1. Nda ti vundu ti Marthe ayeke nyen, na aye ni ayeke tongana nyen lani na lo?

MARTHE alingbi ti zi na yâ ti li ti lo ape dû ti kuâ so a zia ita ti lo dä. A yeke mbeni dû so a kôro ni na yâ ti mbeni kota tênë si a kanga yanga ni na mbeni ngbongboro tênë. Vundu ti lo ayeke mingi, teti so Lazare, ita ti lo ti koli so lo ye lo mingi so, akui a sara lango osio awe. Na alango ni so kue, azo ayeke ga ayeke hon, ala ga ti kangbi vundu na lo.

2, 3. (a) Bango Jésus asara nyen na ndo ti Marthe? (b) Kota tënë so Marthe atene afa nyen na ndo ti lo?

² Me fadeso, koli so ayeke na tere ti lo so ayeke kota kamarade ti Lazare ni. Koli ni so ayeke Jésus. Tongana Marthe abâ lo, vundu ti lo akiri akono, ndali ti so gi Jésus lo oko la alingbi fade ti sara si ita ti lo ni akui ape. Lo na Jésus ayeke na gigi ti kete gbata ti Béthanie so ayeke na ndo ti kete hoto. So Jésus akangbi vundu na lo na abâ mawa ti lo asara Marthe tâ nzoni mingi. Jésus ahunda na lo ambeni tënë so amû maboko na lo Marthe ni ti zia lê ti lo na ndo ti mabe ti lo nga na beku so lo yeke na ni, so fade a yeke zingo ande akuâ. Na yâ ti lisoro ni, Marthe atene mbeni kota tënë so lâ oko asigigi na yanga ti lo kozo ape. Lo tene: “Mbi mä na bê awe so mo yeke Christ, Molenge ti Nzapa, Lo so ayeke ga na yâ ti dunia so.”—Jean 11:27.

³ Atënë so afa biani so Marthe ayeke mbeni wali ti kota mabe. Kete ye so Bible afa na ndo ti lo apusu e ti manda ye mingi na mbage ti lo si mabe ti e nga kue akpengba. Ti hinga ni nzoni, zia e bâ ye so Bible atene na ndo ti Marthe kpâ.

4. Songo ti Lazare na Marthe na Marie ayeke lani tongana nyen na Jésus?

⁴ Anze mingi kozoni, Lazare ade na fini na lo yeke na nzoni seni. Jésus Christ aleke ti ga na ndo ti lo na Béthanie. Lazare, Marthe na Marie ayeke aita, na ala ota kue alango da oko. Ambeni zo atene so peut-être Marthe ayeke yaya ni, ngbanga ti so a sara ka tënë ti lo kozo nga lo la lo lekere aye ti yamba na Jésus (Jean  11:5). Wala Lazare amû wali wala pëpe, e hinga ape. Wala Marie na Marthe kue amû koli wala pëpe, so nga e hinga ape. Me ye so e hinga ayeke so ala kue aga akota kamarade ti Jésus. Na ngoi so lani Jésus ayeke fa tënë na sese ti Judée, azo aye ti sara sioni na lo mingi nga ala ye ti mä lo ape. Tongaso, lo yeke ngbâ ka na ndo ti aLazare. A nzere lani na Jésus ti duti na mara ti ndo tongaso, so siriri ayeke dä nga so azo ni ayeke mû maboko na lo mingi dä.

5, 6. (a) Marthe amû tere ti lo na kua mingi ndali ti gango ti Jésus ngbanga ti nyen? (b) Tongana Jésus asi na ndo ti ala awe, Marie asara ti lo nyen?

⁵ Marthe amû tere ti lo na kua ti lekengo yâ ti da si tongana gene aga, lo duti nzoni. Lo yeke zo so aye kua. Ye so lo sara na gango ti Jésus nga la. Lo leke ti tö gbâ ti kobe ndali ti kota gene ti lo ni nga peut-être ndali ti azo so ayeke ga legeoko na lo. Na tango ni kâ, yambango gene ayeke kota ye mingi na lê ti azo. Tongana mbeni gene asi, wa ti da ni ayeke su ngbangba ti gene ni, lo yeke zi poro na gere ti lo si lo sukula gere ti lo, nga lo yeke tuku na li ti gene ni mafuta so afun pendere. (Diko Luc 7:44-47.) Lo yeke sara nga si gene ni awara nzoni kobe ti te nga na nzoni ndo ti lango.

