1, 2. Balaam agi lege ti sara sioni na azo ti Jéhovah tongana nyen?

MBENI zo ti bingo yango ague ti bi yango na ndo so lo ye ni mingi. Lo ye ti gbu mara ti mbeni susu. Tongaso, lo soro mbeni kobe, lo zia na yanga ti yango ni na lo bi ni na ngu. Kete na pekoni, kamba ti yango ni ato nda ti yengi na keke ni ayeke ba bango; lo ngbâ lo dë yango ni. Terê ti lo anzere ndali ti so lo hinga so lo soro fade tâ nzoni kobe si lo gbu na susu ni.

² Tapande so adabe ti e na mbeni ye so asi na ngu 1473 kozo na ngoi ti e; mbeni koli so iri ti lo ayeke Balaam agbu li ti lo mingi ti wara mbeni ye ti gbu na ambeni zo. Azo so lo ye ti gbu ala ayeke azo ti Israël so asara camp lani na benyama ti Moab na yanga ti Sese ti Zendo. Balaam atene so ni yeke prophète ti Jéhovah; me ti bâ ni nzoni, lo yeke biani mbeni zo so ayeke sara bê ti ye mingi, so ayeda ti tene a mû na lo nginza tongana lo deba azo ti Israël. Me ndali ti so Jéhovah akanga lege na lo, Balaam airi gï tënë nzoni na ndö ti Israël. Ndali ti so lo ye gï ti wara nginza ni so, Balaam atene na bê ti lo so lo lingbi ti pusu Nzapa ti deba azo ti lo gï tongana a wara lege ti ga na ala ti sara kota siokpari. Na kode so na li, Balaam angbâ abi ye ti lo ni ti gbu na azo ti Israël: ye ni ayeke apendere maseka-wali ti Moab.​—Nombre 22:1-7; 31:15, 16; Apocalypse 2:14.

3. Ye so Balaam aleke agbu kamême azo ti Israël?

³ Ye ni agbu lani azo ti Israël ni? A gbu ambeni kamême. Ye so lo leke agbu akoli saki na saki ti Israël: ala “sara lango-sioni na amolenge-wali ti kodro ti Moab.” Ala gue même juska ti voro  anzapa ti wataka ti Moab, so na popo ni a yeke wara saleté nzapa Baal ti Péor, so a tene lo yeke nzapa so asara si azo adü amolenge mingi, wala nzapa ti bungbingo ti koli na wali. Na nda ni, azo ti Israël 24 000 awara kuâ tâ gï na yanga ti Sese ti Zendo. So tâ kota ye ti vundu!​—Nombre 25:1-9.

4. Ngbanga ti nyen la akoli saki na saki ti Israël atï lani na yâ ti lango- sioni?

⁴ Nyen la ague na ala na kota ye ti vundu so? Mingi ti ala azia si mbeni sioni bê amaï na yâ ti ala na lege so ala gue yongoro na Jéhovah, Nzapa so azi ala na Égypte, amû na ala kobe na yâ ti benyama nga ague na ala na nzoni terê na yanga ti Sese ti Zendo (aHébreu 3:12). Tongana bazengele Paul agbu li ti lo na ndö ti ye so, lo tene: “Zia e ngbâ na yâ ti lango-sioni pëpe tongana ti so lani ambeni na popo ti ala asara lango-sioni, na azo 23 000 na popo ti ala akui na yâ ti lango oko.” *​—1 aCorinthien 10:8.

5, 6. Ngbanga ti nyen la laso e lingbi ti manda ye mingi na lege ti siokpari so azo ti Israël asara na benyama ti Moab?

⁵ Awakua ti Jéhovah ti laso ayeke na aye mingi ti manda na lege ti mbaï so ayeke na mbeti ti Nombre so, ndali ti so ala nga  ayeke nduru ti lï na mbeni sese ti zendo so ayeke kota mingi (1 aCorinthien 10:11). Na tapande, yengo so azo ti dunia so aye na bungbingo ti koli na wali akpa terê na ti so azo ti Moab aye na lango-sioni; ye oko, ti laso ahon ti ândö. Nga, ngu oko oko, lango-sioni ayeke gbu aChrétien saki na saki gï tongana ti so agbu lani azo ti Israël (2 aCorinthien 2:11). Na tapande ti Zimri, so lo ga na mbeni wali ti Madian dandara tongaso na yâ ti camp ti Israël juska na yâ ti tente ti lo wani, laso nga, ambeni zo na yâ ti bungbi ti Jéhovah aga azo so sarango ye ti ala alingbi ti buba congrégation.​—Nombre 25:6, 14; Jude 4.

