Gannate! Metseetete aana woy televizhiinete giddo biifado bayicho laꞌneemmo wote, “Mayi hakkuyi ‘gannate’ lawanno bayichiwa haꞌre booharannilla qarraꞌya baala hawo” yine halchineemmo. Ikkollana, hakkiicho boohaarre qaenke higeemmo wote qaete noo qarri noo gedeennilla agarannonke.

Gannate yinanniri lowo geeshsha baxisanno. Ikkollana togo yine hendammora dandiineemmo: ‘Uulla “gannate” ikkitanno yaa mulla haaqete halchootikka? Hatto ikkina gannate yinanniri togo baxisannohu mayiraatiyya? Isi addinta uulla gannate ikkitanno ikka?’

Lowo diro mannu gannatete daafira afate halchanni keeshshino. Batinyu manni gannatete daafira afa hasiꞌrannohu Qullaawu Maxaafi giddo “Maganu soojjaati ragaanni Edeni Gennete yinanni darga qixxeessi” yitanno hedo nabbaweeti. Gannate biifado ikkitanno gede assinori maati? Qullaawu Maxaafi togo yee kulannonke: “Kaaliiqi Maganu illete biiffinota sagalimmate dancha ikkitinota addi addi haqqe muꞌrisi.” Gannate baxisannohonna biifado dargaati. Baalunkunni roore, “Gennetete mereero heeshsho uyitanno haqqicho” no.—Kalaqama 2:8, 9.

Qoleno Kalaqamu maxaafi, gannatete giddonni fule daadannohu shoolu lagi noota kulanno. Kuri lagga giddo lamu yaano Xegiroosinna Efiraaxisi lagi xaano no. (Kalaqama 2:10-14) Tini lamenti lagga, alba Faarsi gashshooti wido ikkitinote Iraaqi widoonni Faarsi lagira higge daaddanno.

Xaa yannara gannate ikkitino uulla leellishannohu batinyu Faarsi budi doni no. Ameerikaho Pensiliveeniya yinanniwa Filaadelfiyunnite Ogimmate Muuziyeemera noote 16^ki sanira Faarsi gobbara loonsoonni minxaafe aana, addi addi haqqenna awawi nooha huxxinoonni darga leellishshanno misile no. “Huxxinoonnita kaashshu base” yitanno tiro afiꞌrinohu Faarsi Afii qaali “gannate” yaate; minxaafete aana noo misile Qullaawu Maxaafi biifado Edeni gannate daafira kulannori ledo sumuu yitannote.

Alamete doyichora babbaxxino afoo coyidhannonna addi addi bude afidhino dagara, gannatete daafira kultanno dhagge noonsa. Mannu ooso mitte basenni wole base hadhuti, martinowa hundi gannate daafira affino dhagge wolootaho kultino; yanna saꞌanni hadhuta, gannatete daafira kullanni dhagge qooxeessu ammaꞌnonna afuu dhagge ledo karsiinse kula hananfoonni. Yannankera nafa, mannu kalaqamunni biifino bayicho laꞌꞌanno wote “gannate” lawanno yaanno.

Mitu gobba xiinxallate tartanni hadhanno mannooti baꞌino gannate affinota coyidhino. Lawishshaho, Biritaaniyunnihu olantote hajajaanchi Charlesi Gordeni, 1881ni Sisheelsi daaꞌꞌatara haꞌri yannara, xa Alamete Dona ikkinohu Waali De Mayi yinanni bayichi lowo geeshsha biifado ikkinohura dhagge assiꞌre kuni bayichi Edeni Gannatete yee coyiꞌrino. Ixaaliyunnihu markaawe oofannohu Kiristooferi Kolembesi yinanni manchi, 15^ki sanira xa Dominikaani Rippaabilikenna Heyiti noota Hispaniyoola yinanni giddicho iilliti, Edeni gannate afinoha lawinosi.

