Ieova—Le “Faaola” i Taimi o le Tusi Paia
Ieova—Le “Faaola” i Taimi o le Tusi Paia
“Le Atua e, ia e vave mai iā te aʻu; o loʻu fesoasoani ma loʻu faaola [laveaʻi], o oe lava lea.”—SALA. 70:5.
1, 2. (a) O ā taimi e tatalo atu ai tagata tapuaʻi o le Atua iā te ia mo se fesoasoani? (e) O le ā le fesili ua lāgā, ma o fea tatou te maua ai le tali?
A O AUAI i se faiga mālōlōga, na faateʻia mātua o se tamaʻitaʻi ua faaipoipo e 23 ona tausaga, ina ua faalogo i le tala e faapea ua lē iloa po o fea o iai o ia. E masalomia o se faufauga leaga. Ona la tapena lea o a la mea ma toe foʻi atu i le fale, ma i na taimi uma, sa la tatalo faatauanau atu iā Ieova e fesoasoani mai iā i laʻua. O se Molimau e 20 tausaga le matua, ua maua i se maʻi o le a iʻu ai ina pē atoa lona tino. Ona ia ōle atu loa lea iā Ieova e ala i le tatalo. O se tinā nofo toʻatasi o loo taumafai malosi e saʻili se galuega, e lē lava se tupe e faatau ai ni a la meaʻai ma lana tama teine e 12 tausaga. Ua ia sasaa atu lona loto iā Ieova. Ioe, pe a fesagaʻi ma tulaga faigatā, o se tulaga masani i tagata tapuaʻi o le Atua le ōle atu iā te ia mo se fesoasoani. Po ua e talosaga atu iā Ieova e fesoasoani mai iā te oe, i se taimi e te manaʻomia ai?
2 Ua lāgā ai nei se fesili tāua: Pe tatou te faatalitalia moni lava Ieova e tali mai i a tatou tatalo mo se fesoasoani? O loo iai i le Salamo e 70 le tali e faamalosia ai le faatuatua. O lenei salamo faagaeeloto na tusia e Tavita, o se tagata tapuaʻi faamaoni iā Ieova sa fesagaʻi ma le tele o faigatā ma luʻi i lona olaga. Sa uunaʻia lenei faisalamo e faapea atu iā Ieova: “Le Atua e, . . . o loʻu fesoasoani ma loʻu faaola, o oe lava lea.” (Sala. 70:5) E fesoasoani iā i tatou se iloiloga o le Salamo e 70 ina ia iloa ai, pe aiseā e mafai ai foʻi ona tatou tatalo atu iā Ieova i taimi e manaʻomia ai, ma faatuatua atoatoa e faapea o le a avea o ia ma o tatou “faaola.”
‘O Oe Lava o Loʻu Faaola’
3. (a) O ā talosaga faanatinati mo se fesoasoani o loo iai i le Salamo e 70? (e) O le ā le mautinoa ua faaalia mai e Tavita i le Salamo e 70?
3 O loo amata ma faaiʻu le Salamo e 70 i se talosaga faanatinati mo le fesoasoani a le Atua. (Faitau le Salamo 70:1-5.) O loo augani atu Tavita iā Ieova ia “vave” ma ia faataalise mai e laveaʻi iā te ia. I le fuaiupu e 2-4, o loo faia ai e Tavita ni talosaga se lima, ma o nei talosaga taʻitasi o loo amata i le “ia,” ma faaleoina atu se faanaunauga, po o se moomooga. O talosaga muamua e tolu o loo faatatau atu iā i latou o loo taumafai e fasiotia o ia. O loo talosaga atu Tavita iā Ieova ia faatoʻilalo nei fili ma faamāina i latou mo a latou amioleaga. O talosaga e lua o loo sosoo ai, i le fuaiupu e 4, e fesootaʻi atu i tagata o le Atua. O loo tatalo Tavita ia olioli i latou o loo saʻili iā Ieova ma ia faaneenee atu iā te ia. I le faaiʻuga o lana salamo, ua faapea atu Tavita iā Ieova: “O loʻu fesoasoani ma loʻu faaola, o oe lava lea.” Mātau, e lē o faapea atu Tavita, “Tau ina ia avea oe,” e tai pei ua toe fai atu se isi talosaga. Nai lo lea, ua ia faapea atu, “O oe lava,” e faailoa atu ai lona mautinoa. E talitonu Tavita o le a ia mauaina le fesoasoani a le Atua.
