‘Yayaykichisqa khuyapayakuqmi’

“Khuyapayakuq kaychis, imaynan Yayaykichispas khuyapayakuq hina.” (LUCAS 6:36.)

1, 2. Jesús fariseokunaman kamachikuy simita yachachiqkunamanpas rimasqanpi, ¿imaynatan rikuchiran khuyapayakuy ancha chaniyoq kasqanta?

JEHOVÁ DIOSQA Moiseswanmi Israel llaqtaman soqta pachak kamachikuykunata qoran. Jehová Diosqa munaranmi chay kamachikuykuna hunt’anankuta, ichaqa munallarantaqmi khuyapayakuq kanankutapas. Chaytan Jesuspas niran fariseokunaman mana khuyapayakuq kasqankurayku. Iskay kutipin Jesús fariseokunata yuyarichiran Diospa nisqanta: “Khuyapayakuq kanaykichistan munani, manan sacrificio haywawanaykichistachu munani”, nispa (Mateo 9:10-13; 12:1-7; Oseas 6:6). Hallp’api llank’ayninta tukushaspa Jesús niran: “¡Ay, qankunamanta fariseokuna, kamachikuy simita yachachiqkuna! ¡Qankunaqa iskay uyakunan kankichis! Qankunan diezmota qonkichis mentamanta, anismanta, cominomantawan, Diospa kamachikuy siminmanta aswan chaniyoq kaqtataq qonqapunkichis. Chaykunan kaykuna: chanin-kay, khuyapayakuy, hunt’aq-kaypiwan”, nispa (Mateo 23:23).

² Qhawasqanchis hina, Jesusqa ancha chaniyoqpaqmi qhawariran khuyapayakuq kayta. Chaymi yachachisqankunata kamachiran: “Khuyapayakuq kaychis, imaynan Yayaykichispas khuyapayakuq hina”, nispa (Lucas 6:36). Sichus munanchis Diosman ‘rikch’akuyta’ chayqa, yachananchismi iman cheqaq khuyapayakuy kasqanta (Efesios 5:1). Chaymantapas, khuyapayakuy allinninchispaq kasqanta reparaspaqa kallpachakusunmi aswan khuyapayakuq kananchispaq.

Necesitaqkunata khuyapayaymanta

3. ¿Imarayku Jehová Diospa khuyapayakuyninta allinta qhawarinanchis cheqaq khuyapayakuy ima kasqanta yachananchispaq?

³ Salmistan takiran: “Señor Diosqa sumaq sonqon, khuyapayakuqmi, mana usqhay phiñakuqmi, ancha munakuqmi. Allinmi Señor Diosqa llapapaq, khuyapayaspan llapa ruwasqanta qhawashan”, nispa (Salmo 145:8, 9). Jehová Diosmantan nikullantaq: “Payqa khuyapayakuq Yayan, tukuy imapi sonqochakuq Diostaq”, nispa (2 Corintios 1:3). Khuyapayakuyqa hukkunata llakipayaymi; ñawpaq textokunapi rikusqanchis hina Jehová Diosqa ancha khuyapayakuqmi. Chaymi cheqaq khuyapayakuy ima kasqanta yachanapaqqa  Jehová Diospa khuyapayakuyninta kamachikuyninkunatapas allinta qhawarinanchis.

4. Isaías 49:15, ¿imata yachachiwanchis khuyapayakuymanta?

⁴ Isaías 49:15 willakushan Jehová Diospa tapusqanta: “¿Warmiqa ñuñusqan wawata qonqanmanchu? ¿Wachakusqan wawata mahipunmanchu [otaq manachu llakipayanman]?”. Hebreo rimaypi “llakipayay” simiqa tupanmi Salmo 145:8, 9 versiculokunapi ‘khuyapayakuq’ ‘khuyapayay’ simikunawan. Isaías qelqa Jehová Diospa khuyapayakuq kasqanta tupanachin mamakuna chayllaraq wachakusqan wawata khuyay munakusqanwan. Wawacha yarqaymanta otaq imamantapas waqaqtinqa mamanqa llakipayaspan usqhaylla wawachanman qon ima necesitasqanta. Jehová Diospas chhaynatan munakun khuyapayasqan runakunata.

