UA VAAVAAI atu Iosefa i le itu i sasaʻe ma momoo maʻimau pe ana mafai ona toe sola ese mai le solo ma toe foʻi atu i lona aiga. I tua atu o mauga o loo ia iloa atu, e tū ai Heperona le mea o loo iai lona aiga. O le taimi lea ua alo atu lona tamā o Iakopo e mālōlō i le afiafi e aunoa ma le iloaina o le mea ua tupu i si ona atalii. Ae pagā lea, ua lē mafai nei ona toe sola atu i ai Iosefa, ma e pau le mea ua ia iloa, atonu o le a lē toe vaai i si ona tamā. Ua mātaʻitūina e le ʻaufaatauʻoa Iosefa a o tau sopo atu e kamela le ala gaoā e agaʻi atu i le itu i saute. Ua latou faatauina Iosefa, ma ua lē toe mananaʻo e leiloa ese atu o ia. Ua pei o ia iā i latou o se uta faapitoa o ni suāuu ma mea manogi, o se oloa taugatā e mafai ona maua ai se tupe tele i Aikupito.

O le taimi lea atonu ua silia teisi ma le 17 tausaga o Iosefa. Seʻi faaāta lona savali ma faasepasepa mata atu i le itu i sisifo o le Sami Tele i le mea o loo toetoe goto ifo i ai le lā, a o ia tomānatu pe na faapefea ona tupu lenei mea iā te ia. E lē talitonu o ona lava uso ia na toetoe lava a fasiotia o ia ma faatauina atu o ia o se pologa. Atonu sa faigatā ona taofiofi le maligi ifo o ona loimata, a o ia taumate le mea o le a oo iā te ia.

Na faapefea ona tupu lenei mea mataʻutia iā Iosefa? Ae o le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le faatuatua o lenei talavou na faileagaina ma teena e sui o lona lava aiga?

Na tupuga mai Iosefa i se aiga toʻatele ma feʻainaʻi. O le tala o le aiga o Iakopo i le Tusi Paia, ua faailoa manino mai ai le leaga o āuga o le tele o avā, o se tū masani na faataga e Ieova i ona tagata seʻia oo i le taimi na toe faafoʻisia ai e lona Alo le uluaʻi faatulagaga o le tasi o le paaga. (Mataio 19:4-6) E pe ā ma le toʻa 14 le fanau a Iakopo na maua mai i fafine eseese e toʻafā—o ana avā e toʻalua o Lea ma Rasela ma a la auauna fafine o Selepa ma Pila. Na alofa faamaoni Iakopo i lana avā lalelei o Rasela mai lava i le amataga. E leʻi alofa faapena o ia iā Lea le uso matua o Rasela, lea na faavalea ai o ia e faaipoipo i ai. Na felotoleagaaʻi nei fafine e toʻalua ma na faapena foʻi a la fanau.​—Kenese 29:16-35; 30:1, 8, 19, 20; 37:35.

 Sa lē fanau Rasela mo se taimi umi. Mulimuli ane ina ua fanau Iosefa, na faapito le faiga e Iakopo o lona atalii lenei na maua ua toeaina. O se faaaʻoaʻoga, a o agaʻi atu Iakopo ma lona ʻauaiga e faafeiloaʻi lona uso sauā o Esau, na ia faamautinoaina le malupuipuia o Rasela ma lona atalii laʻitiiti o Iosefa e ala i le faapito i tua o le solo. O lenā aso vevesi atonu sa faagalogatā iā Iosefa. Seʻi faauta i le teʻi i lenā taeao ina ua vaai atu i lona tamā aumalosi a ua savali setusetu. Na matuā faateʻia o ia ina ua ia iloa ane le mea na tupu. Na tauivi lona tamā i le pō ua mavae ma se agelu malosi! Aiseā? Sa manaʻo Iakopo i se faamanuiaga mai iā Ieova le Atua. O le taui na tuu atu iā Iakopo, o le suia lea o lona igoa iā Isaraelu ma o le a faaigoa ai se nuu atoa. (Kenese 32:22-31) I se taimi mulimuli ane, na aʻoaʻoina ai e Iosefa o le a tupuga mai i atalii o Isaraelu ituaiga o lenei nuu.

