A ËSHTË PROJEKTUAR?
Sistemi i filtrimit i rajës gjigante
Raja gjigante ushqehet me planktone, të cilat i gëlltit së bashku me ujin e detit teksa noton. Uji i pasur me planktone kalon përmes një filtri që ndodhet brenda gojës së saj. Ky filtër bën të mundur që planktonet të bien në fytin e rajës e të përdoren si ushqim. Ndërkohë uji i detit vazhdon të rrjedhë në brendësi të filtrit e të dalë përmes velëzave të rajës. Ç’është më e bukura, planktonet që filtron raja janë shumë më të vogla se hapësirat e filtrit të saj! Sipas gazetarit të shkencës, Ed Jong, kjo aftësi «duket e pamundur».
Shqyrto faktet: Sistemi i filtrimit i rajës duket si pesë harqe, të cilat ngjajnë me një krehër me dhëmbëza nga të dyja anët. Disa nga dhëmbëzat e krehërit anojnë para e disa prapa. Ato e ndajnë ujin e detit dhe kështu një sasi uji vërshon lart dhe pjesa tjetër midis tyre, duke krijuar si rrjedhojë vorbulla të vogla uji.
Kur planktonet ose grimcat e tjera të ushqimit përplasen me pjesën e përparme të dhëmbëzave, ato kërcejnë në rrymën më të vrullshme të ujit dhe përfundojnë në fytin e rajës, ku më pas ajo i gëlltit. Edhe planktonet që janë tepër të vockla për të ngecur mes dhëmbëzave përfundojnë në fytin e rajës falë vorbullave të vrullshme që e përshpejtojnë udhëtimin e tyre duke mos i lënë të futen përmes dhëmbëzave. Falë këtij sistemi filtrimi, raja arrin të gëlltitë copëza të vockla ushqimi që përndryshe do të kishin dalë sërish në det përmes hapësirave të dhëmbëzave.
Për më tepër, sistemi i ushqyerjes me filtrim i rajës gjigante nuk lejon bllokimin dhe vetëpastrohet, pavarësisht sa shpejt noton raja apo sa shumë planktone ka në ujë.
Studiuesit shpresojnë të imitojnë sistemin e filtrimit të rajës që të projektojnë filtra për pastrimin e ujërave të zeza dhe heqjen e grimcave mikroplastike.
Si mendon? A erdhi me evolucion sistemi i filtrimit i rajës gjigante? Apo është projektuar?