1. Mitu manni uullate aana Magano magansiꞌranno manna lainohunni mayyee hedanno?

 YANNANKERA lowo manni, addi addi ammaꞌno mannu oosora abbitino horo dino yee hedanno. Mitu mannooti tini addi addi ammaꞌno rosiissannorinna assootinsa Maganu suꞌma hunanno daafira Magano hagiirsiisa didandiitanno yaa garaho yitanno. Ikkollana, insa baalante ammaꞌno giddo danchu manni nootanna Maganu konne manna soqqamaanosi gede asse laꞌꞌanno yite ammantanno. Qoleno togoo manni kaphu ammaꞌno giddonni fule addinni magansiꞌra dihasiissannonsa yite heddanno. Ikkina konni garinni heda Maganu hedo ledo sumuu yitanno? Tenne xaꞌmo dawaro afate, halaalunni Yihowa magansiꞌranno mannire kultannota mite Qullaawa Borro xagge laꞌno.

2. Yihowata baxxitino daga ikkitinori ayeooti? Insa wole dagawiinni baxxitannohu mayinniiti? (Umi misile lai.)

² Yihowara mitu 4,000 diri albaanni jammare uullate aana baxxino manni noosi. “Ammana noonsa baalira annaho” yaamaminohu  Abirahaami, haammata xibbe ikkanno manna amaddino maatera umoho. (Rom. 4:11; Kal. 14:14) Kanaani gobba gashshaano iso “wolqaataamo mesaafinticha” ikkino gede assite laꞌanno, hattono ayirrissannosi. (Kal. 21:22; 23:6) Yihowa Abirahaaminna sirchisi ledo gondooro eino. (Kal. 17:1, 2, 19) Maganu Abirahaami togo yiinosi: “Atinna ate gedensaanni dagganno ilama harunsitanno gondoori konneeti: Mereeroꞌne noo labballi baalunku barcima hasiissannonsa. . . . Tini anenna kiꞌne mereero noo gondoorira malaate ikkitanno.” (Kal. 17:10, 11) Hakko garinni, Abirahaaminna minesi heedhanno labballi baalunku barcintu. (Kal. 17:24-27) Barcima Yihowa ledo gondooro eino manni yaano Abirahaami ilama wole dagawiinni baxxitinore ikkitinota leellishanno malaateeti.

3. Abirahaami ilama daga ikkitinohu hiittoonniiti?

³ Abirahaami beetti beetti Yaaqoobira woy Isiraeelira 12 ooso noosi. (Kal. 35:10, 22⁠b-26) Gedensaanni insa 12 Isiraeelete gaꞌre annuwa ikkitino. (Looso 7:8) Mitte yannara Yaaqoobinna minisi manni gobbansa hudidheenna Gibitse hadhu; hatte yannara Yaaqoobi beetti Yooseefi, Ferioonira gidu murrichanna qara halaaficha ikke no. (Kal. 41:39-41; 42:6) Yaaqoobi ilama martinowa batidhe “lowo songo” ikkitu.—Kal. 48:4; Looso 7:17.

4. Umi qara, Yaaqoobi ilama Gibitsete daga ledo ma garinni heedhino?

⁴ Yaaqoobi ilama Gibitsete gobbara, Nayili lagi xeichira, Geseemi yinanni qoqqowira lame sane saꞌanno yanna heedhino. (Kal. 45:9, 10) Insa hakko heedhino yanna giddo darate ikkitanno yanna Gibitsete manni ledo salaametenni heedhino; hakkawaro Yaaqoobi ooso saadansa allaaꞌlitanni shiimmaadda katammara heedhino. Yooseefi seekke egenninohunna ayirrisannohu Feriooni insa hagiidhe haarinonsa. (Kal. 47:1-6) Gibitsete daga, geꞌreewo allaaꞌle galanno manna boshshidhe gibbanno. (Kal. 46:31-34) Ikkirono insa Feriooni ayirrissino daafira Isiraeele gobbansara heedhara sammi yitino.

5, 6. (a) Maganu manni Gibitsete noo yannara heeshshonsa gari soorraminohu hiittoonniiti? (b) Muse reyotenni gatinohu hiittoonniiti? Yihowa mannisi baalaho maa assino?