⁶ Mo bâ so duti ti mo laso akpa terê na ye so asi ândö na benyama ti Moab? Mo lingbi ti bâ kâ na devant ti mo futa ti mo, so ti tene fini dunia so mo yeke ku ni a ninga awe so? Tongana mo bâ ye ni tongaso, sara ye kue so mo lingbi ti sara ti ngbâ na yâ ti ndoye ti Nzapa na batango commandement so: “Ala kpe yongoro na lango-sioni.”​—1 aCorinthien 6:18.

7, 8. “Lango-sioni” ayeke nyen? Tongana nyen la ala so angbâ na yâ ni ayeke ko gï ye so ala lu ni?

⁷ Na yâ ti Bible, “lango-sioni” (na Grec, pornéïa) aye ti sara tënë ti abungbingo ti koli na wali kue so ndia ti Nzapa ake. A ndu gingo wali wala koli nde, sarango ndumba, bungbingo ti koli na wali na popo ti azo so ade ti sara mariage pëpe, bungbingo koli na wali na yanga nga na ngbonda, gbungo mbeni zo na terê ti lo ti wali wala ti koli ti sara na ngia, na zo ni so ayeke wali wala koli ti mo pëpe. A ndu nga bungbingo ti koli na koli wala ti wali na wali na alege so e fa ni ge, nga bungbingo na nyama. *

⁸ Bible atene tâ polele atene ala so angbâ na yâ ti lango-sioni alingbi ti ngbâ na yâ ti congrégation pëpe nga ala yeke wara fini ti lakue lakue pëpe (1 aCorinthien 6:9; Apocalypse 22:15). Nga,  même laso ala yeke sara ye ti sioni mingi na terê ti ala: zo alingbi ti zia bê na ndö ti ala mbeni pëpe, ala wani abi nengo ti ala na sese, nzoni mango terê ayeke na yâ ti mariage ti ala pëpe, conscience ti ala afa lakue na ala so ala sara sioni, ala yeke wara ango so ala ye ni pëpe, akobela na même kuâ. (Diko aGalate 6:7, 8.) Ngbanga ti nyen ti mû mbeni lege so ayeke ga na mo aye ti sioni mingi tongaso? Mawa ni ayeke so ambeni zo mingi abâ ndo ayo ape na ngoi so ala bi gere ti ala ti kozoni na ndö ti lege ni so, so fani mingi ato nda ni na bango porno.

9. Ambeni zo atene so bango porno asara ye na zo pëpe. Mo tene ti mo nyen?

⁹ Na yâ ti akodro mingi, a yeke wara porno na yâ ti ambeti-sango, amozoko, na télé nga a mû ndö ti Internet kue. * Ambeni atene so a sara ye na zo pëpe. Tâ tënë la? Oko pëpe! Ala so ayeke bâ porno alingbi ti ga azo so ayeke sara lakue ngia na terê ti ala ti koli wala ti wali nga ala yeke zingo “anzara ti terê ti ala so a kanga ni pëpe”. Ye so alingbi ti sara si ala ga angbâa ti nzara ti bungbingo koli na wali; a lingbi nga ti sara si ala duti na anzara ti terê so ayeke na lege ni oko pëpe, nga a lingbi ti sara si mango terê ayeke oko pëpe na yâ ti mariage ti ala wala même ti ga na divorce * (aRomain 1:24-27; aÉphésien 4:19). Mbeni wagingo nda ti aye ahaka dutingo ngbâa ti nzara ti bungbingo koli na wali na kobela ti cancer. Lo tene: “Kä ni ayeke te gï tengo ti gue na ni. Na a yeke ngangu ti tene nzara ni akaï lo wani nga a yeke ngangu mingi ti wara mbeni yorö ndali ni.”

10. E lingbi ti bata mama-ndia so ayeke na Jacques 1:14, 15 so tongana nyen? (Bâ nga encadré “ Mbeni maseka-koli azia lege ti sioni sarango ye.”)

