1, 2. Juan 4:35, 36 nisqan jina, ¿imamantan Jesús rimashanman karan?

JESÚS Galilea ladoman viajashaspaqa rikuranchá sumaq q’omer chajrakunata cebada chajrakunata ima (Juan 4:3-6). Ichaqa mana cosechana tiemporaqchu kasharan, chaypaqqa tawa killa jinaraqmi faltasharan. Chaywanpas, Jesusqa qatikuqninkunatan niran: “Qhawariychis chajrakunata, yuraqñan kashan cosechanapaq”, nispa (leey Juan 4:35, 36). ¿Imamantan Jesús rimashanman karan?

² Jesusqa runakuna yachiymantan rimashanman karan. ¿Imarayku? Jesusqa manaraq cosechaymanta qatikuqninkunaman rimapayashaqtinmi Samaria llaqtayoq juj warmiman Diosmanta willaran, chay warmiqa sumaqtan uyarikuran. Chaymantapas askha Samaria runakunan Jesusta uyarikuq jamuranku, chayta rikuspan Jesusqa niran: “Qhawariychis chajrakunata, yuraqñan kashan cosechanapaq”, nispa (Juan 4:9, 39-42). Allin reqsisqa libron chaymanta rimaspa khaynata nin: “Chay runakuna Jesusta uyarikuyta munasqankun [...] rikuchin cosechanapaq ruru jina kasqankuta”.

3. Jesús jina runakunata qhawarisun chayqa, ¿imaynatan runakunaman Diosmanta willasun?

³ ¿Imaynatan Diosmanta willasqanchis runakunata qhawarinanchis? ¿Cosechanapaq rurukunata jinachu qhawarinchis? Chhayna kaqtinqa kaykunatan ruwasun: Ñaupaqta, imaynan chajra cosechayqa pisi tiempolla, chhaynallataqmi Diosmanta willaypas, chaymi runakunaman usqhaylla yachachimunanchis. Iskaypi, kusikusunchismi runakunaman  Diosmanta willaspa, chaymi Bibliapas nin: ‘Cosechana tiempopin runakuna kusikunku’, nispa (Is. 9:3). Kinsapi, sapanka runakunatan Jesuspa qatikuqninkunata jina qhawarisun, chayman jinataq paykunaman Diosmanta willasun.

4. ¿Imatan apóstol Pablomanta kunan yachasun?

⁴ Jesuspa qatikuqninkunaqa yaqapaschá piensaranku Samaria runakunaman Diosmanta yachachiyqa yanqapaq kasqanta, Jesusmi ichaqa mana chhaynatachu piensaran, aswanpas qatikuqninkunapas kankuman jinatan qhawariran. Noqanchispas Jesús jinan runakunata qhawarinanchis. Apóstol Pablopas chaytan ruwaran. Ñaupaqta, yacharanmi runakuna imapi creesqankuta. Iskaypi, imamanta rimay munasqankutan allinta entienderan. Kinsapi, Jesuspa qatikuqninkunapas kankuman jinatan runakunata qhawariran.

5. ¿Imaraykun Pablo sinagogakunapi kaq Judío runakunata allinta entienderan?

⁵ Pabloqa yachachillaqpunin sinagogakunapi chaymi Tesalónica sinagogapipas “kinsa sábado paykunata allinta piensachiran Diospa simin qelqakunamanta yachachispa” (Hech. 17:1, 2). Pabloqa Judío runakuna jinataq uywasqa karan chayqa, kusisqachá sinagogakunapi yachachispa sientekuran (Hech. 26:4, 5). Jinaspapas allintan paykunataqa entienderan, chayraykun confianzawan paykunaman Diosmanta yachachiran (Filip. 3:4, 5).

6. ¿Imaynapin jujniray karanku Judiokuna, mercado plazapi Atenas runakunamanta?