⁵ Ikkollana gedensaanni Maganu mannira coyi heddinokki garinni soorrami. “Gedensaanni Gibitsete gobbara, Yooseefi afinokkihu haaru nugusi moohi. Isi mannisira togo yii: ‘Kuneeti! Isiraeelete daga kiirono wolqano ninke roortino.’ Konnira Gibitsete daga Isiraeelete daga borojje assidhe beebba assiꞌra jammartu. Insa mararro nookkiha loosiissanni, dorunni xuube loosiissanninna irshaho borojju loosanno looso baalanka loosiissanni Isiraeele heeshshonsanni caaccaabbanno gede assitu. Ee, Gibitsete daga insa mararro nookkiha borojju looso baalanka loosiissinonsa.”—Wol. 1:8, 9, 13, 14.

⁶ Feriooni danna sae, Ibiraawete mannira labbaa qaaqquulli ilamanno wote shinanni gede hajajino. (Wol. 1:15, 16) Muse ilaminohu hatte yannaraati. Isira sase agana ikke heeꞌreennasi, amasi iso Nayili lagira haqalu giddo massite wortu; iso Feriooni beetto affe haadhinohu hakkiinniiti. Hakkiinni ise iso adhite lossidhu. Muse anjesi dirinni ammanantino amasi Yokaabeedi anga lophino, tini hagiirsiissannote; gedensaanni isi Yihowara ammanamino soqqamaancho ikkino. (Wol. 2:1-10; Ibi. 11:23-25) Yihowa mannisira iillanni noo “qarra lai”; hakkiinnino Muse marraꞌꞌannansa insa borojjimmatenni fushshate kai. (Wol. 2:24, 25; 3:9, 10) Konni garinni insa Yihowa “woxxino” manna ikkitu.—Wol. 15:13; Marro 15:15.

7, 8. Yihowa manni qullaawa daga ikkinohu hiittoonniiti?

⁷ Yihowa hakkuyira albaanni Isiraeelete  higge oye darajjaꞌꞌanno gede assinonsakkiha ikkirono, insa isi manna ikkitanno gede doorinonsa. Konni daafira Maganu Musenna Aarooni Ferioonira togo yitara hajajinonsa: “Isiraeelete Magani Yihowa togo yiino: ‘Halallira hadhe anera ayyaana ayirrissanno gede dagaꞌya aguri.’”—Wol. 5:1.

⁸ Yihowa Isiraeele borojjimmatenni fushshate Gibitsete tonne qoomama dirrisino, hattono Feriooninna saraawitesi Duumu Baari giddo gudino. (Wol. 15:1-4) Sase agana saꞌannokki yanna giddo Yihowa Siina Ilaalira Isiraeelete ledo gondooro eꞌꞌe, togo yee hambannikki qaale eino: “Kiꞌne qaaleꞌya seekkitine macciishshitinannihanna gondooroꞌya agadhitinanniha ikkiro, addinta daga baalatenni baxxino jajjaꞌya, . . . hattono qullaawa daga ikkitinanni.”—Wol. 19:5, 6.

9, 10. (a) Marro 4:5-8 yitanno garinni, Muse Higge Isiraeele wole dagawiinni baxxitanno gede assitinonsahu hiittoonniiti? (b) Isiraeele “Yihowara qullaawa daga” ikkitinota leellishate maa assa hasiissinonsa?

⁹ Ibiraawete manni Gibitsete noo yannara borojje ikkara albaanni maatete umo ikkitinori marraꞌannansa gaꞌre gaꞌretenni daraajjae heeꞌrino. Kuni maatete umo ikkino manni, insara albaanni heedhinote Yihowa soqqamaano gede maatensara gashshaanote, mesaafintetenna kakkalaanote gede ikkino. (Kal. 8:20; 18:19; Iyo. 1:4, 5) Yihowa Isiraeelete wole dagawiinni baxxitanno gede assitannonsa higge Muse widoonni uyinonsa. (Marro 4:5-8 nabbawi; a Far. 147:19, 20) Tenne Higge garinni kakkalaano ikkite soqqantannori heedhanno gede qixxaawo assinoonni; hattono taashshote ledo xaado afidhino hajo “cimeeyye” laꞌanno; tini cimeeyye egennonna hayyo afidhinoreeti. (Marro 25:7, 8) Hatti Higge tenne haaro dagara ammaꞌnotenna dagoomittete heeshshora kaaꞌlanno seera amaddino.

¹⁰ Isiraeele Hexxote Gobba eate marte heedheenna Yihowa higgesi galagale kulinonsa; Muse insa togo yiinonsa: “Techo Yihowa dagasinna jajjasi ikkatto gede, hajajosi baalanta agadhatto gede coyiꞌrino; Maganikki Yihowara qullaawa daga ikkoottota leellishatto daafira isi kalaqino daga baalantenni roorse ayirrinye, dancha suꞌmanna gaacheena aannohe.”—Marro 26:18, 19.

