NHLOKOMHAKA YA XIDONDZRO 24
LISIMU 98 Matsralwa Ma Huhuteliwe Ha Xikwembu Nkulukumba
Leswi Hi Nga Swi Dondzraka Ka Mazritu Ya Wugamu Ya Yakobe Loko A Li Kusuhi Ni Ku Fa—Xiyenge 1
“Yakobe a vitane vanake a gama a ku: “Tsrhamani mbangu wun’we akuva ni ta mi byela leswi taka mi yentxekela a nkameni lowu taka.”—GEN. 49:1.
NKONGOMETO
Ka nhlokomhaka leyi, hi ta vona leswi hi nga swi dondzraka ka mazritu ya wugamu ya Yakobe lawa a ma byeliki Rubeni, Simiyoni, Levhi na Yuda, loko a li kusuhi ni ku fa.
1-2. I yini leswi Yakobe a swi yentxiki na a li kusuhi ni ku fa nakone ha yini? (Tlhela u vona mufoto lowu nga ka kapa.)
LOKO Yakobe a duhwalile, a zruzre ni ndangu wake hinkwawu va suka Kanana va ya a Egipta. A tame a tizrela Yehovha kohala hi ku dumbeka ku dzringana 17 wa malembe. (Gen. 47:28) Yakobe a nyonxe ngopfu swinene hi ku tlhela a vona n’wanake Yosefa hikusa a a yanakanya leswaku a a file. Ndangu hinkwawu wa Yakobe kutani a wu tlhanganile kambe Yakobe a a swi tiva leswaku ku nga li khale a a ta fa. Xileswo, a zrambe vanake hinkwavu akuva va tlhangana hikusa a ku ni leswi a a djula ku va byela swone.—Gen. 49:28.
2 A minkameni liyani, a swi tolovelekile leswaku loko nhloko ya ndangu yi li kusuhi ni ku fa yi zramba ndangu akuva yi wu nyika swileleto swa wugamu. (Eza. 38:1) Ka ntlhanganu lowo, a swi koteka leswaku yi hlawula lweyi a a ta sala a zrangela ndangu loko yone kutani yi file.
Yakobe na a li kusuhi ni ku fa a profetaka mayelanu ni 12 wa vanake (Vona mayava 1-2)
3. Hi dondzra yini ka Genesisi 49:1, 2?
3 Dondzra Genesisi 49:1, 2. Kambe a ntlhanganu lowu Yakobe a viki na wone ni ndangu wake a wu hambanile. Phela Yakobe a a li muprofeta. Ka ntlhanganu lowo, Yehovha a huhutele nandzra wake leswaku a vulavula hi mintxhumu leyi a yi ta yentxeka a nkameni lowu taka leyi a yi ta khumba vanake ni vatukulu vake hinkwavu. I xivangelo lexo xi yentxaka leswaku mazritu lawa Yakobe a ma byeliki vanake loko a li kusuhi ni ku fa ma vitaniwa wuprofeta.
4. I yini leswi hi fanelaka ku va na swone a miyakanywini loko hi kambisisa mazritu lawa Yakobe a ma hlayiki loko a li kusuhi ni ku fa? (Tlhela u vona bokisi ledzri liki: “Ndangu Wa Yakobe.”)
4 Ka xidondzro lexi, hi ta vona mazritu lawa Yakobe a ma byeliki vanake va mune: Rubeni, Simiyoni, Levhi na Yuda. Kutani ka xidondzro lexi landzrelaka hi ta vona mazritu ya Yakobe lawa a ma byeliki vanake lavan’wana va 8. Hi lani hi swi voniki ha kone, Yakobe a nga vulavulanga ntsena mayelanu ni vanake, kambe a tlhele a vulavula mayelanu ni leswi a swi ta yentxeka ka vatukulu vake lava gamiki va va tiko ledzrikulu dzra Israyele wa khale. Loko hi dondzra hi leswi yentxekiki a tikweni dzra Israyele wa khale, hi ta vona ndlela leyi mazritu ya Yakobe ma hetisekiki ha yone. Nakone loko hi kambisisa mazritu ya Yakobe, hi ta dondzra leswi nga hi pfunaka kuva hi nyonxisa Papayi wezru wa le matilweni, Yehovha.
