1. Ndali ti nyen la e doit ti woko terê ti e na gbe ti Jéhovah?

E DOIT ti woko terê ti e na gbe * ti Jéhovah ndali ti so lo la lo sara e. Ndali ti raison so, lo yeke na droit ti fa na acréature ti lo ye so ala doit ti sara (Apoc. 4:11). Me mbeni nzoni raison nde so e yeke na ni ti mä yanga ti lo ayeke so fason so lo yeke komande na ni ayeke nzoni mingi. Ngbene ye giriri ti ga na ni, azo mingi akomande na ndö ti azo. Me tongana e haka ala na Jéhovah, lo yeke Gbia so ayeke na ndara mingi, lo yeke na ndoye mingi, lo sara nzoni bê na zo mingi nga lo bâ mawa ti zo mingi ahon ala kue.—Ex. 34:6; aRom. 16:27; 1 Jean 4:8.

2. Araison wa la ayeke na aHébreu 12:9-11 so ndali ni e yeke woko terê ti e na gbe ti Jéhovah?

² Jéhovah aye ti tene e mä yanga ti lo ndali ti so e ye lo nga e bâ lo tongana Babâ ti e so aye e, me pëpe gï ndali ti so e kpe mbeto ti lo. Na yâ ti lettre ti Paul na aHébreu, lo fa so “a yeke ti e ti woko terê ti e na gbe ti Babâ” ti e so ndali ti so lo yeke fa ye na e “ndali ti nzoni ti e”.—Diko aHébreu 12:9-11.

3. (a) Tongana nyen la e yeke fa so e woko terê ti e na gbe ti Jéhovah? (b) Ahundango ndo wa la e yeke kiri tënë na ni?

³ E yeke woko terê ti e na gbe ti Jéhovah na lege so e yeke sara kue ti mä yanga ti lo na yâ ti aye kue nga e yeke ke ti zia bê ti e na ndö ti hingango ndo ti e wani (aProv. 3:5). A yeke duti ngangu na e mingi ape ti woko terê ti e na gbe ti Jéhovah tongana e hinga  apendere sarango ye ti lo. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so asarango ye ti lo so asigi na yâ ti aye kue so lo sara (Ps. 145:9). Tongana e manda ye mingi na ndö ti Jéhovah, e yeke ye lo mingi. Tongana e ye Jéhovah, e bezoin ape mbeni yongoro liste ti andia so afa na e aye so e doit ti sara nga na aye so e doit ti sara ape. E yeke sara ngangu ti tene apensé ti e nga na atënë ti bê ti e aduti tongana ti so Jéhovah aye nga e yeke sara ngangu ti kpe sioni ye (Ps. 97:10). Ye oko, na ambeni ngoi, a yeke ngangu ti mä yanga ti Jéhovah. Ngbanga ti nyen? Nyen la a-ancien, ababâ nga na amama alingbi ti manda na lege ti tapande ti Gouverneur Néhémie, ti Gbia David nga na ti Marie, mama ti Jésus? Article so ayeke kiri tënë na ahundango ndo so.

4-5. Ti gue oko na aRomain 7:21-23, ngbanga ti nyen la a lingbi ti duti ngangu ti woko terê ti e na gbe ti Jéhovah?

⁴ Mbeni raison so ndali ni a lingbi ti duti ngangu na e ti woko terê na gbe ti Jéhovah ayeke so a dü e kue na siokpari na terê ti e nga e yeke mbilimbili-kue ape. Ndani la bê ti e ayeke pusu ka e ti sara kpengbango-li. Na peko ti so Adam na Ève asara lani kpengbango-li na Nzapa nga ala te lê ti keke so lo ke na ala ti te, ala wani amû desizion na ndö ti ye so ayeke nzoni na ye so ayeke sioni (Gen. 3:22). Laso, mingi ti azo angbâ ti sara sanka ti Jéhovah nga ti mû desizion ala wani na ndö ti ye so ayeke nzoni na ye so ayeke sioni.

