Mateo qelqamanta akllasqa yachachikuykuna
Jehová Diospa Siminqa Kawsaqmi
Mateo qelqamanta akllasqa yachachikuykuna
JESUSPA kawsasqanmanta predicasqanmantawanqa yanapaqnin Mateo ñawpaqta qelqaran, payqa manaraq Jesuspa qatikuqnin kashaspa contribución cobraq runa karan. Mateo Qelqaqa hebreo simipi qelqasqa karan chaymantaña griego simiman t’ikrakuran, 41 watapin qelqakuyta tukuran, kay qelqaqa Hebreo Simipi Qelqakunata Griego Simipi Qelqakunatawan tupanachin.
Mateo Qelqaqa judío runakunapaqmi qallariypi qelqakuran, chay qelqan Jesusta rikuchin Mesías kasqanta Diospa Churin kasqantawan. Sichus Mateo qelqata tukuy yuyaywan t’aqwisun chayqa, astawanmi iñisun cheqaq Diospi, Jesuspi, Diospa promesankunapipas (Hebreos 4:12).
‘HANAQ PACHA QHAPAQSUYU’ QAYLLAYKAMUN
Mateo qelqaqa Reinomanta Jesuspa yachachisqanmantawanmi astawanqa willan, chayraykun qelqasqanqa mana ima tiempopichus sucedesqanman hina karan. Yachanapaq, Orqo Patapi Jesuspa yachachisqanqa qallariy capitulokunapin rikhurin, Jesusmi ichaqa chaymanta rimaran huk wata kuskantaña predicashaqtin.
Jesusqa Galilea provinciapi predicaspa milagrokunata ruwaran, chunka iskayniyoq apostolninkunaman yachachiran imayna predicanankuta, fariseokunata huchacharan, Reinomanta willaspapas rikch’anachiy simikunawan yachachiran. Galileamanta lloqsispataq “Jordán mayuq inti lloqsimuy chimpanpi Judeaq hap’iyninman rirqan” (Mateo 19:1). Yachachisqankunawan ñanta rishaspa kayta niran: “Jerusalén llaqtamanmi rishanchis, runaq Churinta [...] wañunanpaq huchachanqaku. [...] Kinsakaq p’unchaypitaqmi kawsarimpunqa “, nispa (Mateo 20:18, 19).
Bibliamanta tapuykuna kutichiykunapiwan:
3:16. ¿Imaynapin hanaq pacha ‘kicharikurqan’ Jesús bautizakushaqtin? Yaqapaschá chaywan Jesusqa hanaq pachapi kawsasqanta yuyariran.
5:21, 22. ¿Aswan huchachu kanman k’araqta phiñakuspa k’amiy phiñasqa kaymanta? Jesusmi niran: wayqe pananpaq phiñakuqqa anchata huchallikun. Ichaqa astawanraqmi huchallikun wayqe pananta millayta k’amiqtinqa, chhayna ruwasqanmantaqa manan llaqtapi kaq juzgadollapichu juzgasqa kanqa aswanpas Hatun Juzgadopin juzgasqa kanqa, nispa.
5:48. ‘Hanaq pachapi Taytanchisqa chaninmi [otaq ch’uya]’, ¿atisunmanchu pay hina kayta? Arí, atisunmanmi. Jesusqa munakuymantan rimasharan, chaymi uyariqninkunata niran: munakuyniykichisqa hunt’asqa ch’uya kanan hanaq pachapi Taytaykichispa munakuynin hina, nispa (Mateo 5:43-47). ¿Imaynapin chhayna munakuyniyoq kasunman? Awqanchiskunatapas munakuspa.
7:16. ¿Iman kanman cheqaq religionta reqsinapaq ‘ruwaykuna’? Chay ruwaykunaqa imayna kawsasqanchispin rikukun, cheqaq yachachikuykunapi iñisqanchispiwan.
10:34-38. ¿Bibliachu familiata t’aqanachinman? Manapunin. Aswanpas mana iñiq familiakuna hawan t’aqanakuy kan. Sichus familia ukhupi pitapas cristiano kananta hark’anku chayqa, t’aqanakuymi kanqa (Lucas 12:51-53).
