Mātua e, Ia Tausia Lelei o Outou Aiga
Mātua e, Ia Tausia Lelei o Outou Aiga
“Afai e lē tausi e se tasi i lona aiga, . . . ua faafitia e ia le faatuatua.”—1 TIMOTEO 5:8.
1, 2. (a) Aiseā e faalaeiauina ai le vaai atu o auai faatasi aiga i sauniga faa-Kerisiano? (e) O ā nisi o luʻi e feagai ma aiga ina ia taunuu i sauniga i le taimi tonu?
PE A e tagatagaʻi solo i le faapotopotoga Kerisiano a o leʻi amataina le sauniga, e te ono vaaia ai tamaiti o laʻei mamā o loo nonofo faatasi ma o latou mātua. Pe lē o se mea e faafiafiaina ai le vaaia o faamaoniga o le alofa i na aiga, le alofa mo Ieova ma le tasi i le isi? Ae ui i lea, e faigofie lava ona galo le tele o taumafaiga ina ia taunuu ai le aiga i le sauniga i le taimi tonu.
2 I le tele o tulaga, e pisi ai mātua i le aso atoa, ma i pō o sauniga ua atili pisi ai le aiga. E tatau ona faia gasesega mo le aiga, o feʻau ma mea aʻoga a tamaiti. E mamafa le avega a mātua, o le faamautinoa lea ua taeele tamaiti uma, fafaga ma ua sauni i le taimi tonu. E moni, o le mea masani lava, e ono tupu faafuaseʻi se faafitauli i tamaiti. Ua masae le ofu o le tamaitiiti matua a o taalo. Ua masaa le meaʻai a le uii. Ua amata ona tauaʻimisa tamaiti. (Faataoto 22:15) O le ā le iʻuga? E ui lava na fuafua lelei e mātua le mea e fai, ae pagā lea ua lē ōgatasi le futia ma le umele. Ae ui i lea, e masani lava ona taunuu le aiga i le Maota o le Malo, ae leʻi taitai ona amata le sauniga. Maʻeu le faalaeiauina i le vaaia o i latou i inā i vaiaso uma, ma tausaga uma a o tutupu aʻe tamaiti ma auauna iā Ieova!
3. E faapefea ona tatou iloa e matuā faatāuaina e Ieova aiga?
3 E ui lava e faigatā lau matafaioi o se matua i nisi taimi, ma oo ina e vaivai ai, ae ua faamautinoa atu iā te oe, o loo faatāuaina e Ieova au taumafaiga. O Ieova na ia amataina aiga. Ua faapea mai lana Afioga, ua ‘faaigoaina aiga uma’ o lona uiga ua māfua ona iai aiga uma ona o Ieova. (Efeso 3:14, 15) O lea la, pe afai e taumafai outou mātua e faataunuu o outou tiute tauave i le aiga e tusa ma le Tusi Paia, ua outou ava i le Alii Silisili Ese i le aoao o mea. (1 Korinito 10:31) O se faaeaga sili lenā. E talafeagai la ona tatou iloiloina matafaioi ua tuuina atu e Ieova i mātua. I lenei mataupu, o le a tatou manatu ai i lenā tiute e fesootaʻi atu i le tausia o le aiga. Seʻi o tatou talanoaina ni auala se tolu o loo faatalitalia e le Atua mātua e tausia ai le aiga.
Tausiga Faaletino
4. O ā faatulagaga ua saunia e Ieova i le aiga e tausia ai manaʻoga o fanau?
4 Na tusi Paulo: “A e afai e lē tausi e se tasi i lona aiga, afai foʻi e lē sili ona tausi i ē mau ma ia, ua faafitia e ia le faatuatua, e sili foʻi lona leaga i lē ua lē faatuatua.” (1 Timoteo 5:8) Ina ua tautala Paulo e uiga i se “tasi,” o ai sa ia mafaufau i ai? E masani lava o le tamā, auā o le ulu o le aiga. E mamalu foʻi le tulaga o le fafine i le aiga, auā o ia o le fesoasoani i le tane. (Kenese 2:18) I aso la, sa masani ona fesoasoani fafine i a latou tane i le tausiga o le aiga. (Faataoto 31:13, 14, 16) I aso nei ua taatele aiga e toʻatasi le matua. Ua latou faia se galuega mataʻina o le tausia lea o o latou aiga. O le mea moni, e sili atu ona lelei le iai uma o mātua i se aiga e taʻitaʻia e le tamā.
