1-3. (a) O le ā le upu moni tāua o loo faamatalaina i le Tusi Paia? (e) E faapefea ona tatou filifili aumea o ē e taaʻina i tatou i mea lelei?

E MITIIA e omomi vai; e faapena foʻi tagata, e latou te puʻea mea o loo siʻomia ai i latou. E matuā faigofie lava ona tatou talia​—e ui ina tatou lē iloa​—o mafaufauga, o tapulaa, ma uiga o tagata e tatou te mafuta vavalalata i ai.

² Ua faaalia e le Tusi Paia se upu moni tāua i le faapea mai: “O lē e savali ma tagata atamamai, e atamai ai o ia, a o lē e faifaimea faatasi ma tagata vālea, e leaga ai lava o ia.” (Faataoto 13:20) O loo faatatau atu lenei faataoto i se mea e sili atu i lo o na o feiloaʻiga masani. O le faaupuga “savali ma” ua faailoa mai ai se aufaatasiga faifai pea. * I le faia o se faamatalaga i lenei mau, ua faapea mai se tasi faitofā o le Tusi Paia: “O le savali ma se tagata, e faaalia ai le alofa ma le pipii i ai.” Pe e te lē ioe e tele lava ina tatou faataʻitaʻi i ē e tatou te alolofa i ai? E pipii atu o tatou loto i ē e tatou te alolofa i ai, e mafai ona latou taaʻina i tatou i le faia o mea lelei po o mea leaga.

³ Ina ia tumau i le alofa o le Atua, e tāua ona tatou saʻilia ni aumea o ē e taaʻina i tatou i mea lelei. E faapefea ona tatou faia lenā mea? E ala i le alofa iā i latou e alofa i ai le Atua, e avea ana uō ma a tatou uō. Seʻi mafaufau i ai. O ai ni aumea e sili ona lelei e tatou te filifilia nai lo o i latou e iai uiga o loo saʻilia e Ieova mai i ana uō? Seʻi o  tatou iloiloina la ituaiga o tagata e alofa i ai le Atua. O lo tatou iloa lelei o le silafaga a Ieova, o le a lava saunia ai i tatou e filifili ni aumea lelei.

4. Aiseā e iai le aiā a Ieova e filifili lelei ai ana uō, ma aiseā na taʻua ai e Ieova Aperaamo o “laʻu uō”?

⁴ E filifili lelei e Ieova ana uō. Pe e iai ea sana aiā e faia ai faapea? Ioe, auā o ia o le Alii Pule Silisili Ese i le aoao o mea, o le avea la ma ana uō, o le faaeaga silisili lea. O ai la e filifilia e Ieova e fai ma ana uō? E mafuta vavalalata mai Ieova i ē e faatuatua ma talitonu atoatoa iā te ia. O se faaaʻoaʻoga, o le augātamā o Aperaamo, o se tamā ua lauiloa i le maoaʻe o lona faatuatua. E leai se isi tofotofoga e sili ona faigatā o le faatuatua mo se tamā, nai lo o le talosaga atu i ai e ofoina lona atalii e fai ma taulaga. * Ae ʻna semanū e ofo atu e Aperaamo Isaako,’ auā na faatuatua atoatoa o ia “e mafai e le Atua ona toe faatūina o ia mai i le oti.” (Eperu 11:17-19) Ona o le faatuatua ma le usiusitaʻi o Aperaamo, na taʻua ai ma le alofa e Ieova o ia o “laʻu uō.”​—Isaia 41:8; Iakopo 2:21-23.

5. O le ā le silasila a Ieova i ē e usiusitaʻi ma le faamaoni iā te ia?

⁵ E matuā tāua iā Ieova le usiusitaʻi ma le faamaoni. E alofa o ia i ē e faamuamua lo latou faamaoni iā te ia e sili atu i isi mea uma. (Faitau le 2 Samuelu 22:26.) E pei ona tatou faitau ai i le Mataupu 1 o lenei tusi, e matuā fiafia lava Ieova i ē e filifili e usiusitaʻi iā te ia, ona o le alofa. Ua taʻua i le Faataoto 3:32: “E mafuta vavalalata atu o Ia i ē ua amio saʻo.” O ē e usiusitaʻi i mea ua faafinagaloina e le Atua, e latou te maua se valaaulia agalelei mai iā Ieova:  E mafai ona avea i latou ma mālō i lona “faleʻie,” e mafai ona tapuaʻi iā te ia, ma saʻoloto e faalatalata atu iā te ia i le tatalo.​—Salamo 15:1-5.

