1, 2. Qullaawu Maxaafi hagiirsiissannota Maganu elto ikkinohu ma doogganniiti?

 BAXANNOHE jaali danchare uyinohe yanna qaagatto? Hakkoye uyinohere adhitto wote xagge assiꞌroottoha calla ikkikkinni lowo geeshsha hagiidhittokki digatootto. Konni baalunkunni roore hakku uyinoheri uyihe manchire kulannori no; yaano hakku manchi jaalimmaꞌne ayirrisannota leellishanno. Jaalikki hede togoore danchare uyinohe daafira kawoote galatittosikki digatootto.

² Qullaawu Maxaafi Maganu mannu oosora uyino eltooti; tenne eltora addinta galatu noonkere ikka hasiissannonke. Kuni baxxino maxaafi wolewa mittowano anfeemmokkire kulannonke. Lawishshaho, beeddahe woꞌmitino gordi, uulla, umi manchinna umi mancho kalaqantino gara kulannonke. Qullaawu Maxaafi heeshshonke giddo tuncu yaannonke qarranna mitiimma dandiine heeꞌneemmo gede kaaꞌlannonke biddishsha amadino. Maganu alaamasi hiitto asse wonshannoronna uullate aana woyyitino heeshsho hiitto asse abbannorono xawisanno. Qullaawu Maxaafi addinta hagiirsiissanno eltooti!

3. Yihowa Qullaawa Maxaafa ninkera aasi maa leellishshanno? Tini hagiirsiissannota ikkitinohu mayiraati?

³ Qoleno Qullaawu Maxaafi Maganu Yihoware kulannonkehura  hagiirsiissanno eltooti. Isi konne maxaafa ninkera aasi seekkine anfammosira hasiꞌrannota leellishshanno. Addaho, Qullaawu Maxaafi Yihowawa shiqatto gede kaaꞌlannohe.

4. Qullaawu Maxaafi qixxaawino gara lainohunni, atera xagge ikkannohehu maati?

⁴ Atera Qullaawu Maxaafi nooheha ikkiro, kuni maxaafi noohehu ate calla diꞌꞌikkootto. Woꞌmu woyi xeu Qullaawu Maxaafi 2,400 aleenni ikkanno afiinni attamamino daafira alamete daga giddo xibbunni 95 anga aleenni ikkannohu konne maxaafa afiꞌra dandaanno. Mereerimunni, lamalate kiiro mitte miliyoone aleenni ikkannohu Qullaawu Maxaafi mannu angara eanno! Woꞌmu woyi xeu Qullaawu Maxaafi biliyoonetenni kiirrannihu qixxaawino. Addinta Qullaawu Maxaafi gedeehu wolu maxaafi dino.

5. Qullaawu Maxaafi ‘Maganu ayyaaninni [borreessaminoho]’ yineemmohu mayiraati?

⁵ Hakkiinni saeno, Qullaawu Maxaafi ‘Maganu ayyaaninni [borressaminoho].’ (2 Ximootewosi 3:16) Hiitto ikke? Qullaawu Maxaafi umisi togo yaanno: ‘Qullaawu ayyaaninni massagamino manni, masaalo Maganuwiinni adhe coyiꞌrino.’ (2 Pheexiroosi 1:21) Lawishshaho, dirijjite noosihu mittu manchi dirijjitesi giddo borro borreessitanno beetto, sokka borreessitannosi  gede assara dandaanno. Hatte sokka, dirijjitete anni assaawenna biddishsha amaddinote. Konni daafira, sokkate anni isooti ikkinnina borreessitu beetto diꞌꞌikkitino. Hatteente gede, Qullaawu Maxaafi amadino assaawe borreessi mannita ikkitukkinni Maganunnite. Konni daafira, woꞌmu Qullaawu Maxaafi mitte huluullo nookkiha ‘Maganu qaaleeti.’—1 Teselonqe 2:13.

6, 7. Qullaawu Maxaafi kifile ise iseneewa sumuu yaase xagge ikkitannonkekkihu mayiraati?

