1-3. (a) Fa Salomo ben sori taki a abi bigi koni na ini a fasi fa a ben koti wan trobi na mindri tu mama? (b) San Yehovah e pramisi fu gi wi, èn sortu aksi e opo kon?

TU UMA ben kisi hebi trobi. Den ben e feti fu wan beibi. Den uma disi ben e tan na ini a srefi oso, èn syatu baka makandra den ala tu kisi wan boi. Ma wan fu den beibi ben kon dede. Ne ala tu uma feni taki den na a mama fu a pikin di ben de na libi ete. * Nowan tra sma ben si san pasa. A sori leki den ben tyari a tori disi go na fesi wan lagi krutubangi kaba, ma a tori no ben lusu. Te fu kaba, den go te na Salomo, a kownu fu Israel. Salomo ben o man kon sabi san ben pasa trutru?

² Baka di Salomo arki pikinso fa den uma ben e hari taki, dan a aksi sma fu tyari wan feti-owru kon. Ne a gi komando fu koti a pikin na mindri so taki ibri uma ben kan kisi wan pisi. Wantewante a trutru mama fu a pikin bigin begi a kownu fu gi a beibi di a ben lobi so te, na a tra uma. Ma a tra uma ben feni nomonomo taki den ben musu koti a pikin na tu. Now Salomo ben sabi suma ben abi a pikin. A ben sabi den dipi firi di wan mama abi gi a pikin di komoto fu en bere, èn a ben gebroiki a sabi dati fu koti krutu ini a tori disi. Prakseri fa a mama ben firi di Salomo gi en a beibi fu en baka nanga den wortu: „En na a mama.”​—1 Kownu 3:16-27.

³ Salomo lusu a problema na wan kefalek koni fasi, a no so? Di a pipel yere a tori disi, den fruwondru srefisrefi, „fu di den ben e si taki a koni fu Gado ben de na ini en”. Iya, a koni fu Salomo ben de wan presenti fu Gado. Yehovah ben gi en  „wan ati di ben furu nanga koni èn nanga frustan” (1 Kownu 3:12, 28). Ma fa a de nanga wi? Wi kan kisi a koni fu Gado tu? Iya, bika Gado ben meki Salomo skrifi, taki: „Yehovah srefi e gi koni” (Odo 2:6). Yehovah e pramisi taki a o gi koni na den sma di e du muiti trutru fu kisi a koni dati. Disi wani taki dati a sma man gebroiki sabi nanga frustan na a yoisti fasi, èn taki a man fu si sani krin. Fa wi kan kisi a koni fu Gado? Fa wi kan gebroiki en na ini wi libi?

4-7. San na fo prenspari sani di de fanowdu fu kan kisi koni?

⁴ A de fanowdu fu de wan sma di srapu, noso di kisi bun furu skoroleri bifo wi kan kisi a koni fu Gado? Nôno. Yehovah de klariklari fu prati a koni fu en nanga wi, awinsi suma wi de èn awinsi o furu skoroleri wi kisi (1 Korentesma 1:26-29). Ma wisrefi musu bigin du wan sani, fu di Bijbel e gi wi a deki-ati fu kon „kisi koni” (Odo 4:7). Fa wi kan du dati?

⁵ Na a fosi presi wi abi fu frede Gado. „A frede gi Yehovah na a bigin fu koni [„na a fosi sani di wi musu abi fu kisi koni”, The New English Bible],” na so Odo 9:10 e taki. Wi musu abi frede gi Gado fu kan kisi trutru koni. Fu san ede? Hori na prakseri taki wan sma koni te a sabi fa fu gebroiki san a leri. Frede gi Gado no wani taki dati wi e beifi gi Gado, ma a wani taki dati wi e boigi gi en fu di wi abi lespeki gi en èn fu di wi e frutrow en. A sortu frede dati de bun gi wi; a de wan krakti di e gi wi deki-ati fu du sani. A frede dati e meki taki wi wani libi soleki fa Gado wani èn a e meki wi du sani soleki fa en e du sani. Dati na a moro bun fasi fu libi, bika ala sma di e hori densrefi na den markitiki fu Yehovah e kisi furu wini fu dati.