6. E faapefea ona faaalia lo tatou alolofa iā Iesu, ma e faapeʻī faalogona o Ieova i ē e alolofa i lona Alo?

⁶ E alofa Ieova i ē e alolofa iā Iesu, lona Alo pele e toʻatasi. Na fetalai Iesu: “Afai e alofa mai se tasi iā te aʻu, e tausia e ia aʻu upu, ma e alofa foʻi loʻu Tamā iā te ia, ma te ō atu foʻi iā te ia ma matou nonofo faatasi ma ia.” (Ioane 14:23) E faapefea ona faaalia lo tatou alofa iā Iesu? E ala i le usiusitaʻi i ana poloaʻiga, e aofia ai le poloaʻiga o le talaʻi o le tala lelei ma le faia o soo. (Mataio 28:19, 20; Ioane 14:15, 21) E faaalia foʻi lo tatou alofa iā Iesu pe a tatou ʻmulimulituʻi i ona tulaga aao,’ ia matuā faaaʻoaʻo iā te ia i a tatou upu ma gaoioiga e tusa ai ma lo tatou tulaga o ni tagata lē lelei atoatoa. (1 Peteru 2:21) E fiafia le finagalo o Ieova i ē e taumafai malosi e faataʻitaʻi iā Keriso, ona o lo latou alofa i lona Alo.

7. Aiseā e lelei ai ona faauō atu i uō a Ieova?

⁷ O le faatuatua, o le faamaoni, o le usiusitaʻi ma le alofa iā Iesu ma ona ala, o nisi na o uiga e finagalo Ieova e faaalia e Ana uō. E lelei ona fesili ifo iā i tatou lava: ʻPe e faaalia e aʻu uō mamae na uiga ma gaoioiga? Po ou te faauō ea i uō a Ieova?’ E lelei ona faia faapea. E iai āuga lelei iā i tatou i le faifaimea faatasi ma ē e faaalia uiga o le Atua, ma maelega i le talaʻia o le tala lelei o le Malo, auā e fesoasoani iā i tatou e faaauau ai ona faafiafia le Atua.​—Tagaʻi i le pusa “ O Ai se Uō Lelei?”

8. Aiseā ua e fiafia ai i le faauōga (a) a Naomi ma Ruta? (e) a talavou Eperu e toʻatolu? (i) a Paulo ma Timoteo?

⁸ E tele faaaʻoaʻoga o loo i le Tusi Paia iā i latou na maua aogā ona o le filifilia o aumea lelei. E mafai ona  e faitau i ai i le faauōga a Naomi ma Ruta le avā a lana tama, o talavou Eperu e toʻatele o ē na tutū faatasi i Papelonia, ma Paulo ma Timoteo. (Ruta 1:16; Tanielu 3:17, 18; 1 Korinito 4:17; Filipi 2:20-22) Seʻi o tatou taulaʻi atu la i se isi faaaʻoaʻoga mataʻina: o le faauōga a Tavita ma Ionatana.

9, 10. O le ā le faavae o le faauōga a Tavita ma Ionatana?

⁹ Ua faapea mai le Tusi Paia, ina ua uma ona fasiotia e Tavita Koliata, “ona pipiimau lea o le loto o Ionatana i le loto o Tavita, ua alofa foʻi Ionatana iā te ia e pei o ia lava.” (1 Samuelu 18:1) O i inā na amata ai se faauōga e leʻi motusia, e ui ina matuā eseese tausaga, ae sa tumau seʻia oo ina maliu Ionatana i le taua. * (2 Samuelu 1:26) O le ā le faavae o le fusi malosi i le va o nei uō e toʻalua?