⁵ A lingbi ti duti même ngangu na azo so ahinga Jéhovah nga aye lo ti woko terê ti ala kue na gbe ti lo. Ye so asi nga lani na bazengele Paul. (Diko aRomain 7:21-23.) Legeoko tongana Paul, e ye ti sara ye so ayeke na lege ni na lê ti Jéhovah. Me a lingbi e ngbâ lakue ti sara ngangu ti hon ndö ti nzara so e yeke na ni ti sara aye so ayeke sioni.

6-7. Use raison so ndali ni a lingbi ti duti ngangu ti woko terê ti e na gbe ti Jéhovah ayeke so wa? Fa mbeni tapande ni.

⁶ Mbeni raison ni so ndali ni a lingbi ti duti ngangu ti woko terê ti e na gbe ti Jéhovah ayeke ngangu so sarango ye ti azo ti ndo so e kono dä ayeke sara na ndö ti e. Azo mingi ayeke fa na e aye so ague nde na ye so Jéhovah aye. Tongaso, a lingbi e ngbâ ti sara ngangu ti pensé pëpe tongana ala. Zia e bâ gï mbeni tapande ni oko.

⁷ Na ambeni ndo, mingi ni a yeke pusu amaseka ti mû fini ti ala kue ti gi ti wara gbâ ti nginza. A yeke ye so asi na mbeni ita-wali so iri ti lo ayeke Marie. * Kozo si lo manda ye na ndö ti Jéhovah, lo yeke gue lani na mbeni nzoni ekole ti kodro ti lo. Sewa ti Marie apusu lo lani ti sara mbeni kua so a futa lo na gbâ ti nginza nga a ne lo dä. Lo kue lo ye lani tongaso. Ye oko, na peko ti so lo manda ye na ndö ti Jéhovah nga lo komanse ti ye lo, lo changé aye so lo zia na gbele lo ti si dä. Atâa so kue, a yeke lani kete ye na lo ape. Lo tene: “Na ambeni ngoi, alege azi na mbi ti dë buze so alingbi ti ga na mbi gbâ ti nginza me so alingbi ti kanga lege na mbi ti sara aye so mbi yeke sara lâ na lâ ti voro na Jéhovah. Fason so a bata na mbi asara si a ngbâ ti duti ngangu na mbi ti ke ti dë buze ni. Mbi doit ti voro yanga na Jéhovah ti mû maboko na mbi si bê ti mbi apusu mbi pëpe ti sara mbeni kua so alingbi ti kanga lege na mbi ti sara ye kue so mbi lingbi ti sara na yâ ti kua ti lo.”—Mat. 6:24.

8. Nyen la e yeke bâ fadeso?

⁸ Tongana e woko terê ti e na gbe ti Jéhovah, e wani la e yeke wara nzoni dä. Me tongana azo so ayeke na komandema, na tapande a-ancien, ababâ nga na amama, awoko terê ti ala na gbe ti Nzapa, ala lingbi ti mû maboko na azo. Zia e bâ ambeni tapande ti Bible so afa na e tongana nyen la e lingbi ti sara kua na komandema ti e na mbeni lege so anzere na Jéhovah.

9. Akpale wa la Néhémie awara lani?

⁹ Jéhovah amû na a-ancien kota kua ti bâ lege ti azo ti lo (1 Pi. 5:2). Tongana a-ancien abâ tongana nyen la Néhémie asara ye lani na azo ti Jéhovah, ala lingbi ti manda ye mingi dä. So Néhémie ayeke lani gouverneur ti Juda, lo yeke lani na kota komandema (Néh. 1:11; 2:7, 8; 5:14). Tara ti bâ na yâ ti li ti mo ambeni kpale so Néhémie awara lani. Lo bâ lani so aJuif asara si temple aga sioni nga ala yeke mû lani maboko na aLévite ape tongana ti so Ndia ahunda. A-Juif ayeke doro lani ndia ti Sabbat nga ambeni koli asara mariage na awali-wande. Gouverneur Néhémie adoit lani ti leke angangu kpale so.—Néh. 13:4-30.

