JOSEPH ayeke wu pupu so ayeke wâ, nga lo yeke mä fion ti afleur nga na ambeni keke ni nde so asigigi na yâ ti ngu. Ambeni zo ti kango ye la amû Joseph, ala ngbâ ti hon na lo na tere ti kota ngu ti Nil. Tara ti bâ gbâ ti azo ni so, so ayeke hon na achameau ti ala na tere ti ngu ti gue na mbeni gbata ti Égypte, na so ngoi na ngoi, ala yeke bâ héron nga na ibis so angbâ ti huru. Joseph ayeke pensé na kodoro ti lo so ayeke na popo-hoto ti Hébron, so ayo akilomètre ngbangbo mingi na ndo so lo yeke dä; lo yeke fadeso na mbeni kodoro nde.

Tara ti bâ amakako so ayeke dekongo na ayeke huru na yâ ti akeke ti datte nga na akeke ti figue. Ti Joseph, lo hinga ti lo yanga ti kodoro ti azo so ala yeke hon ala na lege so ape. Peut-être lo yeke tara ti mä gi atënë ni oko oko tongaso nga ti manda ni. Atâa lo hinga wala lo hinga ape, lo lingbi ti bâ kodoro ti lo encore ape.

Joseph ayeke lani gi na ngu 17 wala 18 tongaso, me lo wara akota kpale so même akota koli alingbi ti sara mbeto ni. Aita ti lo wani asara kota bê na tere ti lo ndali ti so babâ ti ala aye Joseph ni mingi, na ala ye ti fâ lo. Me, ahon ti sara tongaso ala yeda ti kä lo na azo ti kango ye ni so (Genèse 37:2, 5, 18-28). Fadeso, na peko ti so azo ti kango ye ni avoyagé a sara ayenga mingi tongaso, peut-être tere ti ala ayeke nzere gi nzerengo ndali ti so ala bâ so ala ga nduru na kota gbata so ala ye ti gue ti kä Joseph ni dä, nga ti kä ambeni aye ti ala ni. Joseph asara lani tongana nyen ti tene bê ti lo afuti kue ape? Nga tongana nyen la laso e lingbi ti ngbâ ti luti na gbele akpale si mabe ti e atï ape? E yeke manda ande aye mingi na ndo ti Joseph.

“Ala gue na Joseph na Égypte. Potiphar capita ti Pharaon, capitaine ti agarde, zo ti Égypte, avo lo na tïtî azo ti Ismaël so ague na lo kâ.” (Genèse 39:1). Nduru tënë ti yâ ti Bible so amû maboko na e ti tara ti bâ ye ti kamene so a sara lani na maseka-koli so, so a kiri a kä lo ti fani use ni. Lo ga gi tongana mbeni kungba ti kango ni! E lingbi ti pensé na Joseph so lo ngbâ ti mû peko ti fini wa ti lo ni, so ayeke mbeni kota zo na yangbo ti gbia ti Égypte, ala ngbâ ti hon na yâ ti agara ti yâ ti gbata ni ti tene a gue na Joseph na fini da ti lo.

Da ni so ayeke tâ nde mingi na ye so Joseph airi ni da. Lo kono lani na yâ ti mbeni sewa so alango gi na gbe ti atente ndali ti so ala yeke fono lani gi na lê ti nduzu ti bâ lege ti ataba ti ala. Ge na Égypte ni, mara ti azo ti mosoro tongana Potiphar ni so ayeke lango gi na yâ ti apendere da so a zia peinture na tere ni si aza zango. Awandara atene so azo ti Égypte ti ândö aye lani aye ti pendere mingi. A yeke wara ajardin so gbagba ayeke na tere ni so akeke so asara gbe ti dê ayeke na yâ ni, akete ngu so ayeke sara si apapyrus akono nzoni, afleur na ambeni keke nde so ayeke sigigi ka na yâ ti ngu. Ambeni da ni ayeke lani gi na yâ ti ajardin na ndo ni adë kpô. A yeke wara nga avéranda so azo ni alingbi ti duti dä ti mû pupu, afenêtre ti da ni akono pendere ti tene pupu ayä ala nzoni, achambre ti da ni ayeke gbani. A yeke wara nga mbeni kota ndo ti tengo ye nga na ndo ti tene angbâa ni alango dä.

