Ia Iloa Mai i Aposetolo o Iesu le Auala e Faaauau ai Ona Mataala
Ia Iloa Mai i Aposetolo o Iesu le Auala e Faaauau ai Ona Mataala
“Ia faaauau ona mataala faatasi ma aʻu.”—MATA. 26:38.
O LE Ā E MAFAI ONA E AʻOAʻOINA E FAATATAU I LE:
Mataala i faatonuga po o fea e talaʻi ai?
Mataala i le faia o tatalo?
Molimau atu ma le māeʻaeʻa e ui i toʻatugā?
1-3. Na faapefea ona lē taulau ona faaauau ona mataala le ʻauaposetolo i le pō mulimuli o Iesu i le lalolagi, ma o le ā e faaalia ai na latou aʻoaʻoina se lesona mai lo latou sesē?
SEʻI faaāta i mafaufau le mea na tupu i le pō mulimuli o Iesu i le lalolagi. O lea faatoʻā taunuu lava Iesu i se tasi o nofoaga e sili ona fiafia i ai, o le faatoʻaga i Ketesemane, i le itu i sasaʻe o Ierusalema. Na ō atu i inā ma ona aposetolo faamaoni. O loo fia mālōlō Iesu i se nofoaga toʻafilemu e tatalo ai, ona ua tele mea o loo mamafa i lona finagalo.—Mata. 26:36; Ioa. 18:1, 2.
2 O le toʻatolu o aposetolo o Iesu, o Peteru, Iakopo, ma Ioane, sa ō faatasi ma ia e agaʻi atu i se nofoaga e mamao i totonu o le faatoʻaga. Na fetalai atu o ia iā i latou a o leʻi afio ese e tatalo: “Ia outou nonofo i inei ma ia faaauau ona mataala faatasi ma aʻu.” E foʻi ane Iesu i le mea o loo iai ana uō, ua momoe i latou. Ona ia toe ʻaiʻoi atu lea iā i latou: “Ia faaauau ona outou mataala.” Ae e faalua ona toe foʻi ane Iesu ma maua i latou ua toe momoe foʻi! I se taimi mulimuli ane i lenā lava pō, na lē taulau uma ai le ʻauaposetolo e faaauau ona mataala faaleagaga. Na oo lava ina latou tuua Iesu ma sosola ese!—Mata. 26:38, 41, 56.
3 E mautinoa na salamō le ʻauaposetolo ona o le lē taulau ona faaauau ona mataala. Na vave ona aʻoaʻoina e na tane faamaoni se lesona mai lo latou sesē. O loo faaalia i le tusi o Galuega, na oo ina faataatia e le ʻauaposetolo se faaaʻoaʻoga mataʻina o le faaauau ona mataala. E mautinoa lava, na avea lo latou ala faamaoni ma mea na taaʻina ai o latou uso Kerisiano ia faia foʻi faapea. Ua sili atu ona manaʻomia i le taimi nei ona faaauau ona tatou mataala. (Mata. 24:42) Seʻi o tatou talanoaina ni lesona se tolu e mafai ona aʻoaʻoina mai i le tusi o Galuega, e faatatau i le faaauau ona mataala.
MATAALA I FAATONUGA PO O FEA E TALAʻI AI
4, 5. Na faapefea ona taʻitaʻia e le agaga paia Paulo ma lana ʻaumalaga?
4 O le manatu muamua, sa mataala le ʻauaposetolo i faatonuga po o fea e talaʻi ai. E tatou te aʻoaʻoina mai i se tasi o mea na tupu, le auala na faaaogā ai e Iesu le agaga paia lea sa faataga o ia e Ieova e faaaogā, ina ia taʻitaʻia ai le aposetolo o Paulo ma lana ʻaumalaga i se faigāmalaga e lē masani ai. (Galu. 2:33) Seʻi o tatou faitau i ai mai i le amataga.—Faitau le Galuega 16:6-10.