5. Jehová Dios Israel llaqtanta yanapasqan, ¿imaynatan rikuchin ‘ancha hatun khuyapayakuq’ kasqanta?

⁵ Llakipayayqa allinmi, ichaqa aswan allinqa llakipi rikukuqkunata yanapaymi. Yachasun imata Jehová Dios ruwaran kinsa waranqa phisqa pachak wata ñawpaqta, chay tiempopin Jehová Diospa llaqtan Egiptopi kamachi karanku. Jehová Diosmi Moisesta niran: “Allintan rikuni llaqtaypa Egipto suyupi muchushasqanta, uyarinin muchuchiqkuna hawa waqyakamusqankuta, yachanitaqmi ñak’arishasqankutapas. Egipto runakunamanta kacharichiqmi uraykamuni. Paykunatan chay suyumanta horqospa allinkaq hatunkaq hallp’aman pusasaq, lecheq miel misk’iq askha kasqan hallp’aman”, nispa (Éxodo 3:7, 8). Llaqtanta horqomusqan phisqa pachak wataña kashaqtintaq Jehová Diosqa yuyarichiran: “Ñoqan horqomurqaykichis Egipto suyumanta chay runakunaq kamachinpi kashaqtiykichis, kaqllataq wakin llakichiqniykichis llaqtakunamantapas horqorqaykichis”, nispa (1 Samuel 10:18). Sapa kutillan Israel runakunaqa sasachakuykunapi rikukuranku. Jehová Diospa kamachikuyninkunata mana kasukusqankumantaña sasachakuykunapi tarikuranku chaypas, Diosqa khuyapayaspan yanaparan (Jueces 2:11-16; 2 Crónicas 36:15). Israel llaqtata Jehová Diospa yanapasqanmi kayta yachachiwanchis: Jehová Diosqa yanapanmi kamachinkunata sasachakuypi tarikuqtinku. Arí, Jehová Diosqa ‘ancha hatun khuyapayakuqmi’ (Efesios 2:4).

6. ¿Imaynapi yachanchis Jesús Taytan hina khuyapayakuq kasqanta?

⁶ Jesusqa Taytan hinapuni khuyapayakuq karan. Iskay ñawsa runakuna Jesusta rogakuranku: “¡Davidpa churin Señor, khuyapayaykuwayku!” nispa. Chay runakunaqa munarankun qhawariyta. Jesusqa mañakusqankutan ruwaran, ichaqa manan hawa sonqollachu qhaliyachiran, aswanpas “paykunata khuyapayaspa ñawinkuta llamiykurqan, hinan qhawarirqankupacha” (Mateo 20:30-34). Arí, Jesusqa khuyapayakuq kaspanmi qhaliyachiran ñawsakunata, supayniyoqkunata, lepra onqoyniyoqkunata, onqosqa wawayoqkunatapas (Mateo 9:27; 15:22; 17:15; Marcos 5:18, 19; Lucas 17:12, 13).

7. ¿Imatan yachanchis Jehová Diospa Jesuspa khuyapayakuq kasqankumanta?

 ⁷ Jehová Dios hina Jesucristo hina khuyapayakuq kanapaqqa kaykunata ruwana: necesitaqkunata llakipayana, sasachakuyninkupitaq yanapana. Iskaynintan ruwananchis khuyapayakuq kanapaqqa. Bibliaqa khuyapayakuyta yaqa llapanpi tupanachin necesitaqkunata yanapaywan. Ichaqa pipas mana allin ruwasqanmanta juiciopi kashaqtin, ¿khuyapayasqa kasqanraykuchu mana wanachisqa kanman?

Huchayoqkunata Diospa khuyapayasqan

8, 9. ¿Imaynatan Jehová Dios khuyapayaran Davidta Bat-sebawan huchallikusqanmanta?