⁶ Pablota qatikachaqtinkun Tesalónica llaqtamanta Berea llaqtaman ayqekuran, chaymantataq Atenas llaqtaman. Atenas llaqtapi kashaspan jujmanta “sinagogaman jaykuran, chaypin judiokunata Diosta serviq juj runakunatawan yachachiran allinta piensachispa” (Hech. 17:17). Mercado plazapin ichaqa mana judío runakunaman yachachiran, paykunapaqqa Pabloq yachachisqanqa ‘mosoq yachachikuykunan’ karan. Chayraykun Pablota niranku: “Manan jayk’aqpas uyariraykuchu kay rimasqaykikunamantaqa”, nispa (Hech. 17:18-20).

7. Hechos 17:22, 23 nisqan jina, ¿imaynatan Apóstol Pablo runakunaq creesqankuman jina yachachiq?

⁷ (Leey Hechos 17:22, 23). Pabloqa jujniraymantan yachachiran Judío runakunaman, Atenas plazapi kaq runakunamanpas. Plazapi runakunaman yachachinanpaqqa  tapukuranchá chaypi runakuna imapi creesqankuta, ima costumbreyoq kasqankutapas, chayman jina Diosmanta yachachinanpaq. Bibliamanta yachaq runan Pablomanta nin: “Payqa judío kasqanraykun yacharan griego runakunaqa mana cheqaq Diostachu yupaychashasqankuta, chaymi rikuchiyta munaran [...] Atenas llaqtapi runakunapas cheqaq Dios reqsiy atisqankuta”. Apóstol Pabloqa Atenas runakunaq imapi creesqankuta qhawarispan ‘mana reqsisqanku Diosmanta’ yachachiran. Manaña waj llaqtayoqkuna Diosmanta yacharankuchu chaypas, Pabloqa llapa runakunamanmi yachachiran.

8. a) ¿Imatan ruwasunman runakunaq creesqankuta yachanapaq? b) ¿Imaynatan kutichisunman pipas religionniyoqñan kani nispa niwaqtinchis?

⁸ Pablo jinan noqanchispas, allinta reparananchis runakuna imapi creesqankuta. Chaypaqqa reparasunmanmi wasinpi, carronpi, sutinpi, p’achakuyninpi, rimasqanpi, ima religionniyoq kasqankuta. ¿Imatan ruwasunman pipas “religionniyoqñan kani” niwaqtinchis? Chhaynapi tarikuspas juj iñiqmasinchis wasiyoqta nin: “Ama llakikuychu Bibliaq nisqallantan yachachiyta munarayki” nispa.

9. ¿Imakunapin tupanman runakunaq creesqanku yachachisqanchiswan?

⁹ ¿Imakunamantan rimasunman religionniyoq runakunawan? Rimasunmanmi imapi creesqankumanta. Yaqapaschá paykunaqa Diospi, Jesuspipas, mana allin kausay tukukunanpipas creenku. Chhaynaqa, imapichus creesqankuman jinan Bibliamanta yachachinanchis, chhaynapin paykunaqa uyariwasunchis.

10. ¿Imata ruwananchispaqmi kallpachakunanchis? ¿Imarayku?

¹⁰ Wakin runakunaqa manan religionninkuq llapa yachachisqanpichu creenku. Chaymanta rimaspan Australiamanta David iñiqmasinchis nin: “Kay tiempopiqa, askha runakunan chaqrunku reliongioninkuq yachachisqanta runakunaq yachachisqanwan”, nispa. Albania nacionmanta Donalta sutiyoq iñiqmasinchismi nillantaq: “Mayninpi runakuna religionniyoqña kanku chaypas, manan Diospi creenkuchu”, nispa. Argentina nacionmanta iñiqmasinchismi nillantaq: “Wakin runakunaqa trinidad yachachikuypin creenku, chaywanpas manan creenkuchu Diospas Jesuspas santo espiritupas jujlla kasqankuta”, nispa. Jinaspapas nillantaqmi: “Chaykunata yachaymi yanapawan creesqankumanta runakunawan  rimanaypaq”, nispa. Chhaynaqa, kallpachakunanchismi runakuna imapi creesqankuta yachanapaq, chhaynapin apóstol Pablo jina, ‘imaymana clase runakunata yanapasun’ (1 Cor. 9:19-23).

