1, 2. (a) Sortu sani wan skapuman na ini owruten Israel ben musu du? (b) Fu san ede yu kan taki dati papa nanga mama de leki skapuman?

A LIBI fu skapuman na ini owruten Israel no ben makriki. Den ben musu tan nanga den skapu na dorosei awinsi a ben faya noso kowru. Den ben musu kibri den skapu tu gi ogri meti nanga fufuruman. Doronomo den ben musu luku den skapu èn sorgu gi den sikiwan nanga den wan di ben kisi mankeri. Den ben musu poti prakseri spesrutu na den yongu skapu fu di den ben swaki èn den no ben tranga leki den bigiwan.—Gen. 33:13.

² Yu kan agersi Kresten papa nanga mama nanga skapuman èn den musu abi den fasi di skapuman abi. Den abi a frantwortu fu kweki den pikin „nanga a leri èn nanga den rai fu Yehovah” (Ef. 6:4). A sani disi makriki? Nôno! Den pikin abi den eigi sondu firi èn Satan e pruberi doronomo fu meki den teki a denki fu en abra (2 Tim. 2:22; 1 Yoh. 2:16). Efu yu abi pikin, dan fa yu kan yepi den? Meki wi luku dri sani di yu kan du fu yepi yu pikin: Yu musu sabi den, yu musu gi den leri, èn yu musu yepi den fu dini Yehovah.

3. San papa nanga mama musu du fu man „sabi fa a e go” nanga den pikin fu den?

³ Wan bun skapuman e luku ibri skapu finifini fu sabi efu a de gosontu. Na a srefi sani yu musu du nanga yu pikin. Bijbel taki: „Yu musu fu sabi fa a e go nanga na ipi fu yu” (Odo 27:23). Fu man sabi fa a e go nanga den pikin fu yu, yu musu poti prakseri na den sani di den e du, a fasi fa den e denki èn a fasi fa den e firi. Fa yu musu du disi? Wan fu den moro bun fasi fa yu kan du disi, na fu taki furu nanga den pikin fu yu.

4, 5. (a) San papa nanga mama kan du fu meki den pikin fruteri den fa den e firi? (Luku a prenki na a bigin fu na artikel.) (b) San yu du fu meki en moro makriki gi yu pikin fu taki nanga yu?

⁴ Son papa nanga mama feni taki a moro muilek fu taki nanga den pikin te den kon moro bigi. Son leisi den pikin no wani taki san den e denki noso fa den e firi èn kande den e syen srefi fu taki fu den sani disi. San yu kan du te yu pikin de so? No dwengi den fu hori langa seryusu takimakandra nanga yu. Na presi fu dati pruberi fu taki nanga den na tra okasi (Deut. 6:6, 7). Kande unu musu du moro sani makandra nanga den. Unu kan go koiri, unu kan go rèi pikinso nanga wagi, unu kan prei wan sani, noso unu kan du wan wroko na ini na oso makandra. Nofo tron na den okasi disi a moro makriki gi yonguwan fu taki.

⁵ San yu kan du efu toku yu pikin no wani taki? Kande yu musu pruberi wan tra sani. Fu eksempre, na presi taki yu e aksi yu umapikin fa a dei fu en waka, yu kan fruteri en fa yu dei waka. Kande disi o meki taki ensrefi wani taki fa en dei waka. Son leisi efu yu wani kon sabi fa a pikin fu yu e denki fu wan tori, yu no abi fu aksi en dati langalanga. Yu kan aksi en fa den mati fu en e denki fu a tori. Baka dati, yu kan aksi en sortu rai a ben o gi den mati.

