1-3. (a) O ā fesili o le a tatou taliina? (e) O ā vala autū e fā o le tapuaʻiga mamā o le a tatou talanoaina? (Tagaʻi i le ata i luga aʻe o le matua.)

 UA ILOILO ma le faaeteete e Apelu lana lafu. Na ia tausia faapelepele lana lafu mai lava a o lāiti. A o lenei ua ia filifilia nisi o manu ma fasimate e ofo atu e fai ma meaalofa i le Atua. Po o le a taliaina e Ieova lenei gaoioiga tau tapuaʻiga mai i se tagata lē lelei atoatoa?

² Na faagaeeina le aposetolo o Paulo e tusi e faatatau iā Apelu: “Na talia e le Atua ana meaalofa.” Ae na teena e Ieova le taulaga a Kaino. (Faitau le Eperu 11:4.) Ua tulaʻi mai ai fesili e manaʻomia ona tatou taliina: Aiseā na talia ai e le Atua le tapuaʻiga a Apelu ae lē o Kaino? O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i faaaʻoaʻoga a Kaino, Apelu, ma isi o loo taʻua i le Eperu mataupu e 11? O tali o na fesili o le a faalolotoina ai lo tatou malamalamaga i mea e aofia i le tapuaʻiga mamā.

³ A o tatou iloiloina lenei aotelega puupuu o mea na tutupu mai i le taimi o Apelu seʻia oo i le taimi o Esekielu, ia mātau ni vala autū se fā e mātaulia ai le tapuaʻiga e talia e le Atua: O Ieova  e tatau ona avatu i ai le tapuaʻiga, e tatau ona avatu le mea e sili ona lelei, e tatau ona talia e le Atua le auala e fai ai, ma e tatau ona mamā le uunaʻiga e fai ai le tapuaʻiga.

4, 5. Na faapefea ona iloa e Kaino o Ieova na tatau ona avatu i ai lana meaalofa?

⁴ Faitau le Kenese 4:2-5. Na iloa e Kaino o Ieova na tatau ona avatu i ai lana meaalofa. Sa telē le taimi ma le avanoa na maua e Kaino e aʻoaʻo ai e faatatau iā Ieova. Atonu na lata i le 100 tausaga o Kaino ma lona uso o Apelu i le taimi na ofoina atu ai a la meaalofa. * Na iloa e na tama le faatoʻaga i Etena a o tuputupu aʻe, ma atonu na la iloa mamao atu foʻi lenā faatoʻaga lauusiusi. E mautinoa na la vaaia kerupi o leoleoina le ala i le faatoʻaga. (Kene. 3:24) E lē taumatea na fai i ai o la mātua o Ieova na foafoaina meafaiola uma, ma e ese lona finagalo mo tagata i le amataga ma le mea ua tupu iā i latou, o le faasolosolo lea ona feoti. (Kene. 1:24-28) O le iloaina e Kaino o nei mea, atonu na ia manatu ai e tatau ona ofo atu lana meaalofa i le Atua.

⁵ O le ā se isi mea atonu na uunaʻia ai Kaino e fai lana taulaga? Na valoia e Ieova o le a iai se “fanau” o lē o le a tuʻimomomoina le ulu o “le gata,” lea na faasesēina Eva ina ia faia se filifiliga leaga. (Kene. 3:4-6, 14, 15) Atonu na manatu Kaino o ia o le “fanau” folafolaina ona o ia o le ulumatua. (Kene. 4:1) E lē gata i lea, e leʻi motusia e Ieova ana fesootaʻiga uma ma tagata agasala. E oo lava ina ua uma ona agasala Atamu, e foliga mai na fetalai atu le Atua iā te ia e ala i se agelu. (Kene. 3:8-10) Na fetalai mai foʻi Ieova iā Kaino ina ua uma ona fai lana taulaga. (Kene. 4:6) E mautinoa na iloa e Kaino e tatau ona avatu iā Ieova le tapuaʻiga.

6, 7. Pe na sesē le auala na ofo atu ai e Kaino lana taulaga pe e na te leʻi avatua foʻi le mea e sili ona lelei? Faamatala.