4, 5. O le ā tatou te aʻoaʻoina mai le Salamo e 70 e faatatau iā Tavita, ma o le ā le mautinoa e mafai ona iā i tatou?
4 O le ā ua taʻu mai e le Salamo e 70 e uiga iā Tavita? Ina ua fesagaʻi o ia ma fili lotoa o ē na mananaʻo e fasiotia o ia, e leʻi filifili Tavita e taulima lava e ia le mataupu. Nai lo lea, sa ia talitonu o le a feutagaʻi Ieova ma tagata tetee, i lana taimi talafeagai ma lana auala. (1 Samu. 26:10) Sa faaauau pea ona talitonu maumauaʻi Tavita e fesoasoani mai Ieova ma laveaʻi iā i latou o ē saʻili iā te ia. (Epe. 11:6) Sa talitonu Tavita ua iai i na tagata tapuaʻi moni māfuaaga uma e olioli ai ma faaneenee atu iā Ieova, e ala i le taʻutaʻu atu o lona silisili ese i isi.—Sala. 5:11; 35:27.
5 I le pei o Tavita, e mafai ona tatou mautinoa atoatoa e faapea, o Ieova o lo tatou Fesoasoani ma o le “faaola” mo i tatou. O lea la, pe a tatou fesagaʻi ma tofotofoga faigatā pe lagona foʻi ua matuā manaʻomia lava se fesoasoani, e mafai ona tatou tatalo atu iā Ieova e vave ona fesoasoani mai iā i tatou. (Sala. 71:12) O le ā la e ono fai e Ieova ina ia tali mai ai i a tatou tatalo mo se fesoasoani? A o tatou leʻi talanoaina pe faapefea ona fesoasoani mai Ieova iā i tatou, seʻi o tatou iloiloina ni auala se tolu na ia faasaoina ai Tavita, e ala i le fesoasoani atu iā te ia i taimi na ia manaʻomia vave ai.
Laveaʻi Mai Ē Tetee
6. O le ā sa fesoasoani iā Tavita e na te iloa ai e faasaoina e Ieova tagata amiotonu?
6 Mai faamaumauga faagaeeina o le Tusi Paia lea sa ia mauaina, na iloa ai e Tavita e mafai ona faalagolago atu tagata amiotonu iā Ieova, e fesoasoani mai iā i latou. Ina ua aumaia e Ieova le Lolo i luga o se lalolagi faalēmataʻu, sa ia faasaoina Noa ma lona aiga e matataʻu i le Atua. (Kene. 7:23) Ina ua faatotō ifo e Ieova le afi ma le teiō i luga o tagata amioleaga o Sotoma ma Komoro, sa ia fesoasoani iā Lota o lē e amiotonu, ma ona afafine e toʻalua ina ia sosola ma faasaoina ai. (Kene. 19:12-26) Ina ua faaumatia e Ieova le tupu faamaualuga o Farao ma ana ʻautau i le Sami Ulaula, sa Ia puipuia ona tagata ma fesoasoani iā i latou e ʻalofia le faaumatiaga. (Eso. 14:19-28) E lētioa la a viiviia e Tavita Ieova i le isi salamo e faapea, o ia o le “Atua o le olataga.”—Sala. 68:20.
7-9. (a) O le ā le māfuaaga na māfua ai ona talitonu Tavita i le mana laveaʻi o le Atua? (e) O ai na viia e Tavita mo le laveaʻiina o ia?
7 Sa iai foʻi iā Tavita se māfuaaga patino na māfua ai ona ia talitonu atoatoa atu i le mana laveaʻi o Ieova. Sa tofo totino lava Tavita i le “aao e faavavau” o Ieova, lea e mafai ona laveaʻi ai i latou o ē auauna iā te Ia. (Teu. 33:27, American Standard Version) E sili atu i le faatasi ona laveaʻi e Ieova Tavita mai le pagatia ona o “ē ua ita mai.” (Sala. 18:17-19, 48) Seʻi manatu i se faaaʻoaʻoga.