6. Fa wan papa noso mama kan sori en pikin taki a abi ten gi den èn taki den kan kon taki nanga en ala ten?

⁶ Efu yu wani taki den pikin fu yu musu taki nanga yu, dan den musu si taki yu abi ten gi den èn yu musu meki en makriki gi den fu taki nanga yu. Te den pikin e si taki den papa noso mama noiti no abi ten fu taki, dan nofo tron den no o taki fu den problema fu den. Fa yu kan meki en makriki gi den fu taki nanga yu? Yu no musu taki nomo: „Ala ten yu kan kon taki nanga mi yèrè.” Den pikin fu yu musu abi a frutrow taki yu no o go na hei te den fruteri yu san na den problema. Den musu si tu taki den problema fu den prenspari gi yu. Furu papa nanga mama e du disi. Kayla di abi 19 yari taki: „Mi kan fruteri mi papa ala sani. A no e koti mi mofo te mi e taki èn a no e krutu mi. Na arki a e arki nomo. Baka dati a e gi mi a moro bun rai.”

7. (a) Fa wan papa noso mama kan taki nanga den pikin fu tori soleki fu abi wan vriend noso vriendin? (b) Sortu sani di papa nanga mama e du kan meki taki den pikin no suku rai na den moro?

⁷ Son leisi yu o abi fu taki nanga yu pikin fu sani di den no wani taki fu en, soleki efu den mag abi wan vriend noso vriendin. Ma te yu o taki den sortu tori disi nanga den, yu no musu warskow den nomo, ma yu musu sori den krin san na a yoisti fasi fu si a tori disi. Fu eksempre, kon meki wi taki dati yu e go na wan restaurant èn yu e leisi na tapu a nyanyan-karta taki nowan fu den nyanyan di den e seri bun fu nyan. A skrifi srefi taki yu kan kon siki efu yu nyan den sani. San yu o du? Yu o go nyan na wan tra presi, a no so? Na dati kan pasa tu nanga yu pikin. Efu ala ten yu e warskow den te den e aksi yu rai, dan disi kan bigin fruferi den èn den kan go suku rai na wan tra presi. (Leisi Kolosesma  3:21.) Na presi fu warskow den ala ten, pruberi fu sori den fa sani de trutru. Wan yongu sisa di nen Emily taki: „Te mi papa nanga mi mama e taki fu tori soleki fu meki mofo noso fu abi wan vriend, dan den no e taki fu en leki na wan takru sani. Den e sori mi taki na wan prisiri sani fu leri sabi wan sma èn fu trow nanga en te fu kaba. A fasi fa den e taki nanga mi meki en moro makriki gi mi fu taki nanga den fu a tori disi. Fu dati ede mi no frede fu taigi den efu mi ben o abi wan vriend.”

8, 9. (a) Fu san ede a bun te papa nanga mama e arki den pikin sondro fu koti den mofo? (b) Sortu bun bakapisi yu kisi di yu arki san yu pikin abi fu taki?

⁸ Te yu e luku san Kayla taki, dan a de krin taki papa nanga mama e meki en moro makriki gi den pikin fu taki nanga den te den e arki den pikin nanga pasensi. (Leisi Yakobus 1:19.) Katia di kweki en umapikin en wawan, taki: „Mi no ben abi pasensi nanga mi umapikin. Mi no ben gi en na okasi fu taki san a ben wani taki srefi. Ala ten mi ben weri tumusi fu arki en noso mi ben feni taki a e fruferi mi. Ma now di mi kenki a fasi fa mi ben e tyari misrefi, en srefi kenki tu. Now en srefi e taigi mi fa a e firi èn wi man feni en moro bun nanga makandra.”

⁹ Wan srefi sortu sani pasa nanga Ronald di abi wan meisje fu 16 yari. Ronald taki: „Di mi meisje taigi mi taki a lobi wan boi na skoro, mi ati bron. Ma mi prakseri fa Yehovah abi pasensi nanga den futuboi fu en èn fa a e hori na prakseri fa den e firi. Mi kon si taki a ben o moro bun fu meki en fosi taki fa a e firi èn baka dati mi ben o sori en san na a yoisti fasi fu si a tori disi. Mi breiti taki mi du sani na a fasi disi! Di mi meki a taki, mi kon frustan fu a fosi leisi fa a e firi. Di a kaba taki a ben moro makriki gi mi fu taki nanga en na wan lobi-ati fasi. Mi no ben fruwakti taki a ben o de klariklari fu teki a rai fu mi. A taki dati a ben wani kenki trutru.” Te yu e taki furu nanga den pikin fu yu, dan yu o sabi moro bun fa den e denki èn fa den e firi. Na so yu o man yepi den moro bun fu teki bun bosroiti na ini a libi. *

10, 11. Fa yu kan yepi yu pikin so taki den no gowe libi a tru anbegi safrisafri?

