“Le Pelu a Ieova ma Kitiona!”

NA MATUĀ toʻatele i latou e pei o sē akerise, na faatamaʻia le laufanua lafulemu e avea ma fanua valevalenoa. O le taimi lea na pulea ai e faamasino Isaraelu, ma na leai so latou faamoemoe. Mo le fitu tausaga, ina ua faatoʻā amata ona tutupu fatu na lūlūina, na faaifo ane ai loa i le laufanua le toʻatele o ʻaufaomea a Mitiana ma Amaleka, ma tagata mai Sasaʻe, o loo tiʻetiʻe i kamela. Sa salalau solo lafumanu a le ʻaufaomea i le saʻilia o ni laufanua lafulemu e aai ai ma faaumatia ai laufanua lauusiusi uma. Ae sa leai ni asini, povi, leai foʻi ni mamoe a tagata Isaraelu. Sa matuā mataʻutia le pule sauā o tagata Mitiana, ma iʻu ai ina ō atu tagata Isaraelu matitiva e faaaogā mea o loo faaputu i lalo o le eleele i totonu o ana i lalo o mauga, ma nofoaga sa faigatā ona sao atu i ai tagata.

Aiseā na tupu ai lea mala? Talu ai sa liliuese Isaraelu mai iā Ieova ma auauna atu i atua sesē. O lea, na tuulafoaʻia ai i latou e Ieova i tagata sauā. Ae ina ua lē mafai ona tatalia e le fanauga a Isaraelu na mea, ona latou valaau atu lea iā Ieova mo se fesoasoani. Pe na faafofoga mai o ia? O le ā se lesona ua tatou aʻoaʻoina ona o le mea na tupu iā Isaraelu?—Faamasino 6:1-6.

Se Faifaatoʻaga Mataʻalia po o se “Toa Malosi”?

Sa masani ona soli e faifaatoʻaga Isaraelu le saito i se taavale e toso e se povi poʻa, i se nofoaga taalaelae, e saviligia e le matagi, ina ia lelea ese ai o aputi saito, a o sasa saito. Ae sa lē mafai ona soli ai le saito i se nofoaga taalaelae ona o le faamataʻu mai o ē faomea ma lo latou faanaunauga e faatamaʻia fua o le laueleele. I se mea e lē o iloa mai e tagata Mitiana, na soli ai e Kitiona saito i le mea e soli ai vine; e foliga mai o se faatanoa telē e vane i le papa. (Faamasino 6:11) O i inā, e foliga mai sa sasa ai saito i se laau i ni nai vaega laiti. I lea tulaga, na faaaogā ai e Kitiona mea sa mafai ona maua.

Seʻi manatu i le teʻi o Kitiona ina ua faaali mai le agelu a Ieova iā te ia, ma faapea mai: “Oe na le toa malosi, o iā te oe Ieova.” (Faamasino 6:12) Talu ai na ia soli faalilolilo saito i le mea e soli ai vine, e lē taumatea sa lē lagona ai e Kitiona se lototele. Ae, na faamautinoa atu e le Atua e faapea, e mafai ona avea Kitiona ma taʻitaʻi malosi iā Isaraelu. Ae e ui i lea, sa tau lē talitonu i ai Kitiona.

Ina ua tofia e Ieova Kitiona e “laveaʻiina Isaraelu ai le lima o Mitiana,” na ia faapea atu ma le loto maulalo: “E! le Alii e, ou te laveaʻiina Isaraelu i ni ā? faauta mai, ua topito ona faatauvaa loʻu aiga i Manase; o aʻu foʻi, o lē aupito itiiti i le aiga o loʻu tamā.” Ona talosaga atu lea o Kitiona mo se faailoga e iloa ai o le a faatasi le Atua ma ia i le faaumatiaina o Mitiana, ma na finagalo Ieova e faamalie le manaʻoga o Kitiona. O lea, na avatu ai e Kitiona se meaalofa i meaʻai mo le agelu na asiasi ane iā te ia, ma na alu aʻe le afi mai le papa ma faamū ai le taulaga. Ina ua uma ona faatoʻafilemuina e Ieova le fefe o Kitiona, ona fausia ai lea o Kitiona se fatafaitaulaga i lenā mea. —Faamasino 6:12-24.

‘Ia Faia e Paala Lava ia Lana Finauga’

E lē o le faasauā o Mitiana na fai ma faafitauli sili iā Isaraelu. Ae o le faafitauli, o le noatia i le tapuaʻiga iā Paala. O Ieova, “o le Atua fuā lava o ia,” ma e leai se tasi e mafai ona auauna atu iā te ia, ae o loo auauna foʻi i isi atua. (Esoto 34:14) O le mea lea, na poloaʻi atu ai Ieova iā Kitiona ina ia faaumatia le fatafaitaulaga a lona tamā iā Paala, ma ia tuu i lalo le tupua o Asaira. I le fefe  ina neʻi ita lona tamā ma isi, na faia ai e Kitiona lenei gaoioiga i le pō, ma sa fesoasoani iā te ia ana auauna e toʻasefulu.