10. Néhémie asara lani ye tongana nyen na gbele akpale so lo wara?

¹⁰ Néhémie asara lani kua na komandema ti lo ahon ndö ni ape ti forcé azo ti Nzapa ti sara ye alingbi na apensé ti lo. Me lo sambela lani Jéhovah na bê ti lo kue ti gi fango lege ti lo nga lo fa lani na azo ni Ndia ti Jéhovah (Néh. 1:4-10; 13:1-3). Néhémie asara nga lani terê ti lo kete lo na aita ti lo asara kua, lo mû même maboko na ala ti leke amur ti Jérusalem so abuba.—Néh. 4:15.

11. Ti gue oko na 1 aThessalonicien 2:7, 8, a lingbi a-ancien asara ye na azo so ayeke na yâ ti congrégation tongana nyen?

¹¹ Peut-être a-ancien ayeke wara pëpe a-oko kpale so Néhémie awara lani, me ala lingbi ti mû tapande ti lo na alege mingi. Na tapande, ala yeke sara kua ngangu ndali ti nzoni ti aita ti ala. Nga ala zia pëpe si komandema so ala yeke na ni asara si ala bâ terê ti ala kota. Me ala sara ye na aita na nzoni bê mingi. (Diko 1 aThessalonicien 2:7, 8.) Ndali ti so ala sara terê ti ala kete nga ala ye azo mingi, ala sara tënë na azo na nzoni bê. Andrew, mbeni ita so aninga na yâ ti kua ti ancien, atene: “Mbi bâ so mingi ni aita ayeke sara ye nzoni tongana mbeni ancien asara ye na nzoni bê nga lo bâ aita tongana akamarade ti lo. Asarango ye so ayeke pusu aita ti sara kua maboko na maboko na a-ancien.”  Mbeni ancien nde so aninga na yâ ti kua ni, so iri ti lo ayeke Tony, atene: “Mbi gi ti sara ye alingbi na wango so ayeke na aPhilippien 2:3 nga mbi gi lakue ti bâ amba ti mbi tongana azo so ayeke kota ahon mbi. Ye so amû maboko na mbi ti forcé azo ape ti mä yanga ti mbi.”

12. Ngbanga ti nyen la a yeke kota ye ti tene a-ancien asara terê ti ala kete?

¹² A lingbi a-ancien asara terê ti ala kete tongana Jéhovah so asara terê ti lo kete. Atâa so Jéhovah ayeke Kota Gbia ti dunia kue, lo “kuku” ti “yô na nduzu azo ti mawa so ayeke na yâ ti fuku ti sese.” (Ps. 18:35; 113:6, 7). Ti tâ tënë ni, Jéhovah ake na bê oko azo ti baba nga na azo ti fandara.—aProv. 16:5.

13. Ngbanga ti nyen la ita so ayeke ancien abezoin ti “bata yanga ti lo”?

¹³ Mbeni ancien so awoko terê ti lo na gbe ti Jéhovah abezoin ti “bata yanga ti lo”. Tongaso ape, lo lingbi ti tene sioni tënë na mbeni zo so asara ye na lo na nengo zo ape (Jacq. 1:26; aGal. 5:14, 15). Andrew, so e sara tënë ti lo fade, atene: “Na ambeni ngoi, tongana mbeni ita asara ye mo bâ mo tene lo ne mbi ape, bê ti mbi ayeke pusu mbi ti tene sioni tënë na lo. Ye oko, mbi gbu li na ndö ti tapande ti akoli so ayeke be-ta-zo so Bible asara tënë ti ala, na a mû maboko na mbi ti hinga so a yeke kota ye ti sara terê ti mbi kete.” A-ancien ayeke fa so ala woko terê ti ala na gbe ti Jéhovah na lege so ala sara ye na ndoye nga na nzoni bê na ngoi so ala yeke sara lisoro na aita wala na amba ti ala a-ancien.—aCol. 4:6.