¹⁰ Wan bun skapuman sabi taki iniwan fu den skapu fu en kan lasi pasi. Kande a skapu e go nyan grasi pikinso moro fara,  èn safrisafri a e gowe libi na ipi. Na so wan pikin kan gowe libi a tru anbegi safrisafri fu di takru mati noso den prisiri sani fu grontapu e hari en (Odo 13:20). Fa yu kan sorgu taki disi no pasa nanga yu pikin?

¹¹ Te yu e si taki son sani di no bun e hari yu pikin, yu no musu draidrai fu gi den leri di o yepi den fu kakafutu gi den sani disi. Yepi den fu tyari densrefi leki moro bun Kresten (2 Petr. 1:5-8). Wan moi okasi fu taki fu den tori disi, na a Osofamiri Anbegi di yu musu hori doronomo. Wi Kownukondre diniwroko fu oktober 2008 e taki fu a seti disi: „Osofamiri-edeman abi a frantwortu na fesi Yehovah, fu sorgu taki den e studeri Bijbel ala wiki leki osofamiri, èn fu sorgu taki den e kisi wini fu a studie dati.” Yu e gebroiki a ten dati na wan koni fasi fu yepi yu pikin? Yu kan de seiker taki yu pikin o de nanga tangi taki yu e du ala muiti fu yepi den.—Mat. 5:3; Fil. 1:10.

12. (a) Fa son yonguwan kisi wini fu na Osofamiri Anbegi di musu hori doronomo? (Luku sosrefi a faki di nen „ Den lobi en”.) (b) Fa yu kisi wini fu na Osofamiri Anbegi?

¹² Carissa di abi 19 yari fruteri fa na Osofamiri Anbegi tyari wini kon gi en osofamiri. A taki: „Mi lobi en taki wi alamala kan sidon taki nanga makandra. Wi e kon sabi makandra moro bun èn mi o memre den prisiri momenti disi ala ten. Mi papa e hori na Osofamiri Anbegi doronomo. Mi breiti taki a e si en leki wan seryusu sani. Dati meki mi srefi e si en leki wan seryusu sani tu. Now mi abi moro lespeki gi en leki papa. Mi abi moro lespeki gi en tu leki osofamiri-edeman di e teki fesi na ini na anbegi.” Wan yongu sisa di nen Brittney, taki: „Na Osofamiri Anbegi meki taki mi kon tron moro bun mati fu mi papa nanga mama. Mi kon si taki den wani sabi sortu problema mi abi èn taki den e broko den ede nanga mi trutru. Na Osofamiri Anbegi yepi wi fu lobi makandra moro leki osofamiri.” A de krin taki wan fu den prenspari sani di papa nanga mama musu du fu man de bun skapuman, na fu gi den pikin leri, spesrutu na a Osofamiri Anbegi. *

13. Fa papa nanga mama kan gi den pikin deki-ati fu dini Yehovah?

¹³ Wan bun skapuman e gebroiki wan tiki fu tiri den skapu fu en èn fu kibri den gi ogri meti noso fufuruman. Wan fu den moro prenspari sani di a musu du, na fu tyari den skapu go na „wan bun weigron” (Esek. 34:13, 14). Papa nanga mama musu du a srefi sani tu. Den musu tiri den pikin tu fu man dini Yehovah. Yu musu yepi yu pikin fu abi a srefi denki leki a psalm skrifiman di ben taki: „Gado, mi prisiri fu du yu wani. A wèt fu yu de na ini mi ati” (Ps. 40:8). Te wan yonguwan e firi a srefi fasi disi, dan a o gi en libi abra na Yehovah èn a o teki dopu. A no de fu taki dati den kan du disi soso te den lepi nofo fu man teki so wan bosroiti èn te den wani dini Yehovah trutru.

