1, 2. Kodi aphale na atsikana anango asadzudzumika nanji, pontho ndi uphungu upi unapereka Bhibhlya?

 MULONGO unango ku Gra-Bretaniya apangwa mafala awa na ndzace wa turma ibodzi ene: “Iwe wacenjera kakamwe toera kukhulupira Mulungu.” M’bale unango ku Alemanya alemba: “Apfundzisi anga asanyerezera kuti pinalonga Bhibhlya thangwi ya pinthu pidacitwa ndi pithankano basi. M’maonero awo, anyakupfundza onsene asakhulupira pya kusanduka kwa pinthu.” Mulongo unango wantsikana ku Fransa alonga: “Apfundzisi a pa xikola yanga asadzuma angadziwa kuti anyakupfundza anango asapitiriza kukhulupira Bhibhlya.”

² Anthu azinji lero nee asakhulupira kuti ndi Mulungu adaticita. Khala ndimwe mphale peno ntsikana wakuti asatumikira Yahova, peno musapfundza pya iye, panango munabvundzika: “Ndinakhala tani na cinyindiro cakuti alipodi Nciti wa pyonsene?” Bhibhlya isatiphedza toera kuphatisira ndzeru zathu toera kubvesesa mwadidi nkhani ineyi. Mafala a Mulungu asalonga: ‘Luso yakunyerezera inadzatitsidzikiza.’ Munjira ipi? Mungabvesesa pinthu pinabva imwe na  pinaleri imwe thangwi ya nkhani ineyi, nee munadzapeuswa na mauthambi.—Lerini Misangani 2:10-12.

3. Ninji pinafuna ife kudinga mu nsolo uno?

³ Toera kukhala na cikhulupiro cakuwanga kuna Yahova, tisafunika kundziwa mwadidi. (1 Timoti 2:4) Mungaleri Bhibhlya na mabukhu athu, limirani toera kunyerezera pinaleri imwe. Yeserani kubvesesa mphangwa zinaleri imwe. (Mateo 13:23) Mungacita pfundziro munjira ineyi, munadzindikira kuti Yahova ndi Nciti wathu, pontho kuti Bhibhlya ndi mafalace. (Ahebere 11:1) Tendeni tione kuti tinacita tani pyenepi.

4. Ndi munjira ipi kukhulupira pya kusanduka kwa pinthu pyalandana na kukhulupira pyakucitwa? Mphapo tonsene tisafunika kucitanji?

⁴ Panango munthu unango akupangani: “Ndisakhulupira pya kusanduka kwa pinthu thangwi asiyentista alonga kuti mphyandimomwene. Thangwi yanji usakhulupira Mulungu, nkhabepo munthu adamuona kale?” Anthu azinji asanyerezera munjira ineyi. Mwandimomwene, nkhabepo munthu adaona kale Mulungu, peno kumuona mbakacita cinthu. (Jwau 1:18) Mphapo ndiye tani anthu anakhulupira pya kusanduka kwa pinthu? Iwo asakhulupirambo cinthu cakuti cipo aciona kale. Nkhabepo siyentista peno munthu unango adaona cinyama mbacikasanduka kudza cinyama cinango. Mwacitsandzo, nkhabe adaona kale nyoka peno ng’ona mbisanduka kudza cinyama cakuyamwisa. (Yobe 38:1, 4) Na thangwi ineyi, tonsene, ale anakhulupira pya kucitwa kwa pinthu na ale anakhulupira pya kusanduka kwa pinthu, tisafunika kudinga mwadidi pinakhulupira ife. Anthu anango aona pinthu pidacitwa ‘mbadzindikira’ kuti Mulungu alipodi. Iwo ‘aona’ kuti ndi Mulungu adacita pinthu pyenepi, iye ndi wamphambvu kakamwe, pontho ali na makhaliro mazinji akudzumisa.—Aroma 1:20.