5 Na tuua e Paulo, Sila ma Timoteo le aai o Lusa i le itu i saute o Kalatia. I nai aso mulimuli ane, na latou taunuu ai i se alatele na fai e le malo o Roma, e alu agaʻi i sisifo i se vaipanoa e sili ona toʻatele tagata e mau ai, i le itumalo o Asia. Na latou mananaʻo e uia le auala lea ina ia asiasi atu i aai e faitau afe tagata o loo nonofo ai, ona e manaʻomia foʻi ona latou iloa e faatatau iā Keriso. Peitaʻi, na iai se mea na taofia ai i latou. Ua taʻua i le fuaiupu e 6: “Ua latou ui atu i Ferukia ma le atunuu o Kalatia, auā ua faasāina i latou e le agaga paia ona talaʻi atu le upu i le itumalo o Asia.” E lē o taʻua mai i le Tusi Paia pe na faapefea, ae na taofia e le agaga paia le ʻaumalaga ia aua neʻi talaʻi atu i le vaipanoa o Asia. E manino mai, e ala i le agaga o le Atua, na finagalo Iesu e taʻitaʻi atu Paulo ma lana ʻaumalaga i se isi vaipanoa.
6, 7. (a) O le ā le mea na tupu iā Paulo ma lana ʻaumalaga ina ua lata i Pitunia? (e) O le ā le faaiʻuga na faia e le ʻausoo, ma o le ā le iʻuga?
6 O fea na agaʻi i ai le ʻaumalaga maelega? Ua faamatala mai i le fuaiupu e 7: “Ina ua ō ifo foʻi i Musia, ua latou taumafai e ō atu i Pitunia, peitaʻi e leʻi faatagaina i latou e Iesu e ala i le agaga.” Ina ua taofia i latou e talaʻi atu i Asia, na agaʻi ai Paulo ma lana ʻaumalaga i mātū, ina ia talaʻi i aai o Pitunia. Peitaʻi, ina ua latou latalata i Pitunia, e ala i le agaga paia, na toe taofia ai foʻi i latou e Iesu ia lē talaʻi atu i inā. E mautinoa e oo ane i le taimi lea ua matuā fenuminumiaʻi le ʻaumalaga. O lea ua latou iloa le feʻau e talaʻi atu ma le auala e talaʻi atu ai, ae e lē iloa po o fea tonu e talaʻi ai. E tatou te ono faaupuina faapea: Sa latou tuʻituʻi atu i le faitotoʻa e ulu atu i Asia—ae e leʻi talia. Ona latou tuʻituʻi lea i le faitotoʻa e ulu atu i Pitunia—ae e leʻi talia foʻi. Pe na gata ai i inā a latou taumafaiga? E leai, e leʻi faavaivai ai na tagata talaʻi maelega!
7 I le taimi lea, na faia e le ʻaumalaga se faaiʻuga e foliga mai e fai sina ese. Ua taʻu mai iā i tatou i le fuaiupu e 8: “Ua latou pasia Musia ma ō ifo i Teroa.” Ona liliu lea o le ʻaumalaga agaʻi i sisifo ma savavali mo le 350 maila (563 kilomita), ma pasia le tele o aai seʻia oo atu i le taulaga o Teroa, o inā e mafai ona folau atu ai i Maketonia. O le faatolu ai lea ona tuʻituʻi atu Paulo ma lana ʻaumalaga, ae i le taimi lea, na tatala mai le avanoa e latou te ulu atu ai. Ua taʻu mai i le fuaiupu e 9 le mea na sosoo ai: “Ua maua e Paulo se faaaliga i le pō: o loo tū se tasi tamāloa Maketonia ma ʻaiʻoi ane iā te ia: ʻIa e sau i Maketonia e fesoasoani mai iā i matou.’” O lea la ua iloa nei e Paulo po o fea tonu e talaʻi ai. E leʻi toe faatali, ae folau atu loa le ʻaumalaga i Maketonia.
8, 9. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le tala e faatatau i le malaga a Paulo?
