JESÚS kay Hallp’api kashaspaqa allintan rikuchirqan Taytan imayna kasqanta, imayna ruwasqantapas. Paymi nirqan: “Tukuy imatapas manan ñoqa kikillaymantachu ruwani, aswanpas Yayaq yachachiwasqallantan willaykichis. [...] Ñoqaqa paypa sonqonman chayaqtapunin ruwani”, nispa (Juan 8:28, 29; Colosenses 1:15). Chayraykun Jesuspa ejemplonta t’aqwirinanchis imaynatas Dios warmikunata qhawarin, imayna tratanankutas munan chayta yachanapaq.

Evangelio qelqakunata estudiaqkunan willarqanku Jesusqa huknirayta warmikunata tratasqanta. ¿Imaynapi? ¿Yachachikuyninkuna yanapanmanchu kay tiempopi warmikunata?

Manan qhariwan puñunallanpaqpas kanman hinatachu qhawarirqan. Askha judío religioso umallikunan warmikunata qhawariqku qharikunata waqllichiqta hina, paykunapaqqa warmikunawan rimayqa warmi-qhari puñuy viciomansi apanman. Chaymi kamachirqanku qharikunawan ama rimanankupaq, umankuta tapakuspa lloqsinankupaqpas. Jesusmi ichaqa mana hayk’aqpas lliw runa hina kawsanankuta hark’arqanchu. Aswanpas qharikuna cuerponkuta controlanankupaqmi yachachirqan, respetowan warmita tratanankutapas (Mateo 5:28).

 Huk kutipin nillarqantaq: “Pipas warminmanta t’aqakuspa huk warmiwan casarakunman chayqa, ñawpaq warmintan wasanchan”, nispa (Marcos 10:11, 12). Chay tiempopi yachayniyoq runakunapaqqa allinmi karqan qosakuna “ima hawallapas” warminkumanta t’aqakapusqanku, Jesusmi ichaqa mana allinpaqchu chayta qhawarirqan (Mateo 19:3, 9). Yaqa llapa judiokunan wasanchay huchamanta huknirayta yuyaykurqanku. Paykunapaqqa manan qharikunaqa wasanchaqkuchu huk warmiwanña pantaqku chaypas. Yachachiqkunapaqqa warmikunallas wasanchaq karqanku. Bibliamanta willaq qelqan nin: “Jesusqa qharitapas warmitapas hunt’aq kanankupaqmi kamachirqan, chhaynapin warmikunata allinpaq qhawarichirqan”, nispa.

Kay tiempopi warmikunaq allinninpaq: Jehová Diospa testigonkunaq huñukusqanku t’aqakunapiqa warmikunaqa parlarinkun qharikunawan, manan yuyaykunkuchu qharikuna mana allinta qhawarinanpi, nishu confianzawan tratanankupipas. Cristiano qharikunaqa ‘kurak warmikunatan mamankuta hina rikunku, sipaskunatapas tukuy ch’uya-kaywan panankuta hina’ (1 Timoteo 5:2).

Jesusqa tiempota hap’ispan yachachiq. Ñawpa tiempopi yachachiqkunaqa warmikunata pisichasqankuraykun mana imatapas yachachiqkuchu. Jesusmi ichaqa tiempota hap’ispa cheqaq kaqta yachachirqan, kallpacharqantaq imachus yuyaykusqankuta rimanankupaq. Chaymantapas manan wayk’unallankupaqchu warmikunata qhawariq. Chaytan reparanchis huk kutipi María yachayta munaqtin mana hark’asqanpi (Lucas 10:38-42). Lazaroq wañupusqan qhepata Mariaq ñañan Marta allinta rimasqanmi rikuchin, paypas Jesuspa yachachisqanta allinta entiendesqanta (Juan 11:21-27).

Jesusqa interesakurqanmi warmikuna educaypi. Chay tiempopiqa yaqa llapa judía warmikunan anchata munaqku qhari wawayoq kayta, astawanqa profeta kanantan munaqku. Chaymi huk warmi nirqan: “Kusisamiyoqmi wachakuqniyki, ñuñuqniyki warmiqa”, nispa; ichaqa Jesusmi sut’incharqan Diosta kasukuy aswan allin kasqanta (Lucas 11:27, 28). Chhaynapin warmikunata allin ruwanayoqta qhawarichirqan, manaña judiokunaq costumbrenman hap’ipasqachu kawsanankupaq (Juan 8:32).

Kay tiempopi warmikunaq allinninpaq: Iñiq t’aqapi kaq huñunakuykunapiqa warmikunaq rimasqanqa allin chaskisqan. Umallikunaqa respetankun warmikunata, wasipipas otaq maypipas “allinkaqta yachachiq” kasqankurayku (Tito 2:3). Chaymantapas paykunaq yanapayninwanmi Diospa Gobiernonmanta allin willakuykunata mast’arinku (Salmo 68:11; qhawariy  “¿Hark’arqanchu apóstol Pablo warmikunaq rimananta?” nisqa recuadrota).

  Jesusqa ancha allinpaqmi warmikunata qhawarirqan. Ñawpa tiempopiqa aswan allinpaqmi qhawariqku qhari wawakunata. Talmud qelqapunin nirqan: “Kusisamiyoqmi qhari wawayoqkunaqa, llakikuytaqmi warmi wawayoqkunapaqqa”, nispa. Wakin tayta-mamakunaqa sasapaqmi qhawariqku warmi wawa uywayta, ususinkupaq qosanta maskhapunanku kasqanrayku, casarakunankupaq qhariq tayta-mamanman pagananku kasqanrayku ima, hinaspapas manan suyaqkuchu yuyaqña kaqtinku ususinkuq cuidananta.