RUBENI
5. I yini leswi Rubeni a a yimela ku swi yamukela ka papayi wake?
5 Ku sungula Yakobe a vulavule na Rubeni, a mu byele leswi: “Wene u mativula yanga.” (Gen. 49:3) Swanga mativula, Rubeni swi nga yentxeka a a yimele ku yamukela pfindla dzra ku tlula dzra vamakwavu. Nakone swi nga yentxeka a tlhele a yimela leswaku a a ta va nhloko ya ndangu ntsrhaku ka loko papayi wake a file ni ku va ndjombo leyo yi kumiwa hi vanake hi ku famba ka nkama.
6. Ha yini Rubeni a lahlekeliwe hi mfanelo yake ya ku va mativula? (Genesisi 49:3, 4)
6 Nambitanu, Rubeni a lahlekeliwe hi mfanelo yake ya ku va mativula. (1 Makr. 5:1) Ha yini? Hikusa ntsrhaku ka loko ku fe Rakeli, Rubeni a yentxe swa tinkuku ni nsati lwentsrongo wa papayi wake Biliha. Rakeli a a nyikele Biliha ka Yakobe leswaku a va nsati wake. (Gen. 35:19, 22) Ha yini Rubeni a hambe swa tinkuku na Biliha? Rubeni a a li n’wana wa Leya makwavu wa Rakeli. Xileswo, swi nga yentxeka Rubeni a hambe swa tinkuku na Biliha ku yentxela leswaku Yakobe papayi wake a dzrela Biliha a va a zrandzra ngopfu mamana wake Leya. Swi nga yentxeka Rubeni a navele Biliha a va a hluleka ku lawula ku navela kwake ka swa tinkuku. Swi nge na mhaka ni xivangelo xa kone, leswi Rubeni a swi yentxiki swi mu khunguvanyise ngopfu papayi wake Yakobe kun’we na Yehovha.—Dondzra Genesisi 49:3, 4.
7. I yini leswi yentxekiki ha Rubeni ni ndangu wake? (Tlhela u vona ni bokisi ledzri liki: “ Wuprofeta Lebyi Yakobe A Byi Hlayiki Loko A Li Kusuhi Ni Ku Fa.”)
7 Yakobe a byele Rubeni a ku: “U nge ti humelela.” Mazritu lawa ma ve ma hetiseka hakakunene. A Bibele a dzri hlayi leswaku ka lixaka dzra Rubeni ku ve ni lweyi a viki hosi, muprista kumbe muprofeta. Nambitasu Yakobe a nyike Rubeni pfindla nakone lixaka dzra Rubeni a dzri li dzrin’we dzra tinxaka ta Israyele. (Yoxu. 12:6) Ka swiyimu swin’wana, Rubeni a a kombise matsrhamela ya ku xonga nakone swi tikomba a nga ha phindhanga a yentxa swa tingana hi tlhelo dzra tinkuku.—Gen. 37:20-22; 42:37.
8. Hi nga dondzra yini ka xikombiso xa Rubeni?
8 Leswi hi nga swi dondzraka: Hi fanela ku lwa hi ntamu wezru hinkwawu akuva hi nga yentxi swa ku biha hi tlhela hi tiyimisela kuva hi nga yentxi swa tingana hi tlhelo dzra tinkuku. Loko hi dzringeka ku yentxa xidoho, hi fanela ku yima hi pimisa hi ndlela leyi swiyentxo swezru swi taka hona ha yone wuxaka byezru na Yehovha, ndangu wezru ni vhanu van’wana. Hi fanela ku tlhela hi dzrimuka leswaku “lexi mhunu a xi byalaka, a ta tsrhovela xolexo”. (Gal. 6:7) Hi hala tlhelo, leswi humeleliki Rubeni swi hi dzrimuxa timpswalu ta Yehovha. Nambileswi Yehovha a taka kala a nga hi sizreleli ka makhombo lawa ma tisiwaka hi swiyentxo swezru swa ku biha, loko hi tisola hi tlhela hi tikazratela ku yentxa leswi nga swinene, Yehovha a ta hi dzrivalela a tlhela a hi tovokisa.