11-13. (a) Maganunnite doorantino daga ledo kiirantinori ayeooti? (b) Isiraeelete wido ikkinokki manchi hakkawaro Yihowa magansiꞌra hasiꞌriro maa assanno?

¹¹ Yihowa uullate aana mitte daga doodhinoha ikkirono, Isiraeelete wido ikkinokki manni dagasi ledo iso magansiꞌrannota dihoolino. Isi mannasi Gibitsetenni fushshi yannara Gibitsete manninna Isiraeelete wido ikkinokkihu “babbaxxinohu lowo manni” insa ledo fulara fajjino. (Wol. 12:38) Gibitsete lamalki qoomami dirri yannara “Feriooni soqqamaano giddo” mitu Yihowa waajjitino daafira Isiraeelete ledo Gibitsetenni fulinohu babbaxxino manni ledo karsantinoti dihuluullissannote.—Wol. 9:20.

¹² Isiraeele Kanaani gobba ragiꞌrate Yordaanoosi tayisse saꞌara albaanni, Muse ledonsa nooha ‘Isiraeele ikkinokki manna baxxanno’ gede kulinonsa. (Marro 10:17-19) Maganunniti doorantino daga Muse Higge giddo xinta ikkitinore agadhe heeꞌrate sumuu yaannoha wole manna baxa hasiissinonsa.  (Zel. 24:22) Isiraeelete wido ikkinokkihu mitu manni Moaabi gobbate Ruuti gede Yihowa magansiꞌrannoha ikkino; ise Isiraeelete wido ikkitinotera Naaoomira togo yitino: “Dagakki dagaꞌya, Maganikki Maganoꞌya ikkanno.” (Rut. 1:16) Kuni manni Yihudimmate widira soorramino; hattono labballinsa barcimino. (Wol. 12:48, 49) Yihowa insa doodhino manni miilla gede asse haarinonsa.—Zeh. 15:14, 15.

¹³ Salamooni beetemeqidese Yihowa soqqanshora sayinse uyini yannara Salamooni assino huuccatto, Isiraeelete wido ikkinokki mannirano dancha qixxaawo assinoonnita qummi assitanno: “Dagakki Isiraeelete wido ikkinokki manchi bayiru suꞌmikkire, bayira angakkirenna diriirtino cigilekkire macciishshe xeerto gobbanni daye tenne beetemeqidesewa hige huuccatto assiꞌranno wote, noottowa iima heedhe ballo macciishshi; uullate aana noo daga baalanti mannikki Isiraeelete gede suꞌmakki affe waajjitannohe gedenna ani minoommmoti tini beetemeqidese suꞌmakki woshshinanni base ikkitinota affanno gede, wole daga wido ikkinohu kuni manchi xaꞌmiꞌrannohere baala assi.” (2 Zee. 6:32, 33) Yesuusi warinte gede, Yihowa magansiꞌra hasiꞌrannohu Isiraeele ikkinokki manni baalunku Yihowa gondooro eino manniwa gamba yaanno.—Yoh. 12:20; Looso 8:27.

14-16. (a) Isiraeele Yihowara farcidhanno daga ikka hasiissinonsahu ma garinniiti? (b) Xaa yannate Yihowa dagara maa assate halaafinati noonsa?

¹⁴ Isiraeelete daga Maganonsa Yihowa magansidhanno; wole daga kayinni uminsa maganna magansidhano. Masaalaanchu Isayyaasi yannara Yihowa alamete ikkito yoote shongo albira shiqino manni gede asse heewisiisino. Yihowa dagate maganna, maganimmansa leellishshanno taje shiqishshanno gede xaꞌmino; isi togo yiinonsa: “Daga baala mittowa gamba yito; mannuno mittowa songo. Insa [magannansa] giddo tenne kulannohu ayeti? Woy insa albi coyibba kulte affannoni? Wolootu macciishshite, ‘Halaaleho!’ yitanno gedenna gara ikkansa leeltanno gede farciꞌraasinensa shiqishidho!”—Isa. 43:9.