⁶ Marthe na Marie ayeke na gbâ ti kua ti sarango ni ti yamba na Jésus. Atâa so ambeni zo atene so Marie aye ka ti lo ti manda ye mingi, kite ayeke pëpe so lo mû maboko na Marthe na yâ ti kua ni kozo. Me tongana Jésus asi, aye ni aga nde. Jésus agbu ndembe ni so ti fa ye na azo ti da ni. Nde na amokonzi-nzapa ti ngoi ni kâ, Jésus amû nengo na awali mingi na lo yeke lakue nduru ti fa ye na ala na ndo ti Royaume ti Nzapa, so ayeke kota mama-tene ti fango tënë ti lo. Ye ni so anzere na Marie mingi si lo duti na lê ti Jésus ti mä atënë kue so lo yeke fa.

7, 8. (a) Nyen la asara si bê ti Marthe akomanse ti son? (b) Lo kanga bê gbä lo tene nyen?

⁷ Na bango ye so, bê ti Marthe akomanse ti son. Lo yeke na gbâ ti kobe ti tö ni, nga ambeni ye mingi angbâ ti sarango ni ndali ti agene ti lo. Kua ni akomanse ti hon ndo ti lo awe. Tongana lo yeke lï na da, lo yeke sigigi, lo bâ so Marie alondo ti kete ape ti ga ti mû maboko na lo. Tënë akporo na yâ ti bê ti lo kâ? Tongana a yeke ni, a yeke sioni ape ngbanga ti so lo oko lo lingbi ti sara akua ni so kue ape.

⁸ Marthe akanga bê gbä, si na nda ni lo fâ tënë na yanga ti Jésus, lo tene: “Seigneur, a sara ye oko na mo pëpe so ita ti mbi ti wali azia gi mbi oko ti sara aye ni? Tene na lo ti ga ti mû maboko na mbi.” (Luc 10:40). Tënë ti lo ni ayeke ngangu mingi. Ambeni Bible akiri peko ti hunda ti lo ni tongaso: “Seigneur, so . . . ayeke  senge na lê ti mo?” Na pekoni, lo hunda na Jésus ti suku na Marie na ti tene na lo ti kiri na yanga ti kua.

9, 10. (a) Jésus atene nyen na Marthe? (b) Nyen la afa atene Jésus abâ ngangu kua ti Marthe tongana bubango ngoi ape?

⁹ Jésus akiri tënë yeke na Marthe, lo tene: “Marthe, Marthe, aye mingi asara si mo yeke gi bê ti mo na li ti mo ayeke kpô pëpe. A hunda aye mingi pëpe, wala même gi ye oko awe. Ti Marie, lo soro nzoni mbage ni, na fade a yeke zi ni na tïtî lo pëpe.” (Luc 10 :41, 42). Marthe aku tere ti lo na kiringo tënë ti Jésus ni so ape, même ambeni zo so adiko Bible nga kue aku tere ti ala na ni ape. Jésus aye ti tene nyen la? Lo ye ti tene so Marthe aye aye ti sese so mingi? Wala so lo Marthe ni amû ngoi ti lo kue ti tö na nzoni kobe, a yeke bubango ngoi la?

¹⁰ Tënë so Jésus aye ti tene la ape. Jésus ahinga so ndoye la apusu Marthe ti leke ye ndali ti agene ti lo. Lo tene nga ape so tongo gbâ ti kobe ndali ti agene ayeke sioni mingi. Lo wani lo gue lani na “mbeni kota matanga” so Matthieu asara ndali ti lo (Luc 5:29). Sioni ni ayeke kobe ti lo Marthe ni ape, me a yeke ye so lo zia na kozo ndo na ngoi ni so. Li ti lo kue ayeke gi na ndo ti tongo kobe si lo girisa na ndo ti ye so ayeke tâ kota ye mingi. Ye ni so ayeke nyen?

11, 12. Jésus asuku yeke na Marthe, lo tene nyen?

¹¹ Jésus, Molenge ti Jéhovah Nzapa ngengele oko, la aga na da ti Marthe na lo yeke fa tënë ti Nzapa. Mbeni ye ti hon so ayeke dä ape, même pendere kobe so Marthe ayeke tö ni so. Mawa adoit ti sara Jésus so Marthe aga amä atënë ni so lo yeke fa so pëpe ti kpengba na mabe ti lo, me lo lingbi ti mû desizion na place ti Marthe ape. * Me a yeke na Marthe pëpe ti hunda na Jésus ti sara si Marie nga kue ahon na tere ti afango ye so lo yeke fa so.