⁶ Leki di fu tu sani, wi musu abi sakafasi. Wi no kan abi a koni fu Gado efu wi no abi sakafasi (Odo 11:2). Fu san ede? Efu wi abi sakafasi, dan wi sa de klariklari fu taki dati wi no sabi ala sani, taki a no ala ten wi abi leti, èn taki a de fanowdu fu kon sabi fa Yehovah e denki fu wan tori. Yehovah „e kakafutu gi den heimemrewan”, ma a e prisiri fu gi koni na den wan di abi sakafasi.​—Yakobus 4:6.

 ⁷ Wan di fu dri sani di de prenspari, na fu studeri a Wortu fu Gado. A koni fu Yehovah de fu feni na ini a Wortu fu en. Efu wi wani kisi a koni dati, dan wi musu du muiti fu ondrosuku a Wortu fu Gado finifini (Odo 2:1-5). Wan di fu fo sani di de fanowdu, na begi. Efu wi e begi Gado nanga wan krin ati èn efu wi e aksi en fu gi wi koni, dan a sa gi wi dati bogobogo (Yakobus 1:5). Te wi e begi en fu gi wi a yeye fu en, dan a sa arki wi. A yeye fu en kan yepi wi fu feni den warti sani na ini a Wortu fu en, èn dati kan yepi wi fu lusu wi problema, fu koti pasi gi ogridu, èn fu teki koni bosroiti.​—Lukas 11:13.

8. Fa sma o si taki wi kisi a koni fu Gado trutru?

⁸ Soleki fa wi si na ini kapitel 17, dan wi kan gebroiki a koni fu Yehovah na ini wi libi. Sobun, efu wi kisi a koni fu Gado trutru, dan sma o si dati na ini a fasi fa wi e tyari wisrefi. A disipel Yakobus ben sori san na den froktu fu a koni fu Gado di a skrifi: „A koni fu Gado de krin, a lobi vrede, a e fiti ensrefi, a de klariklari fu gi yesi, a furu nanga sari-ati nanga bun froktu, a no lobi a wan sma moro a trawan, a no e hoigri” (Yakobus 3:17). Sobun, te wi o taki fu ibriwan fu den sani disi di abi fu du nanga a koni fu Gado, dan wi kan aksi wisrefi: ’Mi e gebroiki a koni fu Gado na ini mi libi?’

9. San a wani taki fu de krin? Fu san ede a fiti taki krinfasi kari leki a fosi sani di e sori taki wan sma koni?

⁹ ’Na a fosi presi a de krin.’ Efu wan sma de krin, dan dati wani taki dati en skin nanga en ati de soifri; a no doti. Bijbel e taki dati koni abi fu du nanga na ati, ma a koni fu hemel no man sungu go na ini wan ati di doti èn di pori nanga takru prakseri, noso takru lostu (Odo 2:10; Mateyus 15:19, 20). Ma efu wi ati krin, sobun, efu wi leki sondu libisma du ala san wi man fu hori en krin, dan wi sa ’drai wi baka gi san ogri èn wi sa du san bun’ (Psalm 37:27; Odo 3:7). A no moi dan taki krinfasi kari leki a fosi sani di e sori taki wan sma koni? Bika, fa wi o man sori den difrenti fasi di abi fu du nanga a koni fu Gado, efu wi no krin na ini a fasi fa wi e tyari wisrefi èn efu wi no krin na yeye fasi?

10, 11. (a) Fu san ede a de prenspari taki wi suku fu libi na ini vrede nanga trawan? (b) Efu yu si taki yu du wan sani di hati wan brada noso sisa, dan fa yu kan sori taki yu lobi fu meki vrede? (Luku a futuwortu sosrefi.)

 ¹⁰ „A lobi vrede.” A koni fu hemel e meki taki wi wani suku vrede, di de wan froktu fu a yeye fu Gado (Galasiasma 5:22). Wi e du muiti fu no pori „a banti fu vrede” di e hori a pipel fu Yehovah na wán (Efeisesma 4:3). Efu bruya de, dan wi e du tranga muiti fu meki vrede baka. Fu san ede a sani dati de prenspari? Bijbel e taki: „Tan . . . libi na ini vrede; èn a Gado fu lobi èn fu vrede sa de nanga unu” (2 Korentesma 13:11). Sobun, a Gado fu vrede sa de nanga wi, solanga wi tan libi na ini vrede nanga trawan. A fasi fa wi e libi nanga wi brada nanga sisa abi krakti tapu a banti fu wi nanga Yehovah. Fa wi kan sori taki wi lobi vrede? Luku wan eksempre.