Maappingi Paradayisi yinannihu dhaggete maxaafi, 190 saꞌanno kaartuwa amadino; kuri kaartuwa giddo roore Addaaminna Heewani Edeni Gannatete giddo heedheenna leellishshanno. Kuri kaartuwa giddo, 13^ki sanira Liyebaanaho heeꞌrannohu Beatesi qixxeessinote hundi borronni haaꞌnoonnihu baxxino kaarti no. Konni kaartira birxete noote shoole midaado afidhino misilera mereeroho, gannate noowa leellishanno bayichi no. Hakku kaarti “Xegiroosi,” “Efiraaxisi,” “Fishooninna” “Giyooni” yinanni lagga gannatetenni fulte shoole raga higge daaddanna leellishano; tini lagga Kiristinnu uullate aana shoolenka raga hige halaꞌlannota leellishshanno yine hendanni. Hundi gannate noo bayicho anfoonnikkiha ikkirono, togoohu misilete xawishshi ilamatenni ilama saꞌanni keeshshitino dhagge man nu gannate biifado bayicho ikkitinota hedanno gede assino.

Jooni Milteni yinannihu 17^ki sanira heeꞌrinohu Ingiliizennihu kiirote borreessaanchi, Paradayisi Losti yinanni kiironni egennamino; isi tenne kiiro borreessinohu Addaami cubbo loose Edeni Gannatetenni shorraminota kultannota Kalaqamu maxaafi giddo noo dhagge horoonsiꞌreeti. Isi hattenne borrora mannu ooso uullate aana hegerera heedhanno yine eꞌnoonni qaali woꞌmannota luphi asse xawisanni “Hatte yannara uulla gannate ikkitanno” yee borreessino. Yannate gedensaanni, Milteni Paradayizi Regeyindi yinanni kiiro borreessino.

Baꞌino gannate daafira kultanno dhagge, hundinni kayise mannu macciishsha baxannota ikkite keeshshitino. Ikkina xa mannu lashshi asse agurinohu mayiraati? Maappingi Paradayisi yinanni maxaafi, kuni ikkinohu mayiraatiro xawisanni “ammaꞌnote murrooti . . . hunda gannate heedhino bayicho lainohunni xaꞌminanni xaꞌmo lashshi assite agurtino” yiino.

Beetekiristaane haꞌrannohu batinyu mannira, konni kaꞌa heeꞌrannohu gannate ikkitino uullara ikkikkinni iima ikkinota rosiinsanninsa. Qullaawu Maxaafi kayinni Faarso 37:29 aana togo yaanno: “Keeraano baatto ragidhanno; ise aanano hegerera heedhanno.” Yannankera uulla gannate ikkitinokkiha ikkina, albillitte tini hexxo woꞌmitannota addaxxa dandiineemmohu mayiraati? a

Hundi gannate kalaqinohu Maganu Yihowa, baꞌino gannate galagale kalaqeemmo yee qaale eino. Hiittonni? Yesuusi huucciꞌneemmo gara rosiisanni togo yiinota qaagi: “Gashshootikki [Mangiste] dayo. Hedoottori gordoho ikkinonte gede, baattote aanano ikko.” (Maatewoosi 6:10) Tini mannu gashshoote baala hunte alame gashshitannote Yesuusi moote ikkanno Mangisteeti. (Daanieeli 2:44) Tenne Mangiste hunda, Maganu uulla gannate asseemmo yee eino qaali woꞌmanno.

Masaalaanchu Isayaasi Maganu uulla gannate asseemmo yee eino qaali woꞌmanno wote ikkannore ayyaanunni borreessino; hatte yannara, xa manna qarrisanni no coyi baalu baꞌꞌanno. (Isayaasi 11:6-9; 35:5-7; 65:21-23) Shiima yanna gaaꞌmite, Qullaawu Maxaafikkinni kuri qummeeshshuwa nabbawatto gede koyinsoommohe. Tenne assakki, Maganu isira hajajamanno mannira qixxeessino atoote abbannota addaxxatto gede kaaꞌlitannohe. Togoo manni Addaami huꞌnino coye afiꞌranno, yaano gannate ikkitino uullara hagiidhanni heeꞌranno, hattono Maganu atoote afiꞌranno.—Yohaannisi Ajuuja 21:3.

Uulla gannate ikkitanno yitanno hexxo haaqete halcho ikkitukki adda ikkitinota mayinni anfeemmo? Qullaawu Maxaafi togo yaanno: “Gordu Maganunniho; baatto kayinni mannaho uyinote.” Uulla gannate asseemmo yee “lowo dirira albaanni” qaale einohu ‘kaphannokki Maganooti.’ (Faarso 115:16; Tiito 1:2) Ee, Qullaawu Maxaafi uulla hegerera Gannate ikkite heedhannota kulanno; tini kaajja hexxooti!