¹⁵ Dagate maganna, maganimmansa  leellishshanno taje shiqisha didandiitino. Tini maganna coyiꞌra dandiitannore diꞌꞌikkitino; hattono mittu bayichinni wole bayicho saꞌannohu mannu duheennaati. (Isa. 46:5-7) Yihowa mannisira Isiraeelete kayinni togo yiinonsa: “Kiꞌne farciꞌraasineꞌyaati; ee, kiꞌne ani soorrameemmokkiha ikkoommota huwattinanninna ammantinanni gede doodhoommo soqqamaasineꞌyaati. . . . Anera albaanni Maganu dino; ane gedensaannino diheeꞌranno. Ani, Ani Yihowaati; ane agurranna gatisannohu dino. . . . Konni daafira kiꞌne farciꞌraasineꞌyaati, Ani Maganoho.”—Isa. 43:10-12.

¹⁶ Yihowati doorantino daga, “Kalqete alame giddo Aliidi Magani ayeti?” yitanno hajora, kalqete alamete yoote shongo albaanni shiqqino farciꞌraasine gede ikkite, halaalaanchu Magani Yihowa calla ikkinota farcidharaati. Yihowa insa “galataꞌya duduwanno gede umiꞌyara qixxeessiꞌroommo mannaati” yiino. (Isa. 43:21) Insa suꞌmisinni woshshantanno dagaati. Yihowa Gibitsete borojjimma giddonni woxxinonsa daafira uullate aana noo manni baalu albaanni Yihowa aliidimma duduwa hasiissinonsa. Insa hakkawaro masaalaanchu Mikkiyaasi xaa yannata Maganu daga lainohunni masaalino masaalo ledo sumuu yite heeꞌra hasiissinonsa; isi togo yiino: “Daga baalanti magannansa suꞌminni hadhanno, ninke kayinni Maganinke Yihowa suꞌminni hegerenni hegere geeshsha haꞌneemmo.”—Mik. 4:5.

17. Isiraeele Yihowa albaanni ‘dubbunnita busha woyinete haqqicho’ ikkitinohu hiittoonniiti?

¹⁷ Isiraeele Maganinsa Yihowara ammanantukki gattino; tini dadillissannote. Insa qooxeessinsara noota haqqetenninna kinnatenni loonsoonni maganna magansidhanno daga faale haꞌra jammartu. Settikki sanira K.A. masaalaanchu Hose togo yee borreessino: “Isiraeeli busha woyinete haqqichooti . . . Isi kakkalo shiqinshanni base batisiꞌrino . . . Wodaninsa dogaanchoho; xa insa cubbaataamma ikkitino.” (Hos. 10:1, 2) Mitto sanenna boco ikkitanno yanna gedensaanni Ermiyaasi Yihowa qaale hajajama giwino mannira togo yee borreessino: “Ani kiꞌne gudisiꞌre dancha ikkino gumi, doorantinote duume woyinete haqqicho gede asse kaasoommoꞌne; ikkina kiꞌne ane albaanni dubbunnita busha woyinete haqqicho ikkitinihu hiittoonniiti? . . . Umiꞌnera seekkidhini maganna mamalla nooyya? Iillannoꞌne qarrinni gatisa dandiitannoꞌneha ikkiro hanni gatissoꞌne . . . Dagaꞌya ane habbino.”—Erm. 2:21, 28, 32.

18, 19. (a) Yihowa suꞌmisinni woshshantannoti haaro daga heedhannosita balaxe kulinohu hiittoonniiti? (b) Aananno birxichira maa ronseemmo?

¹⁸ Isiraeele halaalu ammaꞌno harunsite Yihowara ammanantino farciꞌraasine ikka agurte, kaphu maganna magansidhe busha guma laaltino. Konni daafira, Yesuusi yannasira noorira Yihudunniri ammaꞌnote marootira togo yiino: “Maganu Mangiste kiꞌnewiinni haaꞌne guma laaltanno dagara uyinanni.” (Mat. 21:43) Yihowa masaalaanchu Ermiyaasi widoonni kulinonte gede haaro daga woy ayyaanaamitte Isiraeele ikkitannori “haaru gondoori” giddo noore callaati. Konni haaru gondoori widira gaamantannota haaro Isiraeele lainohunni Yihowa togo yiino: “Ani Maganonsa ikkeemmo; insa dagaꞌya ikkitanno.”—Erm. 31:31-33.

¹⁹ Maalu Isiraeele ammanama hoogguta, Yihowa balaxe kulinonte gede umi xibbi diro ayyaanaamitte Isiraeele dagasi ikkitara doodhino. Ikkina, yannankera uullate aana nooti isi daga ayeooti? Suwashshu wodani noonsa manni Magano halaalunni magansiꞌranno manna bade afa dandaannohu hiittoonniiti? Aananno birxichira tenne xaꞌmuwa laꞌneemmo.