⁶ Aiseā la e leʻi taliaina ai e Ieova le taulaga a Kaino? Pe e na te leʻi avatua le mea e sili ona lelei? E lē o faailoa mai e le Tusi Paia. E pau le mea o loo faailoa mai, na aumaia e Kaino “fua o faaeleeleaga.” Na faailoa mulimuli ane e Ieova i le Tulafono na tuuina atu iā Mose, e na te taliaina taulaga faapena. (Nu. 15:8, 9) O le isi mea e manatua, e na o fualaau ʻaina ma fualaau faisua na aai ai tagata i lenā taimi. (Kene. 1:29) E lē gata i lea, sa faamalaia e le Atua laueleele i fafo atu o Etena, sa tatau la ona galue mamafa Kaino mo lana taulaga. (Kene. 3:17-19) Na ia ofo atu meaʻai na ia galue mamafa ai lea e maua ai le malosi. E ui i lea, e leʻi taliaina e Ieova le taulaga a Kaino.

⁷ Pe na iai se mea na sesē ai le auala na ofo atu ai le meaalofa a Kaino? E foliga mai e leʻi sesē le auala na faia ai e Kaino lana taulaga. Aiseā? Auā ina ua teena e Ieova le taulaga a Kaino, e  na te leʻi taʻusalaina le auala na faia ai e Kaino lana taulaga. O le mea moni, e lē o taʻua le auala na faia ai e Kaino po o Apelu a la taulaga. O le ā la le faafitauli?

8, 9. (a) Aiseā e leʻi fiafia ai le finagalo o Ieova iā Kaino ma lana taulaga? (e) Aiseā e faatupu manatu ai faamatalaga a le Tusi Paia e faatatau iā Kaino ma Apelu?

⁸ Ua faaalia i upu a Paulo i Kerisiano Eperu, e leʻi mamā le uunaʻiga na faia ai e Kaino lana taulaga. E leʻi faaalia e Kaino le faatuatua. (Epe. 11:4; 1 Ioa. 3:11, 12) O le māfuaaga lea e leʻi fiafia ai le finagalo o Ieova iā Kaino ma lana taulaga. (Kene. 4:5-8) O Ieova o se Tamā alofa, o lea na ia taumafai ai ma le agalelei e faasaʻo lona atalii. Ae na teena e Kaino le fesoasoani a Ieova. Sa aafia le loto o Kaino i galuega a le tino e pei “o le feitagaʻi, o le femisaaʻi, o le lotoleaga.” (Kala. 5:19, 20) O le leaga o le loto o Kaino, na faalēaogāina ai isi vala lelei uma o lana tapuaʻiga. O lana faaaʻoaʻoga ua tatou iloa ai, o le tapuaʻiga mamā e tele mea e aofia ai nai lo o le faafoliga atu e tatou te faamaoni iā Ieova.

⁹ E tele mea o loo taʻua i le Tusi Paia e faatatau iā Kaino, e pei o le taimi na fetalai atu ai Ieova iā te ia ma lana tali atu. Ua tatou iloaina foʻi igoa o ē na tupuga mai iā te ia, faapea nisi o mea na latou faia. (Kene. 4:17-24) A o Apelu, e lē o taʻua i le Tusi Paia pe na fai sana fanau, pe faamauina ai foʻi ni ana faamatalaga na fai. E ui i lea, o loo tautala galuega a Apelu e oo mai lava i aso nei. E faapefea?

10. Na faapefea ona faia e Apelu se faaaʻoaʻoga mo le tapuaʻiga mamā?

¹⁰ Na faia e Apelu lana taulaga iā Ieova, ma lona iloa e na o Ieova e tatau ona avatu i ai. Na avatu e Apelu le meaalofa e sili ona lelei, auā na ia filifilia “uluaʻi tama o lana lafu.” E ui lava e lē o taʻua pe na faia lana taulaga i luga o se fata faitaulaga, ae na taliaina le auala na fai ai lana taulaga. Ae o le itu na matilatila ai le meaalofa a Apelu, o le uunaʻiga na fai ai, lea e faaauau ona avea ma faaaʻoaʻoga lelei mo le pe ā ma le ono afe tausaga. Na uunaʻia Apelu ona o lona faatuatua i le Atua ma lona naunau i tapulaa amiotonu a Ieova. E faapefea ona tatou iloa?