¹¹ San yu musu du efu yu si taki yu du wan sani di hati wan brada noso sisa? Yesus ben taki: „Fu dati ede te yu e tyari yu ofrandi go na a altari èn drape yu e memre taki yu brada abi wan sani teige yu, dan libi yu ofrandi drape na fesi na altari, èn gowe go meki vrede nanga yu brada fosi, èn te yu drai kon baka, dan yu kan gi na ofrandi fu yu” (Mateyus 5:23, 24). Yu kan fiti a rai disi fu di yusrefi o bigin go na a brada fu yu. Nanga sortu marki yu o go na en? We, fu „meki vrede” nanga en. * Fu man du dati, dan kande yu musu sori en taki yu e frustan taki yu du wan sani di hati en. Yu no musu du leki yu no e frustan en. Efu yu go na en nanga a marki fu meki vrede baka, èn efu yu tan hori dati na prakseri, dan dati kan yepi yu fu puru iniwan bruya di ben de na unu mindri. Dati sa yepi yu tu fu aksi pardon, èn fu gi pardon tu. Te yu e du ala san yu man fu meki vrede baka, dan yu e sori taki a koni fu Gado e tiri yu.

12, 13. (a) San a wortu na ini Yakobus 3:17 di vertaal nanga ’fiti yusrefi’, wani taki? (b) Fa wi kan sori taki wi na sma di e fiti wisrefi na trawan?

¹² „A e fiti ensrefi.” San a wani taki te wan sma e fiti ensrefi? Soleki fa sabiman e taki, dan a Griki wortu di vertaal na ini Yakobus 3:17 nanga „e fiti ensrefi”, na wan wortu di no makriki fu poti na ini wan tra tongo. Furu tron sma vertaal en nanga wortu soleki „sori switifasi”, „frudrage sani”, èn „hori sma firi na prakseri”. Wan futuwortu na ini a Nieuwe-Wereldvertaling (Nyun-Grontapuvertaling) e sori taki a wortu disi wani taki trutru „gi pasi”. Fa wi kan sori taki a sani disi di abi fu du nanga a koni fu Gado abi krakti na wi tapu tu?

¹³ „Meki ala sma kon sabi taki unu man fiti unsrefi na trawan”, na so Filipisma 4:5 e taki. Wan tra bijbelvertaling e taki: „Meki ala sma kon sabi unu leki sma di e fiti unsrefi”  (The New Testament in Modern English, fu J. B. Phillips). Luku taki a no abi fu du nomo nanga a fasi fa wi e prakseri fu wisrefi; a abi fu du nanga a fasi fa trawan e si wi, noso a fasi fa sma sabi wi. Wan sma di e fiti ensrefi, no wani fu hori ensrefi nomonomo na ibri finifini pisi fu a wet, noso fu meki sani waka nomo leki fa en wani. Na presi fu dati a de klariklari fu arki te trawan e taki, èn te a fiti, a e du san den wani. A abi switifasi sosrefi èn a no e handri grofu nanga trawan. Aladi disi de prenspari gi ala Kresten, toku a prenspari spesrutu gi den wan di e dini leki owruman. Te owruman e sori switifasi dan dati e hari sma, so taki den no e frede fu kon na den owruman (1 Tesalonikasma 2:7, 8). A bun efu wi alamala aksi wisrefi: ’Sma sabi mi leki wan sma di e hori den firi fu trawan na prakseri, di no e hori nomo na san misrefi wani, èn di abi switifasi?’

14. Fa wi kan sori taki wi „de klariklari fu gi yesi”?

¹⁴ „De klariklari fu gi yesi.” A Griki wortu di vertaal nanga „de klariklari fu gi yesi” no de fu feni na nowan tra presi na ini den Kresten Griki Buku fu Bijbel. Soleki fa wan sabiman e taki, dan sma e gebroiki a wortu disi „moro furu fu sori go na a fasi fa srudati e leri fu wroko”. A wani taki dati wan sma „man kenki en prakseri makriki” èn taki „wan sma di e saka ensrefi gi trawan”. Wan sma di e gebroiki a koni fu Gado, de klariklari fu gi yesi na san Bijbel e taki. A no e hori nomo na a bosroiti di ensrefi teki; a no de wan sma di e weigri fu kenki en prakseri te a si taki a no e denki bun. Na presi fu dati, a de esi fu tyari kenki kon te a si krin taki Bijbel e krutu a fasi fa a e denki, noso taki a no frustan wan tori bun. Fa a de nanga yu? Na so tra sma sabi yu tu?

