1. ¿Imaynatan Jehová Dios kausayninchista qhawarin?

 KAYPI yuyaykuy, yaqapaschá juj amigoyki juj wasita regalasunkiman, manaña chay wasi mosoqchu kanman chaypas chay wasitaqa cuidasunmanmi ¿riki? Chhaynatan Jehová Diospas juj sumaq regalota qowarqanchis: Chay regaloqa kausayninchismi. Jehová Diospaqqa anchatapunin kausayninchisqa valen, chaymi wawanta noqanchisrayku wañunanpaq kachamurqan (Juan 3:16).

2. ¿Ima ruwananchistan Jehová Dios munan 2 Corintios 7:1 textoq nisqanman jina?

² Jehová Diosmantan “kausayqa paqarimun” (Sal. 36:9). Chaymanta rimaspan apóstol Pablopas nirqan: “Pay kaqtinmi kausanchis, purinchis, kaypipas kashanchis”, nispa (Hech. 17:25, 28). Chhaynaqa, kausayqa Jehová Diospa sumaq regalonmi. Chayraykun payqa munakuywan llapa necesitasqanchista kausananchispaq qowanchis (Hech. 14:15-17). Ichaqa Jehová Diosqa manan milagrokunata ruwaspachu tukuy imamantapas librawasun. Aswanpas payqa saludninchista, iñiyninchista allinta cuidananchistan munan (leey 2 Corintios 7:1). ¿Imaraykun kausayninchistapas saludninchistapas cuidananchis? ¿Imaynatan chayta ruwasunman? Chaykunamantan kunan yachasun.

3. ¿Imaraykun saludninchista allinta cuidananchis?

³ Llapanchispas qhalillan kayta munanchis. Qhalilla kaspaqa kusisqan Diosta servinchis tukuy kallpanchiswantaqmi servinchispas (Mar. 12:30). Biblian nin: “Cuerpoykichista Diosman jaywaychis kausashaq sacrificiota jina, sonqonman chayaq ch’uya sacrificiota jina”, nispa. Chayraykun saludninchistaqa  allinta cuidananchis. (Rom. 12:1). Ichaqa mayninpiqa ima onqoypas jap’iwasunmanmi. Chaywanpas kallpachakunanchismi saludninchista allinta cuidananchispaq, chayta ruwaspaqa Jehová Diostan kausay qowasqanchismanta “gracias” nishanchis.

4. ¿Imatan rey David munarqan?

⁴ Rey Davidqa anchatapunin kausaytaqa valorarqan. Chaymi nirqan: “¿Iman kanqa noqa wañuqtiy? ¿Imatan chaskiwaq aya p’ampanaman jaykupuqtiy? ¿Ñut’u jallp’a yupaychasunkimanchu? ¿Polvo willanmanchu junt’aq kasqaykita?”, nispa (Sal. 30:9). Yaqapaschá rey Davidqa chayta qelqanman karqan wañupunanpaq pisillaña kashaqtin. Payqa manan wañuyta munarqanchu, chhaynapi Diosta tukuy tiempo servinanpaq. Noqanchispas David jinan tukuy tiempo Diosta yupaychayta munanchis.

5. ¿Imata ruwananchispaqmi kallpachakunanchis onqosqaña kuraqña kasunman chaypas?

⁵ Yaqapaschá wakinninchisqa nishu kuraqña onqosqa ima kashanchis, jinaspa manaña ñaupaqpi jinachu Diospaq llank’ayta atishanchis chayraykupaschá nishu llakisqa kashanchis. Chaywanpas kallpachakunanchismi saludninchista cuidananchispaq. ¿Imarayku? Onqosqaña otaq kuraqña kashasunman chaypas atisunmanmi rey David jina Jehová Diosta yupaychayta. Payqa maytan munakuwanchis, allinpaqmi llapa kallpachakusqanchistapas qhawarin (Mat. 10:29-31). Jinaspapas wañupusunmanña chaypas jujmantan kausarichimpuwasun (Job 14:14, 15). Chaymi kausashaspaqa saludninchista allinta cuidananchis.