⁸ Qhawasunchis imatan rey David ruwaran Bat-sebawan huchallikusqanmanta profeta Natán anyaqtin. Huchanmanta anchata pesapakuspan Davidqa Jehová Diosmanta mañakuran: “Diosníy, ancha munakuqmi kanki, khuyapayaykuway. Ancha khuyapayakuqmi kanki, huchallikusqaykunata pichaykuway. ¡Llapallanta mana allin-kayniyta maylliykuway, huchaymanta ch’uyanchaykuway! Ñoqaqa reqsikunin mana kasukusqaykunata, ñoqaqa yuyashallanipunin huchallikusqayta. Qan contrallapunin huchallikuni, qan contrapunin millakusqaykita ruwani”, nispa (Salmo 51:1-4).

⁹ Davidqa maytapunin sonqonta nanachikuran. Jehová Diosqa pampacharanmi Davidpa huchanta Bat-sebaq huchantapas, manataqmi Moisespa Kamachikuynin qelqaman hinachu paykunata wañuyman huchacharan (Deuteronomio 22:22). Jehová Diosqa manan wañuchiranchu, ichaqa manan pakaykuranchu huchallikusqanku hawa sasachakuykunapi tarikunankumanta (2 Samuel 12:13). Jehová Diosqa khuyapayakuq kasqanta rikuchillantaq huchakunata pampachaspa. Ichaqa wanachinan kaqtinqa wanachinpunin.

10. Jehová Dios khuyapayakuywanña juzgan chaypas, ¿imarayku mana yuyaykunanchischu, imataña ruwaqtiypas khuyapayawanqapuni, nispa?

¹⁰ Kaytan Biblia Adanmanta nin: “Huk runallawan huchaqa kay pachapi qallarirqan”, nispa. Nillantaqmi: “Huchaq pagayninqa wañuymi”, nispa. Chaymi lliw runa wañuyman huchachasqa karanchis (Romanos 5:12; 6:23). ¡Maytan Jehová Diosta agradecekunchis khuyapayaspa juzgawasqanchismanta! Ichaqa manan yuyaykunanchischu: Imataña ruwaqtiypas Diosqa khuyapayawanqapunin, nispaqa. Deuteronomio 32:4 Jehová Diosmanta nin: “Chaninmi ruwasqankunaqa”, nispa. Arí, Jehová Diosqa chanin kayninman hinapuni khuyapayakuyninta rikuchin.

11. ¿Imaynatan Jehová Dios chanin kayman hinapuni Davidta Bat-sebatawan Juzgaran?

¹¹ Wakmanta rimarisun Davidmanta Bat-sebamantawan. Mana wañuyman huchachasqa kanankupaqqa, huchankumantaraqmi pampachasqa kananku karan. Israelpi juezkunaqa manan chay ruwayta atinkumanchu karan. Sichus Jehová Dios paykunaq makinpi saqenman karan Davidta Bat-sebatawan  juzganankupaq chayqa, Kamachikuy Simi nisqanman hina wañuchinkuman karan. Jehová Dios Davidwan rimanakusqanrayku pay kikinpuni qhawariran Davidpa huchan pampachasqachu kanman icha manachu chayta (2 Samuel 7:12-16). Chaymi ‘kay pachantin Juez’, “sonqokuna t’aqwiq” Jehová Diosqa pay kikinpuni Davidta juzgaran (Génesis 18:25; 1 Crónicas 29:17). Jehová Diosllan Davidpa sonqontaqa t’aqwiyta atiran, payllataqmi Davidpa pesapakusqanta qhawarispa pampachaytapas atiran.

12. ¿Imaynatan Diospa khuyapayakuyninta chaskisunman huchasapa runakuna?