¹² Tongaso, lo suku na Marthe na ngangu pëpe, lo di iri ti lo yeke yeke fani use ti tene ngonzo ti Marthe ni adë. Na pekoni, lo tene na lo so ‘aye mingi asara si lo yeke gi bê ti lo na li ti lo ayeke kpô pëpe.’ Tongana fade lo tö kobe gi kete, andâ a lingbi awe, mbilimbili na mara ti ngoi so, so a yeke fa tënë ti Nzapa  so. Me Jésus ayeke zi ande ape “nzoni mbage ni” so Marie asoro ti lo so, so ayeke ti manda ye na mbage ti lo.

13. Tënë so Jésus atene na Marthe afa na e nyen?

¹³ Kete ye so asi so afa na e ye mingi, e so e yeke adisciple ti Christ laso. Zia si mbeni ye akanga lege na e pëpe ti manda aye na ndo ti Nzapa (Mat. 5:3). Même tongana e ye ti yamba agene ti e nzoni tongana ti so Marthe asara, zia e sara hange si akete kete ye so e leke ndali ti agene ti e akanga pëpe ndo ti akota ye so e lingbi fade ti wara na mbage ti agene ni, tongaso si e gi bê ti e pëpe wala li ti e aduti kpô. Warango tere na aita ti e ti yingo ayeke ti kpengba mba na aye ti yingo me pëpe ti tö gi gbâ ti kobe ti te. (Diko aRomain 1:11, 12.) Même gi kete kobe la e tö, a lingbi ti sara si e kpengba mba na ngoi ni so.

14. Nzoni tapande wa Marthe azia na e na ndo ti tënë ti mango wango?

¹⁴ Na peko ti so Jésus asuku na lo yeke so, Marthe ayeda na ni na lo manda ye dä? E lingbi ti tene so lo sara tongaso. Na ngoi so bazengele Jean aye ti sara tënë ti mbeni ngangu ye so asi na ita ti Marthe, lo to nda ni tongaso, lo tene: “Jésus andoye Marthe na ita ti lo ti wali nga na Lazare.” (Jean 11:5). Ambeni nze ahon awe na peko ti so Jésus aga abâ ala na Béthanie tongana ti so e bâ na yâ ti aparagraphe so ahon. Ye oko afa ape so bê ti Marthe ason na tere ti Jésus. Lo bata Jésus na bê ape ndali ti nzoni wango so lo mû na lo so. Nde na so, lo yeda na ni, na ye so azia na e mbeni nzoni tapande ti mû pekoni, teti e kue e bezoin ti tene a gboto mê ti e ngoi na ngoi.

15, 16. (a) Marthe asara nyen na ngoi so tere ti ita ti lo ason? (b) Nyen la asara si beku ti Marthe na Marie kue atï?

¹⁵ Tongana tere ti ita ti lo Lazare ason, Marthe abâ lege ti lo mingi. Lo sara kue ti kaï songo tere ti lo, me kobela ti Lazare ni akiri aga gi ngangu ngangu. Bï na lâ, Marthe na Marie ayeke gi na tere ti lo, ala yeke mû na lo aye so lo bezoin ni. Nga, tongana Marthe ayeke bâ yâ ti lê ti ita ti lo ni so afatigué kue so, lo yeke pensé peut-être na angu mingi so ala sara na tere ti mba nga na angia na avundu so ala wara legeoko.

¹⁶ Tongana ala bâ so Lazare ayeke gue ti kui, Marthe na Marie atokua yanga na Jésus. Lo yeke fa tënë na mbeni kodoro so ti si kâ a hunda tambela ti lango use. Tënë ti ala ni ayo ape, ala tene: “Seigneur, bâ, lo so mo ye lo mingi so, tere ti lo ason.” (Jean 11:1, 3). Ala hinga so Jésus aye tënë ti ita ti ala ni mingi, na ala hinga nga so Jésus ayeke sara kue ti mû maboko na kamarade ti lo. Ala ku fade ti tene Jésus aga asava Lazare si lo kui ape? Tongana a yeke ni, beku ti ala kue atï, ngbanga ti so Lazare akui.

17. (a) Li ti Marthe akpe kue ngbanga ti nyen? (b) Tongana a ga a tene na lo so Jésus ayeke ga, lo yeke nduru na gbata ni, Marthe asara nyen?