11:2-6. Bautizaq Juanqa yacharanmi Jesús Mesías kasqanta, paymi Jehová Diosta uyariran Jesusta churinta hina reqsishaqtin. Chayqa ¿imaraykutaq Jesusta tapuran “Qanchu kanki Diospa kachamusqan” nispa? Yaqapaschá Jesusmantapuni uyariyta munaran Mesías kasqanta. Hinaspapas, Judío runakunan suyakusharanku atiyniyoq kamachikuqpa hamunanta chhaynapi suyakuyninkuta hunt’ananpaq, chaypaschá yachayta munaran ‘hukpa’ hamunanta. Jesuspa kutichisqanwanmi Juanqa yacharan manaña pipas hamunanmanta.
19:28. ‘Israelpa chunka iskayniyoq ayllunkunan’ juzgasqa kanqa, ¿pikunan kanku paykuna? Manan Israel espiritual nisqachu (hawisqa cristianokuna) kanku (Gálatas 6:16; Apocalipsis 7:4-8). ¿Imaynapin chayta yachanchis? Jesuspa rimapayasqan apostolkunaqa Israel espiritual nisqapi kananku karan, chaymi mana paykuna kikinkuqa juzgakuyta atinkumanchu. Chhaynaqa, ¿pikunan kanku? Jesusqa “reinopi kanankupaqmi yachachisqankunawan rimanakuran”. Paykunatan “reykunata, sacerdotekunata” hina Diospaq churanan karan (Lucas 22:28-30, NM; Apocalipsis 5:10, Edición 1988). Hinaspapas, Israel espiritual nisqapi kaqkunaqa ‘kay pachata juzganqaku’ (1 Corintios 6:2). Chaymi ‘Israelpa chunka iskayniyoq ayllunqa’ kay Hallp’api qhepaq runakunawan tupan, paykunaqa manan Israel espiritual nisqapi kaqkunachu, paykunatan Hucha Panpachay P’unchaypi Israelpa chunka iskayniyoq ayllunkunawan tupachikuran (Levítico, capítulo 16).
Yachananchispaq:
4:1-10. Kay textopi nisqan hina Satanasqa manan millay kayllachu, aswanpas kawsaq espiritun. Paymi wateqawanchis otaq pruebaman churawanchis ‘aychaq millay munayninkunawan, ñawiq rikusqan millay munapakuykunawan, kay pacha kawsaypi hatunchakuykunawan ima’. Sichus Bibliaq nisqanta ruwasun chayqa, tukuy sonqowanmi Diosta kasukusun (1 Juan 2:16).
5:1–7:29. Dioswan allinpi kananchispaqqa maskhashanallanchismi. Thakpi kawsananchis. Manan ima qhelli ruwaykunapipas yuyaykunanchischu. Rimasqanchista hunt’ananchis. Mañakushaspaqa Diospa munasqantaraqmi ñawpaqpi churananchis manan necesitasqanchistaraqchu. Diospaq qhapaq kasunchis. Diospa Reinonta chanin kaynintawan ñawpaqta maskhananchis. Kacharichiy sacrificiopi iñinanchis. Manan hukkunata huchachananchischu. Diospa munayninta ruwasun. ¡Orqo Patapi Jesuspa yachachisqanqa allinninchispaqpunin!
9:37, 38. Sichus chakrayoqta mañakunchis “cosechanman llank’aqkunata kachamunanpaq” chayqa, tukuy sonqowanmi predicashanallanchis runakunata yachachinapaq (Mateo 28:19, 20).
10:32, 33. Manan hayk’aqpas manchakunanchischu iñiyninchismanta rimayta.
13:51, 52. Reinomanta allinta entiendespaqa kallpachakunanchismi runamasinchiskunaman yachachinapaq.
14:12, 13, 23. Allin kaqkunapi yuyaymananapaqqa sapallanchismi tarikunanchis (Marcos 6:46; Lucas 6:12).
17:20. Sinchi sasachakuykunan hark’awasunman Diospa munayninta ruwashanallapaq, iñiymi yanapawasun chayta atipananchispaq. Chhaynaqa, kallpachakunanchismi Jehová Diospi promesankunapipas astawan iñinanchispaq (Marcos 11:23; Lucas 17:6).
18:1-4; 20:20-28. Jesuspa yachachisqankunaqa hukkunamanta aswan allin qhawarisqa kayta munaranku: huchayoq kasqankurayku, hinaspapas, religionninkupi yacharanku allin qhawarisqa kayta hatunchakuq kaytapas. Kallpachakunanchismi k’umuykukuq kananchispaq, huchallikuymanta ayqekunanchispaqpas, amataq hatunchakusunchu congregacionpi sumaq llank’aykunata chaskiqtinchis.