15. San na sari-ati? Fu san ede a fiti taki Bijbel e kari „sari-ati” nanga „bun froktu” makandra, na ini Yakobus 3:17?

¹⁵ ’A furu nanga sari-ati èn nanga bun froktu.’ * Sari-ati na  wan prenspari fasi di sma e sori te den abi a koni fu tapusei, fu di a skrifi taki a koni dati „furu nanga sari-ati”. Luku taki Bijbel e kari „sari-ati” nanga „bun froktu” makandra. Disi fiti fu di te Bijbel e taki dati wan sma abi sari-ati, dan dati wani taki dati a sma e broko en ede trutru nanga trawan. A sari-ati disi e meki taki wan sma sori switifasi gi trawan na ala sortu fasi. Wan buku e taki dati sari-ati wani taki dati wan sma „e firi sari te a e si taki wan trawan de na nowtu èn te a e pruberi fu yepi en”. Sobun, a no de so taki wan sma di abi a koni fu Gado no abi firi gi trawan moro èn a no de so tu taki a e sori a koni disi, soso fu di a sabi taki a musu du dati. Na presi fu dati a koni dati e meki wan sma sori taki a e firi gi sma trutru, aladi a e hori den firi fu den na prakseri. Fa wi kan sori taki wi abi furu sari-ati?

16, 17. (a) San e meki taki wi wani du a preikiwroko, boiti taki wi lobi Gado? Fu san ede? (b) Na sortu fasi wi kan sori taki wi abi furu sari-ati?

¹⁶ We, wan tumusi moi fasi fu du dati na fu fruteri tra sma a bun nyunsu fu Gado Kownukondre. San e meki taki wi wani du a wroko disi? Na a fosi presi, a de a lobi di wi abi gi Gado. Ma fu di wi abi sari-ati èn fu di wi e firi gi trawan meki wi e preiki gi den tu (Mateyus 22:37-39). Furu sma na ini a ten disi e ’kisi kwinsi èn den e waka bruyabruya leki skapu sondro skapuman’ (Mateyus 9:36). Den skapuman fu den falsi kerki no luku den nanga wan ai srefi èn den meki taki den kon breni gi sani di abi fu du nanga Gado. Dati meki den no sabi sortu koni rai de fu feni na ini a Wortu fu Gado, noso san na den blesi di a Kownukondre sa tyari gi libisma. Sobun, te wi e prakseri dipi fu a yepi di den sma lontu wi abi fanowdu fu kon sabi den sani disi, dan wi sa firi gi den èn dati sa meki taki wi du ala san wi man fu fruteri den fu den lobi-ati pramisi fu Yehovah.

¹⁷ San na wan tu tra fasi fa wi kan sori taki wi abi furu sari-ati? Memre na agersitori di Yesus ben fruteri fu a Samariaman di ben feni wan man e didon na sei pasi fu di sma ben ròs en  èn fon en. Fu di a Samariaman disi ben firi gi a trawan, meki a ’sori sari-ati gi en’; a ben tai den soro fu a man èn a sorgu gi en (Lukas 10:29-37). A sani disi e sori taki sari-ati wani taki sosrefi dati yu e du wan sani fu yepi a sma di de na nowtu. Bijbel e taigi wi fu „du bun gi ala sma, ma spesrutu gi den wan di de na ini a srefi bribi leki wi” (Galasiasma 6:10). Luku wan tu okasi pe wi kan yepi trawan. Kande wan owru brada noso sisa abi sma fanowdu fu tyari en go na den Kresten konmakandra èn fu tyari en go na oso baka. A kan taki wan sisa na ini a gemeente no abi masra moro, èn taki a abi yepi fanowdu fu meki wan tu sani na a oso fu en (Yakobus 1:27). Kande wan sma di lasi-ati abi wan tu „switi wortu” fanowdu fu gi en deki-ati (Odo 12:25). Te wi e sori sari-ati na den fasi disi, dan wi e sori taki wi abi a koni fu tapusei.