E talafeagai le faautauta o Kitiona, auā ina ua iloa lea gaoioiga ‘lē migao’ ua ia faia, na mananaʻo o ē tapuaʻi iā Paala e fasioti o ia. Ae peitaʻi, na faapea atu ma le poto Ioasa le tamā o Kitiona, afai o se atua Paala, e mafai ona ia finau mo ia lava. O lea, na ia faaigoa ai lona atalii iā Ierupaala, o lona uiga “Ia la finau o Paala ma ia.”—Faamasino 6:25-32.

E faamanuia pea e le Atua ana auauna ona o lo latou tutumau mo le tapuaʻiga moni. Ina ua toe osofaʻia e tagata Mitiana ma a latou ʻau laufanua o Isaraelu, ‘na ufitia Kitiona e le Agaga o Ieova.’ (Faamasino 6:34) I le taʻitaʻiga a le agaga o le Atua, na faapotopoto ai e Kitiona ʻautau mai i ituaiga o Manase, Asera, Sepulona, ma Nafatali.—Faamasino 6:35.

Sauniuni mo le Taua

E ui lava na iai iā Kitiona se ʻautau e 32,000, ae na ia fesili atu iā Ieova mo se faailoga. Afai e susū i le sau se fulufulu mamoe e tuu i le mea e soli ai saito, ae mago le eleele, o lona uiga o le a faasaoina e le Atua Isaraelu e ala iā te ia. Na faia e Ieova lenei vavega, ae na toe saʻili atu Kitiona i se isi faailoga. Afai e mago le fulufulu mamoe ae susū le eleele, o le a faasaoina e Ieova Isaraelu e ala iā Kitiona. Pe sa soona tagisā Kitiona? E foliga mai e leai, auā sa talia e Ieova le talosaga a Kitiona. (Faamasino 6:36-40) E tatou te lē o faatalitalia ni vavega faapena i aso nei. Ae e taʻitaʻia i tatou e Ieova, ma maua faamautinoaga mai lana Afioga.

Na fetalai atu foʻi Ieova, ua toʻatele naʻuā le ʻautau a Kitiona. Afai e latou te manumalo i o latou fili i lenei ʻautau tele, atonu o le a mitamita Isaraelu ma gugutu, na latou faaolaina lava i latou. Ae e tatau ona viia Ieova mo le manumalo o le a maua. O le ā le iʻuga? Sa faatatauina ai e Kitiona se sauniuniga na maua i le Tulafono a Mose i le fai atu i tagata o loo matataʻu ina ia toe foʻi i o latou aiga. I lea, na toe foʻi ai le 22,000, ae totoe ai na o le 10,000.—Teuteronome 20:8; Faamasino 7:2, 3.

I le silafaga a Ieova, sa toʻatele pea le ʻautau. Ona faatonu atu lea o Kitiona, ina ia ave i latou i le vaitafe. Ua faapea mai le tusitala Iutaia o Iosefasa, na faatonu e le Atua Kitiona ina ia avatu ana ʻau i se vaitafe i le mūtinitini o le lā. Ae tusa lava pe saʻo lea manatu, na mātauina ai e Kitiona le auala e feinu ai ana ʻau. E na o le 300 tagata na asu aʻe vai i o latou lima ma feinu ai, a o vaavaai solo mo ni fili e osofaʻi mai. E na o le 300 tagata faautauta na ō ma Kitiona. (Faamasino 7:4-8) Seʻi faapea la e te iai i inā. Talu ai e tusa ma le 135,000 le aofaʻi o ʻau a le fili, e mautinoa lava o le a e manatu, e lē taitai ona e mafaia, e na o le mana lava o Ieova e mafai ai ona e manumalo!

Ua fetalai atu Ieova iā Kitiona ia ō ma lana auauna e vaavaai i le togālauapi a Mitiana. I inā, na faalogo atu ai Kitiona o faamatala e le tasi tamāloa lana miti i le isi tagata na la toʻalua. Na faamatala loa e lea tagata le miti, ua finagalo le Atua e tuuina atu Mitiana i le lima o  Kitiona. O le mea tonu lava lenā sa fia faalogo i ai Kitiona. Sa ia mautinoa, o le a tuuina mai e Ieova iā te ia ma ana ʻau e toʻa 300, le manumalo iā Mitiana.—Faamasino 7:9-15.

Taupulepulega o le Taua

Na vaevaeina na tagata e 300 i vaega taʻi 100 e tolu. Na tuuina atu i tagata uma se pū ma se kate lapoʻa e gaogao. I totonu o le kate, sa tuu ai se sulu. O le uluaʻi faatonuga lenei a Kitiona iā i latou: ‘Ia outou vaavaai mai iā te aʻu, ma ia faaaʻoaʻo mai ai lava. Pe a aʻu ilia le pū, ia outou ilia foʻi a outou pū, ma alalaga “O le pelu a Ieova ma Kitiona!”’—Faamasino 7:16-18, 20.

