1, 2. Kalaqamu maxaafi giddo mannu mereero kalaqamara dandaannoha hiikkonne qarra kulloonni? Tenne afanke maaho kaaꞌlitanno?

 QULLAAWU MAXAAFI giddo kulloonnihu coyi kawa kaꞌaa higinonsa manni dhagge daafira hedde egennootto? Hanni hanafote balla noota Kalaqamu maxaafita mite fooliishshuwa calla hedi. Qaayeeli Abeeli shiino (Kal. 4:3-8); Laamehi mittu wedellichu beetti ganinosi daafira iso shiino (Kal. 4:23); Abirihaamiranna (Abiraami) Looxira saada allaaltannori giwantino (Kal. 13:5-7); Aggaara Saara (Saarayi) mishshino; konnira Saara Abirihaamira hanqitino (Kal. 16:3-6); Ismaeeli manna baala giwanno, mannuno iso dibaxanno.—Kal. 16:12.

² Qullaawu Maxaafi giddo coyi kawa kaꞌaa higinonsa manni dhagge borreessinoonnihu mayiraati? Tenne assinoonnihu mittu korkaati, guuntete xeꞌne noonsati mannu ooso salaametenni heeꞌra hasiissannonsahu mayiraatiro huwattanno gedeeti. Qoleno, tenne assa dandiineemmo gara huwatate kaaꞌlitannonke. Qullaawu Maxaafi giddo alba addanka heeꞌrino mannira iillinonsa qarri daafira nabbawanke kaaꞌlitannonke. Qoleno, kuni manni kawa kaꞌaa higinonsa coye tirate sharramansa abbitino guma ronseemmo; tini qolte ninkerano heeshshonke giddo hattoori tuncu yaannonke yannara insa lawishsha harunsineemmo gara afate kaaꞌlitankera dandiitanno. Tenne baala  afanke, hattoori tuncu yaannonke yannara assa hasiissannonkerenna assa hasiissannonkekkire huwanteemmo gede kaaꞌlitannonke.—Rom. 15:4.

3. Konni birxichira maa maa ronseemmo?

³ Konni birxichira, Yihowa soqqamaano kawa kaꞌaanni higinonsa coye tira hasiissannonsahu mayiraatironna tenne assa dandiitannohu hiittoonniitiro ronseemmo. Qoleno, kawa kaꞌaanni higinonsa coye tirate, hattono olliichinsanna Maganu Yihowa ledo dancha aante heedhannonsa gede assiꞌrate kaaꞌlitannonsata Qullaawa Borrota xintu seerubba laꞌneemmo.

4. Alame woꞌmate hiitti Sheexaanu hedo halaꞌlitino? Tini maa abbitino?

⁴ Mannu ooso mereero kaꞌanno gibbora xaꞌmamannohu Sheexaaneho. Isi Edenete Kaashshu Basera mitu mittunku manchi umisinni danchanna busha ikkinore doodha dandaanno yee hettisino; hattono tenne assa hasiissannosihu hakkonne mancho umosiiti yee heewo kayisino. (Kal. 3:1-5) Sheexaanu hatto yee hettisasi daaffinori dahaawinoha diꞌꞌikkino. Alamete giddo danchanna busha ikkino coye doodhate qoosso noonke yee hedanno manni woꞌmino; tini naaxxa, umo baxanna heewisama lexxitanno gede assitanno. Tini hedo qeeltasira wodhanno manchi, assineemmo coyi wolu mannira kaaꞌlannohano gawajjannohano ikkiro meessi horo balaxisiisa hasiissanno yitannote Sheexaanu hedo ledo sumuu yiinohu gedeeti. Tini hedo gibbo kaꞌanno gede assitanno. Qullaawu Maxaafi “hanqaaleessu manchi gibbo kayisanno; aaramanno manchi sao batisanno” yaannota qaaga hasiissannonke.—Law. 29:22.

5. Yesuusi mannu kawa kaꞌaa higinonsa coye tiranno gede rosiisinohu hiittoonniiti?

⁵ Yesuusi kayinni mannu ledo keerunni heeꞌrate, meessi horo agura hasiissannoha ikkiro nafa tenne assinanni gede rosiisino. Yesuusi Ilaalu Sibikate yannara mannu ledo coyi kawa kaꞌaa higannonke wote maa assa hasiissannoro afate kaaꞌlitannota dancha amaale uyino. Lawishshaho isi rosaanosi jooguulle, araarsitannore woy salaame kalaqannore, hanqisannore assitannokkire, kalaqamino qarra rakke tirtannorenna baarigaarransa baxxannore ikkitanno gede kulinonsa.—Mat. 5:5, 9, 22, 25, 44.