“RUNAQ CHURINTA” HAP’ICHINQAKU
Jesusqa 33 watapin 9 p’unchay nisán killapin Jerusalén llaqtaman haykuran ‘asnopi sillaykusqa’ (Mateo 21:5). Paqaristintaq yupaychana wasita rispa qhatuqkunata qolqe hap’iqkunatawan qarqoran. 11 p’unchaypitaq yupaychana wasipi yachachiran, fariseokunata kamachikuy simi yachachiqkunatapas huchacharan, chay qhepamantaq yachachiqninkunaman willaran ‘kutimunanmanta [“qayllaykamunanmanta”, NM] kay tiempo p’uchukapunanpaqña kashaqtin’ imakuna sucedenanmantawan (Mateo 24:3). Qhepantin p’unchaytaq yachachisqankunaman kayta niran: “Yachankichismi iskay p’unchaymanta pascua fiesta kananta. Chaypin runaq Churinta hap’ichinqaku kurkupi warkunankupaq”, nispa (Mateo 26:1, 2, NM).
14 nisán killa p’unchayñan kashan. Wañusqanta Yuyarinankupaq kamachisqan qhepamanmi Jesusqa hap’ichisqa, juzgasqa karan, kurkupi warkuspataq wañuchiranku. Kinsa p’unchaymantataq kawsarimuran. Manaraq hanaq pachaman rishaqtinmi yachachisqankunaman kayta kamachiran: “Rispa llapa suyu runakunata yachachimuychis, yachachisqaykuna kanankupaq”, nispa (Mateo 28:19).
Bibliamanta tapuykuna kutichiykunapiwan:
22:3, 4, 9. ¿Hayk’aqmi waqyakuyta qallariran casarakuy fiestaman rinankupaq? Ñawpaqtaqa 29 watamanta 33 watakama waqyakuran, chay waqyakuymi qallariran Jesuspa predicasqanwan yachachisqankunaq predicasqanwan ima. Iskaykaq waqyakuytaq karan, Pentecostés fiestapi 33 watamanta 36 watakama Jesuspa yachachisqankuna santo espirituta chaskisqankumantapacha. Chay iskaynin waqyayqa judío runakunapaq wak llaqtamanta judío runaman tukupuqkunapaqwanmi karan. Kinsakaq waqyakuytaq wak llaqtayoq runakunapaq karan, paykunan kanku hatun ñanpi puriq runakuna. Kay qhepakaq waqyakuyqa 36 watapin qallariran Roma llaqtamanta Cornelio sutiyoq soldado cristianoman tukupusqanmantapacha kunan p’unchaykama.
23:15. ¿Imaraykun fariseokunaq yachachikuyninta qatikuqkuna kikin fariseokunamanta iskay kutitaraq ‘infiernoman [“Gehenaman”, NM] rinankupaq’ hina karanku? Chay runakunaqa yaqapaschá sinchi huchapiña purisharanku manaraq fariseokunaq yachachiyninta qatikushaspa. Ichaqa fariseokunaq yachachisqanman tukuspa yachachiqninkunamantapas aswan millaymanraq tukupuranku. Chaymi paykunaqa kikin fariseokunamanta iskay kutita hinaraq ‘infiernoman [“Gehenaman”, NM] rinankupaq’ karanku.
27:3-5. ¿Imaraykun Judas ñakapakuran? Ñakapakuranña chaypas manan huchallikusqanmantaqa pesapakuranchu. Diospa panpachayninta mañakunanmantaqa, umalliq sacerdotekunaqta kuraq runakunaqtawan riran huchallikusqanmanta willakunanpaq. Payqa ‘wañuyman aysaykuq huchamanmi’ urmaykuran, chaymi mana imanakuyta atispa sinchita ñakapakuran (1 Juan 5:16). Arí, mana ima suyakuyniyoq kasqanta yachaspan ñakapakuran.
Yachananchispaq:
21:28-31. Jehová Diosqa munayninman hina kawsananchista munan. Maytapuni munananchis Reinomanta predicayta runakunaman yachachiytapas (Mateo 24:14; 28:19, 20).
22:37-39. Imatachus kamachinkunamanta Diospa munasqanqa iskay hatun kamachikuykunapin tarikun.