11. Aiseā na faamatala ai e Iesu Apelu o se tagata amiotonu?

¹¹ Muamua, ia manatu i le fetalaiga a Iesu e faatatau iā Apelu, o lē na ia silafia lelei. Na soifua Iesu i le lagi a o ola Apelu i le lalolagi. Na matuā naunau Iesu i lenei atalii o Atamu. (Faata. 8:22, 30, 31; Ioa. 8:58; Kolo. 1:15, 16) O lea, na faamatala e Iesu Apelu o se tagata amiotonu ona na ia vaaitino i ai. (Mata. 23:35) O le tagata amiotonu, e na te amanaʻia o Ieova e faataatiaina le tapulaa mo le mea saʻo ma le mea sesē. Ae e sili i lea, e faamaonia e ala i ana upu ma gaoioiga lona lagolagoina o na tapulaa. (Faatusatusa i le Luka 1:5, 6.) E umi se taimi ona faatoʻā maua  lea o se talaaga o sē e amiotonu. A o leʻi faia le meaalofa a Apelu i le Atua, ua leva ona ola o ia e ōgatusa ma tapulaa a Ieova. E mautinoa e leʻi faigofie le uia o lenā ala. E leʻi avea lona uso matua ma taaʻiga lelei, auā na leaga le loto o Kaino. (1 Ioa. 3:12) E leʻi usiusitaʻi le tinā o Apelu i le poloaʻiga tuusaʻo mai i le Atua, ma na fouvale lona tamā iā Ieova ma manaʻo e filifili e ia lava le mea lelei ma le mea leaga. (Kene. 2:16, 17; 3:6) Maʻeu le lototele o Apelu i lona filifilia o se ala na matuā ese mai i le ala na uia e lona aiga!

12. O le ā se mea na matuā eseese ai lava Kaino ma Apelu?

¹² Lona lua, ia mātau le auala na faafesootaʻi ai e le aposetolo o Paulo le faatuatua ma le amiotonu. Na tusi Paulo: “O le faatuatua na ofo atu ai e Apelu i le Atua le taulaga e sili ona lelei nai lo o Kaino, o le faatuatua foʻi lea na molimau e faapea o ia o le tagata amiotonu.” (Epe. 11:4) Na atagia mai i upu a Paulo, i le lē pei o Kaino, na taaʻina le olaga atoa o Apelu i le faatuatua atoatoa iā Ieova ma Lana auala e faia ai mea.

13. O le ā ua tatou aʻoaʻoina mai i le faaaʻoaʻoga a Apelu?

¹³ Ua tatou aʻoaʻoina mai i le faaaʻoaʻoga a Apelu, o le tapuaʻiga mamā e sau mai i se loto e iai uunaʻiga mamā, o se loto lea e matuā faatuatua iā Ieova, ma e ioe atoatoa i ana tapulaa amiotonu. E lē gata i lea, ua tatou aʻoaʻoina o le tapuaʻiga mamā e lē na o le tasi se taimi e faia ai. Ae e aofia ai o tatou olaga atoa ma le auala e tatou te amioaʻi ai i taimi uma.

14. Aiseā na taliaina ai e Ieova meaalofa na ofoina atu e Noa, Aperaamo, ma Iakopo?

¹⁴ O Apelu o le uluaʻi tagata lē lelei atoatoa na faia le tapuaʻiga mamā iā Ieova, ae e iai foʻi isi. Na taʻua e le aposetolo o Paulo isi na taliaina e Ieova la latou tapuaʻiga, e pei o Noa, Aperaamo, ma Iakopo. (Faitau le Eperu 11:7, 8, 17-21.) A o faagasolo o latou olaga, na ofo e nei augātamā uma se taulaga iā Ieova ma na taliaina e le Atua a latou meaalofa. Aiseā? Auā e lē gata na latou faia taulaga, ae na latou faatinoina foʻi vala autū uma o le tapuaʻiga mamā. Seʻi o tatou iloiloina a latou faaaʻoaʻoga.

15, 16. Na faapefea ona faataunuu e Noa vala autū e fā o le tapuaʻiga mamā?