6. ¿Ima ruwananchistan Jehová Dios munan manaraq imatapas mijushaspa ujashaspa?

⁶ Biblia manaña medicinamanta willaq librochu chaypas, sumaq yuyaychaykunatan qowanchis saludninchista allinta cuidananchispaq. Chaykunawanmi reparanchis Jehová Diosqa qhalilla kananchista munasqanta. Paymi niwanchis: “Cuerpoykimanta mana allinkunata karunchay”, nispa (Ecl. 11:10). Chaykunan kanman machay mana controlakuspa mijuy ima (Prov. 23:20). Jehová Diosqa cuerponchista kamachinanchistan munan. Chaymi mijushaspapas ujashaspapas cuerpo kamachiqmi kananchis (1 Cor. 6:12; 9:25).

7. ¿Imaynatan Proverbios 2:11 texto yanapawanchis saludninchista allinta cuidakunanchispaq?

⁷ Llapanchispas Jehová Diospa kausay qowasqanchistan valorananchis, chaymi allin yuyaywanpuni imatapas ruwananchis (Sal. 119:99, 100; leey Proverbios 2:11). Sichus reparashanchis ima mijunapas malta ruwawasqanchista chayqa gustawasunmanña chaypas manañan chay mijunataqa mijunanchischu. Chaymantapas allin yuyayniyoq kasqanchistan rikuchillanchistaq ejerciciota ruwaspa, bañakuspa, allinta puñuspa, wasinchista allinta pichaspa ima.

8. Bibliaq nisqan jina, ¿ima ruwananchistan Jehová Dios munan?

⁸ Jehová Diosqa imaymana kamachikuykunatan Israel runakunaman qorqan, chhaynapi llank’anankupipas wasinkupipas ama mana allinkunapi tarikunankupaq (Éx. 21:28, 29; Deut. 22:8). Sichus juj runa manaña yuyaypichu runamasinta wañuchinman karqan chayqa, manan jinallachu chayqa kanan karqan (Deut. 19:4, 5). Chaymantapas sichus juj runa mana yuyaypichu manaraq naceshaq wawata dañota ruwanman karqan chayqa, juchachasqan kanan karqan (Éx. 21:22, 23). Chhaynaqa Jehová Diosqa cuidadowanmi imatapas ruwananchista munan.

9. ¿Imakunatan ruwananchis sasachakuykunapi ama tarikunanchispaq? (Kay parrafopaq fotokunata qhaway)

 ⁹ Llank’anapiña otaq wasipiña kashaspapas cuidadowanmi imatapas ruwananchis, chayta ruwaspan Jehová Diosta “gracias” nishanchis kausay qowasqanchismanta. Sichus wasipi kanman cuchillokunapas, jampikunapas ima quimicokunapas chayqa, allintan chaykunata wawakunamanta waqaychananchis. Chaykunata basuraman wijch’upuspapas jujkuna ama k’irikunankupaq jinan wijch’unanchis. Chaymantapas cuidadowanmi apaykachananchis maquinakunata, q’oñi unuta, ninatapas. Sichus carronchis kan chayqa, manan machasqachu nitaq mana allinta puñusqapaschu manejananchis, manataqmi chay ratoqa telefonotapas jap’inanchischu.

10. ¿Imatan ruwananchis ima sasachakuykunapas kaqtin?

¹⁰ Maytaña cuidakusunman chaypas sasachakuykunaqa kanqapunin. Chaykunan kanman: terremotokuna, unu lloqllakuna, jatun  wayrakuna, guerrakuna ima. Llaqtanchispi chaykuna kaqtinqa autoridadkunaq niwasqanchistan kasukunanchis (Rom. 13:1, 5-7). Mayninpiqa ñaupaqmantañan autoridadkunaqa willakunku sasachakuykuna kaqtin imatachus ruwananchis chayta. Sasachakuykuna kaqtin autoridadkunata kasukuyqa allinninchispaqmi. Yaqapaschá paykuna niwasunman unuta, mana ismuq mijunakunata, jampikunata ima ñaupaqmantaña waqaychakunanchispaq.