5, 6. (a) O ā nisi o luʻi o fesagaʻi ma i latou o ē o taumafai e tausia o latou aiga i le itu faaletino? (e) O le ā le manatu i galuega totogi, o le a fesoasoani i mātua Kerisiano e tausia pea o latou aiga?
5 I le 1 Timoteo 5:8, o le ā le tausiga na manatu ai Paulo? E tusa ma le mataupu atoa na ia tautala tuusaʻo e faatatau i manaʻoga faaletino o le aiga. I le lalolagi i aso nei, e ono fesagaʻi se ulu o le aiga ma le tele o toʻatugā ina ia tausia lona aiga i le itu faaletino. Ua taatele i le lalolagi faigatā tau tamaoaiga, vāea mai le galuega, faigatā ona maua se galuega ma le taugatā o le soifuaga. O le ā le auala e mafai ai e se matua ona faaauau pea le tausiga o lona aiga e ui i na tulaga faigatā?
6 E ao i se matua ona manatua o loo ia tauaveina se tiute tauave mai iā Ieova. E tusa ai ma upu a Paulo, o se tane o loo malosi ma e mafai ona tausi lona aiga, ae peitaʻi e musu e fai, ua tusa o ia ma se tasi ua ‘faafitia le faatuatua.’ O le a faia e se Kerisiano le mea sili e ʻalofia ai lenā tulaga i le silafaga a le Atua. Ae e faanoanoa lava, ona o le toʻatele o tagata i aso nei ua “lē lotoaiga.” (2 Timoteo 3:1, 3) Ua mumusu le toʻatele o tamā e faia o latou tiute tauave, ma ua pagatia ai le aiga. E lē faaaʻoaʻo tane Kerisiano i na uiga lē alofa, o le musu ma le faatalalē e tausi o latou aiga. E lē pei o le toʻatele o tagata faigaluega, e manatu mātua Kerisiano e lelei ma tāua se galuega e ui ina faatauvaa, ma e fiafia i ai le finagalo o Ieova, ona e mafai ona tausia ai o latou aiga.
7. Aiseā e talafeagai ai i mātua ona mulimuli i le faaaʻoaʻoga a Iesu?
7 E ono iloa foʻi e ulu o aiga le aogā o le faaaʻoaʻo i le faaaʻoaʻoga atoatoa ona lelei a Iesu. Ia manatua, ua faasino faavaloaga e le Tusi Paia Iesu o lo tatou “Tamā o le faavavau.” (Isaia 9:6, 7) I le avea ma “Atamu mulimuli,” na suitulaga ai Iesu iā “Atamu le uluaʻi tagata,” ma o le tamā o i latou o ē faatuatua. (1 Korinito 15:45) E lē pei Iesu o Atamu, le tamā manatu faapito, fia matamuamua, ae o Iesu o le tamā e sili ona lelei. Ua taʻua i le Tusi Paia e uiga iā te ia: “O le mea lava lenei ua tatou iloa ai le alofa, ina ua tuuina atu e ia o lona lava soifua e sui aʻi i tatou.” (1 Ioane 3:16) Ioe, na finagalo malie Iesu e ofo atu lona soifua mo isi. Ua lē aunoa foʻi ona ia faamuamua manaʻoga o isi na i lo ona lava manaʻoga i mea faatauvaa. O le a maua e outou mātua ma o outou aiga aogā pe afai e mulimuli i lenā agaga alofa.