8 O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i lenei tala? Ia mātau, na faatoʻā taʻitaʻia Paulo e le agaga o le Atua ina ua amata ona alu lana malaga mo Asia ma na faatoʻā avatu lava e Iesu le faatonuga iā Paulo ina ua latalata i Pitunia. Na faatoʻā faatonu foʻi e Iesu Paulo e alu i Maketonia, ina ua taunuu i Teroa. I le avea ai o Iesu ma Ulu o le faapotopotoga, e ono faapena foʻi le auala e na te faatonutonuina ai i tatou. (Kolo. 1:18) O se faataʻitaʻiga, atonu o loo e mafaufau e te paeonia pe siitia atu i se vaipanoa o loo matuā manaʻomia ai ni tagata talaʻi. Atonu e faatoʻā taʻitaʻia lava oe e Iesu e ala i le agaga o le Atua, pe afai e fai sau taumafaiga e faatino lou sini. O se faataʻitaʻiga: E faatoʻā mafai lava e se avetaavale ona liliu lana taavale agaʻi i le itu tauagavale po o le taumatau, pe afai o loo alu le taavale. I se auala talitutusa, e ono faasino mai e Iesu le auala e faalautele ai la tatou faiva, ae seʻi vaganā ua tatou gaoioi muamua—pe afai o loo tatou matuā taumafai lava e ausia lo tatou sini.
9 Ae faapefea pe afai e lē vave ona taulau au taumafaiga? Po o le a e faavaivai ai ea ma manatu ai, e lē o taʻitaʻia oe e le agaga o le Atua? Ia manatua, e leʻi vave ona tutupu mea i le auala na faatalitalia e Paulo e tatau ona tutupu ai. Peitaʻi, sa faaauau ona ia saʻili ma tuʻituʻi seʻia oo ina maua le faitotoʻa na tatala mai. E faapena foʻi ona tauia oe pe afai e faaauau ona e saʻilia le “faitotoʻa lautele e fai ai le galuega.”—1 Kori. 16:9.
IA MATAALA I LE FAIA O TATALO
10. O le ā e faaalia ai e tāua tele le finafinau i le tatalo ina ia mataala ai pea?
10 Seʻi o tatou iloiloina le lesona lona lua e faatatau i le mataala, e aʻoaʻoina mai i o tatou uso Kerisiano i le uluaʻi senituri: Sa latou mataala i le faia o tatalo. (1 Pete. 4:7) Ina ia mataala pea, e tāua tele ona finafinau i le tatalo. Ia manatua foʻi, i le faatoʻaga i Ketesemane ina ua lata ona puʻeina Iesu, na fetalai atu o ia i nisi o ona aposetolo e toʻatolu: “Ia faaauau ona mataala ma tatalo e lē aunoa.”—Mata. 26:41.
11, 12. Aiseā ma na faapefea ona sauāina e Herota Kerisiano, e aofia ai ma Peteru?
11 Sa iai Peteru i le taimi na fai ai le fetalaiga lenā a Iesu, ma na iloa mulimuli ane e Peteru le aogā tele o tatalo faatauanau. (Faitau le Galuega 12:1-6.) E tatou te iloa mai i fuaiupu amata o lenei tala, na sauāina Kerisiano e Herota ona na taumafai e faafiafia tagata Iutaia. E foliga mai sa iloa e Herota o Iakopo o se aposetolo ma sa matuā māfana iā Iesu. O lea la, na fasiotia Iakopo e Herota “i le pelu.” (Fuaiupu e 2) Na toesea ai mai le faapotopotoga se aposetolo sa alofagia. Sa avea lea ma tofotofoga tele i le ʻauuso!
12 O le ā le mea na sosoo ai ona faia e Herota? Ua taʻua i le fuaiupu e 3: “Ina ua ia iloa ua faafiafiaina ai tagata Iutaia i lea mea, ona ia puʻe foʻi lea iā Peteru.” Peitaʻi, i ni taimi muamua atu, na faavavega ai ona faasaʻolotoina nisi o aposetolo mai i falepuipui, e aofia ai ma Peteru. (Galu. 5:17-20) Atonu na iloa e Herota lenā mea ma sa ia faia ai taumafaiga uma, ina ia lē mafai ai ona sola ese Peteru. Na ia tuuina atu Peteru “ia leoleoina e fitafita e taʻi toʻafā, e feauauaʻi i a latou tiute e fā, ma lona manatu e avatu o ia i luma o tagata pe a mavae le paseka.” (Fuaiupu e 4) Seʻi manatu i lenā tulaga! Sa tuuina e Herota Peteru ia saisaitia i filifili i le va o ni fitafita se toʻalua, ma e 16 fitafita e feauauaʻi a latou tiute i le ao ma le pō, ina ia faamautinoa e lē mafai ona sola ese Peteru. O le fuafuaga a Herota, pe a uma le Paseka, ona fasiotia lea o Peteru ina ia faafiafia ai tagata. Pe a fua i na tulaga faigatā e lamatia ai le ola, faamata o le ā se mea e mafai ona faia e uso Kerisiano o Peteru?