8 Ina ua amata ona viiviia e fafine o Isaraelu Tavita i lona tomai o se tagata tau, sa matuā fuā le loto o le tupu o Saulo iā te ia, ma e faalua ona ia veloina Tavita i le tao. (1 Samu. 18:6-9) Ae i na taimi uma e lua, sa mafai ona sao mai ai Tavita mai le ono lavea i le tao. Po o le māfuaaga ea o lona sao mai, ona o lona tomai o se tagata tau ma le vave o lana gaoioi? E leai. Ua taʻua i faamaumauga o le Tusi Paia e faapea, sa “iā te ia foʻi o Ieova.” (Faitau le 1 Samuelu 18:11-14.) Mulimuli ane, ina ua lē taulau le faufauga a Saulo ia fasiotia Tavita e tagata Filisitia, “ua vaai Saulo, ma ua iloa, ua iai Ieova iā Tavita.”—1 Samu. 18:17-28.
9 O ai na ave i ai e Tavita le viiga mo le laveaʻiina o ia? Ua taʻua i le ulutala o le Salamo e 18 e faapea, ‘na fai atu e Tavita iā Ieova o upu o lenei pese i le aso na laveaʻi mai ai Ieova iā te ia ai le lima o Saulo.’ Na faaleo atu e Tavita ona faalogona i le pese e faapea: “O Ieova o loʻu papa ia, ma loʻu ʻolo, ma loʻu faaola; o loʻu Atua, o loʻu papa, ou te faatuatua iā te ia.” (Sala. 18:2) Pe e lē faamalosia ai lo tatou faatuatua i le iloaina, e mafai e Ieova ona laveaʻi ona tagata?—Sala. 35:10.
Tausia a o Faataotolia i Maʻi
10, 11. O le ā e fesoasoani iā i tatou e fua ai le taimi, atonu na maua ai Tavita i le maʻi pei ona taʻua i le Salamo e 41?
10 E pei ona taʻua i le Salamo e 41, sa iai se taimi na aafia ai le tupu o Tavita i se maʻi e ogaoga tele. Sa faataotolia ona ua maʻi, ma na maʻi tigāina Tavita, lea na foliga atu ai i nisi o ona fili o le a ia lē “toe tū i luga.” (Fuaiupu e 7, 8) O le ā le taimi na taia ai Tavita i lea maʻi tigāina? O tulaga na taʻua i lenei salamo e ono fesootaʻi ma le taimi sili ona mafatia o le olaga o Tavita, ina ua taumafai lona atalii o Apisaloma e fāoa le nofoālii.—2 Samu. 15:6, 13, 14.
11 O se faataʻitaʻiga, o loo faasino atu Tavita i se uō sa maufaatuatuaina, o se tasi sa masani ona la taumamafa faatasi, ae ua ia faalataina o ia. (Fuaiupu e 9) E ono faamanatu mai e lenei mea iā i tatou se tasi o mea na tupu i le olaga o Tavita. I le taimi o le fouvalega a Apisaloma, na avea ai le faufautua faamoemoeina a Tavita o Aitofele ma sē faalata, ma na aufaatasi atu iā Apisaloma e fouvale faasaga i le tupu. (2 Samu. 15:31; 16:15) Seʻi tau ina faaāta i le mafaufau le tupu lea ua vaivai ua faataotolia i le maʻi, ua leai se malosi e tū ai i luga. Ae i na taimi uma, sa ia iloa na siʻomia o ia e tagata faufau leaga, o ē na mananaʻo ia oti o ia ina ia mafai ai ona faataunuu a latou faufauga leaga.—Fuaiupu e 5.
12, 13. (a) O le ā le mautinoa sa faaalia e Tavita? (e) Atonu sa faapefea ona faamalosia e le Atua Tavita?
12 Sa faatuatua pea Tavita i le “faaola.” Na taʻua e Tavita e tusa ai o se auauna amiotonu a Ieova o loo maʻi, e faapea: “E faasaoina o ia e Ieova i le aso vale. E lagolago ane Ieova iā te ia i le taotoga o lona maʻi; e te liua lona moega uma lava i lona maʻi.” (Sala. 41:1, 3) Ua toe mātauina foʻi i inei le mautinoa o Tavita, e pei ona faaleo mai i upu e faapea “e lagolago ane Ieova.” Sa mautinoa e Tavita o le a faasaoina o ia e Ieova. E faapefea?