¹⁷ Marthe na Marie atoto kuâ ti ita ti ala Lazare ni, na ala leke aye nde nde ndali ti lungo lo. Gbâ ti azo aga ti bâ ala, azo ti Béthanie na ti ambeni kodoro na tere ni. Me Jésus ade ti si ti lo ape. Ye so asara peut-être si li ti Marthe akpe tongana lo bâ so ngoi la ayeke hon so. Me alango osio na peko ti kuâ ti Lazare, azo aga atene na Marthe so Jésus ayeke ga, lo yeke nduru na gbata ni. Tongaso, atâa kota vundu so lo yeke na yâ ni, Marthe, ngangu wali so, alondo hio, lo sara tënë ni na Marie ape, lo gue lo tingbi na Jésus.—Diko Jean 11:18-20.

18, 19. (a) Marthe afa so lo yeke ku nyen? (b) Mabe ti lo ni ayeke kota ngbanga ti nyen?

 ¹⁸ Tongana lê ti Marthe atï na ndo ti Seigneur ti lo, lo tene na Jésus tënë so ayeke turnê depuis na yâ ti li ti lo na ti Marie nga, lo tene: “Seigneur, tongana mo yeke fade ge, ka ita ti mbi ti koli akui pëpe.” Me Marthe angbâ lakue ti duti na beku so Jésus alingbi ti sara mbeni ye, ni la lo tene: “Me, même fadeso mbi hinga so ye kue so mo yeke hunda na Nzapa, Nzapa ayeke mû ni ande na mo.” Na lê ni lê ni, Jésus atene mbeni tënë ti kpengba na mabe ti Marthe ni, lo tene: “Ita ti mo ayeke zingo na kuâ.”—Jean 11:21-23.

¹⁹ Marthe apensé so Jésus ayeke sara tënë ti zingongo ti akuâ so a yeke zingo ala ande mbeni lâ, ni la lo tene: “Mbi hinga so lo yeke zingo ande na kuâ na lango ti nda ni.” (Jean 11:24). So kota mabe si lo yeke na ni! Ti ambeni mokonzi-nzapa ti aJuif, so a iri ala aSadducéen, ala tene ti ala so Nzapa ayeke zingo ti  lo ande akuâ ape, atâa so a fa tënë ni polele na yâ ti Mbeti ti Nzapa mveni (Dan. 12:13; Marc 12:18). Me Marthe, lo hinga so Jésus afa ye na ndo ti zingongo ti akuâ. Lo hinga nga so Jésus azingo même ambeni zo na kuâ awe, atâa so azo ni akui aninga tongana ti Lazare so ape. Lo hinga ape ye so Jésus aye ti sara.

20. (a) Kota tënë so Jésus atene na Jean 11:25-27 aye ti tene nyen? (b) Ka ti tënë so Marthe atene so aye ti tene nyen?

²⁰ Jésus atene na lo mbeni tënë so angbâ juska laso, lo tene: “Mbi yeke zingongo ti akuâ nga na fini.” Tâ tënë, Jéhovah Nzapa amû na Molenge ti lo ngangu ti zingo akuâ na ndo ti sese mobimba ande. Na pekoni, Jésus ahunda na Marthe, lo tene: “Mo mä na bê na tënë so?” E wara kiringo tënë ti Marthe ni na tongo nda ti chapitre so. Lo mä na bê so Jésus la ayeke Christ ni, wala Messie ni. Lo mä nga na bê so lo yeke Molenge ti Jéhovah Nzapa, nga so lo yeke zo so si aprophète asara tënë ti lo atene lo yeke ga na yâ ti dunia ni.—Jean 5:28, 29; diko Jean 11:25-27.

21, 22. (a) Jésus afa tongana nyen so mawa ti azo so atoto kuâ asara lo? (b) Zingongo ti Lazare na kuâ apasêe tongana nyen?

²¹ Mara ti mabe tongaso so, Jéhovah Nzapa nga na Molenge ti lo, Jésus Christ, abâ ni na nene ni? Ye so asi na pekoni na gbe ti lê ti Marthe afa so a yeke biani tongaso. Lo kpe hio, lo gue lo iri ita ti lo Marie. Na pekoni, na ngoi so Jésus angbâ ti sara tënë na Marie so gbâ ti azo amû peko ti lo so, Marthe abâ so vundu asara Jésus mingi. Lo bâ nga so Jésus atoto na ngu ti lê na lê ti azo kue ndali ti vundu so kuâ aga na ni. Lo mä Jésus ahunda ti tene a zi ngbongboro tênë so a zia na yanga ti dû ti kuâ ti ita ti lo ni.—Jean 11:28-39.