SIMIYONI NA LEVHI
9. Ha yini Yakobe a nga nyonxanga hi leswi Simiyoni na Levhi va swi yentxiki? (Genesisi 49:5-7)
9 Dondzra Genesisi 49:5-7. Hi ku landzrela, Yakobe a vulavule na Simiyoni na Levhi. Nambitanu, leswi a swi hlayiki swi kombise leswaku a a nga nyonxanga hi kola ka leswi va swi yentxiki. Malembenyana ntsrhaku, Dina n’wana wa xisati wa Yakobe a pfinyiwe hi Mukanana lweyi a a vitaniwa Sikeme. Swa twala leswi vana hinkwavu va Yakobe va hlundzrukiki ngopfu hi leswi swi humeleliki makwavu wa xisati. Kambe Simiyoni na Levhi va hlundzruke ku tlula mpimu. Va hembele Sikeme ni vavanuna va tiko dzrake, va hlaya leswaku loko vavanuna hinkwavu a vo pfumela ku soka a ku ta va ni ku zrula makazri kwavu ni ndangu wa Yakobe. Va pfumelile va va va sokisiwa. Na va ha twa ku vavisa hi leswi a va ha ku soka, Simiyoni na Levhi “va teke swipada va ya dlaya vavanuna hinkwavu va doropa”.—Gen. 34:25-29.
10. Xana mazritu ya wuprofeta lawa ma hlayiwiki hi Yakobe mayelanu na Simiyoni na Levhi ma hetiseke hi ndlela yini? (Tlhela u vona ni bokisi ledzri liki: “ Wuprofeta Lebyi Yakobe A Byi Hlayiki Loko A Li Kusuhi Ni Ku Fa.”)
10 Yakobe a vaviseke ngopfu hi leswi vanake va dlayiki vhanu vanyingi. A hlaye leswaku a va ta hangalasiwa a tikweni hinkwadzru dzra Israyele. Mazritu lawa ya wuprofeta ma hetisekile ntsrhaku ka loko ku khalute 200 wa malembe na tiko dzra Israyele dzri nghene a Tikweni dzra Xidumbiso. A lixaka dzra Simiyoni dzri yamukele pfindla dzra kukazri ka mimbangu leyi a yi lumba lixaka dzra Yuda. (Yoxu. 19:1) Kasi a lixaka dzra Levhi dzri yamukele 48 wa madoropa lawa a ma kumeka a Israyele.—Yoxu. 21:41.
11. He yini mintxhumu leyinene leyi tinxaka ta Simiyoni na Levhi ti yi yentxiki?
11 A vana va Simiyoni na Levhi a va swi yentxanga swihoxo leswi yentxiwiki hi vakokwana vavu nakone vanyingi ka lixaka dzra Levhi a va gandzrela Yehovha hi ku dumbeka. Loko Moxe a yamukele Nawu wa Yehovha a Nhaveni ya Sinayi, a Vaisrayele vanyingi va gandzrele zrole kambe a Valevhi va tipatsre na Moxe a ku heliseni ka wubihi lebyo. (Eks. 32:26-29) Yehovha a hlawule vavanuna va lixaka dzra Levhi akuva va tizra swanga vaprista a Israyele. (Eks. 40:12-15; Tinhl. 3:11, 12) Hi ku famba ka nkama, a lixaka dzra ka Simiyoni dzri pfune lixaka dzra Yuda akuva dzri lwa ni Vakanana leswaku va teka Tiko dzra Xidumbiso.—Vaya. 1:3, 17.
