Fesili Mai le ʻAufaitau

Aiseā ua fai mai ai le Tusi Paia e tatau ona alaga se tasi pe a faamataʻuina i le toso faamalosia?

So o se tasi lava e leʻi oo totino i le mataʻutia o le faileagaina ma le lē alofa e se tagata tosoteine, e lē taitai ona malamalama lelei i le auala ua faaleagaina moni ai e lenā mea le olaga o se tasi. E matuā mataʻutia lava le mea ua oo i lenā tagata, ma e mafai ona mafatia ai o ia i lona olaga atoa. * Ua faamatala mai e se tamaʻitaʻi Kerisiano talavou o lē na osofaʻia e se tagata tosoteine i ni nai tausaga ua mavae e faapea: “Ou te lē iloa faamatala le matuā fefe na oo iā te aʻu i lenā pō pe faagalo faalogona tigā na oo iā te aʻu talu mai lenā mea na tupu.” O le mea moni, e toʻatele ua manatu e aua neʻi toe mafaufau e uiga i lenei mataupu mataʻutia. Ae peitaʻi, o le mataʻutia o le toso faamalosia o teine, o se mea moni o loo tupu i lenei lalolagi amio leaga.

E lē o matamuli le Tusi Paia i le faamatalaina mai o nisi o tosoteine ma taumafaiga e toso faamalosia i aso ua mavae. (Kenese 19:4-11; 34:1-7; 2 Samuelu 13:1-14) Ae ua aumaia ai foʻi ia fautuaga i le gaoioiga e ao ona faia e se tasi pe a faamataʻuina i le toso faamalosia. O loo maua i le Teuteronome 22:23-27 le mea o loo fai mai ai le Tulafono e faatatau i le mataupu. E aofia ai i lenei mea ia ni tulaga se lua. I le tulaga muamua, na maua e se tane se fafine talavou i le aai ma momoe ma ia. Ae peitaʻi, e leʻi alaga le fafine pe tagi atu mo se fesoasoani. O lea, na faia ai le faaiʻuga e faapea, ua agasala o ia “ina ua lē alaga o ia i le aai.” Ana faapea na alaga o ia, atonu e mafai e tagata o loo latalata ane ona laveaʻi iā te ia. O le tulaga lona lua, na maua e se tane se fafine talavou i le vao, ma “toso faamalosi foʻi iā te ia, ma la momoe ma ia.” I le tetee atu, “na alaga foʻi le fafine, a ua leai  se tasi e laveaʻi iā te ia.” I le lē pei o le fafine i le tulaga muamua, e manino lelei e leʻi lolo le fafine lenei i gaoioiga na faia e le tagata tosoteine. Sa ia tetee atu iā te ia, ma alaga atu mo se fesoasoani, ae na faamalosia pea o ia. O lona alaga na faamaonia ai e leʻi malie i ai o ia; ma sa lē taʻusalaina ai i le faia o se mea sesē.

E ui lava e lē o toe nonofo Kerisiano i aso nei i lalo o le Tulafono a Mose, a o mataupu silisili o loo taʻua ai, ua saunia ai mo i latou ni taʻiala. Ua faamatilatila i le faamatalaga o loo i luga le tāua o le tetee atu ma alaga mo se fesoasoani. O le alaga po o le eʻē pe a faamataʻuina i le toso faamalosia, e manatu i ai o se gaoioiga talafeagai lea e ao ona faia. Na taʻua e se tasi tagata tomai i le puipuia o solitulafono e faapea: “Afai e osofaʻia se fafine, o lana auupega sili lava o le matuā eʻē leotele.” O le eʻē po o le alaga a se fafine e mafai ona tosina mai ai i le taimi lea nisi e fesoasoani iā te ia, pe e ono faateʻia ai foʻi le tosoteine ma sola ese ai. Na faapea mai se tasi teine talavou na osofaʻia e se tagata tosoteine: “Na ou matuā eʻē lava i le mea na gata mai ai loʻu malosi, ma na ia solomuli ai. Ina ua toe sau iā te aʻu, na ou eʻē ma tamoʻe. I aso ua mavae sa masani lava ona ou mafaufau, ‘Pe na mafai faapefea e le eʻē ona fesoasoani iā te aʻu ina ua puʻeina aʻu e se tamāloa malosi o lē e tasi lava le mea sa faanaunau i ai?’ Ae ua ou iloa sa aogā tele lenā eʻē!”