5. Ndi maferamentu api akuti anatiphedza toera kupfundza pinthu pidacitwa?

⁵ Tingayang’ana pinthu pidacitwa, tisadzindikira kuti pyonsene pyacitwa munjira yakudzumisa. ‘Na cikhulupiro tisadzindikira’ kuti alipo Nciti, maseze nee tisakwanisa kumuona. (Ahebere 11:3, 27) Tinapfundza pizinji pidacita  iye tingaleri pidadzindikira asiyentista. Zinango mwa mphangwa zenezi zisagumanika mu maferamentu ninga awa, vidyu yakuti As Maravilhas da Criação Revelam a Glória de Deus, bruxura A Vida—Teve um Criador? na A Origem da Vida—Cinco Perguntas Que Merecem Resposta, na bukhu Existe um Criador Que Se Importa com Você? Kazinji kene, mu revista ya Despertai!, musagumanika mibvundzo na matawiro idacitwa asiyentista na anthu anango anafokotoza kuti thangwi yanji cincino asakhulupira Mulungu. Pontho, misolo yakuti “Teve um Projeto?” isafokotoza pinyama na pinthu pinango pidacitwa. Musagumanikambo pitsandzo pinapangiza pinthu pyakusiyanasiyana pyakuti asiyentista asayesera kupisangizira.

6. Kodi maferamentu analonga thangwi ya pyakucitwa anakuphedzani tani?

⁶ M’bale unango wa ku Estados Unidos wa pyaka 19 pyakubalwa alonga pya mabruxura mawiri adalongwa mu ndima idamala: “Mabruxura anewa andiphedza kakamwe. Ndapfundza mabruxura anewa mwakubwereza-bwereza.” Mulongo unango ku Fransa alemba: “Misolo yakuti ‘Teve um Projeto?’ ndi yakudzumisa! Misolo ineyi isapangiza kuti anthu a maluso kakamwe [engenheiros] asayesera kucita cinthu cakulandana na pinthu pidacitwa, mbwenye asacimwana kucicita mbacikhala ninga cinthu cinasangizira iwo.” Anyakubala a ntsikana wa pyaka 15 pyakubalwa ku Afrika Wakubangwe alonga: “Cinthu cakutoma cinaleri mwanathu mu revista ya Despertai! ndi misolo yakuti ‘Entrevista.’” Mabukhu anewa anakwanisa kukuphedzani toera kukhala na cinyindiro cakuti alipo Nciti, natenepa, munakwanisa kudzindikira pipfundziso pyauthambi mbamupicalira. Cikhulupiro canu cinakhala cakuwanga kakamwe mbamukhala ninga muti wa mitcitci yakuwanga wakuti nkhabe kudulika ingaoneka mphepo yakuwanga.—Yeremiya 17:5-8.

7. Thangwi yanji Mulungu asafuna kuti muphatisire luso yanu yakunyerezera?

⁷ Kodi mphyakuipa kucita mbvundzo ninga uyu: “Thangwi yanji ndisakhulupira pinalonga Bhibhlya?” Mwandimomwene nkhabe! Yahova nkhabe funa kuti mukhulupire cinthu basi ene thangwi anango asacikhulupirambo. Iye asafuna kuti muphatisire ‘luso yanu yakunyerezera’ toera kudziwa mwadidi Bhibhlya na kudzindikira kuti ndi yandimomwene, pontho yabuluka kwa iye. Mungapitiriza kubvesesa pinalonga Bhibhlya, cikhulupiro canu cinakhala cakuwanga kakamwe. (Lerini Aroma 12:1, 2; 1 Timoti 2:4.) Njira ibodzi toera kudziwa Bhibhlya ndi kupfundza nkhani zinafuna imwe kudziwa kakamwe.

8, 9. (a) Ndi mphangwa zipi zinakomerwa na anango toera kuzipfundza? (b) Kodi anango aphedzeka tani pidanyerezera iwo mwacidikhodikho mphangwa zikhaleri iwo?