Jesusmi ichaqa warmi wawakunata qhari wawakunatapas allinpaq qhawarirqan. Naín llaqtapi kaq viudaq ususintan kawsarichirqan, Jairoq ususintapas (Marcos 5:35, 41, 42; Lucas 7:11-15). Milagrota ruwaspan hampillarqantaq ‘chunka pusaqniyoq wataña supaypa onqochisqan warmita’; chay qhepamantaq “Abrahampa ususinmi” nispa suticharqan, chay rimayqa manan reqsisqachu judío qelqakunapi karqan (Lucas 13:10-16). Chhayna sumaq rimaywanmi Jesusqa rikuchirqan warmikuna derechoyoq kasqankuta, allin iñiyniyoq kasqankutapas (Lucas 19:9; Gálatas 3:7).

Kay tiempopi warmikunaq allinninpaq: Asia ladopin huk rimay kan, ninmi: “Warmi wawata uywayqa vecinoq huertanta qarpay hinan”, nispa. Cristiano tayta-mamakunan ichaqa mana chhaynatachu yuyaykunku. Aswanpas llapan wawankutan sumaqta cuidanku, qhariña warmiña kaqtinpas. Chaymantapas interesakunkun educasqa, hospitalpi atiendesqa kanankupi.

Jesusqa confiarqanmi warmikunapi. Judío juzgadokunapiqa warmikunaq willasqantaqa esclavoq willasqanta hinan mana valeqpaq qhawariqku. Jesuspa tiemponpi historiador Josefon nirqan: “Warmikunaq willasqanqa, yanqallata mana allinta yuyaykuspa rimasqankuraykun mana valenqachu”, nispa.

Jesusqa manan chhaynachu karqan. Payqa warmikunatan akllarqan kawsarimpusqanta willanankupaq (Mateo 28:1, 8-10). Chay warmikunaqa rikurqankun Jesusta wañuchisqankuta p’ampapusqankutapas, chaywanpas apostolkunapas sasatan paykunata creerqanku (Mateo 27:55, 56, 61; Lucas 24:10, 11). Ichaqa warmikunatan akllarqan ñawpaq testigonkuna kanankupaq, chhaynapin Jesús rikuchirqan testigon kanankupaq hina qhawarisqanta (Hechos 1:8, 14).

Kay tiempopi warmikunaq allinninpaq: Iñiq t’aqapi umalliq cristianokunaqa warmikunaq rimasqanta uyarispan rikuchinku respetasqankuta. Qosakunapas kaqllatataqmi ruwanku esposankuta tukuy yuyaywan uyarispa (1 Pedro 3:7; Génesis 21:12).

Cristota qatikuqkunaqa sumaqtan warmikunata respetanku, manataqmi imamantapas hark’ankuchu, ahinapin qallariypi warmikunapaq Diospa yuyaykusqanman hina kawsanku (Génesis 1:27, 28). Cristiano qosakunaqa manan capataz hinachu tratanku. Aswanpas, Bibliaq yachachikuyninkunawanmi pusachikunku warmikunata kusichinankupaq (Efesios 5:28, 29).

Yelena chayllaraq Bibliata estudiashaqtinqa, qosan sinchi mana allinta tratasqanraykun sonqollanpi llakisqa tarikuq. Qosanqa huch’uy kaspan maltratasqa wiñarqan, rikurqantaq warmikunata tayta-mamaq rimanakusqallanwan casarakunanpaq apapusqankuta, hinaspapas millaytan trataqku. Paymi nin: “Bibliapin yacharqani Diospa munakuwasqanta, sumaqta qhawariwasqanta ñoqapi interesakusqantapas. Chhaynapin kallpata hap’irqani, yuyaykurqanin qosaypas Bibliata estudiaqtinqa sumaq runaman tukupunanta”, nispa. Qhepamanqa yuyaykusqanman hinan karqan. Tiempowanmi qosan bautizakuspa Jehová Diospa testigonman tukupurqan. Nillantaqmi: “Kikinta controlakuq sumaq runamanmi tukupurqan, iskayniykutaqmi pampachanakuyta yacharqayku. Bibliapi yachachikuykunan yanapawarqan aswan munasqa sientekunaypaq, casado kawsayniykupi cuidasqa kanaypaqpas”, nispa (Colosenses 3:13, 18, 19).

Manan Yelenallachu kusisqa tarikun. Pay hinan waranqanpi cristianakuna Bibliaq yachachikuyninkunaman hina ruwaspa qosankuwan kusisqa kawsashanku. Chaymantapas iñiqmasinkunawan kaspaqa sonqochasqa respetasqan tarikunku, manataqmi imamantapas hark’asqachu kanku (Juan 13:34, 35).

Llapa cristiano qharikunapas warmikunapas yachanku huchayoq runa kasqankuta, ‘mana valeqman tukupuq’ kamasqakuna ukhupi tarikusqankutapas. Ichaqa yachankun Jehová Diosman asuykuspaqa ‘ismuqpaq nisqa kaymanta Dios kacharichinanta’, chhaynapin Diospa wawankuna hina “kacharichisqa hatunchayninpi kanqaku”. Chayqa, ¡ancha sumaq suyakuymi llapa Diospa allin qhawarisqan runakunapaq! (Romanos 8:20, 21.)