Atene so Azo Ahunda

Na lege ti akomandema ti Bible na ndo nzoni salango kusala na mênë, tongana nyen aTémoin ti Jéhovah aba akode ti kaïngo kobela so asala kusala na mênë ti zo ni mveni?

A hon ti mu desizion na lutingo gi na ndo ye so bê ti lo aye wala so awanganga ahunda lo ti sala, a lingbi Chrétien oko oko aba mbilimbili ye so Bible atene. A yeke mbeni tene na popo ti lo na Jéhovah.

Jéhovah, so ndali ti lo e yeke na fini, amu yanga so a lingbi ate mênë pepe. (Genèse 9:3, 4) Na yâ ti Ndia so a mu na Israël ti giriri, Nzapa azia katikati na ndo salango kusala na mênë teti a yeke fä ti fini. Lo to mbela: “Fini ti mi ayeke na yâ mênë, na Mbi mu mênë na i na ndo balaga ti sala songo teti âme ti i.” Me tongana zo afâ mbeni nyama ti tene lo te ni ayeke tongana nyen? Nzapa atene: “A lingbi lo sa mênë ni na sese, na lo zia pupu-sese na ndo ni.” * (Lévitique 17:11, 13) Jéhovah akiri atene peko ti komandema so fani mingi. (Deutéronome 12:16, 24; 15:23) Rachi so ayeke Juif atene: “A lingbi a bata pepe mênë me a lingbi atuku ni na sese si a te ni pepe.” A lingbi zo oko pepe na Israël akamata mênë ti mbeni créature nde so fini ti lo ayeke ti Nzapa, ti bata ni, na ti sala kusala na ni.

Kungba ti bata Ndia ti Moïse ahunzi na ngoi so Messie akui. Ye oko, bango ndo ti Nzapa na mbage ti ye so a zia nde angbâ. Teti so yingo ti nzoni-kue apusu ala, abazengele afa na aChrétien ti ‘ke mênë.’ A lingbi a ba la ni pepe komandema so tongana mbeni ye senge. Na lege ti bibe, kota ti lo alingbi na kengo ye ti pitan wala vorongo yanda. (Kusala 15:28, 29; 21:25) Na ngoi so azo mingi ayeke mu mênë ti ala senge senge ti tene a zia ni na yâ tele ti mbeni zo nde na siècle 20, aTémoin ti Jéhovah aba so salango ye tongaso ague nde na Tene ti Nzapa. *

Ngoi na ngoi, mbeni wanganga ayeke hunda na ngangu na mbeni zo ti kobela ti mu mênë ti lo ti tene a bata ni ayenga mingi kozoni si asuru lo (a hiri ni transfusion autologue différée, wala TAD) tongaso si, tongana mênë atia lo na ngoi ni ande, lo lingbi ti kiri ti yôro na yâ tele ti zo ti kobela mênë ti lo mveni so abata ni batango. Ye oko, gbotongo mênë tongaso kozoni, batango ni, na kiringo na ni na yâ tele ague nde biani na ye so atene na yâ Lévitique na Deutéronome. Mênë ayeke pepe ti bata; a yeke ti sâ na sese, mo ba mo tene a kiri na ni na Nzapa. Biani, Ndia ti Moïse angbâ na ngangu laso pepe. Ye oko, aTémoin ti Jéhovah ayekia akpengba-ndia so Nzapa azia na yâ ni, na ala leke na bê kue ti ‘ke mênë.’ Tongaso, e yeke mu pepe mênë ti e teti ambeni zo, na e yeke bata nga pepe mênë ti e mveni so a lingbi ‘a sâ na sese’ ti tene a kiri na ni mbeni lâ na yâ tele ti e. Salango ye tongaso ake ndia ti Nzapa.

Ambeni kode wala a-examen so andu mênë ti zo mveni ake polele pepe akpengba-ndia so Nzapa amu. Na tapande, aChrétien mingi ayeda ti tene a mu mênë ti ala teti mbeni examen wala ti tene a gi yâ ni, mênë ni so a yeke futi ni na nda ni. Awanganga alingbi nga ti hunda ti sala kusala na ambeni kode nde so nda ni alï mingi na so andu mênë ti zo mveni.