Mulimuli ane, na feagai le talavou o Iosefa i se taimi muamua ma se tulaga faigatā o le toesea lea o sē pele iā te ia. Na maliu lona tinā ina ua fanau i lona uso laʻitiiti o Peniamina, ma na matuā mafatia ai lona tamā. Seʻi faaāta le tago atu o lona tamā ma soloi ona loimata, ma faamāfanafana o ia i le faamoemoe lava e tasi lea na faamāfanafanaina ai lona augātamā o Aperaamo. Maʻeu le pāʻia o le loto o Iosefa i lona iloaina o le a toe faatūina mai e Ieova lona tinā! Atonu na atili faalolotoina ai lona alofa mo “le Atua, o ē e ola,” ma o sē e agaalofa. (Luka 20:38; Eperu 11:17-19) Ina ua mavae le maliu o Rasela, na pele pea iā Iakopo ona atalii e toʻalua mai iā te ia.​—Kenese 35:18-20; 37:3; 44:27-29.

O le toʻatele o tamaiti e faapito le faiga e masani ona lē lelei, ae o Iosefa sa ia aʻoaʻoina le tele o ni uiga lelei mai i ona mātua, ma sa ia atiaʻe le faatuatua malosi ma se faanaunauga e faia le mea saʻo nai lo le mea sesē. I le 17 o ona tausaga, na avea ai o ia o se leoleo mamoe, e fesoasoani i isi ona uso matutua ma na ia mātauina ai ni mea sesē na latou faia. Pe sa ia manaʻo e natia mea sesē a ona uso ina ia alofagia ai o ia? E ui lava sa ono manatu faapena, ae na ia faia pea le mea tonu. Na ia taʻuina atu le mea na tupu i lona tamā. (Kenese 37:2) Atonu o lenā gaoioiga lototele na faatuatuaina ai e Iakopo lona atalii pele. Maʻeu se faaaʻoaʻoga lelei mo talavou Kerisiano e ao ona mafaufau i ai! Pe a faaosoosoina e natia mea sesē a isi, atonu o sou tei po o sau uō, o se mea atamai le faaaʻoaʻo iā Iosefa ma faamautinoa ua faailoa le mea sesē iā i latou o loo iai le tiute tauave o le fesoasoani i lē e fai mea sesē.​—Levitiko 5:1.

E mafai foʻi ona tatou aʻoaʻoina mai se lesona mai i le aiga o Iosefa. E ui e lē o toe faatagaina le tele o ni paaga a se Kerisiano moni i aso nei, ae o le tele o aiga, e iai mātua ua toe faaipoipo ma  fanau mai i isi faaipoipoga. E tatou te aʻoaʻoina mai i le aiga o Iakopo, o le faapito ma le faaituʻau e lē autasi ai se aiga. O se mea atamai mo mātua e iai fanau mai isi faaipoipoga, ona faia le mea sili e faamautinoa atu ai i tamaiti taʻitoʻatasi e alofagia i latou, ma ua tofu i latou ma ni uiga lelei e mafai ona saosaolaumea i le fiafia o le aiga.​—Roma 2:11.

Atonu ona o le tautala saʻo ma le lototele o Iosefa, na avatu ai e Iakopo iā te ia se meaalofa. Na tuuina atu se ofu faapitoa na ia faia mo lona atalii. (Kenese 37:3) Sa masani ona taʻua o le ofu talaloa tusitusi po o le ofu talaloa e lanu eseese, ae e lē tele ni faamaoniga e iloa ai e moni na taʻu. E foliga mai o se ofu talaloa umī, e matagofie, ma atonu e tatapulima ma tatapuvae. Atonu o se ituaiga o laʻei sa laʻei ai se tamālii po o se aloalii.

E mautinoa sa lelei le faanaunauga na faia ai faapea e Iakopo, ma sa pāʻia le loto o Iosefa i le auala na faailoa atu ai le alofa o lona tamā iā te ia. Ae o lenā ofu na oo ai le tele o faafitauli iā te ia. Na galue mamafa lenei tama o se leoleo mamoe ma e mautinoa o se galuega faigatā. Seʻi faaata lenei tauleʻaleʻa o loo ofuina se ofu telē a o asa atu i vao uumi, aʻe i papa, po o le taumafai foʻi e talatala se tamaʻi mamoe o loo lavelavea i laau tuitui. Ae sili atu i lenā, o le a faapefea ona aafia lana faiā ma ona uso ona o le alofa faapito o Iakopo iā te ia?

Ua faailoa mai e le Tusi Paia: “Ua iloa e ona uso ua sili le alofa o lo latou tamā iā te ia nai lo o ona uso uma, ona latou ʻinoʻino ai lea iā te ia ma ua lē mafai ai ona latou talanoa lelei atu iā te ia.” * (Kenese 37:4) Atonu e saʻo le māfuaaga na leaga ai o latou loto, peitaʻi na matuā faatauasoina uso o Iosefa ma lolo atu ai i lenā uiga leaga. (Faataoto 14:30; 27:4) Pe e te matauʻa pe a maua e se isi se tulaga o e manaʻo ai? Manatua uso o Iosefa. O lo latou matauʻa na iʻu ai ina latou faia amioga ia na latou salamō mulimuli ane ai. O le mea na tupu iā i latou ua faamanatu mai ai i Kerisiano, e sili atu le atamai o le “olioli faatasi ma ē o loo olioli.”​—Roma 12:15.