⁶ Qullaawu Maxaafi borreessame goofinohu 1,600 diro aleenni ikkitanno yanna giddooti. Qullaawu Maxaafi borreessaano babbaxxitino yannara heedhinoreetinna heeshshonsa garino babbaxxinoho. Insa giddo mitu gawarete; mitu qulxuꞌme woshshaaddannoreeti; gamu kayinni allaalaasinete. Wolootu kayinni masaalaanote; mitu qolte mesaafintete; gamu kayinni nugussate. Wongeelu borreessaanchi Luqaasi akimete. Borreessaanote heeshshonna lophphonsa gari babbaxxinoha ikkirono, Qullaawu Maxaafi isi isiniiwa sumuu yaannoho. a

⁷ Qullaawu Maxaafihu umi maxaafi mannu ooso qarru giddora eꞌinohu hiittoonniitiro kulanno. Goofimarchu maxaafi qole woꞌma uulla gannate ikkitannota kulanno. Qullaawu Maxaafiti woꞌmanti kifile gamba yite kumunni kiirranni diri xagge amaddino. Mitte mittenti kifile Maganu alaamanna isi alaamasi wonshanno gara afate kaaꞌlitannonke. Qullaawu Maxaafi isi isiniiwa sumuu yaanno gari xaggeessiꞌnanniha ikkirono, kuni coyi Maganu borreessiisino Maxaafiwiinni agarranniho.

8. Qullaawu Maxaafi sayinsete ragaanni gara ikkinota leellishanno lawishsha kuli.

⁸ Qullaawu Maxaafi sayinsete ragaa laꞌnirono garaho. Isinni hakkawaro noo sayinse affinokkire amadino. Lawishshu gedera, Zelewaawuyaani maxaafi xiwamino manchi xiwanisi woleho taraawannokki gede mannuwiinni baxxe keeshshanno garanna keeraanchimma agadha lainohunni hundi Isiraeelera  uyinoonni higge kulanno. Hatte yannara qooxeessinsara noo daga kayinni tenne hajore mittoreno diaffino. Uullate suude lainohunni soꞌrote lao noo yannara Qullaawu Maxaafi uulla qunqumado ikkitinota xawisino. (Isayyaasi 40:22) Qullaawu Maxaafi uulla ‘mullawa rarraꞌinota’ kulanno. (Iyyoobi 26:7) Addaho Qullaawu Maxaafi sayinse ronsanni maxaafa diꞌꞌikkino. Ikkollana coyiꞌrannoti sayinsete hajo garaho. Kuni coyi Maganu borreessiisino maxaafiwiinni agarranniha diꞌꞌikkino?

9. (a) Qullaawu Maxaafi xaggete ragaanni garanna halaale ikkinohu hiitte doogganniiti? (b) Qullaawu Maxaafi borreessaano ammanantinore ikkansa Qullaawu Maxaafire maa kultannonke?

⁹ Qoleno Qullaawu Maxaafi xaggete ragaannino garahonna halaaleho. Mitte xagge kulanno wote tittire odeessanno. Mannunniha suꞌma calla ikkikki sirchonsano bade kulanno. b Tenne alameri xaggete borreessaano manninsa qeelama dikultanno; Qullaawu Maxaafi borreesaano kayinni ammanantinoreeti, wole agurranna uminsa soꞌronna manninsa laanfe garunni borreessitino. Lawishshaho Zelewaawuyaani maxaafi borreessaanchi Muse, seejjo uyinannisi gede assitinosita loosinota kabbaade soꞌro mittore maaxikki borreessino. (Zehulqu 20:2-12) Wole alamete maxaaffa giddo gari geeshsha anfannikkiti togoo ammanama Qullaawu Maxaafi giddo no. Korkaatuno Qullaawa Maxaafa borreessiisinohu Maganoho.

10. Qullaawu Maxaafi horo uyitanno amaale amadinoha ikkasi maalaꞌlissannonkekkihu mayiraati?

¹⁰ Qullaawu Maxaafi Maganu ayyaaninni borreessaminoha ikkinohura ‘rosiisate, seejjatenna coye suwisate kaaꞌlanno.’ (2 Ximootewosi 3:16) Addaho, Qullaawu Maxaafi horo uyitanno amaale amadino maxaafaati. Mannu ooso akatire seekke kulanno. Tini maalaꞌlinannita diꞌꞌikkitino; korkaatuno Qullaawa Maxaafa borreessiisino Magani Yihowa mannu ooso Kalaqaanchooti! Yihowa hedonkenna laonke ninkenni sae afino. Hakkiinni saeno hagiirraamma ikkate mayi hasiisannonkero  afino. Hattono heeshshonke giddo xooqa hasiissannonke coye afino.