12. I yini leswi hi nga swi dondzraka ka xikombiso xa Simiyoni na Levhi?
12 Leswi hi nga swi dondzraka: A hi fanelanga hi pfumelela leswaku mahlundzru ma kutxetela swiyentxo ni swiboho swezru. Loko wene kumbe mhunu lweyi u mu zrandzraka mi khomiwe hi ndlela ya ku biha, i swa ntumbuluku ku khunguvanyeka. (Amaps. 4:4) Kambe hi fanela ku dzrimuka leswaku Yehovha a nge ti hi nyonxela loko hi hlaya kumbe ku yentxa ntxhumu lowu taka vavisa lava hi khomiki hi ndlela ya ku biha. (Yak. 1:20) Loko mhunu wa kukazri a hi khoma hi ndlela ya ku biha, swi nge na mhaka ni leswaku a tizrela Yehovha kumbe a nga mu tizreli hi djula ku yangula hi ndlela leyi taka nyonxisa Yehovha. Leswo swi ta hi pfuna kuva hi fambela kule ni ku hlaya kumbe ku yentxa ntxhumu lowu taka khunguvanyisa van’wana. (Rom. 12:17, 19; 1 Pet. 3:9) Nambiloko vapswele vaku va yentxa mintxhumu leyi kalaka yi nga mu nyonxisi Yehovha, dzrimuka leswaku a u sindzriseki ku yetisela xikombiso xavu. U nga pimisi leswaku a swi koteki ku nyonxisa Yehovha. Yehovha a ta ku pfuna ku yentxa leswi nga swinene nakone a ta ku tovokisa hi kola ka leswo.
YUDA
13. Ha yini swi nga ha yentxekaka Yuda hlatiyelile loko ku tlhase nkama wa ku va papayi wake Yakobe a vulavula na yene?
13 Hi ku landzrela, Yakobe a vulavule na Yuda. Ntsrhaku ka loko a yingele mazritu lawa Yakobe a ma byeliki vamakwavu lavakulu kwake, swi nga yentxeka Yuda a sungule ku hlatiyela hikusa na yene a a yentxe swihoxo swa kukazri leswikulu. Swi tikomba na yene a patsrekile ka ku hlasela doropa dzra Sikeme. (Gen. 34:27) Na yene a tipatsre ni vamakwavu loko va xavisa Yosefa swanga xikazrawa ni ku tlhela va hembela papayi wavu mayelanu ni mhaka leyo. (Gen. 37:31-33) Hi ku famba ka nkama, Yuda a yentxe swa tinkuku ni n’wingi wake Tamari na a pimisa leswaku i nghwavana.—Gen. 38:15-18.
14. He yini mintxhumu leyinene leyi Yuda a yi yentxiki? (Genesisi 49:8, 9)
14 Nambitanu hi ku kongomisiwa hi moya wa ku xwenga, Yakobe a kulungele Yuda ni ku mu tovokisa. (Dondzra Genesisi 49:8, 9.) Yuda a kombise leswaku a a zron’weka ngopfu hi matitwela ya papayi wake lweyi kutani a a duhwalile nakone a tlhele a kombisa ntwelawusiwana hi makwavu lwentsrongo Benjamini.—Gen. 44:18, 30-34.
15. Xana mazritu lawa Yakobe a ma hlayiki mayelanu na Yuda ma ve ya ntiyiso hi ndlela yini?
15 Yakobe a hlaye leswaku Yuda a a ta zrangela vamakwavu. Ku khalute kolomu ka 200 wa malembe na mazritu lawa Yakobe a ma hlayiki ma nga si hetiseka. Ntsrhaku ka loko Vaisrayele va hume a Egipta va famba a mananga na va kongoma a Tikweni dzra Xidumbiso, a lixaka dzra Yuda dzri ve ntlawa wa ku sungula, ku gama ku landzrela tinxaka letin’wana. (Tinhl. 10:14) Hi ku famba ka malembe, a lixaka dzra Yuda dzri zrangelile ka ku teka Tiko dzra Xidumbiso. (Vaya. 1:1, 2) Davhida a ve wa ku sungula ka tihosi tinyingi leti a ti buya hi ka lixaka dzra Yuda. Kambe ka ha ni swin’wana.
16. Xana byi hetiseke hi ndlela yini wuprofeta lebyi kumekaka ka Genesisi 49:10? (Tlhela u vona ni bokisi ledzri liki: “ Wuprofeta Lebyi Yakobe A Byi Hlayiki Loko A Li Kusuhi Ni Ku Fa.”)
