1. Ti Bible, abungbi ti vorongo Nzapa ayeke oke? A yeke so wa?

 JÉSUS atene: “Ala lï na kete yanga ti gbagba, ndali ti so lê ti lege so ayeke gue na futingo akono nga yanga ti gbagba ni ayeke kota, na gbâ ti azo si ayeke hon dä; me lê ti lege so ague na fini ayeke kete nga yanga ti gbagba ni ayeke kete mingi, na azo mingi pëpe si ayeke wara ni.” (Matthieu 7:13, 14). Ti Bible abungbi ti vorongo Nzapa ayeke gï use awe: Tâ bungbi ti vorongo Nzapa na ti vorongo nzapa ti wataka. Oko ague na zo na fini, oko ague na zo na futingo.

2. Tongana nyen la Bible afa so abungbi ti vorongo Nzapa kue la anzere na Nzapa ape?

² Ambeni zo apensé so abungbi ti vorongo Nzapa kue anzere na Nzapa. Aversê ti Bible so afa so a yeke tâ tënë ape:

•   “Azo ti Israël akiri asara ye so ayeke sioni na lê ti Jéhovah, ala komanse ti voro aBaal, ayanda ti Ashtoreth, anzapa ti azo ti Aram, ti Sidon, ti Moab, ti Ammon nga na ti aPhilistin. Ala zia Jéhovah, ala voro lo pëpe. Ngonzo agbu Jéhovah ngangu na terê ti azo ti Israël”. (aJuge 10:6, 7). Tongana e voro ayanda wala mbeni nzapa nde na tâ Nzapa, Jéhovah ayeke yeda na e ape.

•   “Azo so agonda mbi [Nzapa] gï na yanga ti ala senge, me bê ti ala ague yongoro mingi na mbi. A yeke senge senge si ala ngbâ ti voro mbi, ngbanga ti so aye so ala yeke fa ayeke gï acommandement so alondo na azo.” (Marc 7:6, 7). Tongana azo so atene ala yeke voro Nzapa ayeke fa atënë ti li ti ala wani ahon ti fa ye so Bible afa, vorongo so ala yeke voro na Nzapa ayeke senge senge. Nzapa ayeke yeda na ni ape.

•   “Nzapa ayeke mbeni Yingo, na a lingbi azo so ayeke voro lo avoro lo na yingo nga na tâ tënë.” (Jean 4:24). Vorongo so e yeke voro na Nzapa adoit ti gue oko na atâ tënë ti Bible.

3. Mbeni lege ti hinga na tâ bungbi ti vorongo Nzapa na bungbi ti vorongo nzapa ti wataka ayeke so wa?

³ E yeke hinga tongana nyen so mbeni bungbi ti vorongo Nzapa anzere na Nzapa wala anzere na lo ape? Jésus atene: “Nzoni keke kue ayeke lë nzoni lê ti keke, nga keke kue so afun ayeke lë sioni lê ti keke.  . . . Biani, ala yeke hinga ande azo so na lege ti alengo ti ala.” So a ye ti tene so, tongana mbeni bungbi ti vorongo Nzapa alondo biani na Nzapa, lo yeke lë nzoni lengo; me tongana a londo na Satan, ayeke lë sioni lengo.—Matthieu 7:15-20.

4. Awakua ti Jéhovah ayeke fa na gigi sarango ye wa?

⁴ Tâ bungbi ti vorongo Nzapa asara si azo ni aduti na ndoye na popo ti ala nga ayeke sara ye na ndoye na mbage ti ambeni zo. Ndali ti so Jéhovah wani ayeke Nzapa ti ndoye. Jésus atene: “A yeke na lege ti ye so si azo kue ayeke hinga ande so ala yeke adisciple ti mbi: tongana ala yeke na ndoye na popo ti ala.” Na lege wâ la abungbi ti vorongo Nzapa asara ye biani alingbi na ye so a hunda ti tene tâ bungbi ti vorongo Nzapa asara?—Jean 13:35; Luc 10:27; 1 Jean 4:8.