13, 14. (a) O le ā na faia e le faapotopotoga ina ua faafalepuipuiina Peteru? (e) O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai le faaaʻoaʻoga na faataatia e uso Kerisiano o Peteru e faatatau i le tatalo?
13 Na iloa lelei e le faapotopotoga le mea e ao ona fai. Ua taʻua i le fuaiupu e 5: “O lea, ua taofia ai Peteru i le falepuipui, a ua tatalo faatauanau le faapotopotoga i le Atua mo ia.” Ioe, na latou tatalo faatauanau ma tatalo mai le loto mo lo latou uso pele. E leʻi avea la le maliu o Iakopo ma tulaga na faavaivai ai i latou; pe latou te manatu ai e lē aogā tatalo. Nai lo lea, na latou iloa e tāua tele iā Ieova tatalo a ona tagata tapuaʻi faamaoni. Pe afai e ōgatusa na tatalo ma lona finagalo, e tali mai o ia.—Epe. 13:18, 19; Iako. 5:16.
14 O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai le mea na faia e uso Kerisiano o Peteru? O le faaauau ona mataala, e aofia ai le tatalo e lē gata mo i tatou, ae faapea foʻi mo o tatou uso ma tuafāfine. (Efe. 6:18) Pe e te silafia ni uso talitonu o loo fesagaʻi ma faafitauli? O nisi atonu o loo onosaia sauāga, faasāsāga a malo, po o aafiaga o mala faalenatura. Aiseā e lē tatalo ai mai le loto mo i latou? Atonu foʻi o loo e iloa nisi o loo feagai ma ni faafitauli e lē faigofie ona iloa atu. Atonu o loo tauivi e onosaia ni faafitauli i le aiga, le lotovaivai, po o le lē lelei o le soifua mālōlōina. Aiseā e te lē mafaufau ai i ni tagata patino e mafai ona e taʻua o latou igoa, a o e talanoa atu iā Ieova le “Faafofoga tatalo”?—Sala. 65:2.
15, 16. (a) Faamatala mai le auala na laveaʻiina ai Peteru mai le falepuipui e le agelu a Ieova. (Tagaʻi i le ata o loo i le pito i lalo.) (e) Aiseā o se faamāfanafanaga ai le manatunatu i le auala na faasaoina ai e Ieova Peteru?
15 Ae o le ā le mea na tupu iā Peteru? I le pō mulimuli o Peteru i le falepuipui, a o moegase i le va o fitafita e toʻalua na leoleoina o ia, na tutupu ai ni mea mataʻina iā te ia. (Faitau le Galuega 12:7-11.) Seʻi faaāta i lou mafaufau le mea na tupu: Na faafuaseʻi ona susulu atu se malamalama pupula i le sela na tuu ai o ia. Na tū atu se agelu i inā, e foliga mai e leʻi iloa e fitafita, ma fafagu faatopetope Peteru. Ua paʻuʻū ese filifili mai i ona lima! Ona taʻitaʻi lea e le agelu Peteru i fafo, ma pasia fitafita o loo tutū i fafo o le sela, ma ua oo atu i le faitotoʻa uʻamea lea na ʻfaafuaseʻi ona matala.’ Ina ua la taunuu i fafo o le falepuipui, ona tuua lea o ia e le agelu. Ona saʻoloto loa lea o Peteru!