8, 9. (a) O le ā ua aʻoaʻo e mātua mai manulele i le auala e tausia lelei ai a latou toloaʻi? (e) E faapefea ona alolofa le toʻatele o mātua Kerisiano i a latou fanau?
8 E mafai e mātua ona aʻoaʻoina le tele o mea e uiga i le alofa lē manatu faapito, mai i fetalaiga a Iesu i tagata faalogogatā o le Atua: “Ua tele lava oʻu manaʻo e faapotopoto i lau fanau, e pei o le moa ona ofaofataʻi i lana toloaʻi i lalo i ona apaʻau.” (Mataio 23:37) Ua faamatalaina ma le manino e Iesu i inei se ata manaia, o se matuāmoa o loo ofaofataʻi i lana toloaʻi i lalo o ona apaʻau. E moni, e aʻoaʻoina e mātua se lesona mai le matuāmoa o loo puipuia lana toloaʻi, ma ua lamatia lona ola ina ia leoleo ai i latou. E mataʻina foʻi gaoioiga o loo faia e manulele i aso uma. E latou te felelei solo e saʻili ni meaʻai. E ui i le lē lavā, ae latou te tuu atu meaʻai i gutu o a latou toloaʻi o loo pisapisaō ma faamamaga mai, i le toe mananaʻo i nisi meaʻai. O le tele o meaola na faia e Ieova, e “sili ona popoto” i le auala latou te tausia ai manaʻoga o a latou toloaʻi.—Faataoto 30:24.
9 Ua faapena foʻi ona faaalia e mātua Kerisiano i le lalolagi se agaga alofa e matagofie lava. E sili atu iā te outou ona tuu atu o o outou ola i se tulaga lamatia ina neʻi oo se mea leaga i le fanau. E lē gata i lea, ua outou lotomalilie e tuua nisi mea ina ia tausia o outou aiga. O le toʻatele o outou, e ala pō i le taeao ina ia faia ni galuega mamafa po o ni galuega fiugofie foʻi. Ua outou galulue mamafa ina ia saunia taumafa e lelei ai le soifua. E ui ina e lē faigofie ae ua outou galulue ina ia maua e fanau ni lavalava mamā, se fale lelei ma ia ō i le aʻoga. Ua lē utuvā ona outou faia nei taumafaiga. E mautinoa o lenā alofa ma le onosai e faafiafia ai le finagalo o Ieova! (Eperu 13:16) Ae peitaʻi i le taimi e tasi, ua outou manatua e iai isi auala e sili atu ona tāua e tausia ai aiga.
Tausiga Faaleagaga
10, 11. O le ā le manaʻoga sili o tagata, ma o le ā e ao ona faia muamua e mātua Kerisiano ina ia faamalieina lea manaʻoga i fanau?
10 E sili atu ona tāua le tausiga faaleagaga na i lo le tausiga faaletino. Na fetalai Iesu: “E lē na o mea e ʻai e ola ai le tagata, a o afioga uma e tulei mai i le fofoga o le Atua.” (Mataio 4:4; 5:3) O le ā e mafai ona faia e outou mātua ina ia tausia ai le aiga i le itu faaleagaga?
11 I lenei mataupu, ua tele ina sii mai le Teuteronome 6:5-7. Faamolemole ia tatala lau Tusi Paia ma faitau i na fuaiupu. Mātau, o loo faatonuina muamua mātua ina ia atiina aʻe o latou itu faaleagaga, o le alofa lea mo Ieova ma ia manatua ana fetalaiga. Ioe, e tatau ona avea oe o se tagata toʻaga e suʻesuʻe le Afioga a le Atua, faitau e lē aunoa le Tusi Paia ma manatunatu loloto i ai, ina ia mafai ona e atiina aʻe se malamalamaga moni ma naunau i ala o Ieova, ana upu moni faavae ma ana tulafono. O le iʻuga, o le a tumu lou loto i upu moni o le Tusi Paia, ia o le a e maua ai le fiafia, mataʻu ma le alofa mo Ieova. O le a tele mea lelei tou te tuuina atu i a outou fanau.—Luka 6:45.