E oo lava i se tulaga faanoanoa lea na faamalosia ai se fafine ma tosoina, e leʻi iʻuvale ana tauiviga ma lana alaga mo se fesoasoani. I le tuufaafeagai ai, na iloa mai i inā, sa ia faia mea uma na mafaia e tetee atu ai i lē na osofaʻia o ia. (Teuteronome 22:26) E ui lava sa tosoina faamalosi o ia, ae sa lelei pea lona loto fuatia ifo, sa ia faaaloalogia pea o ia, ma iai le mautinoa o loo mamā o ia i le silafaga a le Atua. Atonu o loo faamanuʻalia pea ona faalogona ona o le mea mataʻutia na tupu, ae o le iloaina sa ia faia mea uma na ia mafaia e tetee atu ai i lē na osofaʻia o ia, o le a tele sona sao i le toe faaleleia o ona faalogona.

O le malamalama i le faatatauina o le Teuteronome 22:23-27, e tatau ona tatou iloa e lē o aofia ai i lenei faamatalaga puupuu tulaga uma e mafai ona iai. Mo se faaaʻoaʻoga, e lē o faamatalaina mai ai le tulaga lea e lē alaga pe eʻē ai le fafine na osofaʻia talu ai e gūgū o ia, ua matapogia, ua matuā lē mautonu i le fefe po ua taofia malosi foʻi o ia mai le alaga atu ona ua pupuni e se lima po o ua fusi lona gutu. Ae peitaʻi, talu ai e mafai e Ieova ona fuafuaina itu uma e aofia ai ma gaoioiga, e feutagaʻi la o ia ma le malamalama ma le faamasino tonu e tusa ai ma na tulaga, auā “e tonu ona ala uma lava.” (Teuteronome 32:4) E silafia e ia le mea moni na tupu faapea taumafaiga sa faia e le tagata e tetee atu ai i lē na osofaʻia o ia. O lea la, o se tagata na tosoina faamalosia sa lē mafai ona alaga ae sa faia mea uma na ia mafaia e tetee atu ai i ia tulaga, e mafai ona ia tuu atu le mataupu i aao o Ieova.—Salamo 55:22; 1 Peteru 5:7.

E oo mai i le taimi nei, o loo matuā tigā pea i faalogona nofosala nisi o fafine Kerisiano o ē na osofaʻia ma faaleagaina. I le mafaufau i le mea na tupu, ua latou lagona e faapea, sa tatau ona latou faia ni mea e sili atu e taofia ai le tupu o lea mea. Ae peitaʻi, na i lo o le faitioina o i latou, e mafai e na tagata na aafia ona tatalo atu iā Ieova ma talosaga atu mo lana fesoasoani, ma ia mautinoa e tele lona alofa ma le agalelei.—Esoto 34:6; Salamo 86:5.

O lea, o fafine Kerisiano o loo fesagaʻi i le taimi nei ma faalogona ua faamanuʻalia ona o se mea na tupu i se fetaiaʻiga ma se tagata tosoteine, e mafai ona mautinoa o loo malamalama atoatoa Ieova i faalogona tigā o loo feagai ma i latou. Ua faamautinoaina i latou e le Afioga a le Atua e faapea: “Ua latalata mai Ieova i ē ua loto momomo; ua ia faaola foʻi i ē ua loto nutimomoia.” (Salamo 34:18) O le isi fesoasoani atili i le feagai ai ma o latou faalogona tigā, e mafai ona maua mai i le taliaina o le malamalama moni ma le lagolagosua agalelei a uso talitonu i le faapotopotoga Kerisiano. (Iopu 29:12; 1 Tesalonia 5:14) E lē gata i lea, o taumafaiga a tagata ia na aafia ina ia taulaʻi atu i manatu e ati aʻe ai, o le a fesoasoani iā i latou i le mauaina ‘o le filemu mai le Atua o loo silisili lava i mea uma e manatu i ai.’—Filipi 4:6-9.

[Faamatalaga pito i lalo]