 Na tapande, na ngoi ti ambeni salango ye so andu opération, a lingbi ti sala si mênë ahon na mbeni lege nde na yâ kode so a di iri ni hémodilution. A sala si mênë so angbâ na yâ zo ti kobela ni aga ngu mingi ahon. Na pekoni, a mu mênë ti lo so ahon na mbeni lege nde na gigi ti tele ti kiri na ni na yâ tele ti lo, tongaso si wungo ti a-globule ti bengba ti lo akiri ndulu na place ni. Legeoko nga, a lingbi ti kamata mênë so ayuru na lê ti kä, na alungula zende na yâ ni tongaso si a lingbi ti kiri na a-globule ti bengba na zo ti kobela ni; a di iri ni cell-saver. Na yâ ti mbeni kode nde, a lingbi ti tokua mênë na yâ mbeni masini so kusala ti lo ayeke ti sala, teti mbeni ngoi, oko ye so ambage ti tele ti zo (na tapande, bê, afufu, wala a-rein) ayeke sala ka. Na pekoni a mu mênë so ayeke na yâ ti masini ni ti kiri na ni na zo ti kobela ni. Na yâ ti ambeni kode nde nga, a sala si mênë ahon nde ague na yâ mbeni masini ti kangbingo yâ ti ye (centrifugeuse) ti lungula ambage ni so alingbi ti sala sioni wala so abuba awe. Wala ye so a ye ti sala ayeke ti zia mbeni mbage ti mênë nde na ti sala na kusala na mbeni ndo nde ti tele. Ambeni examen ayeke dä nga so na yâ ni a gboto mênë ti zia mbeni yorö dä, na pekoni akiri ayôro na yâ tele ti zo ti kobela ni.

Anzene nzene tene na ndo ni alingbi ti duti nde nde, nga a yeke sigigi ande biani na ambeni fini kode, yorö, na a-examen. A yeke pepe kungba ti e ti gi yâ ni oko oko na ti mu mbeni desizion. A lingbi Chrétien amu desizion lo mveni na ndo lege so a yeke sala kusala na mênë ti lo mveni tongana a awanganga ahunda ti suru lo, na yâ examen ti da-nganga, wala na yâ kode ti kaïngo kobela ti laso. Ngoi mingi kozoni, a lingbi lo wara na mbage ti wanganga wala wakode-kua ni atene kue na ndo ye so a lingbi ti sala na mênë ti lo na ngoi ti kusala ti ala. Na pekoni, a lingbi lo mu desizion na lege ti ye so yingo-ti-hinga ti lo amu lege na lo ti sala. (Ba encadré.)

A lingbi aChrétien abata na li mungo tele ti ala kue na Nzapa nga kungba ti ala ti ‘ndoye lo na bê ti ala kue, na âme ti ala kue, na ngangu ti ala kue, na bibe ti ala kue.’ (Luc 10:27) Nde na azo mingi ti sese so, aTémoin ti Jéhovah aba na nene ni mingi nzoni songo ti ala na Nzapa. Wamungo-fini ahunda azo kue ti zia bê na yâ mênë ti Jésus so atuku. E diko: “Na yâ [Jésus Christ], A ton e na lege ti mênë ti Lo, na e wara pardon ti kengo-ndia ti e.”​—aEphésien 1:7.

[Akete Tene na Gbe Ni]

[Encadré na lembeti 31]

ATENE SO A LINGBI MO HUNDA NA TELE TI MO MVENI

Tongana a yeke sala ande si mbage ti mênë ti mbi asigigi na yâ tele ti mbi na a lingbi même ti kanga lege na suango ti lo teti kete ngoi, fade yingo-ti-hinga ti mbi amu lege na mbi ti ba mênë so lakue tongana mbage ti tele ti mbi, tongaso si a hunda pepe ti ‘tuku ni na sese’?

Yingo-ti-hinga ti mbi so Bible afa lege na ni ayeke gi mbi tongana, na ngoi so asala kusala na mbeni kode ti gingo ti hinga kobela wala ti lungula kobela, a gboto mbage ti mênë ti mbi, agbian ni, na a kiri na ni na yâ (wala na ndo) ti tele ti mbi?