¹² Adanpa huchallikusqanraykun wañuyman huchachasqa karanchis, Jehová Diosmi ichaqa khuyapayakuq kayninpi wañuymanta qespinanchispaq yanapawanchis. Chay khuyapayakuyninqa chanin kayman hinapunin. Jehová Dios chanin kayninta mana p’akispa huchanchiskunata pampachananpaqmi Churin Jesucristota kachamuran ñoqanchisrayku wañunanpaq. Chay ruwasqanpin Jehová Diosqa ancha khuyapayakuq kasqanta rikuchiran (Mateo 20:28; Romanos 6:22, 23). Chhaynaqa, Jehová Diospa khuyapayakuyninta chaskinapaq, Adanmanta chaskisqanchis hucharayku mana huchachasqa kanapaqqa ‘Churinpi iñinanchis’ (Juan 3:16, 36).

Diosqa chanintaq khuyapayakuqtaq

13, 14. ¿Diospa khuyapayakuynin llamp’uyachinchu chanin kayninta? Willay.

¹³ Jehová Diosqa manan chanin kayninta qhepanchanchu khuyapayananraykuqa, manataqmi khuyapayakuq kayninqa llamp’uyachinchu chanin kayninta.

¹⁴ Profeta Oseaswanmi Jehová Diosqa Israel runakunata niran: “Israel llaqta, ñoqan qanwan wiñaypaq casarakusaq, chaninninpin qanwan casarakusaq, sumaqtan uywasqayki, tukuy tiempon munakusqayki, khuyapayasqaykipas”, nispa (Oseas 2:19). Kaypin yachanchis Jehová Diospa khuyapayakuyninqa chanin kayninwan wakin sumaq kayninkunawanpas tupasqanta. Payqa ‘khuyapayakuq sumaq sonqo Diosmi [...], huchallikusqatapas, mana kasukusqatapas, huchatapas pampachaqmi, [ichaqa] huchallikuqtaqa manapunin hinallatachu qhawanqa’ aswanpas muchuchinqapunin (Éxodo 34:6, 7). Arí, Jehová Diosqa khuyapayakuqmi chanintaqmi. Biblian Diosmanta nin: “¡Hatun Qaqa hinan Señor Diosqa! Hunt’asqan ruwasqankunaqa, chaninmi ruwasqankunaqa”, nispa (Deuteronomio 32:4). Diospa chanin kayninpas khuyapayakuyninpas hunt’asqan. Manan hukninchu aswan hatun hukkaqmanta, nitaqmi hukkaqchu llamp’uyachin hukkaq sumaq kayninta. Diospa khuyapayakuynin chanin kayninwanqa allin tupanasqan kashan.

15, 16. a) ¿Iman rikuchin Diospa chanin kaynin khuyapayakuq kasqanta? b) ¿Imatan Jehová Dios kamachinkunapaq ruwanqa mana allin kawsayta chinkachishaqtin?

¹⁵ Jehová Diospa chanin kayninqa manan mana khuyapayakuqchu. Chanin kaymantaqa rimallankupunin juiciokunapi,  tupachinkutaqmi leykunata mana kasukuqkunata huchachaywan. Diospa chanin kayninqa manan chayllatachu ruwan, aswanpas qespichillantaqmi allin sonqoyoq runakunata. Ejemplopaq, Jehová Dios Sodoma Gomorra llaqtakunapi tiyaqkunata wañuchishaqtinqa qespichiranmi Lotta iskaynin ususinkunatawan (Génesis 19:12-26).

¹⁶ Chaywanmi yachanchis, Jehová Dios kay pachamanta mana allin kawsayta tukuchishaqtinqa qespichinqan “ancha askha runakunata”. Kay Diospa kamachinkunan ‘p’achankuta t’aqsaspa Corderoq yawarninpi yuraqyachiranku’ chaymi ‘manchay ñak’ariymanta lloqsinqaku’ (Apocalipsis 7:9-14).

¿Imaraykun khuyapayakuq kananchis?

17. ¿Imaraykun khuyapayakuq kananchis?