 ¹⁰ Bâ atënë so ayeke na Jacques 1:14, 15, so atene: “Zo oko oko ayeke wara tara tongana nzara ti bê ti lo agboto lo na ahanda lo. Na pekoni, tongana nzara ti bê ni amû ngo awe, a yeke dü siokpari; na siokpari nga, tongana a hunzi ti sara ni awe, a dü kuâ.” Ni la, tongana mbeni sioni bibe alï na yâ ti li ti mo, zi ni hio! Na tapande, tongana lê ti mo atï na ndö ti image ti koli wala ti wali so a sara ni ti dü nzara ti bungbingo koli na wali na yâ ti bê ti mo, bi lê ti mo hio na ngonda, wala mo kanga ordinateur ni wala mo soro mbeni kua-singa ti télé nde. Sara ye kue so a lingbi mo sara ti kanga lege na asioni nzara ni ti maï na yâ ti bê ti mo na ti hon ndö ti mo.​—Diko Matthieu 5:29, 30.

11. Na ngoi so e yeke tiri na asioni nzara ti terê, tongana nyen la e lingbi ti fa so e zia bê ti e na Jéhovah?

 ¹¹ A yeke senge pëpe si Jéhovah so ahinga e nzoni mingi ahon e wani amû na e wango so: “Tongaso ala sara si amembre ti terê ti ala so ayeke na sese so akui tongana a ndu lango-sioni, sioni ye, nzara ti terê so a kanga ni pëpe, sioni nzara ti bê na sarango bê ti ye, so ayeke vorongo ayanda.” (aColossien 3:5). Ti tâ tënë ni, a lingbi ti duti kete ye pëpe. Me zia e dabe ti e so e yeke na mbeni Babâ so ayeke na ndoye nga so ayeke kanga bê, lo so ayeke na yayu na so e lingbi ti toto na lo (Psaume 68:19). Tongaso, tongana asioni bibe alï na yâ ti li ti mo, sambela lo hio. Sambela ti wara “ngangu so ahon ti so zo ayeke na ni” na sara kue ti pensé na mbeni ye nde.​—2 aCorinthien 4:7; 1 aCorinthien 9:27; bâ encadré “ Mbi yeke sara tongana nyen ti zia lege ti mbeni sioni sarango ye?”

12. “Bê” ti e ayeke nyen? Ngbanga ti nyen a hunda ti bata ni nzoni?

¹² Gbia Salomon atene: “Bata bê ti mo ahon tanga ti aye kue so mo yeke bata, ndali ti so aye so amû fini na zo alondo na bê.” (aProverbe 4:23). “Bê” ti e ni ayeke zo ti e ti yâ ni, zo so e yeke ni biani na lê ti Nzapa. Na ndö ni, a yeke ye so Nzapa ayeke bâ na yâ ti “bê” ti e la ayeke mû lege ti bâ wala e yeke wara fini ti lakue lakue wala pëpe, me a yeke pëpe lege so azo ayeke bâ na e. Gï tënë ni la awe. Me a yeke nga kota tënë mingi. Job ate mbele lani na lê ti lo si lo bâ mbeni wali pëpe ti sara nzara ti lo (Job 31:1). Pendere tapande la lo zia na e so! Mbeni wasungo psaume afa nga mara ti bibe ti Job so, lo tene: “Zi lê ti mbi na terê ti ye so ayeke senge senge ye.”​—Psaume 119:37.

13. Dinah ayeke zo wa? So lo soro lani ti sara kamarade na amolenge-wali ti Canaan, ngbanga ti nyen la a yeke lege ti ndara ape?

¹³ Tongana ti so e bâ lani na Chapitre 3, akamarade ti e alingbi ti sara mbeni ye ti nzoni wala ti sioni na ndö ti e. (aProverbe 13:20; diko 1 aCorinthien 15:33.) Bâ tapande ti Dinah, molenge ti Jacob. Atâa so a fa lege na lo nzoni na ngoi so lo de kete, Dinah asoro ti sara kamarade na amolenge-wali ti Canaan, na a yeke lege ti ndara pëpe. Azo ti Canaan ayeke tongana  azo ti Moab; a hinga ala na lango-sioni (Lévitique 18:6-25). Na lê ti akoli ti Canaan, nga na ti Sichem, so “a ne lo mingi ahon tanga ti azo kue ti da ti babâ ti lo”, Dinah akpa mbeni molenge-wali so ayeke nduru ti yeda ti sara lango-sioni tongana amolenge-wali ti Canaan.​—Genèse 34:18, 19.