²² Na mango tënë so, Marthe atene so kuâ ni afun awe, teti so a sara lango osio awe. Jésus akiri atene na lo: “Mbi tene fade na mo pëpe? so tongana mo mä na bê, fade mo yeke bâ gloire ti Nzapa.” Lo mä na bê na ni, na lo bâ tâ gloire ti Jéhovah Nzapa ni mveni. Tâ gi na ndo so ge, Jéhovah amû ngangu na Molenge ti lo ti zingo Lazare na kuâ. Tara ti bâ aye ni. Jésus adekongo, lo tene: “Lazare, mo sigigi!” Mo ye ti bâ! a mä mbeni kete bruit na yâ ti dû ti kuâ ni, Lazare alondo, abongo so a kanga na lo angbâ na tere ti lo. Lo tambela yeke yeke lo si na yanga ti dû ni. Na pekoni, Jésus amû yanga na azo ti tene “ala zi lo na ala zia lo gue.” Marthe na Marie ague agbu ita ti ala ni, tere ti ala anzere sioni. (Diko Jean 11:40-44.) Vundu ti Marthe ahon kue! Mara ti ye tongaso, Marthe ayeke girisa ni lâ oko ape juska lo kui na ni.

23. (a) Jéhovah na Jésus aye ti sara nyen ndali ti mo? (b) A lingbi mo sara ti mo nyen?

²³ Mbaï so afa so zingongo ti akuâ ande ayeke senge tënë ti  bango li ape. A yeke mbeni pendere tënë so Bible afa, na a yeke tâ ye teti so a zingo ambeni zo lani na kuâ awe (Job 14:14, 15). Azo so asara ye na mabe, Jéhovah na Molenge ti lo ayeke futa ala ande, tongana ti so ala sara na Marthe, na Marie nga na Lazare. Mo nga kue, tongana mabe ti mo akono, mara ti futa so ayeke duti ande ti mo.

24. Bible atene nyen ti ndangba ni na ndo ti Marthe?

²⁴ Bible akiri asara tënë ti Marthe na mbeni ngoi nde. A yeke yenga oko kozoni si Jésus akui. Teti so Jésus ahinga ye so ayeke ku lo, lo gue na Béthanie ti ngbâ na ndo ti Lazare kete. A yeke na Béthanie ni ande awe si lo yeke tambela kilomètre 3 ti si na Jérusalem. Jésus na Lazare ayeke te ye na da ti Simon, zo ti buruma. A yeke na ndo so la si e mä tënë ti Marthe ti ndangba ni. A tene so lo yeke “sara kua na ala”.—Jean 12:2.

25. Ngbanga ti nyen acongrégation laso ayeke na ngia ti wara awali so asara ye tongana Marthe?

²⁵ So tâ gi Marthe la! Lakue, lo la na yanga ti kua so! Na ngoi so e diko ye na ndo ti lo kpâ na yâ ti Bible, lo yeke sara kua. Na ngoi so e hunzi na lo, lo ngbâ gi ti sara kua ndali ti azo so ayeke na tere ti lo. Laso nga, acongrégation ti aChrétien ayeke na ngia ti wara mara ti awali tongaso, awali so ahinga kua nga ala yeke nduru ti mû ye na azo. Ala yeke fa mabe ti ala na dutingo nduru ti sara ye ndali ti Jéhovah nga ndali ti azo. E pensé so Marthe angbâ lani ti sara gi tongaso. Ye so ayeke mû ande maboko na lo mingi na ngoi so lo yeke tingbi ande na ambeni kpale.

26. Mabe ti Marthe amû maboko na lo ti sara nyen?

²⁶ Na yâ ti kete lango, a yeke fâ ande Seigneur ti lo, Jésus, na ye so ayeke zia ande vundu na yâ ti bê ti Marthe mingi. Gi a-oko azo ti mvene so aye ti fâ Jésus so, ala gi nga ti fâ Lazare ngbanga ti so zingongo ti lo na kuâ asara si azo mingi amä na bê na Jésus. (Diko Jean 12:9-11.) Kuâ ayeke fâ ande nga yâ ti kota songo ti ndoye so Marthe ayeke na ni na aita ti lo. Ye ni asi tongana nyen wala lawa? E hinga ni ape, me e hinga so kota mabe ti Marthe amû maboko na lo ti gbu ngangu juska na nda ni. Ndali ti mabe tongaso la si a wa aChrétien ti sara ye na mabe tongana ti Marthe.