Aye ni so kue apika bê ti Joseph? E pensé a sara ye oko na ndo ti lo ape. Peut-être ye so agbu lani bê  ti lo mingi ayeke so lo bâ tere ti lo so lo yeke gi lo oko. Yanga ti kodoro ti azo ti Égypte ni, yungo bongo ti ala, lekerengo tere ti ala nga na alege ti vorongo ti ala kue ayeke nde na ti ti lo. Ala yeke voro lani gbâ ti anzapa nde nde, ala yeke sara nga aye ti asioni yingo nga na magie, nga ala yeke sara kota mbeto ti akuâ nga na ti aye so ayeke si na peko ti kuâ ti mbeni zo. Me, mbeni ye ayeke dä so amû lani maboko na Joseph ti bâ tere ti lo so lo yeke gi lo oko ape. Mbaï ni atene: “L’Éternel ayeke na Joseph.” (Genèse 39:2). Kite ayeke dä ape so Joseph azi lani bê ti lo kue na Nzapa ti lo. Bible atene so Jéhovah “ayeke nduru na azo kue so adi iri ti Lo”. (Psaume 145:18). Mbeni ye nde wa la asara si Joseph aga lani nduru na Nzapa ti lo?

Maseka-koli so akpe ti tene bê ti lo afuti kue, nga lo komanse ti sara gi kua so a mû na lo ti sara. Jéhovah airi tufa na ndo ti Joseph, na Joseph anzere na lê ti fini wa ti lo ni. Potiphar abâ lani so Jéhovah, Nzapa ti azo ti Joseph, airi tufa na ndo ti zo ti kua ti lo ni, na kite ayeke dä ape so mara ti tufa ni so asara lani si aye ti da ti Potiphar, zo ti Égypte so, amaï nzoni. Yeke na yeke Potiphar aye Joseph ni juska lo zia aye ti lo kue na tïtî maseka-koli so.—Genèse 39:3-6.

Joseph azia mbeni nzoni tapande na amaseka so ayeke sara na Nzapa laso. Na tapande na ngoi so ala yeke na ekole, na ambeni ngoi, ala lingbi ti bâ tere ti ala so ala yeke na mbeni ndo so ala hinga li ti ala na ni ape wala ala yeke na popo ti awande. Ala bâ so ala yeke na yâ ti mbeni dunia so sarango ye ti asioni yingo nga na sioni sarango ye ahon ndo ni dä, nga azo so ala yeke na popo ti ala ayeke na sioni bango ndo na ndo ti gigi ti ala. Tongana mo yeke na yâ ti mara ti ye tongaso, dabe ti mo so Jéhovah achangé ape (Jacques 1:17). Lo yeke ngbâ lakue ti mû maboko na azo kue so angbâ be-ta-zo na lo na so ayeke sara kue ti nzere na lê ti lo. Lo yeke iri tufa na ndo ti ala, nga lo yeke sara ande legeoko tongaso na mo.

Na oko ngoi ni so, mbaï ni afa na e so, Joseph ayeke kpengba. Maseka ni aga koli nga “tere ti lo ayeke nzoni mingi.” Tënë so aye ti fa so aye ti sioni ayeke hara lo, ndali ti so, sân ti tene mbeni zo aye, pendere ti lo ayeke gboto lê ti ambeni zo senge senge.

Joseph abâ tënë ti dutingo be-ta-zo na nene ni mingi; me wali ti Potiphar ayeke ti lo tongaso ape. E diko, a tene: “Wali ti mveni ti lo abâ Joseph, na lo tene, Mo bungbi na mbi.” (Genèse 39:7). Joseph ayeda lani na tara ti wali païen so ayeke na kamene na lê ti lo ape so? Mbeni ye oko na yâ ti Bible afa na e ape so anzara ti tere so amaseka-koli ayeke na ni asara Joseph pëpe, ên-ën. Nga, mbeni ye oko na yâ ti Bible atene pëpe so wali ti kota zo ti kodoro so, so ayeke na mosoro mingi, ayeke pendere ape. Me, eskê Joseph apensé na yâ ti li ti lo so wa ti lo  ayeke hinga tënë ni ande ape, tongaso ni peut ti sara ye ni senge? Eskê lo pensé na yâ ti li ti lo so tongana ni bungbi na wali ni ni yeke wara gbâ ti aye na peko ni?

Ti tâ tënë ni, e lingbi pëpe ti hinga aye kue so ayeke tambela lani na yâ ti li ti Joseph. Me, e yeke na mbeni ye so afa na e polele aye so ayeke na yâ ti bê ti lo. Ye ni asigigi polele na yâ ti kiringo tënë so lo tene: “Bâ, mveni ti mbi abi bê ti lo pëpe na ye so ayeke na mbi na yâ da, na lo zia ye ti lo kue na tïtî mbi. Lo yeke kota ahon mbi na da so pëpe, na lo gbanzi ye oko na mbi pëpe, gi mo, teti mo yeke wali ti lo. Tongaso mbi lingbi sara kota sioye so na siokpari ti ke Nzapa tongana nyen?” (Genèse 39:8, 9). Tara ti bâ maseka-koli so na sarango tënë so na mbeto pëpe. Même gi ti pensé na ye so wali ni ahunda na lo ti sara so, a sara lo nzoni pëpe. Ngbanga ti nyen?

