Nínive llaqtaqa Asirio nacionpa hatun llaqtanmi karqan. Chay llaqtaqa sumaq hatunkaray palaciokunayoqmi karqan, callenkunapas hatunmi karqan, perqankunapas hatunkaraymi karqan. Chaymi profeta Nahúm chay llaqtata nirqan: “Runa wañuchiq llaqta”, nispa (Nahúm 3:1).

Nínive llaqtapi Senaqueribpa palacionpa perqakunapi dibujasqakunan rikuchin Asirio runakuna sinchi millay kasqankuta. Chaypin rikukun preso hap’isqanku runata pampapi nit’ispa qallunta horkusqankuta. Chay dibujopin rikukullantaq preso runakunata senqanmanta siminmanta ganchokunawan hap’ichispa apasqankuta. Chaymantapas presota hap’isqanku kamachikuqkunata reykunaq wit’usqanku umankutan collarta hina apachiqku.

Huk llaqtata atipasqanku qhepaman imachus ruwasqankumanta Archibald Henry Sayce runan willan: “Runakunaq umanta monto-montonpi churasqankun rikuchirqan atiyniyoq kasqankuta, wayna-sipaskunata kawsashaqllata ruphachirqanku otaq t’aqarqanku aswan millayta ruwanankupaq, wakinkunatataq k’aspipi warkurqanku, maqarqanku, ñawinta horqorqanku, chakinta, makinta, ninrinta, senqanta ima wit’urqanku”, nispa.

Diosmi llapa judiokunata kamachirqan: “Mosoq wasita ruwakuspaykiqa wasi patatan muyuriqta kanchachanki, ama pipas urmaykuspa wañunanpaq”, nispa (Deuteronomio 22:8). ¿Imaraykun chayta ruwananku karqan? Llapa familiakuna wasi patankupi imaymanata ruwaqku.

Israel llaqtapiqa yaqa llapa wasikunan azoteakunayoq karqan, allintaqmi karqanpas q’ochakunapaq wasipi ima ruwaykunatapas ruwanapaq. Q’oñi tiempopipas puñuqkun chay patapi (1 Samuel 9:26). Chakra llank’aqkunaqa chay patapin ch’akichiqku higosta, uvasta otaq huk mikhuykunatapas manaraq kutashaspanku (Josué 2:6).

Chay wasi patataqa utilizaqku Jehová Diosta otaq idolokunata yupaychanankupaq (Nehemías 8:16-18; Jeremías 19:13). Apóstol Pedropas kuska p’unchaytan chay pataman wichaspa Diosmanta mañakuq (Hechos 10:9-16). Chay wasi patapi ch’ukllata ruwakuqku palmera k’allmakunamanta chaypin sumaqtan llanthukunankupaq.

Huk libropin nin: “Israel llaqtapi wasikunaqa hawa patiomanta escalerayoqmi karqan wasi pataman wichanankupaq”, nispa. Chhaynapin pipas wasi patamanta uraykamuspaqa manañan wasi ukhuman haykunanchu karqan. ¿Imaraykun chayta ruwaqku? Llaqta ch’usaqyachisqa kananmanta usqhaylla lloqsinankuraykun, chaymi Jesús nirqan: “Wasi patapi kaqpas ama uraykuchunchu wasinmanta imatapas horqomunanpaq”, nispa (Mateo 24:17).