5. Mbeni kota bakari atene nyen na ndö ti ngbâa so a sara lani na azo ti Afrique?

⁵ Bâ tënë na ndö ti azo ti Afrique so a sara ala lani na ngbâa. Mbeni kota bakari (The New Encyclopædia Britannica) atene: “Na popo ti ngu 650 na ngu 1905 a kä azo ti Afrique nduru na 18 000 000 na ngbâa na a-Arabe so ayeke dë buze ti angbâa na Sahara nga na Kota Ngu-ingo ti Inde. Na yâ ti ngu 1500 amunzu Poto akomanse ti dë buze na ayanga ti ngu so ayeke na mbage ti Afrique ti Ouest, nga na ngu 1867 azo ti Afrique so wungo ti ala ayeke na popo ti 7 000 000 ti si na 10 000 000 la a mû ala na bateau ti gue na ala na ngbâa na Amérique.”

6. Tongana nyen la abungbi ti Nzapa abi terê ti ala na yâ ti sarango azo na ngbâa?

 ⁶ Abungbi ti vorongo Nzapa atene lani nyen na ndö ti kpale so asi lani na Afrique so? So a gbu na ngangu akoli, awali, amolenge na a gue na ala yongoro na ndo ti ala nga na asewa ti ala, a kanga ala na chaîne, a mû wen a yôro na wâ si a zia na marque na terê ti ala, a kä ala nga a vo ala tongana abagara so? Na yâ ti mbeni mbeti-sango (Daily Nation) ti Nairobi, Kenya, Bethwell Ogot atene: “Abungbi ti vorongo nzapa so atene ala mû peko ti Christ nga na ala ti Islam, kue atene azo kue ayeke beoko, me ala use kue la azia na sese andokua so ayeke sara azo na ngbâa so tënë ti mara la ahon ndö ni dä. . . . E doit ti hinga so ngbanga ayeke na li ti aChrétien na aMusulman, na li ti azo ti Poto nga na ti Proche-Orient, ndali ti so ala kanga lê na ndö ti aye ti sioni so, so asara pasi mingi na azo ti Afrique na yâ ti ngu ngbangbo mingi.”

7. Akota zo ti abungbi ti nzapa asara nyen na ngoi ti abira?

⁷ Bungbi ti vorongo nzapa ti wataka afa so lo lë nga ambeni sioni lengo. Na tapande, Bible atene “ndoye mba ti mo”, me na yâ ti dunia kue akota zo ti abungbi ti nzapa la ayeke nduru ti aidé na yâ ti bira wala ti huru wâ na gbe ti bira.—Matthieu 22:39.

8. (a) Tongana nyen la akota zo ti abungbi ti Nzapa ahuru wâ na gbe ti fango azo na yâ ti abira na Afrique? (b) Mbeni pasteur atene nyen na ndö ti akota zo ti abungbi ti Nzapa na ngoi ti bira na Nigéria?

⁸ Azo kue ahinga so na ngu 1994, amamère na aprêtre amû mbage na yâ ti fango gbâ ti azo so asi lani na Rwanda. Bungbi ti vorongo nzapa la ayeke na gbe ti ambeni bira na Afrique. Na tapande, na ngoi ti mbeni sioni bira so asi na popo ti azo ti Nigéria, abungbi ti vorongo nzapa apusu azo ni ti fâ terê na popo ti ala. So bira ni angbâ ti kporo, mbeni pasteur atene so “kusala so Nzapa amû na akota zo ti a-eglize  ala dö ni azia awe.” Nga lo tene: “E so e tene e yeke awakua ti Nzapa so e ga awakua ti Satan awe.”

9. Bible atene nyen na ndö ti awakua ti Satan?

⁹ Tâ gï tënë so Bible atene la: “Satan wani ayeke sara terê ti lo lakue tongana mbeni ange ti lumière. Tongaso, a yeke fini ye pëpe tongana awakua ti lo nga ayeke sara terê ti ala lakue tongana awakua ti mbilimbili.” (2 aCorinthien 11:14, 15). Tongana ti so mingi ti azo ti sioni ayeke gi ti fa so ala yeke anzoni zo, Satan ayeke handa azo na lege ti awakua ti lo so na bango ala, ala kpa azo so ayeke mbilimbili me so akusala ti ala ayeke sioni nga ala lë alengo so afun awe.