18. San wi musu rutu puru na ini wi ati efu wi wani sori taki wi e gebroiki a koni fu Gado? Fu san ede wi musu du dati?

¹⁸ „A no lobi a wan sma moro a trawan.” Wan sma di abi a koni fu Gado no e prakseri takru fu trawan di de fu wan spesrutu ras èn a no e feni taki en eigi kondre bun moro di fu trawan. Efu wi gebroiki a koni dati na ini wi libi, dan wi o krin wi ati fu iniwan takru firi di kan meki taki wi go teki sei gi sma (Yakobus 2:9). Wi no sa sori moro lobi gi wan sma fu di a kisi moro hei skoroleri, fu di a abi moro gudu, noso fu di a abi moro frantwortu na ini a gemeente. Ma wi no o wisiwasi nowan brada noso sisa tu, awinsi a gersi leki den no prenspari. Efu Yehovah e sori lobi gi den sma dati, dan den warti fu wi sori lobi gi den tu.

19, 20. (a) Pe a Griki wortu di vertaal nanga „hoigriman” komoto? (b) Fa wi kan sori taki wi ’lobi wi brada sondro fu hoigri’? Fu san ede dati de prenspari?

¹⁹ „A no e hoigri.” A Griki wortu di vertaal nanga „hoigriman” kan abi fu du nanga „wan sma di e prei wan komediprei”. Na ini den owruten komediprei fu den Grikisma nanga  den Romesma, den komediman ben e weri bigi sani fu tapu den fesi. Fu dati ede den bigin gebroiki a Griki wortu „hoigriman” fu sori taki wan sma abi tu fesi, noso taki a e prei fufuru. Te Bijbel e taki dati wi no musu abi hoigrifasi, dan dati no abi fu du nomo nanga a fasi fa wi e libi nanga wi brada nanga sisa, ma sosrefi nanga a fasi fa wi e firi gi den.

²⁰ Na apostel Petrus ben sori taki a gi di wi e „gi yesi na a waarheid” musu meki taki ’wi lobi wi brada sondro fu hoigri’ (1 Petrus 1:22). Iya, wi no musu du nomo leki wi lobi wi brada nanga sisa. Wi a no sma di e weri sani fu tapu wi fesi, noso di e prei komedi fu kori trawan. A lobi di wi e sori musu de trutru lobi, a musu komoto fu wi ati. Efu dati de so, dan wi brada nanga sisa sa frutrow wi, fu di den o sabi taki wi no e tyari wisrefi tra fasi leki fa wi de trutru. Te wi de opregti, dan dati e meki taki a banti fu wi nanga wi Kresten brada nanga sisa e kon moro bun, fu di wi man taki fri nanga den. A sa yepi den memre fu a gemeente tu fu frutrow makandra.

21, 22. (a) Fu san ede Salomo no ben tan kibri koni? (b) Fa wi kan kibri koni? Fa wi sa kisi wini fu dati?

²¹ A koni fu Gado na wan presenti fu Yehovah, wan presenti di wi musu kibri bun. Salomo ben taki: „Mi manpikin, . . . kibri koni nanga frustan” (Odo 3:21). A de wan sari sani taki Salomo srefi no ben du dati. A heri pisi ten di a tan gi yesi na Gado, a ben tan wan koni sma. Ma te fu kaba, den someni doroseikondre wefi fu en, ben drai en ati puru na a soifri anbegi fu Yehovah (1 Kownu 11:1-8). A sani di pasa nanga Salomo e sori taki koni no warti noti efu wi no e gebroiki en na wan bun fasi.

²² Fa wi kan kibri koni? We, a no nofo fu leisi Bijbel nanga ala den buku di abi fu du nanga Bijbel, sani di wi e kisi fu a „getrow èn koni srafu”. Ma wi musu meki muiti sosrefi fu du san wi e leri (Mateyus 24:45). Wi musu du muiti fu gebroiki a koni fu Gado fu di dati e yepi wi fu libi wan moro bun libi nownow kaba. A e meki taki wi „kan hori a trutru libi steifi”, namku a libi na ini a nyun grontapu fu Gado (1 Timoteyus 6:19). San moro prenspari, na taki te wi e du muiti fu kisi a koni fu Gado, dan dati e hari wi kon moro krosibei na a sma di abi ala koni, Yehovah Gado.