11. Jatun onqoykuna llaqtanchispi kaqtin, ¿imata ruwananchispaqmi kallpachakunanchis?

¹¹ ¿Imatan ruwananchis ima onqoykunapas llaqtanchispi mast’arikuqtin? Chay onqoykunamanta cuidakunanchispaqqa autoridadkunaq niwasqanchistan kasukunanchis. Paykunan niwasunman makinchista maqchikunanchispaq, ama jujkunawan juntu-juntu kananchispaq, simi tapanata churakunanchispaq, onqoy jap’iruwaqtinchispas wasillanchispi kananchispaq. Sichus chaykunata kasukusunchis chayqa kausay valorasqanchistan rikuchishanchis.

12. ¿Imata ruwananchispaqmi Proverbios 14:15 texto kallpachawanchis?

¹² Kay sasachakuykuna kaqtinqa yaqapaschá amigonchiskunapas, familianchiskunapas, televisionpipas imaymanakunata chay sasachakuymanta ninkuman; ichaqa manan llapa nisqankutachu creenanchis, aswanpas maypichá gobiernokuna cheqaq willakuykunata churamunku chaytan uyarinanchis (leey Proverbios 14:15). Chaymantapas Diospa llaqtanpiqa kanmi confianapaq jina willakuykuna, chaykunaqa Umalliq T’aqamantan jamun. Paykunan niwasunman imaynata, maypi juñukunanchista, imaynata Diosmanta willananchistapas; chaykunataqa kasukunanchispunin (Heb. 13:17). Chaykunata kasukuspaqa vidanchista jujkunaq vidantawanmi cuidashanchis. Chayta rikuspan jujkunapas Diospa llaqtanta allinpaq qhawarinqaku (1 Ped. 2:12).

13. ¿Imata ruwaspan rikuchinchis kausayta respetasqanchista?

¹³ Yaqa llapa runakunan yachanku Diospa testigonkunaqa yawarta ancha valorniyoqpaq qhawarisqanchista. Noqanchisqa Diospa nisqantan kasukunchis, chaymi mana ima kaqtinpas yawartaqa churachikunchischu (Hech. 15:28, 29). Chaywanqa manan wañuytachu maskhashanchis. Noqanchisqa Diospa regalonta jinan kausaytaqa qhawarinchis, chaymi onqosqaña kashaspapas allin jampiq doctorkunata maskhanchis.

14. ¿Imatan ruwasunman ama ima llakipas qatiwananchispaq?

¹⁴ Sichus kaypi yachamusqanchisman jina kausananchispaq kallpachakusunchis chayqa, yaqapaschá mana sapa kutichu hospitalman rinanchis kanqa. Ichaqa, ¿iman kanman sichus operachikunanchispuni kaqtin? Sichus ñaupaqmantaña allinta cuidakurqanchis chayqa, operación pasaytaqa ratullan qhaliyarusun. Chaymantapas ama ima llakipas qatiwananchispaqqa wasipipas llank’ananchispipas allin cuidadowanmi imatapas ruwananchis. Chayta ruwasunchis chayqa, yaqapaschá mana ima accidentepipas tarikusunchu, chhaynapi mana hospitalmanraqchu rinanchis kanqa.

15. a) ¿Imaraykun yawarwan ama churachikunanchispaq documentonchis junt’asqa kanan? (Kay parrafopaq fotokunata qhaway). b) Videopi rikusqanchis jina, ¿imatan ruwananchis doctorkunaman yawarmanta allinta explicananchispaq?