¹⁵ Na fanau Noa i le 126 tausaga talu ona oti Atamu; ae na ola aʻe o ia i se lalolagi ua faaleagaina i tapuaʻiga sesē. * (Kene. 6:11) A o lumanaʻi le Lolo, e na o Noa ma lona aiga na auauna ma le faamaoni iā Ieova mai i aiga uma o le lalolagi. (2 Pete. 2:5) Ina ua uma ona faasaoina mai i le Lolo, na faia ai e Noa se fata faitaulaga e faia ai taulaga iā Ieova, ma o le fata faitaulaga muamua lea o loo taʻua i le Tusi Paia. O lenei gaoioiga na faailoa manino atu ai e Noa i lona aiga ma tagata uma na tupuga mai iā te ia, e na o Ieova e tatau ona avatu i ai le tapuaʻiga. E mai i manu uma na mafai ona faaaogā e Noa mo le taulaga, na filifili e Noa “nisi o manu mai i manu mamā uma, ma nisi o manufelelei mai  i manufelelei mamā uma.” (Kene. 8:20) O manu nei e sili ona lelei mo taulaga auā na fetalai Ieova e mamā.—Kene. 7:2.

¹⁶ Na ofoina atu e Noa nei taulaga mū i luga o le fata faitaulaga na ia fausia. Pe na taliaina e Ieova lenei auala e tapuaʻi ai? Ioe. O loo taʻua i le tala na fiafia Ieova i le manogi o taulaga, ma na ia faamanuia iā Noa ma ona atalii. (Kene. 8:21; 9:1) Peitaʻi, o le māfuaaga autū na taliaina ai e Ieova taulaga, ona o le uunaʻiga na faia ai e Noa. O na taulaga, o se isi lea o auala na faaalia ai e Noa le malosi o lona faatuatua iā Ieova ma Lana auala e faia ai mea. O loo taʻua i le Tusi Paia “na savavali Noa ma le Atua moni,” ona na maumauaʻi o ia e usiusitaʻi iā Ieova ma Ana tapulaa. O le iʻuga, na maua e Noa se talaaga o sē e amiotonu.—Kene. 6:9; Eseki. 14:14; Epe. 11:7.

17, 18. Na faapefea ona faataunuu e Aperaamo vala autū e fā o le tapuaʻiga mamā?

¹⁷ Na siʻomia Aperaamo i tapuaʻiga sesē. I le aai o Aperaamo o Uro, na matilatila ai se malumalu na faamamaluina ai le atua o le masina o Nana. * Na iai foʻi se taimi na tapuaʻi ai le tamā o Aperaamo i atua sesē. (Iosua 24:2) Peitaʻi, na filifili Aperaamo e tapuaʻi iā Ieova. Atonu na ia aʻoaʻo e faatatau i le Atua moni mai i lona tuaa o Semu, o se tasi o atalii o Noa, ma e 150 tausaga na la ola faatasi ai.

¹⁸ A o soifua Aperaamo, na ia faia le tele o taulaga. O nei gaoioiga tau tapuaʻiga, na taulaʻi atu i taimi uma iā Ieova, o lē e tatau ona avatu i ai. (Kene. 12:8; 13:18; 15:8-10) Pe na nofosauni Aperaamo e avatu iā Ieova le taulaga e sili ona lelei? Na manino le tali o lenā fesili, ina ua lotomalie Aperaamo e ofo lona atalii pele o Isaako e fai ai le taulaga. I lenā taimi, na faamatala auʻiliʻili ai e Ieova iā Aperaamo le auala e tatau ona fai ai le taulaga. (Kene. 22:1, 2) Na lotomalie Aperaamo e mulimulituʻi i na faatonuga uma. O Ieova lava ia na taofia Aperaamo mai i le fasiotia o lona atalii. (Kene. 22:9-12) Na talia e Ieova le tapuaʻiga a Aperaamo auā na mamā le uunaʻiga na faia ai. Na tusi Paulo: “Na faatuatua Aperaamo iā Ieova, ma na silasila iā te ia o lē e amiotonu.”—Roma 4:3.

19, 20. Na faapefea ona faataunuu e Iakopo vala autū e fā o le tapuaʻiga mamā?