14. Sorongo akamarade so Dinah asoro aga na kpale wa?

¹⁴ Peut-être na ngoi so Dinah atingbi na Sichem, lo yeke na bibe ti sarango lango-sioni na lo pëpe. Ye oko, ti Sichem, lo sara gï ye so mingi ti akoli ti Canaan ayeke sara na ngoi so nzara ti terê ti ala alondo. Ngangu kue so peut-être Dinah asara lani ti tene Sichem abungbi na lo pëpe ayeke ye oko ape, ndali ti so “lo gbu lo na lo lango na lo na ngangu.” A tene so na pekoni Sichem “[a]ye” Dinah, me lo lingbi ti changé ye so lo sara na Dinah so pëpe. (Diko Genèse 34:1-4.) Gï Dinah oko la si abâ pasi na peko ti ye so pëpe. Sorongo akamarade so lo soro aga na akpale mingi nga a bi kamene na ndö ti fami ti lo kue.​—Genèse 34:7, 25-31; aGalate 6:7, 8.

15, 16. E lingbi ti wara tâ ndara tongana nyen? (Bâ nga encadré “ Aversê ti gbu li na ndö ni.”)

 ¹⁵ Tongana Dinah amanda lani mbeni kpengba ye, lo manda ni gï na peko ti ye ti ngangu so asi na lo. Ala so andoye Jéhovah nga amä yanga ti lo ayeke ku pëpe ti tene mbeni ye ti ngangu asi na ala awe si li ti ala aga dä. Ndali ti so ala yeke mä yanga ti Nzapa, ala soro ti ‘tambela na azo ti ndara’. (aProverbe 13:20a).  Tongaso, ala hinga “ye kue so andu sarango ye ti nzoni” na ala kpe ti wara kpale nga ti bâ pasi senge senge.​—aProverbe 2:6-9; Psaume 1:1-3.

¹⁶ Azo kue so aye ti wara ndara ti Nzapa alingbi ti wara ni tongana ala yeke sambela Jéhovah lakue nga ala yeke manda lakue Bible nga na ambeti so ngbâa be-ta-zo asigi na ni (Matthieu 24:45; Jacques 1:5). Mbeni ye so ayeke nga kota ye mingi ayeke sarango terê kete so a lingbi ti bâ ni na mbage ti mbeni zo na lege so lo yeke nduru ti mä awango ti Bible (2 aGbia 22:18, 19). Na tapande, mbeni Chrétien alingbi ti tene na yanga so bê ti zo ayeke na handa na ayeke sioni mingi (Jérémie 17:9). Me tongana lo sara mbeni ye na lege ti ndara pëpe si a mû wango na lo nga a mû maboko na lo na ndoye, lo yeke sara ande terê ti lo kete ti yeda na ni?

17. Fa mbeni ye so alingbi ti si na yâ ti mbeni sewa, na fa tongana nyen la babâ ti sewa ni alingbi ti bâ tënë ni legeoko na molenge ti lo.

¹⁷ Tara ti bâ ye so: Mbeni molenge ti wali atene na babâ ti lo so lo ye ti sigi na mbeni ita-koli gï ala use awe, me babâ ti lo ake. Maseka-wali ni angbâ atene: “Me Papa, mo yeke na confiance na mbi ape? E yeke gue ti sara mbeni ye ti sioni ape!” Peut-être maseka-wali so andoye Jéhovah na lo yeke na bibe ti sara sioni pëpe; me lo yeke sara ye “na ndara” ti Nzapa la? Lo yeke “kpe yongoro na lango-sioni” la? wala lo yeke sara ye ti buba ti ‘zia bê ti lo gï na ndö ti lo wani’? (aProverbe 28:26). Peut-être mo lingbi ti bi bê ti mo na ambeni mama-ndia ni so ayeke mû nga lege na babâ so na molenge ti lo ti bâ tënë ni nzoni.​—Bâ aProverbe 22:3; Matthieu 6:13; 26:41.

18, 19. Tara wa la asi lani na yâ ti gigi ti Joseph? Lo sara tongana nyen na gbele tara so?

¹⁸ Mbeni maseka-koli so andoye Jéhovah na lo kpe yongoro na lango-sioni ayeke Joseph, ita ti Dinah so babâ ti ala ayeke oko (Genèse 30:20-24). Na ngoi so lo de kete, Joseph abâ na lê ti lo aye ti sioni so asi na peko ti ye ti buba so Dinah asara. Kite ayeke dä ape so aye so asi lani, na so Joseph agirisa ni ape, nga nzara ti bê ti lo ti ngbâ na yâ ti ndoye ti Nzapa amû maboko  na lo angu mingi na pekoni na Égypte na ngoi so wali ti patron ti lo agi lege “lâ na lâ” ti bungbi na lo. Biani, so lo yeke ngbâa, Joseph alingbi pëpe ti ke gï kua ni na ti hon. So ye ni ayeke tongaso, a lingbi lo sara ye na ndara nga na mbeto pëpe. Lo sara tongaso na tenengo lakue na wali ti Potiphar so ni ye ti sara ye tongaso pëpe, nga na nda ni lo kpe yongoro na terê ti wali ni.​—Diko Genèse 39:7-12.