11, 12. (a) Yesuusiti Ilaalu Sibikate hiitte hajore coyidhanno? (b) Qullaawu Maxaafi wole hiittee hajora horoontanno amaale aanno? Aanno amaale yanna shaartannokkite yineemmohuna mayiraati?

¹¹ Hanni Maatewoosi fooliishsho 5 kayise 7 geeshsha noota Ilaaalu Sibikate yaamantannota Yesuusi lallawo laꞌno. Tenne baxxitino lallawora Yesuusi, halaalaancho hagiirre afiꞌnanni gara, kawa kaꞌꞌaa higinore tirranni gara, huuccatto assiꞌnanni  gara, tenne alame jirora heedhankera hasiissannota gara ikkitino laorenna wole addi addi hajore rosiisino. Yesuusi coyiꞌrino qaali hakkawarinte gede xaano mannu heeshsho soorrate lowo wolqa noosihonna horo afiꞌrinoho.

¹² Qoleno Qullaawu Maxaafi maatete heeshsho, loosonna wolu manni ledo noonke xaado lainohunnino dancha amaale aanno. Qullaawu Maxaafi amaale duuchchunku mannira horoontannote; qoleno yanna dishaartannote. Maganu, Qullaawu Maxaafi giddo noota horo uyitanno amaale masaalaanchu Isayyaasi ragaa qole xaphphi asse togo yiino: “Ani Yihowa Maganikki horoomannohere rosiiseemmoheho.”—Isayyaasi 48:17.

13. Yihowa ayyaanisinni Isayyaasi Baabiloonete katama lainohunni maa maa tittire borreessanno gede assino?

¹³ Qullaawu Maxaafi batinynye masaalo amadino; amadino masaalo giddo roore woꞌmitino. Lawishshu gedera Yihowa settikki sanira K.I.A. heeꞌrinohu masaalaanchu Isayyaasi ragaanni qole, Baabiloonete katami baꞌꞌannota coyiꞌrino. (Isayyaasi 13:19; 14:22, 23) Konne katama wottaaddaru horranno gara tittirre kulloonni. Katama horrara daanno wottaaddari Baabiloonete laga mooshshe mittu oli nookkiha Baabiloonete katama eanno. Konne calla ikkikkinni Isayyaasi masaalo, Baabiloone qeele amadanno nugusi suꞌmi Qiroosi ikkinota badde kultino.—Isayyaasi 44:27–45:2.

14, 15. Isayyaasi Baabiloonete katama lainohunni coyiꞌrino masaalo woꞌmitinohu hiittoonniiti?

¹⁴ Mitu 200 diri gedensaanni Birra 5/6, 539 K.I.A. wottaaddaru mitu Baabiloonete mule kataꞌmi. Konni wottaaddari roorrichchi ayeeti? Qiroosi yinanniho Faarsi nugusaati. Konni garinni mitte xaggete masaalo woꞌmitanno gari injii. Ikkollana masaalote garinni Qiroosi wottaaddari mittu oli nookkiha Baabiloonete katama amadikka?

¹⁵ Hakko hashsha Baabiloonete gosa lowo jili aana no; qoleno kataminsa gimbe milli yitannokkita ikkitinohura deseꞌe yite no. Hakko mereero Qiroosi Baabiloonete katama doyisse daadanni noo waa hayyotenni wole raga hige daadanno gede assi. Hakkawotenni wayi shaale manna sayisanno geeshshiha ikkita  wottaaddaru waa tayise fule katamu gimbewa shiqqi yii. Ikkollana Qiroosi wottaaddari Baabiloonete gimbe hiitto ikke saꞌꞌanno? Anfoonnikki korkaatinni hakko hashsha katamu saanqa fano agurroonni!