14, 15. (a) San yu kan du efu a sori leki yu pikin no wani tron wan mati fu Yehovah? (b) Fu san ede son yonguwan e bigin tweifri na a tru bribi?

¹⁴ Kande a sori leki yu pikin no wani tron mati fu Yehovah. Kande den e aksi densrefi efu den leri fu Yehovah Kotoigi tru. San yu kan du? Tan taki nanga den. Leri den fu lobi Yehovah nanga den heri ati. Leri den fu abi warderi gi den sani di Gado du gi den (Openb. 4:11). Bakaten den srefi kan bosroiti efu den wani dini Yehovah.

¹⁵ San yu kan du te yu pikin e bigin  tweifri na a tru bribi? Fa yu kan de wan bun skapuman gi den? Fa yu kan yepi den fu si taki a moro bun fasi fu libi, na fu dini Yehovah èn taki disi o meki den abi wan koloku libi? Pruberi fu frustan fu san ede yu pikin e tweifri. A de so taki yu boi no e agri nanga den leri fu Bijbel, noso na frede a e frede fu preiki gi den tra pikin? A de so taki yu umapikin no wani teki den koni rai fu Bijbel, noso a e firi taki en wawan de èn taki trawan no wani bumui nanga en?

16, 17. Fa papa nanga mama kan yepi den pikin fu tron mati fu Yehovah?

¹⁶ Fa yu kan yepi yu pikin fu no tweifri moro? Wan sani di yepi furu papa nanga mama, na fu aksi den pikin sani soleki: „Fa yu feni en fu de wan Kresten? Sortu wini a e tyari kon gi yu? Sortu muiti yu musu du fu dini Yehovah? Te yu e luku den wini di wi e kisi now èn di wi o kisi na ini a ten di e kon, yu feni taki a pai fu dini Yehovah?” A no de fu taki dati yu musu poti den aksi disi nanga yu eigi wortu, na wan switi fasi èn na wan fasi di o hari a prakseri fu den pikin. No meki den kisi a firi taki na krutu yu e krutu den. Kande yu kan taki nanga den fu Markus 10:29, 30. Aksi den fu skrifi na tapu papira san na den wini di den e kisi te den e dini Yehovah èn sortu muiti den musu du fu dini en. Na so yu nanga den o man si sortu problema den abi èn fa den kan lusu den. A prenspari fu studeri a Bijbel leri-buku èn a Gado lobi-buku nanga den Bijbelstudie fu wi. Sobun, a no de fu taki dati wi musu du disi nanga den pikin fu wi tu. Yu e du dati?

¹⁷ Te fu kaba na yu pikin musu bosroiti gi densrefi efu den wani dini Yehovah. A no fu di yu bosroiti fu dini Yehovah, meki yu musu denki taki den o du a srefi sani tu. Den srefi abi fu meki muiti fu tron mati fu Yehovah (Odo 3:1, 2). San yu kan du te yu e si taki yu pikin no e meki muiti fu du disi? Gi en deki-ati fu ondrosuku ensrefi. Meki a prakseri fu den aksi disi: „Fa mi du sabi taki wan Gado de? Sortu buweisi mi abi taki Yehovah Gado e broko en ede nanga mi? Fu san ede mi e bribi taki den wet fu Yehovah e tyari wini kon gi mi?” Neleki wan bun skapuman yu musu abi pasensi fu yepi yu pikin fu frustan taki a moro bun fasi fu libi na fu dini Yehovah. *—Rom. 12:2.

18. Fa papa nanga mama kan de leki a Moro Bigi Skapuman Yehovah?

¹⁸ Ala tru Kresten wani de leki Yehovah, a Moro Bigi Skapuman (Ef. 5:1; 1 Petr. 2:25). Spesrutu den papa nanga mama musu sabi fa a e go nanga ’na ipi fu den’. Den musu du ala muiti fu yepi den pikin fu den fu kisi den blesi di Yehovah wani gi den. Fu dati ede papa nanga mama, tan yepi yu pikin fu dini Yehovah ala ten!