⁸ Anango asakomerwa kudinga pinalonga Bhibhlya mbalandanisa na pinalonga asiyentista, anyakufufudza na apfundzisi. Anangombo asakomerwa kupfundza maprofesiya a Bhibhlya. Profesiya yakudzumisa ndi idalongwa pakumala kudawa kwa Adhamu na Eva. Profesiya ineyi isagumanika pa Genesi 3:15, iyo isatiphedza toera kubvesesa kuti njira yakutonga inaphatisira Mulungu ndi yadidi kakamwe toera kumalisa nyatwa zonsene. Munapfundza tani lemba ya Genesi 3:15? Pakutoma, munakwanisa kulemba ndandanda ya malemba anango anabverana na profesiya ineyi. Buluka penepo, dingani kuti alembwa lini, mbamualemba pa ndandanda kubulukira yakutoma kuenda tsogolo. Natenepa, munaona kuti anyakulemba Bhibhlya anewa akhala maso m’midzidzi yakusiyana, ngakhale tenepo, iwo alemba mphangwa zinabverana na Genesi 3:15. Mwapang’ono pang’ono, profesiya ineyi inadzakhala na mabvekero mazinji kwa imwe. Pontho, munadzindikira kuti Bhibhlya  yalembwa mukutsogolerwa na nzimu wakucena wa Mulungu.—2 Pedro 1:21.

⁹ M’bale unango anakhala ku Alemanya alemba: “Pyonsene pinagumanika m’Bhibhlya pisabverana na Umambo wa Mulungu. Onani kuti Bhibhlya yalembwa na anthu akukwana 40! Azinji a iwo akhala maso m’midzidzi yakusiyana, pontho cipo adziwana.” Mulongo unango wa ku Australya, apfundza nsolo wa Ncenjezi, mu nsolo unoyu, iye adzindikira kuti phwando ya Paskwa isabverana na Genesi 3:15 pabodzi na Mesiya. ^[1] (Onani cidzindikiro kunkhomo kwa nsolo uno.) Mulongo unoyu alemba: “Pfundziro ineyi yafungula maso anga. Yahova ndi wakudzumisa kakamwe! Iye aphemba Aisraele toera kucita phwando ya Paskwa mbadikhira kuti pyenepi pinakwanirisika tani kuna Yezu. Pyenepi pyandidzumisa kakamwe, natenepa ndalimira kuleri mbanditoma kunyerezera ntsonga zonsene zinalonga pya Paskwa.” Thangwi yanji mulongo unoyu akhala na mabvero anewa? Iye anyerezera kakamwe pidaleri iye mbakwanisa kubvesesa. Pyenepi pyamphedza toera kukhala na uxamwali wakuwanga na Yahova, mbawangisambo cikhulupiro cace.—Mateo 13:23.

10. Kodi kukhulupirika kwa anyakulemba Bhibhlya kusawangisa tani cikhulupiro canu?

¹⁰ Nyerezeranimbo pya kukhulupirika kwa anyakulemba Bhibhlya. Mu ndzidzi unoyu, anyakulemba mabukhu anango, akhalemba pinthu pyadidi basi pya atsogoleri awo. Mbwenye anyakulemba Bhibhlya nee akhacita pyenepi. Ndzidzi onsene iwo akhalonga undimomwene, nee kubisa pinthu. Aprofeta a Yahova alemba pinthu pyadidi, mbwenye alembambo pinthu pyakuipa pikhacitwa na Aisraele na amambo awo. (2 Pya dziko ya Israele 16:9, 10; 24:18-22) Kusiyapo pyenepi, anyakulemba Bhibhlya, akhalongambo pya madodo awo na a atumiki anango a Yahova. (2 Samwele 12:1-14; Marko 14:50) Mphale unango wa ku Gra-Bretaniya alonga: “Pisanentsa kakamwe kugumana munthu wakulonga undimomwene ninga anyakulemba Bhibhlya. Pyenepi pisapangiza kuti mwandimomwene Bhibhlya ndi ya Yahova.”