16. (a) Isayyaasi Baabiloonete goofimarchi maikkannota masaalino? (b) Isayyaasi Baabiloone ontannota coyiꞌrino masaalo woꞌmitinohu hiittoonniiti?

¹⁶ Baabiloonete katama lainohunni togo yitanno masaalo kulloonni: “Horontanni ise aana teesannohu diheeꞌranno; iseno ilamatenni ilamate geeshsha horontanni diheedhanno. Arawe hakko didukkaꞌnitanno; allaalaasineno saadansa hakko diallaaꞌlitanno.” (Isayyaasi 13:20) Tini masaalo Baabiloone diigantu gedensaanni nafa ikkitannore kultanno. Baabiloone hegerera ontannota xawissanno. Tini masaalo woꞌmitinota buuxisiissanno taje laꞌꞌa dandaatto. Iraaqihu qaru katami Baagidaadira soojjaatoonni 80 kiilomeetire fafe, mannu nookkihu bashshoo Baabiloone bayichchi no; kuni bayichchi Yihowa, “Baote feyaanchinni feemmose” yee Isayyaasi widoonni coyiꞌrino qaali woꞌminota leellishshanno tajeeti.—Isayyaasi 14:22, 23. c

17. Qullaawu Maxaafi masaalo woꞌmase ammananke kaajjishshannohu hiittoonniiti?

 ¹⁷ Qullaawu Maxaafi halaalaancho masaalo amadinota buuxanke ammananke kaajjishshanno; dihattooti? Addaho Maganu Yihowa konni albaanni qaale einore wonshino daafira, uulla gannate assate eino qaaleno wonshannota mittore dihuluullammeemmo. (Zehulqu 23:19) Isinni, ‘kaphphannokki Magani lowo diri albaanni uyinoti hegere heeshsho hexxo’ noonke.—Titoosi 1:2. d

18. Kiristaanchu hawaariya Phaawuloosi ‘Maganu qaale’ lainohunni mayyiino?

¹⁸ Tenne fooliishshora laꞌnoommo coyi, Qullaawu Maxaafi addinta baxxinoha ikkinota leellishanno. Ikkeennano Qullaawa Maxaafa kaffi assine laꞌneemmo gede assannonkehu  isi isiniiwa sumuu yaasi, sayinsetenna xaggete ragaanni gara ikkasi, horoontanno amaale amadasinna huluullissannokki masaalo amadasi calla diꞌꞌikkitino. Kiristaanchu hawaariya Phaawuloosi togo yee borreessino: ‘Maganu qaali heeshshonnihonna wolqaataamoho; lame qara afidhino bisenni roore iibbinoho; lubbonna foole, diimmichchonna qoe bada geeshsha qasannoho. Wodanu giddo noo hedonna yorto marammaranno.’—Ibiraawuyaani 4:12.

19, 20. (a) Qullaawu Maxaafi ateneeto layiꞌratto gede kaaꞌlannohehu hiittoonniiti? (b) Maganu Qullaawa Maxaafa elto asse uyinonkehura, galata qola dandaattohu hiittoonniiti?

¹⁹ Qullaawu Maxaafi giddo nooha Maganu “qaale” woyi sokka nabbawanke heeshshonke soorritara dandiitanno. Qoleno ninkeeneto konni albaanni layiꞌne egenninoommokki garinni layiꞌneemmo gede kaaꞌlannonke. Afuunni Magano banxeemmo yinammora dandiineemmo; ikkollana ayyaanisinni borreessamino Qaali yaano Qullaawu Maxaafi rosiisanno roso macciishshine adhineemmo qaafo, giddiidinke hedonna wodaninke halcho maatiro leellishshanno.

²⁰ Qullaawu Maxaafi addinta Maganu mannu oosora uyino maxaafaati. Nabbawa, xiinxallanna muxxe ikkinorichchi gede assine laꞌꞌa hasiissanno maxaafaati. Amadino sokka xiinxallakki agura hoogatenni tenne Maganu eltora galata qoli. Hatto assittoro, Maganoho mannu oosora noosi alaama seekkite buuxatto. Hakku alaami maatironna Maganu alaamasi wonshannohu hiittoonniitiro aantanno fooliishshora ronseemmo.