¹⁹ Gbu li ti mo kete: Tongana na yâ ti li ti Joseph kâ, lo yeke bâ so lo na wali ni ayeke na ndö ti gbogbo wala lakue lo yeke bi bê ti lo gï na ndö ti bungbingo koli na wali, ka lo yeke wara lege lani ti ngbâ be-ta-zo? Ên-ën, a yeke duti lani ngangu na lo. Ahon ti duti na asioni bibe tongaso, Joseph abâ na nene ni songo ti lo na Jéhovah, na a yeke ye so e lingbi ti bâ ni na yâ ti atënë so lo tene na wali ti Potiphar: “Wa ti mbi . . . [a]gbanzi ye oko na mbi pëpe, gï mo oko awe, ndali ti so mo yeke wali ti lo. Tongaso mbi lingbi ti sara kota ye ti sioni so tongana nyen? Nga mbi lingbi ti sara siokpari na terê ti Nzapa tongana nyen?”​—Genèse 39:8, 9.

20. Jéhovah asara nyen ndali ti Joseph?

²⁰ Tara ti bâ ngia ti bê ti Jéhovah lani ti bâ maseka Joseph so lâ na lâ angbâ be-ta-zo, atâa so lo yeke yongoro na terê ti sewa ti lo (aProverbe 27:11). Angu mingi na pekoni, Jéhovah asara si a zi Joseph gï na da ti kanga pëpe me nga a zia lo kozo gbenyon-gbia ti Égypte nga zo so ayeke bâ lege ti kangbingo akobe (Genèse 41:39-49). Biani, tënë ti Psaume 97:10 ayeke tâ tënë: “Ala azo so  aye Jéhovah, ala ke ye ti sioni. Lo yeke bata fini ti azo ti lo so ayeke be-ta-zo; lo zi ala na maboko ti azo ti sioni.”

21. Na mbeni kodro ti Afrika, tongana nyen la mbeni ita-koli so ade maseka afa so lo yeke na kamene pëpe ti ke lango-sioni?

²¹ Laso nga, awakua ti Jéhovah mingi afa so ala “ke sioni ye, na ala ye nzoni ye”. (Amos 5:15). Na mbeni kodro ti Afrika, mbeni ita-koli so ade maseka adabe ti lo so mbeni maseka-wali ti klase ti lo atene na lo so tongana lo mû maboko na ni na devoir ti Math, ni yeke zia terê ti ni na lo. Ita-koli ni atene: “Mbi ngbâ mbi ke tâ na lê ti lo. So mbi ngbâ be-ta-zo, a sara si mbi bata nengo ti mbi so ayeke kota mingi ahon lor na argent.” Tâ tënë, zo alingbi ti wara “ngia na yâ ti siokpari gï ndali ti kete ngoi,” me mingi ni akete nzerengo terê tongaso ayeke ga na pasi mingi na pekoni (aHébreu 11:25). Nga, a yeke ye oko pëpe tongana a haka ni na ngia so zo ayeke wara ndali ti so lo mä yanga ti Jéhovah, ngia so ayeke hunzi lâ oko pëpe.​—aProverbe 10:22.

22, 23. (a) Tongana mbeni Chrétien atï na yâ ti kota siokpari, ngbanga ti nyen ti lo ahunzi awe la ape? (b) Mungo maboko wa la mbeni zo so asara siokpari alingbi ti wara?

²² Ndali ti so e yeke mbilimbili-kue ape, e kue e yeke tiri ti hon ndö ti anzara ti mitele na ti sara ye so ayeke mbilimbili na lê ti Nzapa (aRomain 7:21-25). Jéhovah ahinga ye so, na “lo dabe ti lo so e yeke fuku ti sese.” (Psaume 103:14). Me a lingbi ti si so mbeni Chrétien atï na yâ ti kota siokpari. Ti lo ahunzi awe la? Ên-ën! Biani, zo so asara sioni alingbi ti kö asioni lengo ti ye so lo sara, tongana ti so a si ândö na Gbia David. Ye oko, ti Nzapa, lakue lo “yeke nduru ti pardonné” ala so siokpari ti ala amû vundu na ala nga so ala “fa asiokpari ti ala na gigi”.​—Psaume 86:5; Jacques 5:16; diko aProverbe 28:13.

