KPALE NI: Gbâ ti azo so ayeke na komandema nga na akota zo ti nzapa aleke lani ti kanga lege na Bible. Mingi ni, ala yeke sara kua na komandema so ala yeke na ni ti kanga lege na azo si ala wara Bible ape, a sara ni gbani ape nga si a traduire ni ape. Zia e bâ ambeni tapande use:

• Na ngu 167 tongaso kozo ti Christ: Gbia Antiochus Épiphane, so agi lani ti forcé aJuif ti voro nzapa ti aGrec, amû lani yanga ti tene a gbï mbage ti Mbeti ti Nzapa so alondo na Genèse ti si na Malachie. Heinrich Graetz, so ayeke mbeni wasungo mbaï, atene so akota zo ti kodoro ni “ayeke suru lani yâ ti arouleau ti Ndia kue so ala wara na ala yeke gbï ni, nga ala yeke fâ azo kue so a wara ala na dikongo ni ndali ti so ala ye ti wara ngangu nga na dengo bê so ayeke na yâ ni.”

• Na popo ti ngu 500 ti si na ngu 1500: Bê ti ambeni kota zo ti eglize Catholique ason ndali ti so amembre ti eglize ti ala ni ayeke fa na azo ye so Bible afa ahon ti fa afango ye ti eglize ni. Ni la akota zo ni atene so zo kue, so ayeke na ambeti ti Bible nde na ti Psaume na yanga ti Latin, ayeke tongana mbeni zo so abere mabe ti lo awe. Na ngoi ti mbeni kota bungbi so ala sara, akota zo ti eglize ni amû yanga na ambeni zo ti mû ngoi ti ala kue ti gi azo ni so, ti lï na yâ ti ada kue nga na ando so ayeke na gbe ti sese so ala pensé so a lingbi ti wara azo so ayeke sara mbeni ye na hondengo ni dä. Da kue so a wara na yâ ni mbeni zo so abere mabe ti lo, a yeke buba ni.

Tongana azo so aye tënë ti Bible ape awara fade lege ti futi Bible, andâ atënë ti yâ ti Bible ni kue ayeke duti nga dä ape.

TONGANA NYEN LA BIBLE AHON NA YÂ NI: Gbia Antiochus agi lani ti futi Mbeti ti Nzapa gi na kodoro ti Israël, me aJuif akangbi lani tere ti ala kete kete na yâ ti gbâ ti ambeni kodoro nde. Ambeni wandara apensé so na ngoi ti akozo Chrétien, tongana a mû aJuif ngbangbo-oko, 60 na popo ni ayeke lango na kodoro ti Israël ape. A-Juif abata lani acopie ti Mbeti ti Nzapa na yâ ti asynagogue ti ala, oko mbeti so amolenge ti ala ayeke sara kua na ni ande, so na popo ni a yeke wara aChrétien.—Kusala 15:21.

Na popo ti ngu 500 ti si na ngu 1500, azo so aye tënë ti Bible agbu ngangu na yâ ti akangango lege na ala ngbâ lakue ti traduire nga ti sû peko ti Mbeti ti Nzapa. Même kozo si a sigigi na machine ti imprimengo na ambeti, na popo ti ngu 1400 na 1500, a lingbi lani ti wara ambeni mbage ti Mbeti ti Nzapa na ayanga ti kodoro 33 tongaso. Me na pekoni, a traduire Bible ni nga a imprimé ni mingi ahon ti kozo.

YE TI PEKONI: Atâa so agbia so ayeke na ngangu mingi nga na ambeni kota zo ti nzapa, so pensé ti ala ayeke na lege ni ape, aga na atara nde nde, Bible ayeke oko mbeti so, na yâ ti mbaï ti azo, a kangbi ni mingi nga a traduire ni mingi. Bible asara ye mingi na ndo ti andia ti ambeni kodoro, ayanga ti kodoro ni nga asara ye mingi na ndo ti fini ti gbâ ti azo.