14. Kua wa la Jéhovah amû na ababâ? Nyen la lo ye ti tene ala sara?

¹⁴ Jéhovah azia ababâ mokonzi ti sewa, na Nzapa aye ti tene ala fa ye na amolenge ti ala nga ala fa lege na ala (1 aCor. 11:3; aÉph. 6:4). Me komandema ti babâ ayeke na limite ni, lo yeke kiri tënë na Jéhovah, lo so na lege ti lo asewa kue awara iri ti ala (aÉph. 3:14, 15). Ababâ ayeke fa so ala woko terê ti ala na gbe ti Jéhovah na lege so ala sara ye na komandema ti ala na mbeni lege so anzere na Nzapa. Tongana ala manda ye na ndö ti fini ti Gbia David, ala lingbi ti manda ye mingi dä.

15. Ngbanga ti nyen la Gbia David ayeke nzoni tapande ti tene ababâ agbu li na ndö ni?

¹⁵ Jéhovah azia lani David ti mû li ni na ndö ti azo ti sewa ti lo nga na ndö ti azo ti Israël kue. Ndali ti so David ayeke lani gbia, lo yeke lani na komandema mingi. Na ambeni ngoi, lo sara ye na komandema ti lo na lege ni ape nga lo sara akota faute (2 Sam. 11:14, 15). Me lo fa so lo woko terê ti lo na gbe ti Jéhovah na lege so lo yeda na fango lege so lo fa na lo. Lo zi lani bê ti lo kue na Jéhovah na yâ ti sambela. Lo gi nga  lani ti sara kue ti sara ye alingbi na awango ti lo (Ps. 51:1-4). Na ndö ni, lo sara lani terê ti lo kete mingi la lo yeda na anzoni wango so alondo na akoli nga na awali kue (1 Sam. 19:11, 12; 25:32, 33). David amanda ye lani na lege ti afaute ti lo nga lo zia kua ti Jéhovah kozo na yâ ti gigi ti lo.

16. Aye wa la ababâ alingbi ti manda na lege ti David?

¹⁶ Bâ gï ambeni ye so ababâ alingbi ti manda na lege ti Gbia David: Sara ye ahon ndö ni ape na komandema so Jéhovah amû na mo. Yeda na afaute ti mo nga yeda na wango so amba ti mo amû na mo na lege ti Bible. Tongana mo sara ni, sewa ti mo ayeke ne mo ndali ti so mo sara terê ti mo kete. Na ngoi so mo yeke sambela na sewa ti mo, zi bê ti mo na Jéhovah, zia azo ti sewa ti mo amä na yâ ti sambela ni so mo zia bê ti mo na lo mingi. Ye so ayeke kota mingi ayeke ti zia kua ti Jéhovah kozo na yâ ti gigi ti mo (Deut. 6:6-9). Nzoni tapande ti mo ayeke mbeni cadeau ti ngangu ngere so mo lingbi ti mû na sewa ti mo.

17. Kua wa la Jéhovah amû na amama?

¹⁷ Jéhovah amû na mama mbeni kpengba kua na yâ ti sewa nga lo mû na mama ambeni komandema na ndö ti amolenge ti lo (aProv. 6:20). Tongaso ye so mama ayeke sara wala lo yeke tene na amolenge ti lo alingbi ti sara ye na ndö ti ala na yâ ti tanga ti fini ti ala kue (aProv. 22:6). Bâ tongana nyen la amama alingbi ti manda ye na lege ti Marie, mama ti Jésus.

18-19. Aye wa la amama alingbi ti manda na lege ti Marie?

¹⁸ Marie ahinga lani Mbeti ti Nzapa nzoni mingi. Lo kpe mbeto ti Jéhovah mingi nga lo yeke na kpengba songo na lo. Lo woko terê ti lo na gbe ti Jéhovah na bê ti lo kue lo yeda ti tene lo fa lege na lo, atâa so a yeke changé aye na yâ ti gigi ti lo kue.—Luc 1:35-38, 46-55.

