RE ITSHETLEHILE ka motlakase hore re futhumatse mahae a rona ha ho bata mme re a phodise ha ho chesa. Ebile re o hlokela le ho etsa mesebetsi e fapafapaneng ya letsatsi le letsatsi. Re boetse re hloka petrole bakeng sa makoloi a rona. Le ha ho le jwalo, batho ba bangata lefatsheng lohle ba ntse ba tobana le diphephetso tsa motlakase le petrole.

Gary wa South Africa o re: “Theko ya petrole e ntseng e nyoloha ke bothata bo boholo.” Jennifer wa Philippines yena o re ha a sa tseba hore na a tshepeng hobane “motlakase wa mona o dula o tsamaile.” Fernando ya tswang El Salvador, o re o “kgathatsehile ka dintho tse phelang le tikoloko”. Lebaka la hae ke hore tikoloho e senngwa ke mosi o bakwang ke ha ho tjheswa mashala le oli.

O ka nna wa ipotsa, ‘ke jwang nka sebetsanang le diphephetso tsee?’

Kaofela ha rona re ka kgetha ho sebedisa motlakase hantle. Ha re baballa motlakase, re tla boloka tjhelete re be re sireletse le tikoloho.

A re ke re tshohleng dikarolo tse tharo tseo re ka baballang motlakase le petrole ho tsona: malapeng a rona, dipalangwang le dintho tseo re di etsang letsatsi le letsatsi.

Baballa motlakase ha ho bata le ha ho tjhesa. Phuputso e nngwe e ileng ya etswa Europe kwana, e bontshitse hore ho ka ba betere haeba batho ba ka setela disebediswa tsa bona tse futhumatsang ka tlung hore di itime ha ho futhumetse mme ka tsela eo, ba tla be ba boloka motlakase. Derek, ya dulang Canada le yena o dumellana le taba ena, ebile o re: “Ho ena le ho bulela hitara kaofela, lelapa la ka le apara dijeresi mme ka tsela eo re baballa motlakase.”

Taba ena e sebetsa le dinakong tseo ho tjhesang. Rodolfo wa Philippines o setela sesebediswa se phodisang ka tlung hore se itime ha ho se ho phodile. Hobaneng? O a hlalosa, “Re boloka tjhelete le ho baballa motlakase.”

Dula o kwetse difenstere le mamati ha o buletse disebediswa tsa ho futhumatsa le tsa ho phodisa ka tlung. * Ka mohlala, ha o buletse sesebediswa se futhumatsang o butse monyako, ho tla dieha ho futhumala ka tlung mme o tla sebedisa motlakase o mongata.

Ntle le ho kwala difenstere le menyako, batho ba bang ba fumane hore ho na le tsela e nngwe hape ya ho baballa motlakase, e leng ya ho kenya difenstere tse kgonang ho boloka motjheso.

Sebedisa mabone a baballang motlakase. Jennifer eo re buileng ka yena qalong o re: “Ho ena le ho sebedisa mabone a  kganyang haholo, re ile ra sebedisa mabone a baballang motlakase.” Le ha mabone ana a baballang motlakase a tura, ha a senyehe ka pele ebile a sebedisa motlakase o monyane, hape a ka o bolokela le tjhelete.

Sebedisa dipalangwang tsa setjhaba ha ho kgoneha. Andrew ya tswang Great Britain o re: “Ha ke kgona, ke sebedisa terene kapa baesekele ha ke ya mosebetsing.” Buka ya Energy: What Everyone Needs to Know e re: “Ho palama bese kapa terene, ho boloka petrole ho feta ha motho a sebedisa koloi ya hae.”

Hlophisa maeto a hao hantle. Ha o itokisa e sa le pele, o tla fokotsa maeto a sa hlokahaleng ao o ka a nkang mme seo se tla o bolokela petrole, nako le tjhelete.

Jethro, wa Philippines o beha tjhelete ya petrole ka thoko kgwedi le kgwedi. O re: “Sena se nthusa ho rera maeto a ka ka bohlale.”

O se ke wa sebedisa metsi a mangata a tjhesang. Ho latela diphuphutso tse entsweng Australia, ho bonahala motlakase o mongata o sebedisetswa ho futhumatsa metsi.

Ka ha ho futhumatsa metsi ho sebedisa motlakase o mongata, re lokela ho sebedisa metsi a manyane a tjhesang e le hore re baballe motlakase. Victor ya dulang South Africa o tjhaella taba ena monwana ka ho re: “Re leka ka hohle ho sebedisa metsi a manyane a tjhesang ha re hlapa.” Rasaese ya bitswang Steven Kenway o re: “Ho baballa metsi a tjhesang ho na le melemo e meraro. Ho boloka metsi le motlakase, ho bolokela khampane e fanang ka metsi le motlakase, ebile ho bolokela le batho tjhelete.”

Tima dintho tseo o sa di sebediseng. Tima disebediswa tsa motlakase tse akarelletsang mabone, Ditelevision le dikhompiyutha. Tse ding tsa tsona di ntse di sebedisa motlakase le ha o di timme. Ditsebi di kgothalletsa hore o polakolle disebediswa tsena ha o qeta ho di tima ka ha seo se baballa motlakase le ho feta. Fernando eo re buileng ka yena qalong le yena o sebedisa mokgwa ona, o re: “Ke tima mabone ebile ke polakolla disebediswa tseo ke sa di sebediseng.”

Ha re kgone ho fokotsa ditjeho tsa motlakase, petrole le tshenyo e bang teng tikolohong, empa re ka kgetha ho sebedisa motlakase le petrole hantle. Batho ba bangata ba fumane ditsela tsa ho baballa motlakase. Ke nnete hore ho baballa motlakase ho hloka boiteko le ditokisetso empa ho na le melemo e mengata. Valeria wa Mexico o re: “Ke boloka tjhelete ebile ke sireletsa le tikoloho.”