Na iloa lelei e Iosefa le ʻinoʻino o ona uso iā te ia. Ae pe na nanā lona ofu tele pe a latalata mai ona uso? Sa ono mafai ona ia faia faapea. Ae manatua, na manaʻo Iakopo e avea lenei ofu ma faailoga o le alofagia ma le pele iā te ia o lona atalii. O lea sa manaʻo ai Iosefa e faamaoni i lona tamā e ala i le ofuina pea o lenei ofu. E aogā lana faaaʻoaʻoga mo i tatou. E ui lava e lē faailoga tagata  lo tatou Tamā i le lagi, ae e iai taimi e matilatila ai lona alofa i ana auauna faamaoni. E lē gata i lea, e finagalo o ia e faaesea ana auauna mai i lenei lalolagi faapiʻopiʻo ma amio lē mamā. E pei o lenei ofu faapitoa, o amioga lelei a Kerisiano moni ua faaesea ai i latou mai isi, ma e inosia ma itagia ai i latou. (1 Peteru 4:4) Pe e tatau i se Kerisiano ona natia lona tulaga moni o se auauna a le Atua? E leai, auā e leʻi natia foʻi e Iosefa lona ofu tele.​—Luka 11:33.

E leʻi umi ae faia e Iosefa ni miti uigaese se lua. I lana miti muamua, na vaaia ai e Iosefa o ia ma ona uso, o loo taʻitasi ma fusifusi a latou fusi saito. Ona siʻosiʻo lea e fusi saito a ona uso lana fusi saito ma ifo i ai a o tū saʻo pea lana fusi saito. I le miti lona lua, o loo ifo ai le lā, le masina ma fetu e 11 iā Iosefa. (Kenese 37: 6, 7, 9) O le ā o le a faia e Iosefa i nei miti uiga ese?

O na miti e mai iā Ieova le Atua, ma e faavaloaga. Na finagalo le Atua iā Iosefa ina ia faamatala atu le feʻau mai i nei miti. O lea, sa tatau iā Iosefa ona fai mea uma na faia e perofeta mulimuli ane, pe a latou faailoa atu feʻau ma faamasinoga a le Atua i Ona tagata faalogogatatā.

Na faapea atu ma le faautauta Iosefa i ona uso: “Faamolemole, seʻi faalogo mai i laʻu miti na fai.” Na malamalama ona uso i lana miti ma sa matuā lē fiafia i ai. Na latou tali atu faapea: “Pe e moni lava o le a fai oe ma tupu iā i matou? ma, po o le a e pulea lava i matou?” Ua faapea atili mai le tala: “O le mea lea ua atili ai ona latou ʻinoʻino iā te ia ona o lana miti ma ana faamatalaga.” Ina ua toe faamatala atu e Iosefa lana miti lona lua i lona tamā ma ona uso, na atili ai ona latou feita. O le iʻuga: “Ona aʻoaʻia ai lea o ia e lona tamā ma faapea mai iā te ia: ʻO le ā le uiga o lenei miti? Pe e moni ea o le a matou ifo toʻele iā te oe o aʻu, o lou tinā, ma ou uso.’” Ae ui i lea, na teuloto pea e Iakopo lenā tala. Pe na fesootaʻi mai ea Ieova i lenei tama?​—Kenese 37:6, 8, 10, 11.

E lē o Iosefa le auauna muamua pe mulimuli foʻi a Ieova na faatonuina e faamatala atu feʻau faavaloaga, lea e mautinoa e lē logolelei ma taʻitaʻiina atu ai i sauāga. O Iesu o lē sili na faailoaina atu nei feʻau, ma na ia fetalai atu i ona soo: “Afai na latou faasauā mai iā te aʻu, e latou te faasauā foʻi iā te outou.” (Ioane 15:20) E mafai ona aʻoaʻoina e so o se Kerisiano se lesona mai i le faatuatua ma le lototele o lenei talavou o Iosefa.