11. Hechos 14:14-17 nisqan jina, ¿imakunamantan Pablo Listra runakunaman rimapayaran?

¹¹ (Leey Hechos 14:14-17). Pabloqa, runakunaq rimay munasqankumantan yachachiq. Listra llaqtapi runakunaqa pisillatan Diosmanta yachaqku, chaymi Pabloqa entiendey atisqankuman jinalla yachachiran, chajrakuna tiempollanpi rurusqanmanta kusisqa kausaymanta ima.

12. ¿Imaynatan yachasunman runamasinchiskunaq imamantachus rimay munasqankuta?

¹² Runakunaqa imaymanamantan rimayta munanku, sichus yachasun imamantachus rimay munasqankuta chayqa chayman jinan yachachisunman. Chaypaqqa allin reparaqmi kanallanchistaq. Yaqapaschá runakunaqa imapipas llank’ashankuman, ima qelqatapas leeshankuman, otaq carronkutapas allichashankuman, imakuna ruwasqankuta reparasun chayqa, chaykunamantan rimayta qallarisunman (Juan 4:7). Imayna p’achayoq kasqankupas reparachiwasunmanmi maymanta kasqankuta, imapi llank’asqankuta, imakunawan q’ochurikusqankutapas. Gustavo sutiyoq iñiqmasinchismi nin: “19 watayoq waynawanmi rimayta qallarirani, paypa polonpin kasqa allin reqsisqa takiqpa foton. Chaymanta tapuqtiymi, niwaran imarayku chay takiq gustasqanta. Chayllamantan Bibliamanta yachayta qallarirayku, kunanqa chay waynaqa iñiqmasinchisñan kapun”, nispa.

13. ¿Imaynatan runamasinchiskunaman Bibliamanta yachachiyta qallarisunman?

¹³ Runakunaman Bibliamanta yachachinapaqqa, rimay munasqankumantan yachachinanchis, willananchistaqmi Bibliamanta  yachayqa allinninpaq kasqanta (Juan 4:13-15). Juj señoran Hester sutiyoq hermanchista wasinman jaykuchisqa. Chay hermananchisqa reparasqan chay señoraq perqanpi profesora kasqanmanta juj diplomata, chaymi chay hermanaqa niran: “Noqaykupas yachachiykun Bibliamanta runamasiykuta, kanmi juñunakuyniykupas”, nispa. Chaymantapachan chay señoraqa Bibliamanta yachayta qallariran, juñunakuymanpas juj p’unchay asambleamanpas riranmi. Juj wata qhepamantaq bautizakapuran. Chaymi tapukunanchis: “¿Imakunamantan runamasiykuna yachayta munankuman? ¿Imaynatan runamasiykunata rimay munasqankumanta yachachiyman?”, nispa.

14. ¿Imaynatan sapanka runamanpas Bibliamanta yachachisunman?

¹⁴ Pimanpas Bibliamanta yachachishanchis chayqa ñaupaqtan preparakunanchis, sapanka yachachisqanchis runa imachus necesitasqanman yachay munasqanman jina. Piensananchismi imaynatas Bibliawan yanapasuman, ima videokunatas qhawachisunman, ima rijch’anachiykunawanchus yachachisunman, imaynatas sonqonman chayasunman chaytapas (Prov. 16:23). Albania nacionpin Flora sutiyoq hermananchisqa juj señoraman Bibliamanta yachachisqa, chay señoraqa manas kausarimpuy kananpi creeqchu, chaymi Flora iñiqmasinchisqa repararan chay señoraqa Jehová Diostaraq allinta reqsinan kasqanta, chaymi Bibliamanta yachachispaqa Jehová Dios munakuq kasqanta, yachayniyoq kasqanta, tukuy atiyniyoq kasqantawan sut’incharan. Chaymi tiempowanqa chay señoraqa kausarimpuypi iñipuran, kunantaq ancha kusisqa Diosta servishan.

15. Hechos 17:16-18 nisqan jina, ¿imaynan Atenas llaqtapi runakuna karanku? Chaywanpas, ¿imaraykun Pablo paykunaman Diosmanta willaran?