¹⁰ Na fusia faatasi Tavita ma Ionatana i lo laʻua alofa i le Atua, ma lo laʻua faanaunauga malosi ina ia tumau ona faamaoni iā te ia. Sa autasi nei tane e toʻalua i o laʻua faanaunauga faaleagaga. Sa faaalia e le tasi uiga na pele ai o ia i le isi. E mautinoa na fiafia Ionatana i le lototele ma le maelega o le talavou o Tavita, o lē na puipuia ma le lē fefe le suafa o Ieova. E mautinoa foʻi na faaaloalo Tavita i le tane matua o Ionatana o lē na lagolagoina ma le faamaoni faatulagaga a Ieova, ma faamuamua ma le lē manatu faapito manaʻoga o Tavita nai lo o ona manaʻoga. Seʻi manatu i le mea na tupu ina ua oo Tavita i se tulaga faigatā, na fesolasolataʻi i le toafa ina ia sao ai mai i le ita o le tupu amioleaga o Saulo, le tamā o Ionatana. Na faaalia e Ionatana le faamaoni uiga ese, ma tausolomua ai ona ʻalu atu iā Tavita ina ia faamalosia e ia lona faatuatua i le Atua.’ (1 Samuelu 23:16) Seʻi manatu i lagona o Tavita  ina ua alu atu lana uō pele ma lagolagosua ma faalaeiau iā te ia! *

11. O le ā ua e aʻoaʻoina e uiga i faauōga mai le faaaʻoaʻoga a Ionatana ma Tavita?

 ¹¹ O le ā le lesona ua tatou iloa mai i le faaaʻoaʻoga a Ionatana ma Tavita? Ua tatou iloa ai o le mea e aupito i sili ona tāua i se uō, o le faatāuaina lea o mea faaleagaga. Pe a tatou māfana atu i ē e tutusa o tatou talitonuga, o a tatou amio, ma o tatou faanaunauga ina ia tumau ona faamaoni i le Atua, e mafai ona fetufaaʻi ai manatu, o faalogona, ma mea e tutupu e faamalosiau ma atiaʻe ai i tatou. (Faitau le Roma 1:11, 12.) E tatou te maua i o tatou uso tapuaʻi o ē e faaleagaga o latou mafaufauga. Po o lona uiga la, o se aumea lelei o so o se tasi lava e sau i sauniga i le Maota o Sauniga? E leai, e lē o tagata uma.

12, 13. (a) Aiseā e tatau ai ona tatou faaeteete i le filifilia o aumea Kerisiano? (e) O le ā le luʻitau na fesagaʻi ma faapotopotoga i le uluaʻi senituri, o ā lapataʻiga malolosi na tuuina atu e Paulo ona o lea mea?

¹² E oo lava i totonu o le faapotopotoga, e tatau ona tatou filifili ma le poto ina ia maua ai ni uō e atiaʻe ai faaleagaga. Pe e faateʻia i tatou i lenā mea? E leai. E iai nisi Kerisiano i le faapotopotoga e umi se taimi ona faatoʻā matutua lea faaleagaga, e pei foʻi o nisi fua o se laau, e umi se taimi ona faatoʻā pula lea. O faapotopotoga uma lava, tatou te maua ai Kerisiano e eseese uma lo latou tuputupu aʻe faaleagaga. (Eperu 5:12–6:3) E moni e tatau ona tatou onosaʻi ma alolofa i ē e fou po o ē e vaivai, auā e tatou te fia fesoasoani ina ia latou tuputupu aʻe faaleagaga.​—Roma 14:1; 15:1.

¹³ Ae e iai taimi e ono tulaʻi mai ai se tulaga i totonu o le faapotopotoga, e manaʻomia ai ona tatou faaeteete i ē e tatou te faauō i ai. Atonu e faia e nisi ni amioga e lē talafeagai. O nisi atonu e faitio pe muimui. Na fesagaʻia foʻi e faapotopotoga i le uluaʻi senituri T.A. se luʻitau faapena. E ui lava na faamaoni le toʻatele o tagata o le faapotopotoga, ae na iai nisi e leʻi lelei a latou amio. Talu ai e leʻi mulimuli isi o le faapotopotoga i Korinito i nisi o aʻoaʻoga faa-Kerisiano, na lapataʻi atu ai le aposetolo o Paulo i le faapotopotoga: “Aua neʻi faasesēina outou. O aumea leaga e faaleagaina ai mea lelei ua masani ai tagata.” (1 Korinito 15:12, 33) Na lapataʻia e Paulo Timoteo, atonu o le a iai ni Kerisiano e lē lelei a latou amio. Na faatonuina Timoteo e faamamao mai i tagata faapena, e aua neʻi avea i latou ma ana uō mamae.​—Faitau le 2 Timoteo 2:20-22.