¹⁹ E tele tausaga na ola ai Iakopo i Kanana i le laueleele lea na folafola atu e Ieova iā Aperaamo ma ē e tupuga mai iā te ia. (Kene. 17:1, 8) Na tapuaʻi tagata i inā i tapuaʻiga sesē ma matagā, lea na fetalai ai Ieova e “luai mai e le laueleele ē o loo nonofo ai.” (Levi. 18:24, 25) Ina ua 77 ona tausaga, na tuua ai e Iakopo Kanana, ma faaipoipo ma toe foʻi mulimuli ane ma se ʻauaiga e toʻatele. (Kene. 28:1, 2; 33:18) Na aafia nisi o lona aiga i tapuaʻiga sesē. E ui i lea, na vave gaoioi Iakopo ina ua valaaulia o ia e Ieova e alu i Peteli e fau ai se fata faitaulaga. Muamua,  na ia fai atu i lona aiga, “Ia lafoaʻi atua ese o loo iā te outou, ia faamamāina outou,” ona ia mulimuli lea ma le faamaoni i faatonuga na ia mauaina.—Kene. 35:1-7.

²⁰ Na fausia e Iakopo le tele o fata faitaulaga i le Nuu Folafolaina, ae e na o Ieova na ia avatu i ai le tapuaʻiga. (Kene. 35:14; 46:1) O le lelei o taulaga na faia e Iakopo, o le auala na ia tapuaʻi ai i le Atua, ma le lelei o le uunaʻiga na ia faia ai, o le māfuaaga lenā na faamatala ai e le Tusi Paia o ia “o se tagata e lē ponā,” o se faaupuga e faamatala ai se tagata ua finagalo malie i ai le Atua. (Kene. 25:27) O le olaga atoa o Iakopo, na ia faataatia ai se faaaʻoaʻoga mataʻina mo le nuu o Isaraelu, o ē o le a tupuga mai iā te ia.—Kene. 35:9-12.

21. O le ā e tatou te aʻoaʻoina e faatatau i le tapuaʻiga mamā mai i faaaʻoaʻoga a augātamā?

²¹ O le ā e tatou te aʻoaʻoina e faatatau i le tapuaʻiga mamā mai i faaaʻoaʻoga a augātamā? Ua siʻomia foʻi i tatou e tagata e taumafai e tosina ese i tatou mai i le tapuaʻi tau lava o Ieova, e oo lava i sui o o tatou aiga. E tatau ona tatou atiaʻe se faatuatua malosi iā Ieova ina ia teena ai na omiga, ma ia tatou talitonu atoatoa e sili ona lelei ana tapulaa amiotonu. E tatou te faaalia lenā faatuatua e ala i le usiusitaʻi iā Ieova ma faaaogā lo tatou taimi, malosi, ma meafaitino e auauna ai iā te ia. (Mata. 22:37-40; 1 Kori. 10:31) Maʻeu le faalaeiauina o i tatou i le iloa e silasila Ieova iā i tatou o ni tagata amiotonu, pe a tatou tapuaʻi iā te ia i le mea e gata ai lo tatou malosi, i le auala o loo ia faafinagaloina, faatasi ai ma ni uunaʻiga mamā!—Faitau le Iakopo 2:18-24.

22-24. Na faapefea ona faamatilatila i le Tulafono vala tāua nei: o lē e avatu i ai taulaga, o taulaga e sili ona lelei, ma le auala na faia ai taulaga a Isaraelu?

²² Na tuuina atu e Ieova i ē na tupuga mai iā Iakopo le Tulafono, lea na latou mautinoa ai i mea na ia faafinagaloina mai iā i latou. Pe a latou usiusitaʻi iā Ieova, o le a avea i latou ma lona “nuu faapitoa” ma se “nuu paia.” (Eso. 19:5, 6) Ia mātau le auala na faamatilatila ai e le Tulafono vala autū e fā o le tapuaʻiga mamā.

