pel’a morena, e leng monna oa hae? (Sheba le mongolo o botlaaseng ba leqephe.)
22 E tlameha ebe Esthere o ile a ikutloa a sehoa ke mala ha a utloa *—Esth. 4:9-11.
molaetsa oo. Ena e ne e le teko e khōlō ka ho fetisisa ea tumelo ea hae. O ne a tšaba, joalokaha ho bonahala karabong eo a ileng a e fa Mordekai. O ile a mo hopotsa ka molao oa morena. Motho ea hlahang ka pel’a morena a sa mo bitsa o ne a ka bolaoa. O ne a ka pholoha feela haeba morena a ka mo nanabeletsa lere la borena la khauta. Na Esthere o ne a ka lebella hore a hauheloe joalo, haholo-holo ka mor’a se neng se sa tsoa etsahalla Vashti ha a ne a hana ho hlaha ha morena a mo bitsa? O ile a bolella Mordekai hore ho se ho fetile matsatsi a 30 morena a sa mo bitse! Seo se ne se ka etsa hore a nahane hore kaha morena o ne a mo hlokomolohile joalo, mohlomong morena o se a fetotse maikutlo ka eena.23. (a) Mordekai o ile a re’ng e ileng ea etsa hore tumelo ea Esthere e matlafale? (b) Ke hobane’ng ha re lokela ho etsisa mohlala oa Mordekai?
23 Mordekai o ile a araba ka sebete ho matlafatsa tumelo ea Esthere. O ile a mo tiisetsa hore haeba a hlōleha ho ba buella, topollo ea Bajuda e tla hlaha sebakeng se seng. Ruri Esthere o ne a ke ke a lebella hore a pholosoe ha mahloriso a ntse a e-hloa mekoalaba. Tabeng ena Mordekai o ile a bontša hore o tšepa Jehova ka hohle, kaha Jehova o ne a ke ke a lumella batho ba Hae hore ba felisoe ka ho feletseng ’me o ne a tla lula a phethahatsa litšepiso tsa Hae. (Josh. 23:14) Joale Mordekai o ile a botsa Esthere: “Ke mang ea tsebang ebang ke bakeng sa nako e kang ena u fihletseng boholo bo hlomphehang ba bofumahali?” (Esth. 4:12-14) Ka sebele Mordekai o re behetse mohlala oo re ka o latelang. O ne a tšepa Molimo oa hae, Jehova, ka ho feletseng. Na le rōna re mo tšepa ka ho feletseng?—Liprov. 3:5, 6.
Tumelo ea Hae e ne e le Matla ho Feta ho Tšaba Lefu
24. Esthere o ile a bontša tumelo le sebete joang?
24 Motsotso oa hore Esthere a etse qeto, o ne o fihlile. O ile a re Esth. 4:15-17) E tlameha ebe ka matsatsi ao a mararo o ile a rapela ka tieo ho feta leha e le neng pele bophelong ba hae. Leha ho le joalo, motsotso oo o ile oa qetella o fihlile. O ile a apara ka tsela e ntle ka ho fetisisa ea bofumahali, a etsa sohle seo a ka se khonang ho hapa maikutlo a morena. Eaba o leba teng.
Mordekai a tsebise banna ba habo hore ba mo tšehetse tabeng ea ho itima lijo ka matsatsi a mararo, a ba a phethela molaetsa oa hae ka mantsoe ana a ntseng a hopoloa ho tla fihlela lena le holimo, a bontšang tumelo le sebete: “Haeba ke timela, ke tla timela.” (25. Hlalosa se ileng sa etsahala ha Esthere a hlaha ka pel’a monna oa hae.