²³ Nga, Nzapa asara nzoni bê, lo zia na yâ ti congrégation “akoli tongana amatabisi”, so ti tene aberger so ayeke abiazo, ala so alingbi ti mû maboko na zo nga so ayeke nduru ti sara ni (aÉphésien 4:8, 12; Jacques 5:14, 15). Ye so ala ye ayeke ti mû maboko na zo so asara siokpari awe ti kiri ti wara nzoni songo  na Nzapa, nga ti wara “hingango ndo” si lo kiri lo sara siokpari ni pëpe.​—aProverbe 15:32.

24, 25. (a) Tongana nyen la maseka-koli so aProverbe 7:6-23 asara tënë ti lo afa so “li ti lo ayeke dä pëpe”? (b) E lingbi ti sara nyen ti tene e ‘manda ti gbu li nzoni’?

²⁴ Bible asara tënë ti azo so “li ti [ala] ayeke dä pëpe” na azo so “[a]wara hingango ndo”. (aProverbe 7:7). Mbeni Chrétien so “li ti lo ayeke dä pëpe” alingbi peut-être ti bâ ndo ayo ape wala ti bâ yâ ti aye nzoni pëpe ndali ti so ade lo ga biazo ape nga lo ninga na yâ ti kua ti Nzapa pëpe. Legeoko tongana ti maseka-koli so a fa tënë ti lo na aProverbe 7:6-23, lo lingbi ti tï hio na yâ ti kota siokpari. Me “zo so amanda ti gbu li nzoni” ayeke bi bê ti lo mingi na zo ti yâ ni ti lo na lege so lakue lo yeke manda Bible nga lo yeke sambela. Na atâa so lo yeke mbilimbili-kue ape, lo yeke sara ye kue so lo yeke na ngangu ti sara ti tene bibe ti lo, anzara ti bê ti lo, atënë ti bê ti lo nga na aye so lo gi ti sara ague oko na ye so Nzapa ayeda na ni. Na sarango tongaso, lo ‘ye terê ti lo wani’ wala lo yeke iri tënë nzoni na ndö ti lo wani nga “ye ti lo ayeke ga nzoni.”​—aProverbe 19:8.

²⁵ Hunda terê ti mo: ‘Mbi hinga na bê ti mbi kue so andia ti Nzapa ayeke mbilimbili? Mbi yeda biani so ti kpe ni ayeke ga na mbi ngia so ayeke kota ahon atanga ni kue?’ (Psaume 19:7-10; Ésaïe 48:17, 18). Tongana mo yeke na kite même gï kete tongaso na bê ti mo, sara kue ti zi ni. Gbu li ti mo na ndö ti aye so ayeke si tongana zo adoro andia ti Nzapa. Nga “tara na [mo] bâ tongana nyen Jéhovah ayeke nzoni” na lege so mo sara ye so Jéhovah ahunda na mo nga mo bi bê ti mo na ndö ti aye so ayeke sara nzoni na mo, so ti tene ye kue so ayeke tâ tënë, ye kue so zo ayeke ne ni, ye kue so ayeke mbilimbili, ye kue so ayeke nzoni-kue, ye kue so zo alingbi ti ye ni (Psaume 34:8; aPhilippien 4:8, 9). Hinga so, tongana mo yeke sara tongaso lakue, mo yeke ngbâ lakue ti ndoye Nzapa, ti ndoye aye so lo ye nga ti ke aye so lo ke. Joseph ayeke lani senge zo tongana e. Ye oko, lo wara lege lani ti “kpe yongoro na lango-sioni” ngbanga ti so lo zia lege na  Jéhovah ti leke lo teti angu mingi, ti sara si lo gbu li ti lo nzoni. Zia mo kue mo sara tongaso.​—Ésaïe 64:8.

26. Kota tënë wa la e yeke bâ ande na yâ ti achapitre ti peko?

²⁶ Lo so asara e aleke aterê ti e ti koli na ti wali ti duti pëpe ye ti ngia ti wara na senge nzerengo terê, me ti mû lege na e ti dü na molenge nga ti wara ngia na yâ ti mariage (aProverbe 5:18). Na yâ ti achapitre use so ayeke ga, e yeke bâ ande bango ndo ti Nzapa na ndö ti mariage.