²³ Na faailoa manino atu e Ieova lē e tatau ona avatu i ai le tapuaʻiga a tagata Isaraelu. Na fetalai Ieova: “Aua neʻi e fai mo oe nisi atua e ese mai iā te aʻu.” (Eso. 20:3-5) Na tatau ona latou ofoina atu iā te ia taulaga e sili ona lelei. O se faaaʻoaʻoga, sa tatau ona matuā lelei ma leai se faalētonu o manu na faia ai taulaga. (Levi. 1:3; Teu. 15:21; faatusatusa i le Malaki 1:6-8.) Sa aogā i tagata sa Levī meaalofa na tuuina atu iā Ieova, ae sa tatau foʻi ona faia ni a latou lava taulaga. Sa tatau ona latou avatu “mea uma e sili ona lelei” mai i meaalofa na avatu iā i latou. (Nu. 18:29) E tusa ai ma le auala na latou tapuaʻi ai, na tuuina atu i  tagata Isaraelu ni faatonuga maʻoti i le nofoaga, o le auala, ma mea e faia ai taulaga iā Ieova. Na tuuina atu iā i latou le silia ma le 600 tulafono e faatonutonu ai a latou amioga, ma na taʻu atu iā i latou: “E ao iā te outou ona tausia ia mea e pei ona poloaʻi mai ai Ieova lo outou Atua iā te outou. Aua tou te liliu i le itu taumatau po o le itu tauagavale.”—Teu. 5:32.

²⁴ Pe na tāua le nofoaga na faia ai e tagata Isaraelu a latou taulaga? Ioe. Na faatonuina e Ieova ona tagata ina ia fausia se faleʻie paia, lea na avea ma taulaʻiga o le tapuaʻiga mamā. (Eso. 40:1-3, 29, 34) Pe afai na mananaʻo tagata Isaraelu i lenā taimi e talia e le Atua a latou taulaga, sa tatau ona latou avatu i le faleʻie paia. *—Teu. 12:17, 18.

25. O le ā le mea e sili ona tāua e tusa ai ma taulaga? Faamatala.

²⁵ Peitaʻi, o le mea e sili ona tāua, o le uunaʻiga na fai ai e se tagata Isaraelu lana meaalofa! Sa tatau ona uunaʻia o ia e lona alofa moni mo Ieova ma lona naunau i ana tapulaa. (Faitau le Teuteronome 6:4-6.) Sa teena e Ieova taulaga a tagata Isaraelu i taimi na tau ai ina fai la latou tapuaʻiga. (Isa. 1:10-13) Na faaalia mai e Ieova e ala i le perofeta o Isaia, e lē faasesēina o ia i  se tapuaʻiga e tau ina fai, e ala i le faapea mai: ʻUa faamamaluina aʻu e nei tagata i o latou laugutu, ae ua mamao ese lava o latou loto mai iā te aʻu.’—Isa. 29:13.

26. O le ā le aogā i le tapuaʻiga mamā o le malumalu na fausia e Solomona?

²⁶ Ina ua mavae le faitau selau o tausaga talu ona nofoia e Isaraelu le Nuu Folafolaina, na fausia ai e le tupu o Solomona se nofoaga autū mo le tapuaʻiga mamā, lea na sili atu lona matagofie nai lo o le faleʻie paia. (1 Tu. 7:51; 2 No. 3:1, 6, 7) I le taimi muamua, e na o Ieova na avatu i ai taulaga na faia i lenei malumalu. Na ofoina atu e Solomona ma ona tagata le tele o taulaga e sili ona lelei, e tusa ma le auala na faatulaga mai i le Tulafono a le Atua. (1 Tu. 8:63) Peitaʻi, e leʻi faapea na talia e Ieova le tapuaʻiga na faia i le malumalu, ona o le taugatā o le fale ma le tele o taulaga na fai ai. O le mea tāua, o le uunaʻiga na latou faia ai na meaalofa. Na faamatilatila e Solomona lenā manatu ina ua faapaia le malumalu. Na faapea atu o ia: “Ia atoatoa foʻi o outou loto iā Ieova lo tatou Atua i le savavali i ana tulafono, ma tausia ana poloaʻiga e pei ona faia i lenei aso.”—1 Tu. 8:57-61.

27. O le ā na faia e tupu o Isaraelu ma o latou tagata, ma o le ā le tali atu a Ieova?

²⁷ O le mea e faanoanoa ai, e leʻi faaauau ona mulimuli tagata Isaraelu i le fautuaga atamai a le tupu. E latou te leʻi taulau i le faataunuuina o se vala autū se tasi pe sili atu o le tapuaʻiga mamā. Na faasesēina loto o tupu o Isaraelu ma o latou tagata, e leʻi faatuatua iā Ieova, ma na latou teena ana tapulaa amiotonu. E mai i lea taimi i lea taimi, na auina atu ai ma le alofa e Ieova ana perofeta e faasaʻo i latou, ma lapataʻia i latou i āuga o a latou gaoioiga. (Iere. 7:13-15, 23-26) O se tasi o na perofeta o le tagata faamaoni o Esekielu. Na soifua Esekielu i se taimi iloga o le talafaasolopito o le tapuaʻiga mamā.