25 Joalokaha ho hlalositsoe qalong ea sehlooho sena, Esthere o ile a leba lebaleng la ntlo ea borena. U se u ka inahanela kamoo a neng a tšohile kateng, a bile a rapela a sa qete. O ile a kena lebaleng la ntlo ea borena moo a neng a ka khona ho bona Assueruse a lutse teroneng ea hae. Mohlomong o ne a leka le ho bala litaba sefahlehong sa morena—se neng se koahetsoe ke litelu tse kutiloeng ka ho lekana ka mahlakoreng ’ohle le moriri oa hae o molelele o ikharileng ka makhethe o kanngoeng hantle. Haeba o ile a tlameha ho leta, e ka ’na eaba o ne a utloa eka o se a letile lihora-hora. Empa nako e ile ea feta, eaba monna oa hae oa mo bona. Ha ho pelaelo hore o ne a maketse, empa ha aa ka a bonahala a halefile. O ile a mo nanabeletsa lere la hae la khauta!—Esth. 5:1, 2.
26. Ke hobane’ng ha Bakreste ba ’nete ba hloka sebete se tšoanang le sa Esthere, hona ke hobane’ng ha thota e ne e sa namme ka pel’a hae?
26 Joale morena o ne a amohetse Esthere ’me a ikemiselitse ho mo mamela. Esthere o ile a tšepahala ho Molimo oa hae ’me a beha bophelo ba hae kotsing e le hore a sireletse batho ba habo, ka ho etsa joalo o ile a behela bahlanka bohle ba Molimo mohlala o motle ho tla fihlela le mehleng ena. Kajeno Bakreste ba ’nete ba nka mehlala e joalo e le ea bohlokoa. Jesu o ile a re balateli ba hae ba ’nete ba ne ba tla tsebahala ka lerato la bona la boitelo. (Bala Johanne 13:34, 35.) E le hore re bontše lerato le joalo re lokela ho ba sebete joaloka Esthere. Empa esita le ka mor’a hore Esthere a emele batho ba Molimo letsatsing leo, thota e ne e sa namme ka pel’a hae. Ke joang a neng a ka kholisa morena hore moeletsi oa hae eo a mo ratang, Hamane, e ne e le nta ea selomela kobong? O ne a tla etsa’ng ho pholosa batho ba habo? Re tla tšohla lipotso tsena khaolong e latelang.
^ ser. 2 Batho ba bangata ba lumela hore Assueruse ke Xerxese I, ea ileng a busa ’Musong oa Persia maqalong a lekholo la bohlano la lilemo B.C.E.
^ ser. 9 Sheba lebokose le reng “Lipotso ka Buka ea Esthere,” Khaolong ea 16.
^ ser. 18 Ho ka etsahala hore ebe Hamane e ne e le e mong oa Baamaleke ba ho qetela kaha “masala” a bona a ile a timetsoa khale mehleng ea Morena Ezekiase.—1 Likron. 4:43.
^ ser. 19 Hamane o ile a fana ka litalenta tse 10 000 tsa silevera, e leng chelete e lekanang le liranta tse limilione tse makholo kajeno. Haeba Assueruse e ne e le eena Xerxese I, chelete eo ea Hamane e tlameha e ile ea mo hohela. Xerxese o ne a lahlehetsoe ke chelete e ngata ntoeng e tšabehang eo a neng a bile le eona khahlanong le Greece.
^ ser. 22 Xerxese I o ne a tsebahala ka hore ke motho ea feto-fetohang le ea mabifi. Rahistori oa Mogerike, Herodotus, o ile a ngola ka mehlala e itseng ea lintoa tseo Xerxese a ileng a li loana le Greece. Morena o ile a fana ka taelo ea hore ho hahuoe borokho bo tšehelitsoeng ke likepe mochophorong oa Hellespont. Ha sefefo se senya borokho boo, Xerxese o ile a laela hore lienjiniere li khaoloe lihlooho a ba a etsa hore banna ba hae ba fe Hellespont “kotlo” ka ho shapa metsi ha a ntse a rohakoa ka lentsoe le phahameng. Nakong ea lintoa tsona tseo, ha monna e mong ea ruileng a kōpa hore mora oa hae a se ke a kenngoa lebothong, Xerxese o ile a re mora eo a khaoloe likoto tse peli ’me ’mele oa hae o behoe pooaneng e le temoso.