13 E leʻi faatalitalia e Tavita Ieova e na te faia se vavega ma aveese ai lona maʻi. Nai lo lea, sa mautinoa e Tavita o le a “lagolago ane Ieova iā te ia”—o lona uiga, e avatu iā te ia le lagolagosua ma le malosi a o faataotolia i lona maʻi. Sa matuā manaʻomia e Tavita lenā fesoasoani. E faaopoopo atu i le maʻi lea na vaivai ai o ia, ae sa siʻomia foʻi o ia e fili o ē sa faia faamatalaga lē lelei e uiga iā te ia. (Fuaiupu e 5, 6) E mautinoa sa faamalosia e Ieova Tavita e ala i le fesoasoani atu iā te ia e manatua manatu faamāfanafana loto. Seʻi mātau foʻi, na faapea atu Tavita: “E te taofia aʻu i luga i laʻu amio saʻo.” (Fuaiupu e 12) Atonu foʻi sa maua e Tavita le malosi e ala i le manatuaina o le mea moni e faapea, e ui i lona tulaga vaivai ma mea leaga na fai atu e ona fili, ae sa silasila Ieova iā te ia o se tagata faamaoni. Sa mulimuli ane toe malosi le maʻi o Tavita. Pe e lē o se faalaeiauga ea le iloa, e mafai e Ieova ona toe faafoʻisia le malosi o ē mamaʻi?—2 Kori. 1:3.
Mauaina le Tausiga Faaletino
14, 15. O fea le taimi na manaʻomia ai e Tavita ma ona tagata ni meaʻai ma vaiinu, ma o le ā le fesoasoani na latou mauaina?
14 Ina ua avea Tavita ma tupu o Isaraelu, sa olioli o ia i meaʻai ma meainu e sili ona lelei, ma sa ia valaaulia foʻi isi e aai faatasi ma ia i lona laʻoʻai. (2 Samu. 9:10) Peitaʻi, sa iai foʻi taimi na leai ai ni meaʻai ma ni meainu a Tavita. Ina ua faatulaga e lona atalii o Apisaloma se fouvalega ma taumafai e fāoa le nofoālii, sa tuua loa e Tavita Ierusalema faatasi ma nisi sa lagolagoina o ia ma le faamaoni. Na latou sosola atu i Kiliata, i le itū i sasaʻe o le vaitafe o Ioritana. (2 Samu. 17:22, 24) Talu ai ona sa tatau ona latou fesolasolataʻi mai ē na tuliloaina i latou, o lea e leʻi umi ai ae manaʻomia loa e Tavita ma ona tagata, e lē gata o ni meaʻai ma vai inu, ae na manaʻomia foʻi ona mālōlō. O fea la o lenā vaipanoa tuufua o le a latou maua mai ai mea na latou manaʻomia?
15 Mulimuli ane, ua taunuu Tavita ma ona tagata i le aai o Maanaima. O inā na latou feiloaʻi ai ma ni tane lototetele—o Sopi, Makira, ma Pasili. Sa latou loto malilie e lamatia o latou ola ina ia fesoasoani ai i le tupu ua tofia e le Atua, auā pe afai ae maua e Apisaloma le tofi tautupu, e mautinoa o le a ia matuā faasalaina so o se tasi na lagolagoina Tavita. Ona sa vāai nei tane faamaoni e toʻatolu ma malamalama i faafitauli o Tavita ma ona tagata, o lea na latou avatu ai iā i latou mea sa sili ona manaʻomia, e aofia ai moega, o saito, karite, saito tunu, fua o fue, atasema, meli, suāsusu toʻa, ma mamoe. (Faitau le 2 Samuelu 17:27-29.) E mautinoa na lagona e Tavita le matuā lotofaafetai ona o le faamaoni uiga ese ma le talimālō o nei tane e toʻatolu. E mafai faapefea ona galo iā Tavita mea na latou faia mo ia?
16. O ai moni lava na tausia Tavita ma ona tagata i le tulaga faaletino?
16 O ai moni lava la na tausia Tavita ma ona tagata i le tulaga faaletino? Na mautinoa e Tavita e tausia e Ieova ona tagata. E mautinoa e mafai ona uunaʻia e Ieova isi ana auauna e fesoasoani i se uso tapuaʻi o loo manaʻomia se fesoasoani. Pe a toe tomānatu i le mea na tupu i Kiliata, e lē taumatea sa vaai Tavita i le agalelei o na tane e toʻatolu, o se faailoaga o le tausiga alofa a Ieova. Ina ua afu lona soifua, na tusi Tavita e faapea: “Ua ou toeaina aʻu nei, sa aʻu tauleʻaleʻa; a ou te leʻi iloa se tagata amiotonu [e aofia ai ma ia] na lafoaʻiina, po o ana fanau ua ʻaiisi i latou.” (Sala. 37:25) Pe e lē o se faamāfanafanaga ea le iloaina o le a saunia e Ieova mea e manaʻomia e ana auauna?—Faata. 10:3.