14. E faapefea ona faatatau le agaga o le lapataʻiga a Paulo e uiga i aumea?

¹⁴ E faapefea la ona tatou faatatauina le agaga o le  lapataʻiga a Paulo? Aua neʻi mafuta vavalalata atu i so o se tasi i totonu po o fafo o le faapotopotoga, o ē atonu e leaga a latou taaʻiga. (2 Tesalonia 3:6, 7, 14) E ao ona puipuimalu lo tatou itu faaleagaga. Ia manatua, e pei o omomi, e tatou te puʻea manatu ma uiga o a tatou uō vavalalata. E lē mafai ona tatou fufui le omomi i totonu o se vai palapalā ae e faatalitalia o le a tumu i le vai mamā. E faapena foʻi ona lē mafai ona tatou aumea ma ē e leaga a latou taaʻiga, ae faatalitalia o le a tatou puʻea ni mea lelei.​—1 Korinito 5:6.

15. E faapefea ona e maua i le faapotopotoga ni uō e faaleagaga o latou mafaufauga?

¹⁵ O le mea e faafetai ai, ona e matuā faigofie ona maua ni uō lelei i o tatou uso tapuaʻi. (Salamo 133:1) E faapefea la ona e maua i le faapotopotoga ni uō e faaleagaga o latou mafaufauga? A o e atiaʻe uiga ma ala o le Atua, e mautinoa lava o le a tosina atu iā te oe tagata e faapena o latou mafaufauga. Ae atonu e manaʻomia foʻi ona fai sau taumafaiga ina ia aapa atu ma maua ai ni uō fou. (Tagaʻi i le pusa “ Le Auala na Maua ai ni Uō Lelei.”) Ia saʻili ē o faaalia uiga o loo e naunau e faaalia. Ia utagia le fautuaga a le Tusi Paia e “faalautele atu o outou loto.” Ia taumafai e faauō atu i uso talitonu e tusa lava pe e ese lo latou lanu, atunuu, po o aganuu. (2 Korinito 6:13; faitau le 1 Peteru 2:17.) Aua le aumea atu na o ē e tou te tupulaga faatasi. Ia manatua na matua mamao Ionatana iā Tavita. Pe a faauō i tagata matutua, e maua ai faamanuiaga auā e tele lo latou poto masani ma le atamai.

16, 17. Aiseā e lē tatau ai ona tatou ō ese mai le faapotopotoga pe a faatigā mai se uso tapuaʻi?

¹⁶ E ono tulaʻi mai faafitauli mai lea taimi i lea taimi ona e matuā eseese uiga ma talaaga o tagata i le faapotopotoga.  Atonu e fai e se uso talitonu se tala po o se mea e tigā ai o tatou faalogona. (Faataoto 12:18) I nisi taimi e mapuna aʻe ai ni faafitauli ona o le eseese o uiga, o le lē femalamalamaaʻi, po o le eseese o manatu. Po o le a tatou tausuai ai ona o na faafitauli ma lē toe ō mai ai i le faapotopotoga? E leai, pe afai e moni lo tatou alofa iā Ieova, ma ē e alofa i ai o ia.

¹⁷ Ona o Lē na Faia i tatou ma Lē e Tausia le Ola, ua ono ma tatau iā Ieova lo tatou alofa ma lo tatou faamaoni atoatoa. (Faaaliga 4:11) E lē gata i lea, e tatau ona tatou lagolagoina ma le faamaoni le faapotopotoga ua ia finagalo e faaaogā. (Eperu 13:17) O lea, afai e faatigā mai iā i tatou se uso tapuaʻi pe faia se mea tatou te lē fiafia ai, tatou te lē ō ese mai i le faapotopotoga ina ia faaalia ai lo tatou lē malilie. E lē mafai ona tatou faia lenā mea. E lē o Ieova lea na faatigā mai iā i tatou. O lo  tatou alofa iā Ieova, e lē mafai ai ona tatou fulitua iā te ia ma ona tagata!​—Faitau le Salamo 119:165.

18. (a) E faapefea ona tatou faatupuina le filemu i le faapotopotoga? (e) O ā faamanuiaga e maua pe a tatou filifili e faamagalo pe a iai se māfuaaga lelei?