Tongana ti so Joseph atene, wa ti lo azia aye ti lo kue na tïtî lo. Potiphar azia lani aye ti da ti lo kue na tïtî Joseph, na lo gbanzi ye oko na lo ape, me gi wali ti lo. Joseph ayeke gue ti buba yâ ti confiance ni so tongana nyen? Lo ke mara ti pensé ni so na bê oko. Me mbeni ye ni so lo ke tâ na bê oko ayeke bibe ti sarango siokpari na tere ti Jéhovah, Nzapa ti lo. Joseph amanda ye mingi lani na tere ti babâ na mama ti lo na ndo ti bango ndo ti Nzapa na ndo ti mariage nga na dutingo be-ta-zo. Jéhovah la ayeke lani na gunda ti mungo tere ti kozo koli na kozo wali, na lo fa bibe ti lo polele na ndo ni. Lo tene so koli na wali ayeke duti ndo oko, na ala yeke “ga mitele oko.” (Genèse 2:24). Lani, azo so atara ti sara ye ague nde na tënë so, bê ti Nzapa ason na tere ti ala. Na tapande, lani angbâ kete, ambeni zo abungbi na wali ti Abraham nga na wali ti Isaac, so ala use kue ayeke a-âta ti Joseph, na angbâ kete sioni ye asi na azo ni so (Genèse 20:1-3; 26:7-11). Joseph amanda ye na lege ti aye ni so asi so nzoni mingi, ni la lo leke na bê ti lo ti sara ye alingbi na ni.

Wali ti Potiphar ni aye ti mä tënë ni so Joseph atene so pëpe. Tara ti bâ gi tongana nyen la senge ngbâa so ake lo, juska ngbâa ni ahaka ye ni so tongana mbeni “kota sioye”. Me atâa so kue, lo ngbâ gi ti hunda na Joseph ni ti bungbi na lo. Peut-être bê ti lo ason, ndali ti so lo yeke zo ti baba, a sara si lo leke na bê ti lo ti changé bango ndo ti Joseph. Gi oko pensé ti lo ni so la Satan nga kue afa ni lani na ngoi so lo tara Jésus. Tara ti Satan ni nga kue atï na ngu, na ahon ti tene Satan ni azia lege ni, lo ngbâ ti ku “mbeni ngoi so alingbi.” (Luc 4:13). Awakua ti Nzapa ayeke na bezoin ti leke na bê ti ala ti ngbâ ti luti ngangu na gbele tara. A yeke ye so Joseph asara lani la. Atâa so kue, tara ni asi gi “lâ na lâ,” lo lingbi ti kpe ni ape. E diko, a tene: ‘Joseph ayeda pëpe.’ (Genèse 39:10). Me, wali ti Potiphar aleke na bê ti lo ti ngbâ ti zia nzara ti lo na yâ ti Joseph ni.

Lo ku mbeni ngoi so lo bâ so azo ti kua ni kue ayeke na yâ ti da ni ape. Lo hinga so Joseph ayeke lï ande na yâ ti da ni ti sara akua ti lo. Tongana Joseph alï na yâ ti da ni awe, lo gi ti gbu Joseph na yâ ti gbanda ti lo. Lo gbu bongo ti Joseph, na lo tene na lo ti ndangba ni, lo tene: “Mo bungbi na mbi.” Me Joseph aku ape, lo gboto maboko ti wali ni, na lo kiri na peko, me wali ni agbu bongo ti Joseph ni ngangu. Joseph aturnê peko ti lo, lo zia bongo ti lo ni angbâ na maboko ti wali, lo kpe.—Genèse 39:11, 12.

Ye so adabe ti e na wango so bazengele Paul amû lani, so lo tene: “Ala kpe yongoro na lango-sioni.” (1 aCorinthien 6:18). Joseph azia tâ nzoni tapande na atâ Chrétien kue. Aye ti dunia so alingbi ti sara si e duti nduru na azo so akpe ndia ti Nzapa ape na ndo ti tënë ti nzoni sarango ye, me ye so aye pëpe ti tene so e yeke ye gi dä ti sara asioni ye ni so. Atâa aye ti pekoni ayeke so wa, e doit ti kpe ni.

Na yâ ti tapande ti Joseph ni so aye ti pekoni ayeke lani sioni mingi. Wali ti Potiphar aye ti sara sioni na Joseph na pekoni. Hio, lo komanse ti dekongo, lo iri ambeni zo ti kua ni na yâ ti da ni. Lo tene mvene lo tene Joseph la aye ti gbu ni na ngangu ti bungbi na ni, ni la na ngoi so ni dekongo, Joseph ni akpe. Lo bata bongo ti Joseph ni ti ku na ngoi so koli ti lo ayeke kiri. Tongana Potiphar ni akiri na yanga-da awe, lo tene oko mvene ni so na koli ti lo, nga lo tene so koli ti lo la ayeke na faute ndali ti so lo la lo ga na wande ni so na da ti ala. Potiphar asara ti lo ye tongana nyen? E diko, a tene: “Ngonzo ti mveni ni alondo tongana wâ.” Lo bi Joseph na da ti kanga ti tene lo bâ pasi kâ.—Genèse 39:13-20.