16 Yakobe a tlhele a hlaya leswaku a Hosi leyi a yi ta fuma misava hi lani ku nga helikiki a yi ta huma ka lixaka dzra Yuda. (Dondzra Genesisi 49:10 ni ntlhamuxelo wa le hansi.) A Hosi leyo i Yesu Kriste lweyi Yakobe a mu vitaniki Xilo. A ntsrumi ya kukazri yi hlaye leswi mayelanu na Yesu: “Yehovha Xikwembu Nkulukumba a ta mu nyika xiluvelo xa papayi wake Davhida.” (Luk. 1: 32, 33) Nakone Yesu a tlhela a vitaniwa “Nghonyama ya lixaka dzra Yuda”.—Mpful. 5:5.
17. Hi nga mu yetiselisa kuyini Yehovha ka ndlela leyi hi va vonaka ha yone vambeni?
17 Leswi hi nga swi dondzraka: Yehovha a mu tovokisile Yuda nambileswi a yentxiki swihoxo leswikulu. Swi nga yentxeka vamakwavu va Yuda va tivutise leswi: I yini leswi Yehovha a swi voniki kwake? Swi nge na mhaka ni leswi a va swi yanakanya, Yehovha a vone wunene ka Yuda a va a mu tovokisa hi kola ka leswo. Hi nga xi yetiselisa kuyini xikombiso xa Yehovha? Loko makwezru wa kukazri a yamukela xiyavelo xa ku hlawuleka, hi nga ha dzringeka ku beka miyanakanyu ka swihoxo swake. Kambe hi fanela ku dzrimuka leswaku Yehovha awa ma nyonxela matsrhamela lamanene ya makwezru lweyo. Yehovha a djuletela ku vona leswinene ka vagandzreli vake. Na hine hi fanela ku tikazratela ku vona leswi fanaka.
18. Ha yini swi djula kuva hi va vhanu lava lehisaka mbilu?
18 Xin’wana lexi hi nga xi dondzraka ka leswi humeleliki Yuda i ku lehisa mbilu. Yehovha minkama hinkwayu awa swi hetisisa swidumbiso swake. Kambe a hi minkama hinkwayu a swi hetisisaka hi ndlela ni hi nkama lowu a hi swi yimela ha wone. A vatukulu va lixaka dzra Yuda a va tekelanga ku va vazrangeli a makazri ka vhanu va Xikwembu Nkulukumba. Kambe va va seketele hi ku dumbeka lava Yehovha a a va hlawule leswaku va zrangela va ku fana na Moxe wa lixaka dzra Levhi, Yoxuwa wa lixaka dzra Efrayimi na Hosi Sawulo wa lixaka dzra Benjamini. Na hine namunhla, hi fanela ku va seketela hi ku dumbeka lava Yehovha a va hlawuliki akuva va zrangela makazri kwezru.—Heb. 6:12.
19. Xana hi dondzre yini ka nhlokomhaka leyi mayelanu na Yehovha ka wuprofeta lebyi Yakobe a byi hlayiki loko a li kusuhi ni ku fa?
19 Ku ta tlhasela lani, i yini leswi hi swi dondzriki ka mazritu ya wugamu ya Yakobe loko a li kusuhi ni ku fa? Swi le livaleni leswaku ‘Yehovha a nga vonisi ximhunu’. (1 Sam. 16:7) Yehovha a lehisa ngopfu swinene mbilu a tlhela a dzrivalela. Nambileswi Yehovha a kalaka a nga ma pfumeleli mahanyela ya ku biha, a nga yimeli leswaku malandzra yake ma yentxa mintxhumu hi ndlela leyi hetisekiki. A nga tlhela a tovokisa vhanu lava yentxiki swihoxo a nkameni lowu khalutiki lava kutani va tisoliki va va va yentxa leswinene. Ka nhlokomhaka leyi landzrelaka, hi ta kambisisa leswi Yakobe a swi byeliki vanake lavan’wana va 8.
LISIMU 124 Hi Ta Dumbeka Nkama Hinkwawu