16 Pe e lē o se mea ea e faamalosia ai lo tatou faatuatua pe a manatunatu i le mana o Ieova e laveaʻia ai ana auauna? O le mea moni, e tatou te lē faatalitalia Ieova e laveaʻia faavavega i tatou i nei aso. Peitaʻi, e tatou te talitonu atoatoa, e faaaogā e Ieova lona mana e fesoasoani ai i ona tagata i aso nei. (2 No. 16:9) E mafai e Ieova ona faamalosia i tatou e onosaia so o se faigatā, e ala i le mana o lona agaga paia. (2 Kori. 4:7; 2 Pete. 2:9) Ma ua lē o toe umi ae tuu atu e Ieova le mana i lona Alo, ina ia faasaʻoloto ai le faitau miliona o tagata o ē e peiseaʻī ua avea ma ni pagota i le oti. (Ioa. 5:28, 29) O lo tatou faatuatua i folafolaga a le Atua, e mafai ona matuā faalototeleina ai i tatou pe a feagai ma tulaga faigatā i aso nei.
MOLIMAU ATU MA LE MĀEʻAEʻA E UI I TOʻATUGĀ
17. Na faapefea ona faataatia e Paulo se faaaʻoaʻoga mataʻina i le talaʻi ma le maelega ma faanatinati?
17 O le lesona lona tolu lenei e faatatau i le mataala, e tatou te aʻoaʻoina mai le ʻauaposetolo: Sa faaauau ona latou molimau atu ma le māeʻaeʻa e ui i toʻatugā. E tāua tele le talaʻi ma le maelega ma faanatinati, ina ia mafai ai ona mataala pea. E mataʻina le faaaʻoaʻoga a le aposetolo o Paulo e faatatau i lenei tulaga. Sa ia talaʻi ma le maelega, femalagaaʻi i nuu mamao, ma faatū le tele o faapotopotoga. Sa ia onosaia le tele o faigatā, ae e leʻi mou ese atu ai lona maelega po o lona uiga faanatinati.—2 Kori. 11:23-29.
18. Na faapefea ona faaauau ona molimau atu Paulo a o avea pea o ia ma pagota i Roma?
18 Seʻi tagaʻi foʻi i le faamatalaga mulimuli e faatatau iā Paulo o loo i le tusi o Galuega, e pei ona faamauina i le Galuega mataupu e 28. Ua taunuu atu Paulo i Roma, o i inā lea e tatau ona ia tulaʻi ai i luma o Nero. O loo avea pea o ia ma pagota, ma atonu sa saisai o ia i filifili i le fitafita na taʻitaʻia atu o ia. Peitaʻi, e leʻi mafai e filifili ona taofia ai le maelega o le aposetolo! Na faaauau ona saʻilia e Paulo auala e molimau atu ai. (Faitau le Galuega 28:17, 23, 24.) Ina ua mavae aso e tolu, ona talo lea e Paulo o alii sili o Iutaia ina ia faapotopoto ane ina ia mafai ai ona molimau atu iā i latou. Mulimuli ane, i se aso na fuafuaina, na avatu ai foʻi e Paulo se isi molimau e sili atu. Ua taʻua i le fuaiupu e 23: “Ona latou [tagata Iutaia o le aai] fuafuaina lea o se aso mo ia, ma ua ō mai le toʻatele o i latou iā te ia i le mea o loo nofo ai. Ua ia faamatala atu le mataupu iā i latou, e ala i le avatu o se molimau māeʻaeʻa e faatatau i le malo o le Atua, ma faia faamatalaga e faatalitonu ai i latou iā Iesu, mai i le tulafono a Mose ma le ʻau Perofeta, na amata mai i le taeao seʻia oo i le pō.”
19, 20. (a) Aiseā na taulau ai Paulo i le molimau atu? (e) E ui e leʻi talia e nisi le tala lelei, ae na faapefea ona tali atu Paulo?
19 O le ā le māfuaaga o le taulau o Paulo i le molimau atu? Ia mātau, o loo faamatilatila mai i le fuaiupu e 23 nisi o māfuaaga. (1) Sa taulaʻi lana molimau i le Malo o le Atua ma Iesu Keriso. (2) Sa taumafai Paulo ia pāʻia loto o lana ʻaufaalogologo e ala i le ʻfaia o faamatalaga e faatalitonu ai.’ (3) Na ia faaaogā le Tusitusiga Paia e fefulisaʻi ai ma tagata. (4) Sa ia faaalia se uiga lē manatu faapito, ma molimau atu e “amata mai i le taeao seʻia oo i le pō.” Na faia e Paulo se molimau mataʻina, peitaʻi e lē o tagata uma na taliaina. Ua faapea mai le fuaiupu e 24: “Ona talitonu lea o nisi tagata, ae e leʻi talitonu isi tagata.” Na feeseeseaʻi tagata ma latou ō ese ai.