10. Na lege wa akota zo ti abungbi ti Nzapa akpe Nzapa ape?

¹⁰ Na yâ ti dunia kue, akota zo ti abungbi ti nzapa ayeke fa tënë ti ndoye, ti siriri, ti sarango nzoni bê, me na oko ngoi ni ala yeke ke amba ti ala, ala yeke mû mbage na bira nga ala yeke kpe Nzapa ape. Bible asigi na nda ti ala nzoni mingi atene: “Ala tene dandara atene ala hinga Nzapa, andâ na lege ti sarango ye ti ala, ala bere tënë ti lo awe.”—Tite 1:16.

11. Bible ahaka bungbi ti vorongo nzapa ti wataka na nyen?

¹¹ E hinga pensé ti Jéhovah na ndö ti abungbi ti vorongo nzapa ti wataka na lege ti ye so a fa na yâ ti mbeti ti Apocalypse. Na yâ ni, a haka abungbi ti vorongo nzapa ti wataka na mbeni wali, me vrai wali ape, a iri lo “Babylone, Ngangu gbata”. (Apocalypse 17:5). Bâ ye so Nzapa atene na ndö ti lo:

•   “Kota wali-ndumba . . . lo so agbia ti sese asara lango-sioni na lo”. (Apocalypse 17:1, 2). Ahon ti tene lo duti be-ta-zo na Nzapa, bungbi ti vorongo nzapa ti wataka ayôro terê ti lo na yâ ti poroso, na mingi ni lo la lo yeke fa na agouvernement ye so ala doit sara.

•   “A wara na yâ ti lo mênë ti aprophète, mênë ti azo ti be-vulu nga na mênë ti azo kue so a fâ ala na ndö ti sese.” (Apocalypse 18:24). Bungbi ti vorongo nzapa ti wataka asara ye ti ngangu na awakua be-ta-zo ti Nzapa na lo fâ ala, tënë ti kuâ ti azo kutu mingi so akui na yâ ti abira ayeke na li ti lo.

•   “Lo gonda terê ti lo na ni nga lo duti na lege ti gbâ ti aye ti lo so ayeke aye ti nginza so kamene asara lo na ni pëpe so”. (Apocalypse 18:7). Bungbi ti vorongo nzapa ti wataka ayeke na mosoro mingi, ni la asara si akota zo ni avivre nzoni mingi.

•   “Na lege ti sarango aye ti yorö ti [lo], a handa lani azo ti amara kue.” (Apocalypse 18:23). Na lege ti afango ye ti mvene, so a tene âme ayeke kui ape, bungbi ti vorongo nzapa ti wataka azi lege na mara ti sarango yorö nga na aye ti likundu nde nde kue, nga lo sara si mbeto ti akuâ nga na tënë ti vorongo akotara amû ndo.

12. Bible agboto mê ti azo ti sara nyen na bungbi ti vorongo nzapa ti wataka?

¹² Bible agboto mê ti azo ngangu ti zi terê ti ala na yâ ti bungbi ti vorongo nzapa ti wataka, a tene: “Azo ti mbi, ala sigi na yâ ti gbata so tongana ala ye ti yô mbage ti asiokpari ti lo pëpe, nga tongana ala ye ti wara mbage ti asioni ye so ayeke si na lo so pëpe.”—Apocalypse 18:4, 5.

13. Nyen la ayeke si ande na bungbi ti vorongo nzapa ti wataka nga na azo so angbâ na yâ ni?

¹³ Na yâ ti kete ngoi, a yeke futi biani bani Babylone Ngangu gbata, bungbi ti alege ti vorongo nzapa ti wataka ti dunia so. Bible atene: “Gï na yâ ti lango oko, asioni ye so ayeke si ande na lo: kuâ, mua na kota nzara; na a yeke gbi lo ande kue na wâ, ngbanga ti so Jéhovah Nzapa so afâ ngbanga ti lo ayeke ngangu.” (Apocalypse 18:8). Ti tene e wara mbage ti aye ti sioni so ayeke si na lo ape, e doit ti fâ yâ ti songo kue so e yeke na ni na bungbi ti vorongo nzapa ti wataka, e sara pëpe aye so lo yeke sara, amatanga ti lo, nga na atënë ti mabe ti lo so anzere na Nzapa ape so. E ku kungo ape. Tënë ti fini ti e la!—2 aCorinthien 6:14-18.