¹⁹ Amama, ala lingbi ti mû tapande ti Marie na alege mingi. Na alege wa? Kozoni, a lingbi ala ngbâ ti kpengba songo ti ala na Jéhovah na lege so ala manda Bible ala wani nga ala sambela ala wani. Use ni, a lingbi ala yeda na bê ti ala kue ti sara achangement na yâ ti fini ti ala ti nzere na lê ti Jéhovah. Na tapande, peut-être babâ na mama so abata mo lani ayeke sara ngonzo hio hio na ala yeke sara tënë na amolenge ti ala na nzoni bê ape. Ye so alingbi ti sara si mo pensé so a yeke na lege ni ti sara ye na amolenge ti mo tongaso. Même na peko ti so mo hinga fason so Jéhovah aye ti tene mo sara na ye na amolenge ti mo, a lingbi ti ngbâ ti duti ngangu na mo ti duti kpô nga ti kanga bê na ala, mbilimbili na ngoi so mo fatigué nga ala mä yanga ti mo ape (aÉph. 4:31). Na angoi tongaso, mo bezoin ti zia bê ti mo mingi na ndö ti Jéhovah ahon ti kozo na lege ti sambela. Mbeni mama so iri ti lo Lydia atene: “Na ambeni ngoi, a lingbi mbi sambela  ngangu tongaso si mbi sara tënë na lê ti ngonzo ape na ngoi so molenge ti mbi ti koli ake ti mä yanga ti mbi. Mbi yeke luti même na yâ ti mbeni tënë so mbi ngbâ ti tene, mbi sambela na yâ ti bê ti mbi ti hunda mungo maboko ti Jéhovah. Sambela asara si bê ti mbi adë.”—Ps. 37:5.

20. Mbeni kpale wa la ambeni mama awara? Tongana nyen la ala lingbi ti hon ndö ni?

²⁰ Mbeni kpale nde so ambeni mama alingbi ti wara ayeke so, a yeke ngangu na ala ti fa na amolenge ti ala so ala ye ala (Tite 2:3, 4). Ambeni wali akono na yâ ti sewa so ababâ na amama ayeke na nzoni songo na amolenge ti ala ape. Tongana mo kono na yâ ti sewa tongaso, mo doit ti sara gï a-oko faute so babâ na mama ti mo asara so ape. Mbeni mama so awoko terê ti lo na gbe ti Jéhovah ti sara ye so bê ti lo aye adoit peut-être ti manda tongana nyen ti fa na amolenge ti lo so lo ye ala. A lingbi ti duti ngangu na lo ti changé fason so lo yeke pensé na ni nga so lo yeke sara na ye. Me lo lingbi ti sara achangement so, na lo na azo ti sewa ti lo ayeke wara nzoni dä.

21-22. Ti gue oko na Ésaïe 65:13, 14, aye ti nzoni wa la e yeke wara tongana e woko terê ti e na gbe ti Jéhovah?

²¹ Gbia David ahinga so a yeke nzoni mingi ti woko terê na gbe ti Jéhovah. Lo tene: “Yanga so Jéhovah amû na ndö ti aye nde nde ayeke mbilimbili, na a zia ngia na bê ti zo; commandement ti Jéhovah, sioni ye ayeke dä pëpe, na a sara si lê ti zo azi. Aye ni so kue agboto mê ti wakua ti mo; zo so abata aye so ayeke wara futa mingi.” (Ps. 19:8, 11). Laso, e lingbi ti bâ kangbi so ayeke na popo ti azo so awoko terê ti ala na gbe ti Jéhovah na azo so ake awango ti lo so lo mû na ndoye. Azo so awoko terê ti ala na gbe ti Jéhovah ayeke “dekongo na ngia ndali ti so bê ti ala ayeke na ngia”.—Diko Ésaïe 65:13, 14.

²² Tongana a-ancien, ababâ nga na amama awoko terê ti ala na gbe ti Jéhovah na bê ti ala kue, gigi ti ala ayeke ga nzoni mingi, azo ti sewa ti ala ayeke duti na ngia mingi nga aita ti congrégation kue ayeke duti beoko ahon ti kozo. Kota ye ni kue, ala yeke zia ngia na bê ti Jéhovah (aProv. 27:11). So ayeke kota ngia so mara ni ayeke dä ape!