6, 7. (a) Coyi kawa kaꞌaa higannonke yannara ranke tira hasiissannohu mayiraati? (b) Baalunku Yihowa manni insaneeto hiikkuri xaꞌmuwa xaꞌma hasiissannonsa?

⁶ Wolu manni ledo salaame kalanqeemmokkiha ikkiro, Maganoho soqqamate sharrammeemmo sharro lawishshaho, huuccattonke, gambooshshe haꞌranke, soqqanshonkenna woluri magansiꞌrate assineemmori waagu nookkiha ikkanno. (Maq. 11:25) Wolu manni sao gatona yineemmokkiha ikkiro Maganu jaala ikka didandiineemmo.—Luqaasi 11:4; Efesooni Sokka 4:32 nabbawi.

⁷ Mittu mittunku Kiristaanchi gatona yaate daafira woy wolu ledo noosi aante daafira isonooto seekke layiꞌra hasiissannosi. Ammanate roduuwakki mulla gatona yaatto? Insa koffi assitinoheha ikkiro nafa ledonsa yanna sayisa baxisannohe? Yihowa, soqqamaanosi gatona yitannore ikkitara hasiꞌranno. Tenne haja laꞌinohunni tiiꞌꞌikki woyyeessiꞌra hasiissannohe coyi noota kulihero tenne assate Yihowa kaaꞌlahera huuccatto assiꞌri. Iimi Anninke togoota shooshanqetenni huucciꞌnanni huuccatto macciishshe dawaro qolanno.—1 Yoh. 5:14, 15.

8, 9. Mannu koffi assannonke yannara maa assa hasiissannonke?

⁸ Mannu ooso baala guuntete xeꞌne noonsare ikkitinohura, gale hose mittu manchi koffi assannonkere assara woy coyiꞌrara dandaanno. Qoleno kuni gatannokki coyeeti. (Ros. 7:20; Mat. 18:7) Ikkina ati mannu koffi assannohe yannara maa assatto? Hanni aane noo woꞌnaalsha hedi:  Boode Yihowa Farciꞌraasine gamba yitinowa mitte rodoo lame roduuwa daae yitu; insa giddo layinkiha ise daae yitinonsa gari dibaxisinosi. Lamunku roduuwi calluwinsa heedheenna koffi yiino rodii rodoo daae yitino gara kayise ise bushiisha hanafi. Kuꞌu rodii kayinni ise qarrisannori heeꞌreenna 40 diro woꞌma Yihowara ammanante soqqantanni keeshshitinotanna ise hakko garinni daae yitinohu insa gawajjate hedde ikkinokkita xawise kulisi. Koffi yiino rodii shiima geeshsha hede kae, “Yoottori garaho” yee qoli. Insa hakkonne coye layinkita dikayissino.

⁹ Kuni woꞌnaalshi maa leellishanno? Koffi assannori tuncu yaannohe yannara tenne lashshi assite saꞌꞌattohu woy iibbabbishattohu ateeti. Baxillaanchu manchi shiimmaadda sao diwe saꞌꞌanno. (Lawishsha 10:12; 1 Pheexiroosi 4:8 nabbawi.) Yihowa ‘koma amada agura ayirrinyu’ gede asse laꞌꞌanno. (Law. 19:11; Ros. 7:9) Konnira mittu manchi dancha ikkinokkiha woy ayirrinyu xeinoha lawannore assannohe yannara ateneeto togo yite xaꞌmi: ‘Konne coye agure saꞌꞌa dandeemmo? Konne coye iibbabbisha hasiissannoe?’

10. (a) Mitte rodoo mannu ise daafira gara ikkinokkire coyiꞌri yannara mayi macciishshaminose? (b) Ise salaamese baꞌukki heedhanno gede kaaꞌlitinoseti hiittenne Qullaawa Borro amaaleeti?

¹⁰ Mannu mishannonke wote tenne agure saꞌꞌa shota ikka hoogankera dandiitanno. Hanni Luusi yinanni suwisaanchora tuncu yiinosere laꞌno. Mannu soqqanshosenna yannase horoonsidhanno doogo lainohunni gara ikkinokkire coyiꞌrino. Tini Luusi hanqissinose; ikkirono ise gikki yiino roduuwa amaaꞌlitu. Togo yitino: “Qullaawu Maxaafi aana xintantino amaale wolu manni hedora gara ikkitino lao heedhannoenna roorse Yihowa lao aana illachisheemma gede kaaꞌlitinoe.” Luusi Maatewoosi 6:1-4 aana noo hedo nabbawase jawaachishshinose. (Qummeeshsha nabbawi.) Kuni qummeeshshi Yihowa hagiirsiisate mixiꞌra hasiissannota huwattanno gede kaaꞌlinose. Ise ledde togo yitino: “Asseemmari daafira wolu manni gara ikkinokkire coyiꞌrirono Yihowa tashshi assate dandaamiere baala assanni noommata afaꞌya hagiirsiissannoe.” Luusi tenne huwattu gedensaanni, mannu gara ikkinokkire coyiꞌrannose yannara agurte saꞌanno; tini ise hayyitte ikkitinota leellishshanno.