12. E faapefea ona faaaʻoaʻo mātua i le faaaʻoaʻoga a Iesu i le matuā aʻoaʻo soo o upu moni o le Tusi Paia i fanau?
12 Ua nofo sauni mātua malolosi faaleagaga e faatatauina fautuaga o loo i le Teuteronome 6:7, ia “matuā aʻoaʻo soo” afioga a Ieova i a latou fanau i avanoa uma. O lona uiga o le “matuā aʻoaʻo soo,” o le faamanatu soo. Ua silafia lelei e Ieova o i tatou uma aemaise lava tamaiti, e manaʻomia ona faalogo soo i se mataupu ina ia aʻoaʻoina ai se mea. Na masani ona toe taʻua e Iesu se mataupu a o faia lana talaʻiga. O se faaaʻoaʻoga, ina ua ia aʻoaʻo ona soo ia loto maulalo na i lo le faamaualuga ma faatavā, na ia maua auala eseese e toe faamamafa ai lenei mataupu silisili. Na ia aʻoaʻo atu e ala i le fefulifulisaʻi, i tala faatusa ma e ala i gaoioiga. (Mataio 18:1-4; 20:25-27; Ioane13:12-15) O le mea e mataʻina ai ona e leʻi ita lava Iesu. I se tulaga talitutusa foʻi, e manaʻomia e mātua ona saʻili ni auala e aʻoaʻo ai upu moni faavae i fanau, i le faamanatu soo ma le onosai o upu moni faavae a Ieova, seʻia oo ina malamalama le tamaitiiti ma faatatauina.
13, 14. O ā nisi o avanoa e aʻoaʻo ai e mātua upu moni o le Tusi Paia i a latou fanau, ma o ā lomiga e faaaogā?
13 O le suʻesuʻega faaleaiga, o se taimi talafeagai lea mo na aʻoaʻoga. O le mea moni, o le vala autū o le malosi faaleagaga o le aiga, o le faia e lē aunoa o se suʻesuʻega faale-Tusi Paia a le aiga, lea e ati aʻe ma fiafia ai. E fiafia aiga Kerisiano i le lalolagi aoao i na suʻesuʻega. Latou te faaaogā lomiga ua saunia e le faalapotopotoga a Ieova ma faia le suʻesuʻega e talafeagai ma manaʻoga o fanau. O le tusi Ia Faalogo i le Faiaʻoga Sili, ma le tusi Fesili ua Fesili Mai ai Talavou—Tali e Aogā. * o ni tusi sili ia mo le suʻesuʻega e faia ma fanau. Ae peitaʻi, o le suʻesuʻega faaleaiga e lē na o le pau lea o le taimi e aʻoaʻo ai fanau.
14 E pei ona taʻua i le Teuteronome 6:7, e tele avanoa e mafai ai e outou mātua ona talanoa ma fanau i mea faaleagaga. E ono maua avanoa e tausia ai manaʻoga faaleagaga o fanau pe a faimalaga faatasi, fai feʻau faatasi i le fale, po o taimi paganoa foʻi. E lē manaʻomia ona e “lauga atu” i taimi uma e uiga i upu moni o le Tusi Paia i lau fanau. Na i lo lea, ia taumafai e faia talanoaga faaleaiga o se mea e ati aʻe ai, ma ia taulaʻi atu i mea faaleagaga. O se faaaʻoaʻoga, ua aofia i le mekasini o le Ala Mai! le tele o mataupu eseese. E ono avea na mataupu e faavae ai talanoaga e uiga i meaola na faia e Ieova, nofoaga matagofie o mea faalenatura i le lalolagi, aganuu eseese a tagata ma o latou soifuaga. O na talanoaga atonu e uunaʻia ai talavou e faitau atili i lomiga ua saunia e le auauna faamaoni ma le mafaufau.—Mataio 24:45-47.