¹⁸ O le alofa i uso tapuaʻi ua māfua ai ona tatou faatupuina le filemu i le faapotopotoga. E lē faatalitalia e Ieova e lelei atoatoa ē ua ia alofa i ai, e lē tatau foʻi la iā i tatou. O le alofa e mafai ai ona tatou faagalo nai mea sesē lāiti, ma ia manatua o i tatou uma e lē lelei atoatoa ma faia mea sesē. (Faataoto 17:9; 1 Peteru 4:8) O le alofa e fesoasoani iā i tatou e faaauau ai ona “fefaamagaloaʻi ma le lotoatoa.” (Kolose 3:13) E lē faigofie i taimi uma ona faatinoina lenei fautuaga. Afai e tatou te lē pulea na faalogona lē lelei, e iʻu ina manumalo iā i tatou, ma teuloto ai lo tatou ita, ma atonu tatou te manatu ai o lo tatou ita o loo faasalaina ai lē na faia le mea sesē iā i tatou. Ae o le mea moni, o le teuloto o lo tatou ita, e afāina ai i tatou. O lou filifili e faamagalo pe a iai se māfuaaga lelei e faamagalo ai, e maua ai faamanuiaga. (Luka 17:3, 4) E maua ai le filemu o le mafaufau ma le loto, e faatumau ai le filemu o le faapotopotoga, ae o le mea e sili, e puipuia ai la tatou faiā ma Ieova.​—Mataio 6:14, 15; Roma 14:19.

19. O ā ni tulaga e tulaʻi mai e tatau ai ona tatou lē toe faifaimea faatasi ma se tasi?

¹⁹ E iai taimi e lē tatau ai ona tatou toe faifaimea faatasi ma se tasi na fai ma sui o le faapotopotoga. E tupu lenei mea pe afai ua faateʻaina se tasi ua solia tulafono a le Atua ae e lē salamō, po ua fulitua foʻi se tasi i le faatuatua e ala i le aʻoaʻo atu o se talitonuga sesē, po ua vavaeese e se tasi o ia lava mai le faapotopotoga.  Ua faatonuina i tatou e le Tusi Paia e “aua neʻi . . . toe faifaimea faatasi” ma tagata faapena. * (Faitau le 1 Korinito 5:11-13; 2 Ioane 9-11) Atonu e matuā faigatā lava ona faamamao mai se tasi na avea ma a tatou uō, pe tatou te aiga foʻi. Po o le a tatou tutūmausalī ea, ma faaalia ai e sili atu lo tatou faamaoni iā Ieova ma ana tulafono amiotonu nai lo o tagata? Ia manatua, e matuā tāua iā Ieova le faamaoni ma le usiusitaʻi.

20, 21. (a) Aiseā o se faatulagaga alofa ai le faateʻaina o se tasi? (e) Aiseā e tāua ai ona filifili ma le poto a tatou aumea?

²⁰ O lenei faatulagaga o le faateʻaina, o se sauniuniga alofa mai iā Ieova. Aiseā? O le faateʻaina o se tagata agasala e lē salamō, e faaalia ai le manatu mamafa i le suafa o Ieova, ma mea uma e fesootaʻi atu i lenā suafa. (1 Peteru 1:15, 16) O le faateʻaina o se tasi e puipuia ai foʻi le faapotopotoga. E puipuia sui faamaoni mai i taaʻiga leaga a tagata e agasala ma le loto i ai, ma e mafai ona faatino la latou tapuaʻiga ma le iloa o le faapotopotoga o se sulufaʻiga saogalemu mai i lenei lalolagi amioleaga. (1 Korinito 5:7; Eperu 12:15, 16) O lenā aʻoaʻiga e faaalia ai le alofa mo lē ua fai mea sesē. Atonu o le mea tonu lenā e na te manaʻomia e faasagatonu ai lona mafaufau, ma faia ni gaoioiga e toe foʻi mai ai iā Ieova.​—Eperu 12:11.

²¹ O le mea moni, e matuā malolosi aafiaga a a tatou uō vavalalata iā i tatou. O lea la, e tāua ona filifili ma le poto a tatou aumea. Pe a tatou faauō i uō a Ieova, ma alolofa i ē e alofa i ai le Atua, e mautinoa o le a tatou faauō i aumea e sili ona lelei. O mea e tatou te puʻea mai iā i latou, e fesoasoani iā i tatou ina ia faaauau ai ona faafiafia Ieova.