Na ō atu faalilolilo loa ʻautau e 300 a Isaraelu e oo i le pito mai o le togālauapi a le fili. O le taimi lea pe tusa o le tā o le 10 i le pō; o lea faatoʻā uma lava ona sui le leoleoga. E foliga mai o le taimi talafeagai lea e osofaʻi ai, auā o le a fai sina umi o tau faamasani mata o le tiute fou i le pogisa.

Pagā le mataʻu na oo i tagata Mitiana! Na faafuaseʻi lava ona aveesea le toʻafilemu ina ua faalogoina le taʻei o kate e 300, le feʻei mai o pū e 300, ma le alalaga o tagata e 300. Na fememeaʻi aemaise ona o le alaga, “o le pelu a Ieova ma Kitiona!” Ae na alalaga foʻi tagata Mitiana ona o le matataʻu. Ona o le fememeaʻi, sa lē mafai ai ona latou iloa uō mai le fili. Na tutūmausalī tagata e toʻa 300 i o latou tulaga tofia, a o faapogaia e le Atua le fefasiaʻi e le fili o i latou lava i le pelu. Na siʻomia le togālauapi ma ua lē mafai ona sosola ese, ma na fasiotia pe ave faatagataotaua fili uma faapea ma ʻau uma na tuliloaina. I lenei auala na aveesea ai le matataʻu iā Mitiana. Na faaiʻuina i ina le pulega sauā a Mitiana iā Isaraelu.—Faamasino 7:19-25; 8:10-12, 28.

E ui lava ina manumalo Kitiona, ae sa loto maulalo pea o ia. Ina ua fiamimisa ane tagata Efaraima ona o le lē valaaulia o i latou e fesoasoani i le taua, na ia tali atu ma le agamalu. O lana tali filemu atu, na liliu ese ai lo latou ita, ma faatoʻafilemu ai loto o tagata.—Faamasino 8:1-3; Faataoto 15:1.

Talu ai na maua le filemu, na uunaʻia ai e tagata Isaraelu Kitiona e fai ma o latou tupu. Pagā se tofotofoga! Ae na teena e Kitiona lea fuafuaga. E na te leʻi faagaloina po o ai e ana le manumalo iā Mitiana. Na ia fai atu: “Ou te lē pule iā te outou, e lē pule foʻi loʻu atalii iā te outou; e pule lava Ieova iā te outou.”—Faamasino 8:23.

Ae ona o le lē lelei atoatoa, e leʻi faia ai e Kitiona i taimi uma le mea e saʻo. O se māfuaaga e lē o iloa, na ia faia ai se efota i vete mai le taua ma faaali i lana aai. Ua faapea mai le tusi, na ō atu i ai Isaraelu uma, ma “mulilua ai.” O lona uiga na latou tapuaʻi i le efota, ma na avea ai foʻi ma mailei iā Kitiona ma lona aiga. Ae e leʻi tapuaʻi atu Kitiona ma lona loto atoa i le tupua, auā o loo taʻua o ia i le Tusi Paia, o se tagata e faatuatua iā Ieova.—Faamasino 8:27; Eperu 11:32-34.

Lesona mo i Tatou

Ua aumaia i le tala iā Kitiona ni lesona e lē gata i lapataʻiga, a o faalaeiauga. Ua lapataʻia i tatou, afai e aveesea e Ieova lona agaga ma lona finagalo malie, ona o le faalogogatā, o le a pei lo tatou tulaga faaleagaga o ē sa nonofo i le nuu lea na faatamaʻia e sē akerise. Ua tatou ola i aso faigatā, ma aua neʻi galo, o le faamanuia a Ieova, “e faatamaoaiga aʻi; na te lē faaopoopo i ai se tigā.” (Faataoto 10:22) Ua tatou olioli i le faamanuia a le Atua, auā o loo tatou “auauna iā te ia ma le loto atoa, ma le loto fiafia.” Auā afai e leai, o le a ia lafoaʻia i tatou.—1 Nofoaiga a Tupu 28:9.

E mafai ona tatou maua faalaeiauga mai le tala e uiga iā Kitiona. Ua faamaonia ai, e mafai ona laveaʻiina e Ieova ona tagata mai tulaga uma e faamataʻu mai, i nisi taimi e ala i ē e foliga mai e vaivai pe lē mafai ona fai se mea. Ua faamatilatila mai ai le mana uiga ese o le Atua lea na mafai ai e Kitiona ma ona tagata e toʻa 300 ona faatoʻilaloina ʻautau e 135,000 a Mitiana. Atonu tatou te fesagaʻi ma ni tulaga matuā faigatā lava mai o tatou fili, ma e foliga mai ua leai se faamoemoe. Ae, o le tala a le Tusi Paia e uiga iā Kitiona, ua faalaeiauina ai i tatou ina ia faamoemoe iā Ieova, o lē na te faamanuia ma laveaʻiina i latou o ē faatuatua iā te Ia.