¹⁷ Jehová Diospa Jesuspa khuyapayakuyninta qhawaspanchismi yachanchis imachus cheqaq khuyapayakuy kasqanta. Kunanqa yachasun imarayku khuyapayakuq kananchismanta. Proverbios 19:17 nin: “Wakcha runaman manuyqa Señor Diosman manuymi, Señor Diosmi manusqantaqa kutichipunqa”, nispa. Jehová Diosqa anchata kusikun paytapas Churintapas qatikuspa runamasinchista khuyapayaqtinchis (1 Corintios 11:1). Khuyapayakuq kaspanchismi hukkunatapas kallpachasunchis khuyapayakuq kanankupaq. Khuyapayakuqkunawan huñunakuqqa khuyapayakuqllataqmi kanqa (Lucas 6:38).

18. ¿Imaraykun kallpachakunanchis khuyapayakuq kanapaq?

¹⁸ Khuyapayakuq runaqa munakuqmi, qoykukuqmi, sumaq sonqotaqmi. Yachasqanchispas hina, khuyapayakuq kanapaqqa llakipayakuq khuyay munakuqmi kananchis. Jehová Diosqa khuyapayakuq kaspanmi mana usqhayllachu phiñakun, pacienciakunmi huchasapakunawanpas chaymi tiempota qon huchankuta saqespa payman kutirikunankupaq, chaywanpas payqa manan p’akinchu chanin kamachikuyninkunata (2 Pedro 3:9, 10). Kaypi rikusqanchis hina khuyapayakuywan pacienciakuywanqa tupanasqan kashan. Khuyapayakuq kaspanchisqa askha sumaq kaykunatan ñoqanchispi wiñachisun, santo espirituq rurunpa wakin sumaq kayninkunatapas wiñachillasuntaqmi (Gálatas 5:22, 23). Chayraykun kallpachakunanchis khuyapayakuqpuni kanapaq.

“Kusisamiyoqmi khuyapayakuqkunaqa”

19, 20. ¿Imaynapitaq khuyapayakuqkuna taripay p’unchaypi atipaqkuna kanqaku?

¹⁹ Santiago willaran imarayku khuyapayakuq kananchista, paymi niran: “Khuyapayakuqkunan ichaqa taripay p’unchaypi atipaqkuna kanqaku”, nispa (Santiago 2:13b). Kaypiqa Santiago rimasharan Jehová Diospa kamachinkuna runamasinkuta khuyapayanankumanta. ¿Imaynapitaq khuyapayakuqkuna taripay p’unchaypi atipaqkuna kanqaku? Jehová Dios runakunamanta cuentata mañaqtinmi payqa yuyarinqa khuyapayakuq runakunata, pampachanqataq huchankuta Jesuspa  wañusqanpi iñisqankurayku (Romanos 14:12). Davidpas Bat-sebawan huchallikusqanmanta khuyapayasqa karan pay khuyapayakuq kasqanrayku (1 Samuel 24:4-7). Ichaqa “mana khuyapayakuqpaqqa mana khuyapayakuyniyoq huchachaymi kanqa” (Santiago 2:13a). Chaychá Jehová Diosqa ‘wañuypaq huchachanqa’ ‘mana khuyapayakuqkunata’ (Romanos 1:31, 32).

²⁰ Orqo patapi yachachispan Jesús niran: “Kusisamiyoqmi khuyapayakuqkunaqa, paykunatapas Diosmi khuyapayallanqataq”, nispa (Mateo 5:7). Chay rimasqanpi sut’ita kayta yachanchis: pipas Diospa khuyapayasqan kayta munaqqa khuyapayakuqmi kanan. Qatimuq estudiopi yachasun imaynatan kawsayninchispi khuyapayakuq kasunman chaymanta.

¿Imatan yacharunchis?

• ¿Imataq khuyapayakuq kayri?

• ¿Imaynata khuyapayakuq kasqanchista rikuchinchis?

• ¿Imarayku ninchis Diosqa khuyapayakuqmi chanintaqmi, nispa?

• ¿Imaraykun khuyapayakuq kananchis?

[Tapuykuna]