“E Silafia e Ieova le Auala e Laveaʻi ai Tagata”
17. O le ā o loo faaauau pea ona faaalia mai e Ieova?
17 O Tavita ua na o se tasi lea o le toʻatele o tagata tapuaʻi na laveaʻi e Ieova i taimi o le Tusi Paia. Talu mai taimi o Tavita, o loo faaauau pea ona faaalia mai e le Atua le moni o upu a le aposetolo o Peteru: “E moni lava e silafia e Ieova le auala e laveaʻi ai tagata e faamaoni iā te ia mai i o latou puapuaga.” (2 Pete. 2:9) Seʻi manatu i ni faaaʻoaʻoga se lua.
18. Na faapefea ona saunia e Ieova le laveaʻiga i aso o Esekia?
18 Ina ua osofaʻia e le ʻautau a Asuria Iuta ma faamataʻuina Ierusalema i le senituri lona valu T.L.M., sa tatalo le tupu o Esekia e faapea: “Ieova e lo matou Atua, ia e faaola mai iā te i matou . . . ina ia iloa ai e malo uma o le lalolagi, o oe lava o Ieova, na o oe lava.” (Isa. 37:20) Sa faatāua i le manatu o Esekia le suafa o le Atua ma se talaaga lelei. Sa tali mai Ieova i lenā tatalo faatauanau. Na fasiotia e se agelu tagata Suria e 185,000 i le pō e tasi, ma saunia ai le laveaʻiga mo auauna faamaoni a Ieova.—Isa. 37:32, 36.
19. O le ā le lapataʻiga na usitaʻia e Kerisiano o le uluaʻi senituri, ma faasaoina ai mai le mala?
19 I ni nai aso a o leʻi oo i lona maliu, na avatu ai e Iesu se valoaga e lapataʻi ai ona soo i Iutaia. (Faitau le Luka 21:20-22.) Peitaʻi, i le 66 T.A., ina ua mavae le faitau sefulu o tausaga, na fouvale ai tagata Iutaia ma māfua ai ona faasagatau ane ʻautau a Roma iā Ierusalema. Sa taulau ʻautau na agaʻi atu i le taʻitaʻiga a Sesetia Kalusi, i le eliina o lalo o se vaega o le pā o le malumalu; ona faafuaseʻi lea ona latou toe tuumuli. Ina ua iloa e Kerisiano faamaoni o le avanoa lenei e sao ai mai le faaumatiaga lea na valoia e Iesu, ona latou sosola loa lea i mauga. Sa toe foʻi ane ʻautau a Roma i le 70 T.A. E latou te leʻi toe solomuli i lea taimi, ma sa faatamaʻia atoatoa Ierusalema. O Kerisiano na usitaia le lapataʻiga a Iesu, sa faasaoina mai lenā mala mataʻutia.—Luka 19:41-44.
20. Aiseā e mafai ai ona tatou faatuatuaina Ieova o ia o lo tatou “faaola” po o Lē laveaʻi?
20 O se mea e faamalosia ai le faatuatua, pe a manatu i le auala na fesoasoani ai Ieova i ona tagata i taimi ua mavae. O mea na ia faia i le taimi ua tuanaʻi, ua fai lea ma faavae o lo tatou talitonuina ma le mautinoa o Ieova. E tusa lava po o ā luʻi tatou te ono fesagaʻia i le taimi nei po o le lumanaʻi, ae e mafai foʻi ona tatou faatuatua atoatoa atu iā Ieova o lo tatou “faaola” po o Lē e laveaʻia i tatou. Ae faapefea ona avea Ieova ma o tatou faaola po o lē na te laveaʻia i tatou? Ae faapefea tagata taʻitoʻatasi na taʻua i le amataga o lenei mataupu? O le ā na oo iā i latou? Seʻi o tatou vāai i ai i le mataupu o sosoo mai.
Pe E te Manatua?
• O le ā le māfuaaga o le mautinoa ua aumaia iā i tatou e le Salamo e 70?
• Sa faapefea ona tausia Tavita i le taimi o lona maʻi?
• O ā faaaʻoaʻoga e faaalia ai e mafai e Ieova ona laveaʻi ona tagata mai ē tetee?
[Fesili mo le Suʻesuʻega]
[Ata i le itulau 6]
Na tali mai Ieova i le tatalo a Esekia