15. E faapefea ona fesoasoani mātua i fanau ia manatu i le talaʻiga o se mea e fiafia ma tauia?
15 O le faia o talanoaga faalaeiau ma fanau, o le a fesoasoani e faamalieina ai se isi manaʻoga faaleagaga. E ao ona aʻoaʻoina fanau Kerisiano ina ia taʻu atu o latou talitonuga i isi. A o talanoa e faatatau i ni manatu mananaia i Le Olomatamata ma le Ala Mai! ia vaai mo ni avanoa e faafesootaʻi atu ai i le talaʻiga. O se faaaʻoaʻoga, e te ono fesili: “Pe e lē o se mea lelei ea pe a toʻatele tagata e malamalama i lenei manatu e uiga iā Ieova? O le ā sou manatu, e faapefea ona tatou faatupu le fiafia o se tasi i lenei mataupu?” E ono fesoasoani na talanoaga i talavou e atiina aʻe ai le naunau e talanoa atu i isi e uiga i mea ua latou aʻoaʻoina. Pe a outou ō faatasi ma lau fanau i le talaʻiga, o le a latou iloa ai se faaaʻoaʻoga moni o le faatinoina o mea sa talanoa ai. O le a latou iloa ai foʻi o le talaʻiga o se galuega lelei e maua ai le fiafia ma e faamalieina ai.—Galuega 20:35.
16. O ā mea ua aʻoaʻoina e fanau a o faalogologo i tatalo a mātua?
16 Pe a tatalo mātua, ua latou tausia foʻi manaʻoga faaleagaga o fanau. Na aʻoaʻo e Iesu ona soo i le auala e tatalo ai, ma sa ia tatalo faatasi ma i latou i le tele o taimi. (Luka 11:1-13) Seʻi manatu i le tele o mea na latou aʻoaʻoina i le iai faatasi ma le Alo o Ieova a o ia tatalo! O le a faapena foʻi ona aʻoaʻoina e fanau le tele o mea mai i a outou tatalo. O se faaaʻoaʻoga, atonu o le a latou iloa, e finagalo Ieova ia talanoa atu iā te ia mai i o tatou loto, ma taʻu atu o tatou faafitauli. Ioe, o au tatalo e fesoasoani i lau fanau e aʻoaʻoina se upu moni tāua: E mafai ona latou maua se faiā ma lo latou Tamā o i le lagi.—1 Peteru 5:7.
Tausiga o le Itu Tau i Faalogona
17, 18. (a) Ua taʻua faapefea e le Tusi Paia le tāua o le faaalia o le alofa i fanau? (e) E ao faapefea ona faataʻitaʻi tamā i le faaaʻoaʻoga a Ieova i le alofa i fanau?
17 O le mea moni, e iai foʻi manaʻoga tāua tau i faalogona o fanau. Ua taʻu atu e le Tusi Paia i mātua, e tāua tele le tausia o lenei manaʻoga o fanau. O se faaaʻoaʻoga, na apoapoaʻi atu i fafine muli ina ia “alofa atu i a latou fanau.” (Tito 2:4) O le mea moni, o se gaoioiga atamai le alofa atu i se tamaitiiti. E aʻoaʻoina ai se tamaitiiti e alofa atu ma maua aogā i le olaga. I se isi faaupuga, o se mea valea le lē faaalia o le alofa i se tamaitiiti. E faapogaia ai le tigā ma faaalia ai le lē taulau ona faaaʻoaʻo iā Ieova, o Lē ua alofa tele mai e ui o tatou o ni tagata agasala.—Salamo 103:8-14.