¹⁵ (Leey Hechos 17:16-18). Atenas llaqtamanta runakunaqa pantasqa Dioskunatan yupaychaqku, qhelli kausaypi puriqku, runakunaq yachachiynillanpitaq creeqkupas. Chhaynaña kaqtinpas Pabloqa manan niranchu: “Yanqapaqñan paykunataqa yachachiyman” nispaqa, k’amirankuña chaypas manan pisikallpayaranchu. Pablopas ñaupaqpiqa Diosta pisichaq, qatiykachaq, millay k’amiqmi karan, chaywanpas Jesusqa qatikuqninta jinan qhawariran (1 Tim. 1:13). Chaymi Pabloqa Atenas runakunata Jesuspa qatikuqninkunapas kankuman jinataña qhawariran (Hech. 9:13-15; 17:34).

16, 17. ¿Ima willakuykunan rikuchiwanchis runakuna cambiay atisqankuta?

¹⁶ Jesuspa qatikuqninkunaqa imaymana clase runakunan karanku. Chaymanta rimaspan Pabloqa Corinto llaqtapi iñiqmasikunaman cartapi qelqaran, wakinninkuqa ñaupaqpi suwa kasqankuta, qhelli kausaypi purisqankuta, ichaqa nillarantaqmi “maqchisqaña ch’uyanchasqaña” kapusqankuta (1 Cor. 6:9-11). Qanri, ¿imatan piensawaq karan chhayna kausayniyoq runakunamanta?

¹⁷ Kay tiempopipas askha runakunan kausayninkuta cambiaspa Jesusta qatikunkuman. Chaytan repararan Australia nacionmanta Yukina sutiyoq hermananchis. Juj kutinsi payqa wasikuna vendenapaq oficinapi kashasqa, chaypis cuerponpi dibujokunayoq sipasta rikusqa, p’achakusqanpas jujniraysi kasqa. Yukinan nin: “‘Payqa manan uyariwanmanchu’ nispan piensasharani,  ichaqa sumaqtan Bibliamanta willasqayta uyariwaran, jinaspapas cuerponpi wakin dibujasqa kaqkunaqa Bibliamantan kasqa”, nispa. Kunanqa chay sipasqa Bibliamantan yachashan jinaspapas juñunakuykunamanmi rishan. *

18. ¿Imaraykun llapa runakunaman Diosmanta willamunanchis?

¹⁸ Jesusmi niran: “Qhawariychis chajrakunata, yuraqñan kashan cosechanapaq”, nispa. Chay nisqanwan, ¿llapa runakuna payta qatikunankumantachu rimasharan? Manan. Bibliaqa willaranñan pisi runakunalla qatikunankuta (Juan 12:37, 38). Jesusqa yacharanmi runakunaq sonqonpi imachus kasqanta (Mat. 9:4). Chaywanpas llapa runakunamanmi Diosmanta willaran, astawanqa paypi creeqkunaman. Noqanchisqa manan runakunaq sonqonpi imachus kasqantaqa yachayta atinchischu, chaywanpas llapa runakunamanmi Diosmanta willananchis. Burkina Faso nacionmanta Marc iñiqmasinchismi nin: “‘Manachus jina kay runakunaqa iñiyninkupi wiñankumanchu’ nisqay runakunan astawanqa Diosta munakunku. ‘Kay runakunaqa allintan iñiyninkupi wiñanqa’ nisqay runakunataq Bibliamanta yachayta saqepunku. Chaymi yachachiwaran Jehová Diospa santo espiritunwan pusachikunay kasqanta”, nispa.

19. ¿Imaynatan qhawarinanchis Diosmanta willasqanchis runakunata?

¹⁹ Yaqapaschá nisunman: “Kay runakunaqa manañan uyarikunkumanchu” nispa. Ichaqa manan qonqananchischu chajrakunamanta Jesuspa nisqanta, runakunaqa atinkumanmi cambiaspa Jesuspa qatikuqninkuna kayta, Jehová Diospas ancha valorniyoqpaqmi runakunataqa qhawarin (Hag. 2:7). Chaymi Jehová Dios jina, Jesús jina runakunata qhawarinanchis, jinaspapas kallpachakunanchismi imaynapi tarikusqankuta entiendenanchispaq, imachus nesecitasqankuta yachananchispaqpas.