E leʻi umi, ae auina atu loa e Iakopo ia Iosefa e asi ona uso. O loo latou leoleoina le lafu mamoe i le itu i mātū e latalata i Sekema, i le mea lea na latou faia ai se mea matuiā e leʻi leva tele atu. O le tulaga masani o se tamā, na popole Iakopo i ona atalii, o lea na ia auina atu ai Iosefa e asi i latou. Seʻi mafaufau i faalogona o Iosefa. Na ia iloaina le matuā ʻinoʻino o ona uso iā te ia! O le ā lo latou manatu pe a vaai mai ua ia alu atu foʻi o se avefeʻau a lo latou tamā? Ae e ui i lea, na usitaʻi o ia ma alu.​—Kenese 34:25-30; 37:12-14.

O se malaga umi, atonu e fā i le lima aso na savali ai. O Sekema e pe a ma le 50 maila (80 kilomita) i le itu i mātū o Heperona. Peitaʻi ina ua oo atu i Sekema, na ia iloa ai ua see atu ona uso i Totana lea e 14 maila (22 kilomita) pe sili atu foʻi i le itu i mātū. Ina ua latalata atu Iosefa i Totana, na iloa mamao mai e ona uso o loo alu atu o ia. Ua faapea mai le tala: “Ua faapea ane le tasi i le isi: ʻFaauta! O lale ua sau le tama faimiti. O lenei, ia ō mai loa seʻi o tatou fasioti iā te ia, ma togi i totonu o se lua; ma tatou faapea atu ai ua ʻaina o ia e se manufeʻai. Ona tatou iloa lea po o fea o le a tua i ai ana miti.’” Peitaʻi, na faatauanau atu Reupena i ona uso ina ia lafo o ia i se lua, ma lona faamoemoe e toe foʻi mai i se taimi e laveaʻia o ia.​—Kenese 37:19-22.

E aunoa ma le iloa e Iosefa o se mea o le a tupu, e lē taumatea na ia faamoemoe o le a feiloaʻi fiafia ma ona uso. Nai lo lea, na latou osofaʻi o ia, soona tatoso ese lona ofu tele, ma togi o ia i totonu o se lua ua leai ni vai. Ina ua tau toʻafilemu lona mafaufau, ona ia taumafai lea e tū i luga ma aʻe ese mai le lua ae e leʻi mafai. Na pau le mea na ia iloa aʻe o le lagi ma leo o ona uso ua tau lē lagona  atu. Na ia taualaga atu, ae e latou te leʻi ano ane. Sa latou aai i se mea e latalata ane e aunoa ma se alofa. Ina ua alu ese Reupena, na latou toe taupulepule ai foʻi e fasiotia Iosefa, ae na talosaga atu Iuta ina ia faatau atu o ia i le ʻaufaatauʻoa o loo ō ane i le auala. O Totana e tulata i le auala e ui ai le ʻaufaatauʻoa e agaʻi i Aikupito, ma e leʻi umi lava ae alu ane loa le solo a le ʻau Isamaeli ma le ʻau Mitiana. E toe foʻi ane Reupena, ua uma ona faatau atu Iosefa o se pologa i le 20 sekeli. *​—Kenese 37:23-28; 42:21.

O lea ua tatou toe foʻi i le mea na amata mai ai le tala. O loo aveina atu Iosefa i le itu i saute e ui atu i le ala e agaʻi i Aikupito, ma e foliga mai ua aveesea mea uma mai iā te ia. E mautinoa e tele tausaga o le a lē toe faalogo ai i se tala e uiga i lona aiga. E na te lē iloaina foʻi le mafatia o Reupena ina ua foʻi ane ua leai o ia, ma le tigā o lona tamā ina ua faalogo i le pepelo ua oti Iosefa. Atonu o le a ia lē toe faalogo foʻi i se tala e uiga i le tamā o lona tamā o Isaako o loo soifua pea, faapea si ona uso laʻitiiti o Peniamina, lea o le a ia matuā misia lava. Ae pe ua aveesea ai mea uma mai iā te ia?​—Kenese 37:29-35.

Na iā Iosefa se mea na lē mafai e ona uso ona aveesea, o lona faatuatua lea. E ui ina aveesea o ia mai lona aiga, le fitā o le malaga umi i Aikupito, le faalumaina o ia e ala i le faatau atu o se pologa i se tagata mauoloa o Potifara, ae e leʻi aveesea ai lona faatuatua iā Ieova le Atua. (Kenese 37:36) Na atili faamalosia le faatuatua o Iosefa ma lona maumauaʻi e mafuta vavalalata iā Ieova ona o nei tulaga faigatā. I nisi o mataupu i le lumanaʻi, o le a tatou iloiloina ai le auala na faaaogā ai o ia e Ieova le Atua ona o lona faatuatua, ma aogā ai mo lona aiga felotoaʻi. Maʻeu le atamai o lo tatou faataʻitaʻi i le faatuatua o Iosefa!