¹⁵ Kausayta valorasqanchistan rikuchillanchistaq yawarwan ama churachikunanchispaq  documentoyoq kaspa. Chay documentoqa noqanchiswanmi sapa p’unchaypas kanan. b Chay documentopin churasunman mana yawarllawan jampichikuyta munasqanchista. ¿Allin junt’asqachu chay documentonchis kashan? Mana chhayna kaqtinqa usqhayllan chay documentotaqa junt’ananchis. Chaypiqa sut’itan willananchis imayna jampichikuyta munasqanchista. Chayta ruwasunchis chayqa manan chay ratupiraqchu doctorkunaman willananchis kanqa imayna jampichikuyta munasqanchista. Jinaspapas usqhayllan doctorkunaqa ima munasqanchisman jina jampiwasun, manañan munasqankuman jinañachu jampiwasun. c

16. ¿Imatan ruwananchis yawarwan ama churachikunanchispaq documentota mana junt’ayta atiqtinchis?

¹⁶ Kuraqña, wayna-sipasña, qhaliña kasunman chaypas, mayninpiqa qonqayllan ima onqoypas jap’iwasunman, qonqaymi ima accidentepipas tarikusunman (Ecl. 9:11). Chaymi yawarwan ama churachikunanchispaq documentonchisqa kananpuni, sichus chay documentota mana junt’ayta atishanchischu chayqa umalliqkunaq yanapaynintan mañakunanchis.  Ichaqa paykunaqa, manan niwasunchu imatas chay documentopi churananchis kanqa chaytaqa, noqanchismi chaytaqa ninanchis (Gál. 6:4, 5). Chhaynaqa, ¿imakunallapin paykuna yanapawasun? Paykunaqa chay documentota allinta entiendenanchispaqmi yanapawasun, imachus ajllakusqanchista churananchispaq iman yanapawasun.

17. ¿Imaynatan rikuchisunman allin yuyayniyoq kasqanchista?

¹⁷ Imaynataña jampichikuyta munasunman chaypas, allin yuyaywanpunin chaykunataqa ruwananchis, chhaynapi ch’uya concienciayoq kananchispaq (Hech. 24:16; 1 Tim. 3:9). Chaymi chaykunamanta jujkunawan rimaspaqa Filipenses 4:5 textoq nisqantan yuyarinanchis. Chaypin nin: “Lliu runakuna yachachunku allin yuyaywanpuni imatapas ruwaq kasqanchista”, nispa. Allin yuyayniyoq kasqanchistan rikuchisunman ama nishuta saludninchismanta llakikuspa, ama jujkunapas noqanchis jina piensanankuta munaspa. Llapa iñiqmasinchiskunatan munakunchis, chaymi jujniraymantaña paykuna jampichikunkuman chaypas respetananchismi chay ajllakusqankutaqa (Rom. 14:10-12).

18. ¿Imakunata ruwaspan kausaymanta agradecido kasqanchista rikuchisunman?

¹⁸ Kay yachachikuypa qallariyninpi nisqanchis jina, Jehová Diosmantan kausayqa paqarimun. Chaymi allinta cuidakuspa kausananchis, tukuy atisqanchistataq kallpachakunanchis payta servinanchispaq (Apo. 4:11). Chayta ruwasunchis chayqa Jehová Diostan kausay qowasqanchismanta “gracias” nispa nisunchis. Kunan tiempopiqa imaymana onqoykunawanmi kashanchis, imaymana sasachakuykunapin tarikushanchis. Jehová Diosmi ichaqa mana chhayna kausananchistachu munarqan, aswanpas kusisqa kausananchistan munarqan. Chaymi jamuq tiempopiqa manaña ima llakikuypas wañuypas kanqañachu (Apo. 21:4). Ichaqa chay p’unchay chayamunankamaqa kausaytan valorananchis. Chaymantapas kausay qowasqanchis Jehová Diostan servinanchis.