E hinga tënë mingi pëpe na ndo ti ada ti kanga ti azo ti Égypte ti tango ni kâ. Me, awandara awara ambeni mara ti ndo tongaso, so abuba awe. A yeke lani ambeni kota da so a fâ yâ ni na akete kete chambre so yâ ni avuko vukongo. Na pekoni, Joseph atene  ndo ni so ayeke tongana mbeni “dû” so yâ ni avuko, nga so tongana zo ayeke na yâ ni, lo yeke na beku encore ape (Genèse 40:15). Na Psaume, e manda so a sara lani pasi mingi na Joseph, a tene: “Ala kanga gere ti lo na yâ olombo [wala chaîne] si gere ti lo ason; a kanga lo na zingiri ti wen.” (Psaume 105:17, 18). Lani azo ti Égypte ayeke kanga ka maboko ti azo ti kanga ti ala na chaîne na mbage ti peko. Ti ambeni, a yeke yü na go ti ala mbeni nengo ye so a sara na wen. Ngbanga ti nyen la a sara mara ti pasi ni so na Joseph? so lo sara ti lo sioni ye oko ape so.

Mbeni ye ni ga ayeke so, pasi ti Joseph ni ayeke lani gi tënë ti kete ngoi ape. Mbaï ni atene Joseph ayeke “kâ na da ti kanga.” Lo sara angu mingi na yâ ti sioni ndo ni so! * Nga, Joseph ahinga ape wala a yeke zi ande lo mbeni lâ. So pasi ti lo ni asara angu mingi tongaso, lo sara tongana nyen ti tene bê ti lo afuti kue ape?

Mbaï ni amû mbeni kiringo tënë so adë bê ti e, a tene: “L’Éternel ayeke na Joseph, Lo fa nzobe na lo.” (Genèse 39:21). Agbagba ti da ti kanga, achaîne wala chambre so yâ ni avuko vukongo alingbi ti kanga lege pëpe na Jéhovah ti ndoye awakua ti lo (aRomain 8:38, 39). E tara ti bâ Joseph so angbâ ti fa apasi ti lo na Babâ ti lo ti yayu na yâ ti sambela, na so na pekoni, lo wara siriri nga na dengo bê so gi “Nzapa ti dengo bê kue” la alingbi ti mû ni (2 aCorinthien 1:3, 4; aPhilippien 4:6, 7). Mbeni ye ni so Jéhovah asara ndali ti Joseph ayeke nyen? E diko a tene so Jéhovah asara si Joseph aga “nzoni na lê ti capitaine ti asinziri ti da ti kanga.”

A yeke mû ka kua lani na azo ti kanga ni, na Jéhovah akiri airi tufa na ndo ti Joseph. Joseph asara kua ngangu, atâa kua ni so a mû na lo ayeke tongana nyen, lo sara ni na lo zia tanga ti ye ni kue na tïtî Jéhovah. Jéhovah airi tufa na ndo ti Joseph, a sara si capitaine ti da ti kanga ni ayeke na confiance na lo nga ane lo gi tongana ti so lani azo ti da ti Potiphar asara na lo. E diko, a tene: “Capitaine ti da ti kanga azia awakanga kue so ayeke na da ti kanga na tïtî Joseph; na ye kue so ala sara kâ, lo yeke zo ti sara ye so. Capitaine ti da ti kanga azia bê ti lo na ye oko pëpe so ayeke na tïtî Joseph, teti L’Éternel ayeke na lo, na L’Éternel asara si ye so Joseph asara aga nzoni.” (Genèse 39:22, 23). So tâ dengo bê si Joseph awara ti hinga so Jéhovah ayeke bâ ndo na ndo ti lo!

Dunia so alingbi ti ga na e ambeni kpale so e hinga li ti e na ni ape, na a lingbi ti si so a sara ye na e na lege ni ape, me e lingbi ti manda ye na lege ti mabe so Joseph ayeke na ni lani. Tongana e ngbâ nduru na Jéhovah na yâ ti sambela, e yeke bata andia ti lo lakue nga e sara kue ti sara ye so ayeke nzoni na lê ti lo, lo yeke iri tufa na ndo ti e. Na yâ ti mbeni mara ti article ni so ayeke sigigi ande, e yeke bâ ande so Jéhovah angbâ lani ti iri tufa mingi na ndo ti Joseph.