11. Kodi uphungu wa Bhibhlya usaphedza tani anthu toera kukhala na cinyindiro cakuti Bhibhlya ndi Mafala a Mulungu?

¹¹ Anthu angaphatisira uphungu wa Bhibhlya mbadzindikira kuti usaphedza kakamwe, asaona pakweca kuti Bhibhlya ndi Mafala a Mulungu. (Lerini Masalmo 19:7-11.) Mulongo wacitsikana anakhala ku Japau alemba: “Thangwi yakubvera pinapfundzisa Bhibhlya, tiri akutsandzaya kakamwe pabanja yathu. Ife nkhabebve kulongezana, tiri akuphatana kakamwe, pontho cincino tisafunana mwandimomwene.” Bhibhlya isaphedzambo anthu azinji toera kuona kuti pinthu pinango pikhakhulupira iwo nee pisabverana na undimomwene. (Masalmo 115:3-8) Kusiyapo pyenepi, Bhibhlya isaphedza anthu toera kunyindira Yahova na mapikiro ace analonga pya tsogolo yadidi kakamwe kwa anthu. Mbwenye ale analonga kuti Mulungu nee alipodi, asalonga ninga kuti pinthu pidacitwa ndi mulungu kwa iwo. Anango asalonga kuti anthu anakwanisa kusasanyira makhaliro a dziko. Mbwenye tingaona pinthu pidacita anthu mpaka lero, tisabvesesa kuti iwo nkhabe kwanisa kumalisa nyatwa pa dziko yapantsi.—Masalmo 146:3, 4.

12, 13. Munakwanisa tani kucedza na anango thangwi ya Bhibhlya na pyakucitwa?

¹² Munacedza tani na anango thangwi ya Bhibhlya na pinthu pidacita Mulungu? Pakutoma, sakani kubvesesa pinthu pinakhulupira munthu unoyu. Mphyadidi kudziwa kuti anango analonga kuti asakhulupira pya kusanduka kwa pinthu, asakhulupirambo Mulungu. Kwa iwo, Mulungu aphatisira pya kusanduka kwa pinthu  toera kucita pinthu pyonsene. Anango asakhulupira pya kusanduka kwa pinthu thangwi ndi pyenepi pidapfundziswa iwo kuxikola. Mbwenye anango nkhabe kukhulupira Mulungu thangwi aona pinthu pyakutsukwalisa m’mauphemberi. Natenepa, mbamudzati kutoma makani anu, bvundzani munthu unoyu kuti ninji cinakhulupira iye, pontho thangwi yanji asapikhulupira? Buluka penepo, bveserani mwadidi pinalonga iye. Munjira ineyi, iye anakhala wakusudzuka kakamwe toera kubvesera pinafuna imwe kulonga.—Tito 3:2.

¹³ Panango munthu anasaka kudziwa: “Mukulonga undimomwene? Musatawiradi kuti ndi Mulungu adacita pinthu pyonsene?” Mwacilemedzo, mbvundzeni kuti thangwi yanji iye asakhulupira pya kusanduka kwa pinthu. Buluka penepo, mphedzeni toera anyerezere pyenepi. Munakwanisa kulonga kuti toera pinthu pisanduke, pakhafunika kuoneka cinthu cakutoma, cakuti mbacidasanduka kudza cinango. Pyenepi nee mbapidacitika pyokha. Munakwanisa kumbvundza kuti asiyentista asalonganji pa nkhani ineyi. Iwo asalonga kuti toera cinthu cisanduke kudza cinango, pasafunika pinthu ipi: (1) cinthu cakulandana na nthembe peno khanda toera kutsidzikizika, (2) kubulusa mphambvu [peno energia] na kudziwa kuiphatisira, (3) kukhala na mphangwa zakutsalakana makhaliro na kukula kwa cinthu ceneci, na (4) kukwanisa kucita makopya a mphangwa zenezi. Siyentista unango afika pakudzindikira mbalonga: “Ngakhale cinthu caumaso cakucepa kakamwe, ciri na mphangwa zizinji kakamwe zakuti zisatidzumisa.” Mphangwa zenezi zinakwanisa kuphedza munthu toera kunyerezera mwadidi pya nkhani ineyi.

14. Munacitanji khala musaufuna kucedza na munthu thangwi ya pyakucitwa?

¹⁴ Ndiye tani khala musaona kuti mphyakunentsa kucedza pyenepi na anango? Phatisirani njira zakukhonda nentsa. Munakwanisa kuphatisira citsandzo cidalonga mpostolo Paulu nduli. Iye alonga: ‘Nyumba yonsene isamangiwa na mesiri wace, mbwenye adamanga pinthu pyonsene ndi Mulungu.’ (Ahebere 3:4) Nyumba nkhabe kumangika yokhene. Pasafunika munthu toera kuitanda na kuimanga. Khala nyumba isafunika kumangwa na munthu, ndiye tani umaso? Nee ndi cakunentsa kakamwe? Njira inango ndi kuphatisira mabukhu athu. Mulongo unango apasa mphale m’bodzi mabruxura mawiri analonga pya kucitwa kwa pinthu. Mphale unoyu nee akhakhulupira Mulungu. Ndi maphindu api adakhala na iye? Mudapita ntsiku zingasi, mphale unoyu alonga: “Cincino ndisakhulupira kuti Mulungu alipo.” Iye atoma kupfundza Bhibhlya, lero iye ndi m’bale wathu.