11, 12. (a) Mittu Kiristaanchi rodoosi koffi assinota huwatiro maa assa hasiissannosi? (b) Abirihaami kawa kaꞌaa higino coye tirino doogonni maa ronseemmo? (Hanafote noo misile lai.)

¹¹ “Ninke baalinke baalunku woꞌmanka wote soꞌneemmo.” (Yai. 3:2) Hanni mitto rodoo ati coyiꞌroottori woy assoottori koffi assinosita huwatootto yino. Tenne yannara maa assa hasiissannohe? Yesuusi togo yiino: “Fushshaatekki Maganoho shiqishiꞌratto yannara giwamoottoha rodookki qaagittoro, fushshaatekki hakko worte agurte hadhe balaxxe giwamootto rodiikki ledo araarami. Hatto assittohu gedensaanni dagge fushshaatekki Maganoho shiqishiꞌri.” (Mat. 5:23, 24) Konnira Yesuusi amaale harunsite rodiikki ledo hasaawa hasiissannohe. Qoleno tenne assatto yannara mixokki maatiro deꞌooti. Mixokki, koffi assinohe manchino soꞌro loosinota kula ikkitukkinni loosootto soꞌro ammante mereeroꞌne keeru heeꞌranno gede assate. Ammanate roduuwinke ledo keerunni heeꞌra kaffi assine laꞌneemmo coyeeti.

¹² Konni birxichi hanafora Abirihaaminna rodiisi beetti Looxi mereero ale woroo higino coyi heeꞌranno gede assannori kalaqaminota kultannota Qullaawu Maxaafi dhagge laꞌnoommo; ikkollana kuri Maganu soqqamaano kalaqamino qarra salaametenni tirtino. Lamunkura saada noonsareeti; allaalasinensa giwantinohu saada allaaꞌlitanno bayichinni kainohunni ikkara dandaanno. Abirihaami kaꞌino gibbo qiissa hasiꞌrinohura, Looxira isinna minisi manni heeꞌrannoha  dancha bayicho balaxe doodhanno gede kulinosi. (Kal. 13:1, 2, 5-9) Addaho, Abirihaami kaajja lawishsha ikkannonke! Isi umisi horo agure salaame hasiꞌrino. Abirihaami konni garinni danchumma assinohura gate bainosiri nooni? Dino. Isiranna Looxira kuni coyi tuncu yiinsahunni shiima yanna gedensaanni Yihowa Abirihaamira lowo atoote aasira qaale eino. (Kal. 13:14-17) Maganu, soqqamaanosi isi seera harunsitannonna kawa kaꞌaa higinonsa coye baxillunni tirate sharrantanno wote hegerera qarrantara wore diaguranno. ^[1]

13. Mittu gambooshshe qineessara doorroonni rodii koffi assannori tuncu yiisi yannara maa assino? Konni woꞌnaalshinni maa ronseemmo?

¹³ Hanni yannankera ikkinoha mitto woꞌnaalsha laꞌno. Mittu jawa gambooshshe qineessara haarote dooramino rodii, wolu rodii fajjosinni konne looso kaaꞌla dandaannoronna teꞌee xaꞌmate silke bilbili; tenne yannara silke bilbillisi rodii gara ikkinokkire coyiꞌre silke cufi. Isira albihu gambooshshu qineessaanchi hanqisinositi giddosinni dibaꞌino. Gambooshshe qineessara haarote dooramino rodii isi gara ikkinokkire coyiꞌrinohura koffi diyiino; ikkirono tenne hajo lashshi asse diagurino. Isi mitte saate gedensaanni galagale hakkunni rodiira silke bilbili; alba isi ledo xaadde egentinokkitanna kalaqamino qarra mitteenni tira dandiitannota kulisi. Mitte lamala gedensaanni lamunku Mangistete Addaraashera xaaddu. Huuccatto assidhu gedensaanni mitte saate woꞌma hasaabbu; tenne yannara koffi yiino rodii tuncu yiinosire hasaaphi. Gambooshshe qineessanno rodii koffi yiinohu coyiꞌranna shaqqillunni macciishshihu gedensaanni, Qullaawa Borronni mite kaaꞌlitanno hedo kulisi; hakkiinni lamunku sumuu yite babbaxxitino. Hatte yannanni kayise hakku rodii jawu gambooshshira kaaꞌlanno; hattono gambooshshu qineessaanchi shaqqillunni hasaawisinohura lowo geeshsha galatannosi.