20 Pe na faavaivai ai Paulo ona e lē o tagata uma na talia le tala lelei? E leai! Ua taʻu mai iā i tatou i le Galuega 28:30, 31: “Ona nofo lea o ia mo le lua tausaga i lona fale mautotogi, ma ia talileleia i latou uma ua ō mai iā te ia, ua talaʻi atu le malo o le Atua iā i latou, ma aʻoaʻo atu mea e faatatau i le Alii o Iesu Keriso ma saʻoloto e tautala atu, e leʻi vaoia lava.” O upu faalaeiau na o loo faaiʻu ai le tusi o Galuega.
21. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai le faaaʻoaʻoga a Paulo a o iai o ia i le fale sa taofia ai?
21 O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai le faaaʻoaʻoga a Paulo? A o nofo Paulo i le fale sa taofia ai, e leʻi saʻoloto o ia e molimau atu mai lea fale i lea fale. Ae na iā te ia pea se vaaiga lelei, ma molimau atu iā i latou uma na asiasi ane iā te ia. Ua faapena foʻi le toʻatele o tagata o le Atua i aso nei, o loo tumau ona olioli ma talaʻi atu pea e tusa pe faafalepuipuiina ma le lē tonu ona o lo latou faatuatua. O nisi o o tatou uso ma tuafāfine pele ua lē mafai ona tuua o latou fale po o fale o loo tausia ai, ona o le tulaga matua po o ni gasegase. E latou te faia pea le mea e mafai e talaʻi atu ai i fomaʻi ma tagata faigaluega o le falemaʻi, o tagata e asiasi atu, ma isi e latou te feiloaʻi. O le faanaunauga o o latou loto, ia molimau māeʻaeʻa e uiga i le Malo o le Atua. E tatou te matuā talisapaia le faaaʻoaʻoga ua latou faataatia!
22. (a) O le ā le lomiga e fesoasoani iā i tatou ina ia maua aogā mai le tusi o Galuega? (Tagaʻi i le pusa o loo i luga.) (e) O le ā e te maumauaʻi e fai a o faatalitalia le iʻuga o lenei faiga tuai o mea?
22 E manino mai, e tele mea e aʻoaʻoina e faatatau i le mataala, mai i aposetolo ma isi Kerisiano i le uluaʻi senituri o loo taʻua i le tusi o Galuega. A o tatou faatalitalia le iʻuga o lenei faiga tuai o mea, seʻi o tatou maumauaʻi e faaaʻoaʻo i na Kerisiano o le uluaʻi senituri, e ala i le molimau atu ma le lototele ma le maelega. E leai se isi faaeaga sili ua tatou maua i le taimi nei, nai lo o le faia o se sao i le tuuina atu o se “molimau māeʻaeʻa” e faatatau i le Malo o le Atua!—Galu. 28:23.
[Fesili mo le Suʻesuʻega]
[Pusa i le itulau 13]
“O LE A LĒ TOE TUTUSA IĀ TE AʻU LE TUSI O GALUEGA E PEI ONA IAI MUAMUA”
Ina ua uma ona faitau se ovasia femalagaaʻi i le tusi ʻAvatu se Molimau Māeʻaeʻa’ e Faatatau i le Malo o le Atua, na ia faamatala mai ona faalogona e faapea: “O le a lē toe tutusa iā te aʻu le tusi o Galuega e pei ona iai muamua.” E tele taimi na ia faitauina ai le tusi o Galuega, ae o le faitauina o lenei tusi fou, ua ia lagona ai o le a ia maua atili nisi aogā mai le tusi o Galuega.
[Ata i le itulau 12]
Na taʻitaʻi ese atu e se agelu Peteru agaʻi atu i le faitotoʻa uʻamea