28, 29. O le ā e tatou te iloa e faatatau iā Esekielu? (Tagaʻi i le pusa “Esekielu—O Lona Olaga ma Taimi.”)

²⁸ Na matuā masani lelei Esekielu i le tapuaʻiga na faia i le malumalu lea na fausia e Solomona. O le tamā o Esekielu o se ositaulaga, ma e iai taimi sa auauna ai i le malumalu. (Eseki. 1:3) E lē taumatea na fiafia le olaga o Esekielu a o laʻitiiti. E mautinoa na aʻoaʻoina o ia e lona tamā e faatatau iā Ieova ma le Tulafono. O le mea moni, o le vaitaimi na fanau ai Esekielu na maua ai “le tusi o le Tulafono” i le malumalu. * O le taimi lenā na nofotupu ai le tupu lelei o Iosia, ma ona o mea na ia faalogo i ai, na matuā uunaʻia ai o ia e faia taumafaiga uma e faaauiluma ai le tapuaʻiga mamā.—2 Tu. 22:8-13.

²⁹ E pei o tane faamaoni na muamua atu iā te ia, na faataunuu e Esekielu vala autū e fā o le tapuaʻiga mamā. A o iloiloina  le tusi o Esekielu, o le a tatou iloa ai na auauna o ia tau lava o Ieova, na faaauau ona ia avatu le mea e sili ona lelei, ma na usiusitaʻi o ia i faatonuga a Ieova e tusa ma le auala na ia finagalo i ai. O mea uma na sa faia e Esekielu ona na uunaʻia o ia e lona faatuatua malosi. Ae e leʻi faapena le toʻatele o ē na latou ola faatasi. Na ola aʻe Esekielu o faalogo i valoaga a Ieremia, lea na amata lana galuega i le 647 T.L.M. ma na maelega e lapataʻia tagata i faasalaga a Ieova na faaloloʻi ane.

30. (a) O le ā ua faaalia i valoaga na faamauina e Esekielu? (e) O le ā le uiga o le upu valoaga, ma e faapefea ona tatou malamalama i valoaga a Esekielu? (Tagaʻi i le pusa “Malamalama i Valoaga a Esekielu.”)

³⁰ Ua faaalia i tusitusiga a Esekielu le mamao ua liliuese ai tagata o le Atua mai le auauna atu iā te Ia. (Faitau le Esekielu 8:6.) Sa aofia ai Esekielu i ē na ave faapagota i Papelonia, ina ua aʻoaʻia e Ieova Iuta. (2 Tu. 24:11-17) E leʻi faapea na faasalaina Esekielu e ui ina ave faapagota o ia. Sa tuu atu e Ieova se galuega e na te faia, a o iai ma Lona nuu na ave faapagota. O faaaliga mataʻina ma valoaga na faamauina e Esekielu, o loo otooto mai ai le auala o le a toe faafoʻisia ai le tapuaʻiga mamā i Ierusalema. Ae e sili atu i lenā, o na mea ua faailoa mai ai le auala o le a faasolosolo ai ona toe faafoʻisia atoatoa le tapuaʻiga mamā mo ē uma e alolofa iā Ieova.

31. E faapefea ona fesoasoani lenei lomiga iā i tatou?

³¹ I vaega o loo mulimuli mai o lenei lomiga, o le a tatou vaaia ai se faaataga o le afioaga o Ieova, aʻoaʻoina ai le tele na faaleaga ai le tapuaʻiga mamā, iloa ai le auala na toe faafoʻisia ma puipuia ai e Ieova lona nuu, ma tatou tomānatu ai i le lumanaʻi i le taimi o le a tapuaʻi ai tagata uma iā Ieova. I le mataupu o sosoo mai, o le a tatou iloiloina ai le uluaʻi faaaliga na faamauina e Esekielu. O le a matuā tāmau ai i o tatou mafaufau se faaataga o Ieova ma le vaega faalelagi o lana faalapotopotoga, ma faamatilatila ai le māfuaaga e na o ia e tatau ona avatu i ai le tapuaʻiga mamā.