18 Ua tausolomua Ieova i le alofa i lana fanau o i le lalolagi. Ua taʻua i le 1 Ioane 4:19, “na ia muaʻi alofa mai iā te i tatou.” E faapitoa lava i tamā, e ao ona faaaʻoaʻo iā Ieova, i le tausolomua e atiina aʻe se fusi o le alofa i fanau. Ua faalaeiau e le Tusi Paia tamā ina ia ʻalofia le faaita o fanau, “ina neʻi faapalapala i latou.” (Kolose 3:21) Pe a lagona e fanau e lē alolofa mātua ma faatāuaina i latou, o le a lē fiafia ai. O tamā e faatalatū e faaalia o latou faalogona alofa i fanau, e ao ona manatua le faaaʻoaʻoga a Ieova. Na oo lava ina fetalai Ieova mai le lagi e faaalia lona fiafia ma lona alofa i lona Alo. (Mataio 3:17; 17:5) Maʻeu le matuā faalaeiauina ai o Iesu! E faapena foʻi ona faamalosia ma faalaeiauina ai fanau mai faailoaga faamaoni o le alofa ma le fiafia o mātua iā i latou.
19. Aiseā e tāua ai aʻoaʻiga, ma e ao faapefea i mātua Kerisiano ona avatu?
19 O le mea moni, o le alofa o mātua i fanau e lē na o upu. O le auala sili e iloa ai le alofa, o gaoioiga. O le tausiga faaletino ma i le itu faaleagaga e mafai ona avea o se faailoaga o le alofa o mātua, aemaise lava pe a faaoo atu ma le alofa e mātua lenā tausiga i fanau. E lē gata i lea, o se isi foʻi faailoaga tāua o le alofa o mātua, o aʻoaʻiga. O le mea moni, “o lē ua alofagia e le Alii, ua aʻoaʻi atu o ia iā te ia.” (Eperu 12:6) I le isi itu, pe a lē aʻoaʻia e mātua le fanau, o lona uiga ua ʻinoʻino iā i latou! (Faataoto 13:24) E “aʻoaʻi faatatau” Ieova e tusa ma lona silafia o le tulaga e ao ona oo i ai le aʻoaʻiga. (Ieremia 46:28) E lē faigofie ona faia faapea e mātua lē lelei atoatoa. Ae peitaʻi, e aogā taumafaiga e faaaʻoaʻo iā Ieova ma ia aʻoaʻi faatatau. O aʻoaʻiga ua faia ma le alofa, e fesoasoani i se tamaitiiti e tuputupu aʻe ma ola fiafia ma faamanuiaina. (Faataoto 22:6) Pe e lē o le mea ea lenā o loo manaʻo ai se matua Kerisiano mo lana fanau?
20. E mafai faapefea e mātua ona avatu i fanau le avanoa sili ona lelei e filifili ai i le “ola”?
20 O le a tele le taui e maua e outou mātua pe a faia le galuega tāua na tofia atu e Ieova iā te outou e fai, o le tausiga lea o manaʻoga faaletino, le itu faaleagaga ma le itu tau faalogona o fanau. Ua e avatu i lau tamaitiiti le avanoa sili ona lelei e “filifili i le ola,” ma mulimuli ane e “ola ai” o ia. (Teuteronome 30:19) A o tuputupu aʻe fanau ma mananaʻo e auauna iā Ieova ma savavali pea i le ala o le ola, o le a matuā faafiafia ai o latou mātua. (Salamo 127:3-5) O lenā olioli o le a tumau e faavavau! Ae e mafai faapefea e talavou ona vivii atu iā Ieova i le taimi nei? O le a talanoaina lenei fesili i le mataupu o sosoo mai.
[Faamatalaga pito i lalo]
^ pala. 13 Lomia e Molimau a Ieova.
O le a Faapefea Ona E Tali?
O ā mea e mafai ona faia e mātua ina ia tausia ai a latou fanau i le itu—
• faaletino?
• faaleagaga?
• tau faalogona?
[Fesili mo le Suʻesuʻega]
[Ata i le itulau 18]
E galulue malolosi manulele e tausi a latou toloaʻi
[Ata i le itulau 20]
E ao i mātua ona atiina aʻe muamua lo latou itu faaleagaga
[Ata i le itulau 20, 21]
E tele avanoa ua maua e mātua e aʻoaʻo ai a latou fanau e uiga i Lē na faia mea uma
[Ata i le itulau 22]
E faamalosia ma faalaeiauina fanau pe a fiafia mātua iā i latou