14, 15. (a) Maatewoosi 18:15-17 aana noo amaale harunsa hasiissannohu hiittoori tuncu yaannonke yannaraati? (b) Yesuusi hiikkonne sase coye qummi assino? Tenne assatto yannara dea hasiissannohekki coyi maati?

¹⁴ Duucha wote Kiristaanu mereero kawa kaꞌaa higino coyi kalaqamanno yannara callootinsa tira dandiitanno; qoleno hatto assa hasiissannonsa. Ikkollana Yesuusi kalaqamino qarra songote kula hasiissanno yanna heedhara dandiitannota coyiꞌrino. (Maatewoosi 18:15-17 nabbawi.) Koffi assino manchi rodoosino, naqaasheno, songono macciishshalla giwi? Tenne yannara, ‘ammaninokkihunna qaraxaasinchu gede assine agurranni.’ Xaa yannara tenne songotenni bohate yinanni. Tini, “sao” mulla kawa kaꞌaa higino coye calla ikkitinokkita leellishshannote. Hatteentenni tini, (1) coyi kawa kaꞌaa higinonsa mannooti lamunku tira dandiitanno saooti; (2) tira hoongiro kayinni bohamate geeshsha iillishshara dandiitanno saooti. Tini sao woxe looxa woy mannu suꞌma huna ikkitara dandiitanno. Yesuusi qummi assinoha sasenka dirima harunsinannihu togoori ikkanno yannara callaati. Ikkollana, soorra, labbaahu labbaahu ledo woy meyaati meyaate ledo foora, kaada, kaphu maganna magansiꞌra, woy wole togooha kabbaade cubbo songote cimeeyyera kula hasiissanno.

¹⁵ Yesuusi tenne amaale uyinohu sao loosino rodoo baxillunni kaaꞌlinanni gedeeti. (Mat. 18:12-14) Umihunni, coyi kawa kaꞌaa higinonsa roduuwi wolu manni karsamikkinni kalaqamino qarra tirate sharrama hasiissannonsa. Sao loosino mancho marro marro higge coyishshiisha hasiissannoheha ikkara dandaanno. Tenne assiteennano ammana giwiro, kuni coyi addanka ikkinota affino naqaashera woy assinori soꞌro ikkinota buuxa dandaanno mannira kuli. Insa kaaꞌlonni kalaqamino qarra tiꞌrittoro isi “galagale rodookki ikkanno.” Tenne hajo songote cimeeyyera kula hasiissannohehu sao loosino rodoo kaaꞌlate marro marro higge woꞌnaalteenna tini qinaa hoogguro callaati.

16. Yesuusi uyino amaale harunsa kaaꞌlitannotanna baxillunnita ikkitinota leellishannori maati?

¹⁶ Duucha wote coyi kawa kaꞌaa higinonsa roduuwi Maatewoosi 18:15-17 aana kulloonniha sasenka dirima harunsitanno yanna shiimate. Tini lowo geeshsha hagiirsiissannote; korkaatuno duucha wote cubbo loosinohu maaro ea giwe songotenni bohama geeshsha iillikki kalaqamino qarra tirranni. Duucha yannara soꞌro loosino rodii soꞌrosi ammane adhe kalaqamino qarra biddi assanno. Koffi assinoonnisi rodii hakkonne coye layinkita galagale dikayisanno woy gatona yaanno. Ikkihano ikkiro, Yesuusi coyiꞌrinori kawa kaꞌaanni higino coye muddamme songote kula hasiissannokkita leellishanno. Songote cimeeyyera kula hasiissannohu aleenni kulliha lamenka dirima harunsini gedensaanninna kuni coyi noore ikkinota buunxiro callaati.

17. Wolu manni ledo keere kalanqeemmoha ikkiro mayi atoote afiꞌneemmo?

¹⁷ Tini alame noo geeshsha mannu ooso guuntete xeꞌne noonsare ikkitinohura wole manna koffi assansa digattanno. Rosaanchu Yaiqoobi togo yee borreessasi garankolla: “Arrawosi eemadhannohu isonoo qeeꞌlinoho; guuta manchooti.” (Yai. 3:2) Kawa kaꞌaa higino coye tirate ‘keere hasiꞌranna hoodesi haꞌra’ hasiissannonke. (Far. 34:14) Keere kalanqeemmore ikkinummoro ammanate roduuwinke ledo dancha aante heedhannonke; hattono songote mittimmara kaaꞌlineemmo. (Far. 133:1-3) Baalunkunni roore “keere aanno Magani” ledo danchu fiixoomi heeꞌrannonke. (Rom. 15:33) Kuri atoote afiꞌrannohu kawa kaꞌaa higino coye baxillunni tiranno mannaati.