15, 16. Tisafunika kucitanji mbatidzati kufokotozera munthu kuti Bhibhlya ndi Mafala a Mulungu? Ndi pinthu pipi pisafunika ife kukumbuka ndzidzi onsene?

¹⁵ Munacedza tani na munthu analonga kuti nkhabe kukhulupira Bhibhlya? Pakutoma, sakani kudziwa pinakhulupira iye. Buluka penepo, sakani kudziwa mphangwa zinakomerwa na iye. (Misangani 18:13) Angalonga kuti asakomerwa na siyensiya, munakwanisa kumpangiza kuti Bhibhlya isabverana tani na siyensiya. Angalonga kuti asakomerwa na história, mpangizeni mphangwa zinango zinalongwa m’Bhibhlya zakuti zisagumanikambo m’mabukhu a história. Mpangizeni kuti Bhibhlya ikhadalonga kale kakamwe kuti pinthu pyenepi mbapidacitika. Anthu anango anakomerwa kudziwa kuti  Bhibhlya inakwanisa kuaphedza toera kukhala na umaso wadidi kakamwe. Ndiye tani kuapangiza uphungu udapereka Yezu pa Nkhani yace ya Paphiri?

¹⁶ Mphyadidi kukumbuka kuti ife nkhabe funa kuketesana na anthu. Tisafuna kuti anthu akomerwe kucedza na ife thangwi ya Bhibhlya mbapangiza cifuno cawo. Na thangwi ineyi, pangizani cilemedzo pakucita mibvundzo ineyi, pontho bveserani mwadidi maonero awo. Longanimbo pinakhulupira imwe, makamaka khala munthu anacedza na imwe ndi wathunga kupiringana imwe. Natenepa, anthu anapangizambo cilemedzo kwa imwe. Panango iwo anadzuma angaona kuti mphale peno ntsikana asalonga pinakhulupira iye na cinyindiro consene. Kumbukanimbo kuti munthu angapangiza kuti asafuna kuketesana basi peno kuwina mapika, nee musakakamizwa toera kuntawira.—Misangani 26:4.

17, 18. (a) Ninji pinafuna kukuphedzani toera kukhala na cikhulupiro cakuwanga? (b) Ndi mbvundzo upi unafuna ife kudinga mu nsolo unatowera?

¹⁷ Toera kukhala na cikhulupiro cakuwanga, musafunika kupfundza pizinji kupiringana pipfundziso pyakutoma pya Bhibhlya. Musafunika kufufudza Bhibhlya ninga kuti mukusaka miyala ya ntengo ukulu kakamwe. (Misangani 2:3-6) Ndiye tani kuleri Bhibhlya yonsene nkati mwa caka cibodzi? Ndi pyenepi pidaphedza muyang’aniri wa cisa unango toera kukhala na uxamwali wakuwanga kakamwe na Yahova pikhali iye mphale. Iye alonga: “Kuleri Bhibhlya yonsene, kwandiphedza toera kukhala na cinyindiro cakukwana kuti Bhibhlya ndi Mafala a Mulungu. Ndatoma kuona kuti mbiri za Bhibhlya zidapfundza ine pikhali ine mwana, zikhali zandimomwene.” Munakwanisambo kuphatisira Biblioteca da Torre de Vigia mu DVD, BIBLIOTECA ON-LINE da Torre de Vigia, Índice das Publicações da Torre de Vigia na Guia de Pesquisa para Testemunhas de Jeová toera kubvesesa mwadidi Bhibhlya.

¹⁸ Ninga anyakubala, ndimwe adathema kakamwe toera kupfundzisa ananu pya Yahova. Munaphedza tani ananu toera kukhala na cikhulupiro cakuwanga kuna Mulungu? Tinapfundza pyenepi mu nsolo unatowera.